অজাতশত্ৰু

অজাতশত্ৰু
অজাতশত্ৰু
	অজাতশত্ৰুৱে বুদ্ধক পূজা কৰে, ভাৰতীয় সংগ্ৰহালয় কলিকতা ভাৰহুত স্তুপৰপৰা সংগ্ৰহ।
	King of Magadha
ৰাজত্ব	প্ৰায় 492 – প্ৰা. 460 BCE or প্ৰায় 405 – প্ৰা. 373 BCE
পূৰ্বসূৰী	বিম্বসাৰhttps://api.semanticscholar.org/CorpusID:141897826
উত্তৰাধিকাৰী	Udayabhadra
	চম্পা বা চম্পাপুৰীৰ শাসক
ৰাজত্বকাল	? – c.492 or c.405 BCE
দাম্পত্য সঙ্গী	* ৰাজকুমাৰী বাজিৰা পদ্মাৱতী; ধৰিনী; সুভদ্ৰা;
সন্তান
	উদয়িন বা উদয়াভদ্ৰ
মাতৃ	ৰাণী চেলানা, শাসক চেটকাৰ কন্যা (Jainism) ; Queen Kosala Devī (Buddhism)
পিতৃ	Bimbisara
ধৰ্ম	জৈন, বৌদ্ধধৰ্ম

অজাতশত্ৰু (ইংৰাজী: Ajatashatru বৌদ্ধ পৰম্পৰাৰ পালি ভাষাত অজাতশত্তু (পালি: Ajātasattu]) আৰু সংস্কৃত ভাষাত অজাতশত্ৰু (সংস্কৃত: Ajātaśatru) বা জৈন পৰম্পৰাত কুণিকা আৰু কুনিয়া) খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৪৯২ৰপৰা ৪৬০ চনলৈকে ৰাজত্ব কৰিছিল, বা প্ৰায় ৪০৫ৰ পৰা... ৩৭৩ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব। অজাতশত্ৰু পূব ভাৰতৰ হাৰিয়াংকা বংশৰ মগধৰ অন্যতম গুৰুত্বপূৰ্ণ ৰজা আছিল। অজাতশত্ৰু বিম্বিসাৰ ৰজাৰ পুত্ৰ মহাবীৰ আৰু গৌতম বুদ্ধ উভয়ৰে সমসাময়িক আছিল। তেওঁ বলপূৰ্বকভাৱে পিতৃৰপৰা মগধৰাজ্য দখল কৰি বন্দী কৰি ৰাখিলে। লিচ্চাভিসকলৰ নেতৃত্বত বজ্জিকা লীগৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধ কৰি বৈশালী গণৰাজ্য জয় কৰে। অজাতশত্ৰুৰদ্বাৰা এখন গাঁও দুৰ্গ গঠন কৰি পাটলিপুত্ৰ নগৰ গঠন হৈছিল। অজাতশত্ৰুৱে বিজয় আৰু সম্প্ৰসাৰণৰ নীতি মানি চলিছিল। কোছালৰ ৰজাকে ধৰি চুবুৰীয়া প্ৰতিদ্বন্দ্বীসকলক পৰাস্ত কৰিছিল; তেওঁৰ ভাতৃসকলে তেওঁৰ লগত বিৰোধিতা কৰি বিম্বিসাৰক যৌতুক হিচাপে দিয়া কাশীলৈ যায় আৰু মগধ আৰু কোশলৰ মাজত যুদ্ধৰ সৃষ্টি কৰে।

অজাতশত্ৰুৱে কাশী দখল কৰি সৰু সৰু ৰাজ্যসমূহ দখল কৰে। অজাতশত্ৰুৰ অধীনত মগধ উত্তৰ ভাৰতৰ আটাইতকৈ শক্তিশালী ৰাজ্যত পৰিণত হয়।

জন্ম

অজাতশত্ৰুক যাক কুনিকা বুলিও জনা যায়। দেউতাকৰ নাম আছিল বিম্বিসাৰ।^[6] চৰকাৰী সংগ্ৰহালয়, মথুৰাৰ প্ৰাচীন শিলালিপিত তেওঁক বৈদেহী পুত্ৰ অজাতশত্ৰু কুনিকা "বৈদেহীৰ পুত্ৰ অজাতশত্ৰু কুনিকা" বুলি উল্লেখ কৰা হৈছে। অজাতশত্ৰুৰ কাহিনী বৌদ্ধ ধৰ্মৰ ত্ৰিপিটক আৰু জৈন আগমত পোৱা যায়। অজাতশত্ৰুৰ জন্মৰ বিৱৰণী দুয়োটা পৰম্পৰাতে কম-বেছি পৰিমাণে মিল আছে। জৈন ধৰ্মৰ মতে অজাতশত্ৰুৰ জন্ম হৈছিল ৰজা বিম্বিসাৰ আৰু ৰাণী চেল্লনাৰ ঘৰত। ^[4]^[7]^[5] বৌদ্ধ পৰম্পৰাত অজাতশত্ৰুৰ জন্ম বিম্বিসাৰ আৰু কোশাল দেৱীৰ ঘৰত হোৱা বুলি লিপিবদ্ধ কৰা হৈছে। মন কৰিবলগীয়া যে দুয়োগৰাকী ৰাণীক দুয়োখন পৰম্পৰাতে "বৈদেহী" বুলি কোৱা হৈছিল। জৈন নিৰৱলীকা সূত্ৰৰ মতে, গৰ্ভাৱস্থাত ৰাণী চেল্লনাৰ স্বামীৰ হৃদয়ৰ ভজা মাংস খাবলৈ আৰু সুৰা খোৱাৰ প্ৰবল ইচ্ছা হৈছিল। ইফালে অতি বুদ্ধিমান ৰজা বিম্বিসাৰ আৰু ৰাণী নন্দৰ পুত্ৰ ৰাজকুমাৰ অভয়কুমাৰে হৃদয়ৰ দৰে বনৰীয়া ফল ভাজি ৰাণীক খাবলৈ দিলে। ৰাণীয়ে খাইছিল আৰু পিছলৈ এনে আসুৰিক ইচ্ছা থকাৰ বাবে লাজ পাইছিল আৰু তেওঁ আশংকা কৰিছিল যে সন্তানটো ডাঙৰ হৈ পৰিয়ালৰ বাবে মাৰাত্মক বুলি প্ৰমাণিত হ’ব পাৰে। সেয়ে সন্তান জন্ম হোৱাৰ কেইমাহমানৰ পিছত ৰাণীয়ে তেওঁক ৰাজপ্ৰাসাদৰপৰা শিশুপুত্ৰক পেলাই দিলে। যেতিয়া শিশুটি জাবৰ পেলোৱা ঠাইৰ ওচৰত পৰি আছিল, তেতিয়া এটা কুকুৰে তাৰ সৰু আঙুলিটো কামুৰিলে। ৰজা বিম্বিসাৰে শিশুটিক বাহিৰলৈ পেলোৱাৰ কথা গম পাই বাহিৰলৈ দৌৰি আহি শিশুটিক তুলি লৈ তাৰ তেজ ওলোৱা সৰু আঙুলিটো মুখত ভৰাই তেজ ওলোৱা বন্ধ হোৱালৈকে চুহি খাই থাকিল আৰু ভাল নোহোৱালৈকে দিনে দিনে এইদৰেই কৰি থাকিল। শিশুটিৰ সৰু আঙুলিটো ঘাঁ হোৱাৰ বাবে তেওঁক কুনিকা "ঘাঁ হোৱা আঙুলি" বুলি নামেৰেও মতা হৈছিল। পিছলৈ তেওঁৰ নাম অশোকচন্দ ৰখা হয়।^[8]

বৌদ্ধধৰ্মীয় "অথকথা"ত উপৰ্যুক্ত কাহিনীটো প্ৰায় একেই, মাথোঁ কোছালদেৱীয়ে বিম্বিচাৰৰ বাহুৰপৰা তেজ পান কৰিবলৈ ইচ্ছা কৰিছিল; ৰজাই তাইক বাধ্য কৰাইছিল আৰু পিছলৈ যেতিয়া শিশুটিক জাবৰ পেলোৱা ঠাইৰ ওচৰত পেলাই দিয়া হৈছিল, তেতিয়া সংক্ৰমণৰ বাবে তেওঁৰ সৰু আঙুলিটোত ফোঁহা হৈছিল আৰু ৰজাই সেইটো চুহি খাইছিল আৰু এবাৰ চুপি থাকোঁতে ফোঁহাটো ৰজাৰ মুখৰ ভিতৰত ফাটি গৈছিল। যদিও সন্তানৰ প্ৰতি থকা মৰমৰ বাবে তেওঁ পূজখিনি থু হিচাপে পেলোৱা নাছিল। বৰঞ্চ গিলি পেলাইছিল।

বৈশালীৰ ওপৰত যুদ্ধ আৰু জয়

খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৪৮৪–৪৬৮ চনৰ ভিতৰত অজাতশত্ৰু আৰু লিচ্চৱীৰ মাজত হোৱা কাজিয়াৰ ফলত পিছৰজনৰ পৰাজয় হয়। ^[9]

অজাতশত্ৰুৱে বজ্জিকা লীগ আৰু মৰিয়া জয় কৰাৰ পাছত পূব গংগা সমভূমিৰ মানচিত্ৰ

অজাতাশত্ৰুৱে কোশল জয় কৰাৰ পিছৰ পূব গংগা সমভূমি

জৈন কিংবদন্তি

এবাৰ অজাতশত্ৰুৰ পত্নী ৰাণী পদ্মৱতী সন্ধিয়া নিজৰ বেলকনিত বহি আছিল। সেই সময়তে তেওঁ দেখিলে যে হাল্লা আৰু বিহল্ল কুমাৰাৰ পত্নীসহ হাতী "সেচনাকা"ৰ ওপৰত বহি আছে আৰু এগৰাকী পত্নীয়ে পিন্ধিছে ১৮টা ঐশ্বৰিক হাৰ। তেনেতে তলৰ বাৰীৰপৰা এগৰাকী দাসীয়ে কথা পাতি থকা শুনিলে। "ৰাজ্যৰ প্ৰকৃত সুখ ভোগ কৰে হাল্লা আৰু বিহল্ল কুমাৰহে দেখোন। ৰজাই নহয়।" এই কথা শুনি পদ্মৱতীয়ে ভাবিলে "মোৰ হাতত দুয়োটা মণি নাথাকিলে ৰাজ্যৰ কি কাম?"

গতিকে, সেই নিশাই পদ্মাৱতীয়ে তাইৰ ভাবনা অজাতশত্ৰুৰ লগত আলোচনা কৰি নিজৰ দাবীত অত্যধিক জোৰদাৰ হৈ পৰিল। অজাতশত্ৰুৱে অৱশেষত মান্তি হৈ দুয়োজন ভাতৃলৈ হাতী আৰু হাৰটো তেওঁক দিবলৈ অনুৰোধ কৰিলে, যিটো তেওঁৰ দুয়োজন ভাতৃয়ে এই উপহাৰবোৰ তেওঁলোকৰ মৰমৰ পিতৃয়ে দিয়া বুলি অস্বীকাৰ কৰিলে গতিকে তেওঁলোকে দিবলৈ অস্বীকাৰ কৰিলে। অজাতশত্ৰুৱে তিনিবাৰ অনুৰোধ কৰিছিল যদিও তিনিবাৰো একে উত্তৰ পাইছিল। এই কথাই তেওঁক অতিশয় বিৰক্ত কৰিছিল, সেয়েহে তেওঁ নিজৰ লোকসকলক গ্ৰেপ্তাৰ কৰিবলৈ পঠিয়াইছিল। ইফালে হাল্লা আৰু বিহল্ল কুমাৰসকলে এটা সুযোগ দেখি পলায়ন কৰি মাতৃৰফালৰপৰা দাদা চেতকৰ ওচৰলৈ পলায়ন কৰে যি বৈশালী গণৰাজ্যৰ মহাৰাজ্যৰ (বজ্জী/লিচ্চাভি জনগোষ্ঠী) ৰজা আছিল। অজাতশত্ৰুৰ বাবে এয়াই যথেষ্ট আছিল। তেওঁ নিজৰ আঢ়ৈ ভাতৃ কলকুমাৰসকলক (১০ কলাকুমাৰ, ৰজা বিম্বিচাৰ আৰু ১০ কলি ৰাণী কালি, সুকালী, মহাকালী আদি)ক নিজৰ সৈন্যবাহিনীক নিজৰ সৈন্যৰ সৈতে একত্ৰিত কৰিবলৈ মাতিছিল, যিহেতু অজাতশত্ৰুৰ সকলোৱে জানে যে বৈশালী গণৰাজ্য অতীতত সদায় অজেয় হৈ আছিল আৰু তেওঁ অকলেই ইয়াক পৰাস্ত কৰিব নোৱাৰিব। প্ৰতিখন কলাকুমাৰাই ৩০০০ ঘোঁৰা, ৩০০০ হাতী, ৩০০০ ৰথ আৰু ৩০০০০ পদাতিক সৈন্য প্ৰত্যেকেই আনিছিল। আনহাতে, চেতকে নাতি অজাতশত্ৰুৰ লগত যুঁজিবলৈ নিজৰ মিত্ৰসকলক (৯ মল্ল, ৯ জন লিচ্ভী আৰু কাছি-কোশালৰ ১৮ জন ৰজা) আমন্ত্ৰণ জনাইছিল। এই আটাইকেইজন ৰজাই ৩০০০ ঘোঁৰা, ৩০০০ হাতী, ৩০০০ ৰথ আৰু ৩০০০ টকাকৈ পদাতিক সৈন্য লৈ আহিছিল। এইদৰে সকলো মিলি ৫৭০০০ হাতী, ৫৭০০০ ৰথ, ৫৭০০০ ঘোঁৰা আৰু ৫৭০০০০০ পদাতিক সৈন্য আছিল।

যুদ্ধ আৰম্ভ হ’ল। ৰজা চেটক মহাবীৰৰ ভক্তি অনুগামী আছিল আৰু যুদ্ধত প্ৰতিদিনে এটাতকৈ অধিক কাঁড় নিক্ষেপ নকৰাৰ প্ৰতিজ্ঞা আছিল। চেতকৰ লক্ষ্য যে নিখুঁত আৰু তেওঁৰ কাঁড়বোৰ ভুলহীন বুলি সকলোৱে জানিছিল। তেওঁৰ প্ৰথম কাঁড়ে অজাতশত্ৰুৰ সেনাপতি এজন কলাকুমাৰক হত্যা কৰে। একেৰাহে ৯ দিনত বাকী নটা কলাকুমাৰক চেতকে হত্যা কৰিলে। পুত্ৰৰ মৃত্যুত গভীৰ শোকত ভাগি পৰা কালি ৰাণীসকলক মহাবীৰৰ পৱিত্ৰ ক্ৰমত সন্ন্যাসী হিচাপে দীক্ষা দিয়া হয়। অজাতশত্ৰুৱে পৰাজয়ৰ দিশে আগবাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে তেওঁ তিনিদিন তপস্যা কৰি শক্ৰেন্দ্ৰ আৰু চৰমেন্দ্ৰ (বিভিন্ন স্বৰ্গৰ ইন্দ্ৰ)ক প্ৰাৰ্থনা কৰে, যিসকলে তাৰ পিছত তেওঁক যুদ্ধত সহায় কৰে। চেতকৰ লক্ষ্যস্থিৰ কাঁড়ৰপৰা ৰক্ষা কৰিলে। যুদ্ধখন অতি ভয়াবহ হৈ পৰিল আৰু ইন্দ্ৰৰ ঐশ্বৰিক প্ৰভাৱত অজাতশত্ৰুৰ লোকে নিক্ষেপ কৰা শিলগুটি, খেৰ, পাতবোৰো চেতকৰ সৈন্যৰ ওপৰত শিলৰ দৰে পৰি যোৱা বুলি কোৱা হয়। এইদৰে এই অস্ত্ৰৰ নাম "মহাশিলকান্তক" ৰখা হ'ল, অৰ্থাৎ যি অস্ত্ৰৰ যোগেদি এক লাখতকৈ অধিক (এক লাখ) লোকৰ মৃত্যু হয়। ইয়াৰ পিছত ইন্দ্ৰসকলে অজাতশত্ৰুক দোল খাই থকা ডালযুক্ত গদা থকা এটা বিশাল, স্বয়ংক্ৰিয়ভাৱে গতিশীল ৰথ, (আৰু কোৱা হয় যে চাৰ্মেন্দ্ৰ নিজেই চলাইছিল)। ৰথখনে যুদ্ধক্ষেত্ৰত লাখ লাখ সৈনিকক চেপি ধৰি ঘূৰি ফুৰিছিল। এই যুদ্ধৰথৰ নাম আছিল "ৰথা-মুছালা।"

এই যুদ্ধত চেতক পৰাজিত হয়। কিন্তু, চেতকৰ লগে লগে বাকীবোৰেও বৈশালীৰ নগৰৰ দেৱালৰ ভিতৰত আশ্ৰয় লৈ মূল দুৱাৰখন বন্ধ কৰি দিলে। বৈশালীৰ চাৰিওফালে থকা দেৱালবোৰ ইমানেই মজপুত আছিল যে অজাতশত্ৰুৱে সেইবোৰ ভাঙিব নোৱাৰিলে। বহু দিন পাৰ হৈ গ’ল, অজাতশত্ৰু ক্ৰোধিত হৈ পুনৰ ইন্দ্ৰক প্ৰাৰ্থনা কৰিলে, কিন্তু এইবাৰ ইন্দ্ৰই তেওঁক সহায় কৰিবলৈ অস্বীকাৰ কৰিলে। কিন্তু অজাতশত্ৰুক এগৰাকী অৰ্ধদেৱীৰ এজন বক্তব্যই জনাইছিল "'শ্ৰমণ (সন্ন্যাসী) কুলভালক'ৰ বিয়া হ'লে বৈশালী জয় কৰিব পাৰি।"

অজাতশত্ৰুৱে সন্ন্যাসী কুলভালকৰ বিষয়ে সোধা-পোছা কৰি ভক্ত অনুগামীৰ বেশত বেশ্যা "মগধিকা"ক মাতি পঠিয়ালে। পতিত মহিলাগৰাকীয়ে সন্ন্যাসীজনক নিজৰফালে প্ৰলোভিত কৰি শেষত, সন্ন্যাসীয়ে সন্ন্যাসীত্ব ত্যাগ কৰি তাইক বিয়া কৰালে। পাছলৈ মগধিকে অজাতশত্ৰুৰ আদেশত জ্যোতিষীৰ বেশ পিন্ধি বৈশালীত প্ৰৱেশ কৰিবলৈ কুলভালক মন-মগজু বেলেগ কৰি পেলালে। অতি কষ্টৰে তেওঁ বৈশালীত প্ৰৱেশ কৰিলেই গম পালে যে "মুনিসুব্ৰত"ৰ বাবে উৎসৰ্গিত "চৈত্য" (বেদী)দ্বাৰা নগৰখন ৰক্ষা কৰা হৈছে। কুলভালাকে তেতিয়া মানুহক ক’বলৈ ধৰিলে যে এই বেদীৰ বাবেই চহৰখনে দুৰ্ভাগ্যৰ মাজেৰে ভোগ কৰিবলগীয়া হৈছে। লোকসকলে বেদীটোক তাৰ ভেটিৰপৰাই উভালি পেলালে। কুলৱালাকে সংকেত দিলে আৰু পূৰ্বৰ ব্যৱস্থা অনুসৰি অজাতশত্ৰুৱে নগৰত প্ৰৱেশ কৰিলে। এইটোৱেই আছিল শেষ আক্ৰমণ। বৈশালী অজাতশত্ৰুৱে জয় কৰে।

অজাতশত্ৰুৰ সৈন্যই সজোৱা লোহাৰ দণ্ড আৰু জুইৰে এটা গাঁতত পৰি সেচনাকা হাতীটোৰ মৃত্যু হয়। পিছলৈ হাল্লা আৰু বিহল্ল কুমাৰসকলক মহাবীৰৰ পৱিত্ৰ ক্ৰমত সন্ন্যাসী হিচাপে দীক্ষা দিয়া হয়। চেতকে "ছাল’লেকহ্ন" (মৃত্যুৰ পৰ্যন্ত উপবাস) অভ্যাস কৰিছিল। অজাতশত্ৰুৱে কেৱল বৈশালিয়েই নহয় কাছি-কোশালকো জয় কৰিছিল।

বৌদ্ধ কিংবদন্তি

গংগা নদীৰ পাৰৰ এখন গাঁৱৰ ওচৰত এটা হীৰাৰ খনি আছিল। অজাতশত্ৰু আৰু বজ্জীৰ লিচ্চৱীৰ মাজত হীৰাৰ অংশ সমান হ’ব বুলি চুক্তি কৰা হৈছিল। কিন্তু নিৰ্মল অলসতাৰ বাবে অজাতশত্ৰুৱে নিজৰ অংশ সংগ্ৰহ কৰিব নোৱাৰিলে আৰু বেছিভাগ হীৰা লিচ্ছাৱীসকলে লৈ গ’ল। সময়ৰ লগে লগে অৱশেষত অজাতশত্ৰুৱে বিৰক্ত হৈ তাৰ বাবে কিবা এটা কৰাৰ সিদ্ধান্ত ল’লে। যিহেতু তেওঁ ভাবিছিল যে সমগ্ৰ বৈশালীৰ কনফেডাৰেচনৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিয়াটো প্ৰায় অসম্ভৱ হ’ব পাৰে, সেয়েহে তেওঁ ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে শক্তিশালী বজ্জীসকলক নিৰ্মূল কৰি পেলোৱা আৰু তেওঁলোকক নিঃশেষ কৰাৰ সিদ্ধান্ত ল’লে। বৈশালী কিয় ইমান অজেয় হ’ব লাগে বুলি সুধিবলৈ তেওঁ নিজৰ মুখ্যমন্ত্ৰী ভাস্কৰক বুদ্ধৰ ওচৰলৈ পঠিয়াইছিল; যাৰ বাবে বুদ্ধই সাতটা কাৰণ দিছিল। সেইবিলাক আছিল: বজ্জীসকলে সদায় সভা-সমিতি, তেওঁলোকৰ অনুশাসিত আচৰণ, বয়োজ্যেষ্ঠসকলৰ প্ৰতি সন্মান, মহিলাৰ প্ৰতি সন্মান, কন্যাক বলপূৰ্বকভাৱে বিয়া কৰাব নোৱাৰা, আৰ্হতসকলক আধ্যাত্মিক সুৰক্ষা দিয়া আৰু শেষত, মূল কাৰণ আছিল চৈত্য (বেদী), যিটো চহৰৰ ভিতৰত আছিল।

এনেদৰে অজাতশত্ৰুৱে মুখ্যমন্ত্ৰী ভাস্কৰৰ সহায়ত বজ্জীসকলক বিভাজিত কৰিবলৈ সক্ষম হয় আৰু ভিতৰৰ চৈত্যবোৰো ভাঙি পেলায়। এই যুদ্ধৰ সময়ত অজাতশত্ৰুৱে দুয়োফালে দোল খাই থকা গদা আৰু ব্লেড থকা চেঁচা ৰথ ব্যৱহাৰ কৰি তাৰদ্বাৰা চহৰখন আক্ৰমণ কৰি জয় কৰে।

ৰাজধানী

পিতৃৰ মৃত্যুৰ বাবে অজাতশত্ৰুৱে ৰাজধানী ৰাজগৃহৰপৰা চম্পালৈ স্থানান্তৰ কৰে। ^[10]

পৰিয়াল

জৈনধৰ্মীয় কিংবদন্তি

"নিৰয়াৱলীয়া সুত" মতে অজাতশত্ৰুৰ জন্ম হৈছিল ৰজা বিম্বিসাৰ আৰু ৰাণী চেল্লনাৰ ঘৰত। চেল্লনা বৈশালীৰ ৰজা চেটকৰ কন্যা আছিল। আনহাতে চেতক মহাবীৰৰ মাতৃ ৰাণী ত্ৰিছালাৰ ভাতৃ আছিল। অজাতশত্ৰুৰ আঠগৰাকী পত্নী আছিল।

বৌদ্ধধৰ্মীয় কিংবদন্তি

"দীঘ নিকায়া"ৰ মতে অজাতশত্ৰুৰ জন্ম হৈছিল ৰজা বিম্বিসাৰ আৰু ৰাণী কোশল দেৱীৰ ঘৰত। "মহা-কোশলা"আছিল কোশলৰ ৰজাৰ কন্যা আৰু পিছলৈ সিংহাসনৰ উত্তৰাধিকাৰী হোৱা প্ৰসেনজিতৰ ভগ্নী আছিল। অজাতশত্ৰুৰ ৫০০ গৰাকী পত্নী আছিল যদিও প্ৰধান পত্নী আছিল ৰাজকুমাৰী বাজিৰা। ^[11] কাশী নগৰখন বিম্বিসাৰক যৌতুক হিচাপে দিছিল মহা-কোশলে। বিম্বিসাৰৰ হত্যাৰ পিছত প্ৰসেনজিতে চহৰখন পুনৰ দখল কৰে। ইয়াৰ ফলত অজাতশত্ৰু আৰু প্ৰসেনজিতৰ মাজত যুদ্ধ হয়। শান্তি চুক্তিত যুদ্ধৰ অন্ত পৰে, তাৰফলত প্ৰসেনাজিতে তেওঁৰ কন্যা বাজিৰাক বিয়া কৰায়। পাছলৈ অজাতশত্ৰুৰ উদয়াভদ্দ বা উদয়াভদ্ৰ নামেৰে এটি পুত্ৰ জন্ম হয়।

মৃত্যু

বৌদ্ধধমীয় "দীঘলীয়া কালক্ৰম"ত লিপিবদ্ধ অনুযায়ী অজাতশত্ৰুৰ মৃত্যুৰ বিৱৰণী গ. ৪৬১ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব বুলি কোৱা হৈছে। প্ৰায় 461 BCE.^[12] জৈন আৰু বৌদ্ধ পৰম্পৰাৰ মাজত তেওঁৰ মৃত্যুৰ বিৱৰণী বহু পৰিমাণে পৃথক। আন কিছুমান বিৱৰণীয়ে প্ৰায় এশ বছৰৰ পিছৰফালে তেওঁৰ মৃত্যু হোৱা বছৰ বুলি আঙুলিয়াই দিয়ে।

তথ্যৰ উৎস

↑ https://books.google.com/books?id=giwpDwAAQBAJ&pg=PT158
↑ https://doi.org/10.1177%2F037698360303000201
↑ https://api.semanticscholar.org/CorpusID:141897826
↑ ^4.0 ^4.1 Rapson, Edward James (1955). The Cambridge History of India. CUP Archive. পৃষ্ঠা. 183.
↑ ^5.0 ^5.1 "[Solved Who was the mother of Ajatashatru, the king of Magadha?"]. Testbook. https://testbook.com/question-answer/who-was-the-mother-of-ajatashatru-the-king-of-mag--5dbc00c3f60d5d4453ecd0f4। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-08-09.
↑ Dundas 2002, পৃষ্ঠা. 36.
↑ "Bimbisara" (en ভাষাত). World History Encyclopedia. https://www.worldhistory.org/Bimbisara/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-08-09.
↑ Jain Aagam Uvavai Sutra chapter: Kunika
↑ Upinder Singh 2016, পৃষ্ঠা. 272.
↑ Natubhai Shah 2004, পৃষ্ঠা. 42.
↑ Upinder Singh 2016, পৃষ্ঠা. 271.
↑ Thapar 1990, পৃষ্ঠা. 56.

[1] ttps://books.google.com/books?id=giwpDwAAQBAJ&pg=PT158

[2] ttps://doi.org/10.1177%2F037698360303000201

[3] ttps://api.semanticscholar.org/CorpusID:141897826

[auto2-4] 4.0 ^4.1 Rapson, Edward James (1955). The Cambridge History of India. CUP Archive. পৃষ্ঠা. 183.

[auto-5] 5.0 ^5.1 "[Solved Who was the mother of Ajatashatru, the king of Magadha?"]. Testbook. https://testbook.com/question-answer/who-was-the-mother-of-ajatashatru-the-king-of-mag--5dbc00c3f60d5d4453ecd0f4। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-08-09.

[FOOTNOTEDundas200236-6] Dundas 2002, পৃষ্ঠা. 36.

[7] "Bimbisara" (en ভাষাত). World History Encyclopedia. https://www.worldhistory.org/Bimbisara/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-08-09.

[8] Jain Aagam Uvavai Sutra chapter: Kunika

[FOOTNOTEUpinder_Singh2016272-9] Upinder Singh 2016, পৃষ্ঠা. 272.

[FOOTNOTENatubhai_Shah200442-10] Natubhai Shah 2004, পৃষ্ঠা. 42.

[FOOTNOTEUpinder_Singh2016271-11] Upinder Singh 2016, পৃষ্ঠা. 271.

[FOOTNOTEThapar199056-12] Thapar 1990, পৃষ্ঠা. 56.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]