সমললৈ যাওক

অমৰ জোৱান জ্যোতি

অসমীয়া ৱিকিপিডিয়াৰ পৰা
অমৰ জোৱান জ্যোতি
 ভাৰত
Top Image: Amar Jawan Jyoti under India Gate
Bottom Image: Amar Jawan Jyoti at Amar Chakra of National War Memorial
Map
For martyrs and soldiers of Indian Armed Forces.
Established *ডিচেম্বৰ ১৯৭১ (1971-12) under India Gate
  • ফেব্ৰুৱাৰী ২০১৯ (2019-02) at War Memorial
Unveiled *২৬ জানুৱাৰী ১৯৭২ (1972-01-26) under India Gate
  • ২৫ ফেব্ৰুৱাৰী ২০১৯ (2019-02-25) at War Memorial
Location 28°36′43″N 77°13′59″E / 28.612°N 77.233°E / 28.612; 77.233স্থানাংক: 28°36′43″N 77°13′59″E / 28.612°N 77.233°E / 28.612; 77.233
Both monuments at C-Hexagon
New Delhi
Designed by Indian Army Corps of Engineers
अमर जवान
(English: "Immortal soldier")
Statistics source: nationalwarmemorial.gov.in

অমৰ জোৱান জ্যোতি (ইংৰাজী: Amar Jawan Jyoti; অৰ্থাৎ অমৰ সৈনিক শিখা বা পোহৰ [টোকা 1]) ১৯৭১ চনৰ ভাৰত-পাকিস্তানী যুদ্ধৰ পিছত নিৰ্মাণ কৰা আৰু ১৯৭২ চনৰ ২৬ জানুৱাৰীত উদ্বোধন কৰা ভাৰতীয় স্মাৰক। ২০১৯ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰীলৈকে ই ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰীয় যুদ্ধ স্মাৰক আছিল,[7][8]যেতিয়া নতুন ৰাষ্ট্ৰীয় যুদ্ধ স্মাৰক আৰু ইয়াৰ নিজা শিখা উদ্বোধন আৰু জ্বলোৱা হয়।[9] ২০২২ চনৰ ২১ জানুৱাৰীত ৰাষ্ট্ৰীয় যুদ্ধ স্মাৰকত পুৰণি শিখাটোক নতুন শিখাৰ সৈতে একত্ৰিত কৰা হয়।[9]

ইণ্ডিয়া গেটৰ অমৰ জোৱান জ্যোতি ১৫ বৰ্গফুটৰ ভিত্তি আছিল আৰু ইয়াৰ উচ্চতা আছিল ৪ ফুট ৩ ইঞ্চি যাৰ ওপৰত আছিল ক’লা মাৰ্বলৰ বেদী, ৩ ফুট ২ ইঞ্চি উচ্চতাৰ সমাধি। স্মাৰকটোৰ চাৰিওফালে হিন্দীত সোণালী আখৰেৰে "অমৰ জোৱান" শব্দ লিখা আছিল আৰু ওপৰত ওলোটা ৰাইফল আৰু যুদ্ধৰ হেলমেট আছিল। মঞ্চখনৰ চাৰিওফালে চাৰিটা কলহ আছিল।[10] সেই অনুসৰি শ্ৰদ্ধাঞ্জলি সভাত জুইৰ শিখা জ্বলোৱা হৈছিল। প্ৰধানমন্ত্ৰী ইন্দিৰা গান্ধীৰ ইচ্ছামতে কম সময়ৰ ভিতৰতে নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল।

২০১৯ চনৰ ২৫ ফেব্ৰুৱাৰীত প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে জুইৰ শিখা প্ৰজ্বলনেৰে উদ্বোধন কৰে। ইণ্ডিয়া গেটৰ কেন্দ্ৰত থকা জুইৰ শিখাক সংহত প্ৰতিৰক্ষা কৰ্মচাৰীৰ মুৰব্বী এয়াৰ মাৰ্শ্বাল বালাভদ্ৰ ৰাধা কৃষ্ণই এই নতুন শিখাৰ সৈতে একত্ৰিত কৰিছিল।[11] অৰ্থবিজ্ঞান, ইতিহাস, ৰাজনীতিকৰণ আৰু প্ৰতীকবাদৰ সৈতে জড়িত পুৰণি আৰু নতুন কীৰ্তিচিহ্নসমূহৰ সন্দৰ্ভত বিতৰ্কৰ সৃষ্টি হয়।[12]

ইতিহাস

[সম্পাদনা কৰক]

ইণ্ডিয়া গেটৰ ডিজাইন এডউইন লুটিয়েন্সে কৰিছিল আৰু ১৯৩১ চনত উন্মোচন কৰিছিল।[13] কীৰ্তিচিহ্নটোৰ মাজেৰে যান-বাহন আৰু পেৰেড পাৰ হৈ গৈছিল॥ ১৯৫০ চনত তোৰণৰ তলত যান-বাহনৰ চলাচল নিষিদ্ধ কৰা হৈছিল।[14]

১৯৭১ চনৰ ভাৰত-পাকিস্তানী যুদ্ধৰ পিছত ইণ্ডিয়া গেটৰ তলত অমৰ জোৱান জ্যোতি সংযোজন কৰা হয়। ১৯৭১ চনৰ ৩ৰপৰা ১৬ ডিচেম্বৰলৈকে চলি থকা আৰু ঢাকাৰ পতনৰ লগে লগে শেষ হোৱা এই যুদ্ধখন পূব পাকিস্তানৰ মুক্তিযুদ্ধৰ অংশ আছিল।[15] ১৯৭২ চনৰ ২৬ জানুৱাৰীত ভাৰতৰ তেত্ৰিছ গণৰাজ্য দিৱসত প্ৰধানমন্ত্ৰী ইন্দিৰা গান্ধীয়ে এই স্মাৰক আনুষ্ঠানিকভাৱে উদ্বোধন কৰে।[8] পূৰ্বৰ মাহত যুঁজ দিয়াসকলক সন্মানৰ জনোৱাৰ বাবে কম সময়ৰ ভিতৰত ইন্দিৰা গান্ধীৰ ইচ্ছা অনুসৰি এই স্মাৰক স্থাপন কৰিছিল।[14] লেখিকা বেদীকা কান্তে ২০১৪ চনৰ "ভাৰত আৰু প্ৰথম বিশ্বযুদ্ধ" নামৰ গ্ৰন্থখনত লিখিছে যে, ইণ্ডিয়া গেটৰ তোৰণৰ তলত অমৰ জোৱান জ্যোতি স্থাপন কৰাটোৱে ইণ্ডিয়া গেটৰ প্ৰতীকী উদ্দেশ্যক পুনৰ সংজ্ঞায়িত কৰিছে।[14][16]

স্বাধীনতাৰ পিছৰ বহু বছৰ ধৰি যুদ্ধৰ স্মাৰকৰ ওপৰত কোনো স্পষ্ট নীতি নাছিল।[7]১৯৭৩ চনত শীৰ্ষ সামৰিক বিষয়াসকলে লক্ষ্য কৰে যে, সমগ্ৰ দেশতে কোনো সমন্বয় অবিহনে যুদ্ধ সম্পৰ্কীয় পৰিঘটনা আৰু শ্বহীদৰ স্মৃতিত স্মাৰক নিৰ্মাণ কৰা হৈছে।[7]এই স্মাৰকবোৰক প্ৰায়ে উপেক্ষা কৰা হৈছিল আৰু বিশেষ স্মৃতিসৌধ বা স্থাপত্য চিন্তাৰে নিৰ্মাণ কৰা হোৱা নাছিল।[7] দেশত কমেও ১৫০টা যুদ্ধ স্মৃতিসৌধ আছে।[17] কিন্তু ৰাষ্ট্ৰীয় যুদ্ধ স্মাৰক নিৰ্মাণত পলম হোৱাৰ লগে লগে ব্যক্তিগত গঠন নিৰ্মাণৰ কাম চলি থাকিল।[7] ২০১৭ চনত ৰাষ্ট্ৰীয় যুদ্ধ স্মৃতিসৌধৰ নিৰ্মাণ আৰম্ভ হয় আৰু ২০১৯ চনত ইয়াৰ উদ্বোধন কৰা হয়।[18][19]২০১৯ চনত যেতিয়া ৰাষ্ট্ৰীয় যুদ্ধ স্মাৰকটো নতুন শিখাৰে উদ্বোধন কৰা হৈছিল তেতিয়া সংহত প্ৰতিৰক্ষা কৰ্মচাৰীৰ মুৰব্বী আৰু সেনাবাহিনীৰ এজন উপ-মুখ্যে কৈছিল যে পুৰণি অমৰ জ্যোতি জোৱানক ধৰি ৰখা হ'ব, অৱশ্যে কোনো নিৰ্দিষ্ট তথ্য দিয়া হোৱা নাছিল।[20][3]

২০২২ চনৰ ২১ জানুৱাৰীত অনুষ্ঠিত হোৱা অনুষ্ঠানৰ পিছত অৰ্থবিজ্ঞান, উত্তৰাধিকাৰ, ৰাজনীতিকৰণ আৰু প্ৰতীকবাদৰ সৈতে জড়িত বিতৰ্কৰ সৃষ্টি হ’বলৈ ধৰিলে – স্থানান্তৰিত শিখাটো পুনৰ জ্বলাই দিয়া হ’ল নে নিৰ্বাপিত কৰা হ’ল; চৰকাৰে স্থায়ী স্মৃতিসৌধ নিৰ্মাণৰ পৰিকল্পনা কৰিলেও পাঁচ দশক পুৰণি স্মৃতিসৌধটো অস্থায়ী আছিল নেকি; দুটা “চিৰন্তন” শিখা থাকিব পাৰে নেকি; আৰু ইণ্ডিয়া গেটৰ তলত পুৰণি অমৰ জ্যোতি জোৱানৰ অৱস্থান কেনেকৈ প্ৰতীকী আছিল আৰু ইয়াৰ ঔপনিৱেশিক সংযোগ কি আছিল।[12]

নিৰ্মাণ আৰু গঠন

[সম্পাদনা কৰক]

১৯৭১ চনত ইণ্ডিয়া গেটৰ তলত

[সম্পাদনা কৰক]

প্ৰধানমন্ত্ৰী ইন্দিৰা গান্ধীৰ ইচ্ছা অনুসৰি এমাহতকৈও কম সময়ৰ ভিতৰতে অমৰ জোৱান জ্যোতিৰ ধাৰণা আৰু নিৰ্মাণ কৰা হয়, যাতে ১৯৭২ চনৰ ২৬ জানুৱাৰীত গণৰাজ্য দিৱসৰ বাবে সাজু হ'ব পাৰে।[14] এই কম সময়ৰ বাবে স্মাৰকৰ স্থান আৰু পৰিসৰ সীমিত হৈ পৰিছিল।[14]

ইয়াৰ আধাৰ আছিল ১৫ বৰ্গফুট (২,২০০ বৰ্গ ইঞ্চি) আৰু উচ্চতা আছিল ৪ ফুট ৩ ইঞ্চি। ইয়াৰ মাজত আছিল ৩ ফুট ২ ইঞ্চি উচ্চতাৰ এখন মঞ্চ। ইয়াত এটা ওলোটা ৰাইফল ৰখা হৈছিল যাৰ ওপৰত যুদ্ধৰ হেলমেট আছিল। স্মাৰকৰ চাৰিওফালে হিন্দী ভাষাত ‘অমৰ জোৱান’ বুলি লিখা আছিল। মূল মঞ্চৰ চাৰিটা চুকত পেডেষ্টেলটো থিয় হৈ থকা প্ৰতিটো চুকতে জুইৰ শিখা থকা কলহবোৰ ৰখা হৈছিল।[10] সেই সময়ত ই বগা আছিল।[21]

Cenotaph with a L1A1 Self-Loading Rifle placed on its barrel and capped by a helmet of the Unknown Soldier.

১৯৭১ চনৰপৰা ২০০৬ চনলৈকে তৰলীকৃত পেট্ৰলিয়াম গেছ (এল পি জি) চিলিণ্ডাৰৰদ্বাৰা এই শিখা জ্বলোৱা হৈছিল।[22] পেডেষ্টেলটোৰ চাৰিওফালে চাৰিটা কলহ আছিল। প্ৰতিটো কলহ এটা পৃথক বাৰ্নাৰৰদ্বাৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰা হৈছিল।[22]এটা এল পি জি চিলিণ্ডাৰে প্ৰায় ৩৬ ঘণ্টা ধৰি এটা কলহৰ বাবে ইন্ধন যোগান ধৰিব পাৰিব।[22] স্মৃতিসৌধৰ এটা কোঠাত চিলিণ্ডাৰবোৰ ৰখা হৈছিল।[22] ২০০৫ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত অনুমোদিত এলপিজি চিলিণ্ডাৰৰ ঠাইত পাইপড নেচাৰেল গেছ (পিএনজি) ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যিটো অধিক নিৰাপদ আৰু অধিক অৰ্থনৈতিক বিকল্প।[22] কস্তুৰবা গান্ধী মাৰ্গৰপৰা পাইপলাইন স্থাপন কৰা হৈছিল।[22] জ্বলি থকা শিখাৰ ৰক্ষণাবেক্ষণৰ দায়িত্বত থকা কৰ্মচাৰীসকল শিখাৰ কাষতে ইণ্ডিয়া গেটৰ তলৰ এটা কোঠাত বাস কৰিছিল। [23] শিখাৰ সামগ্ৰিক দায়িত্ব সামৰিক অভিযন্তা সেৱাৰ অধীনত আছিল।[22] অৱসৰপ্ৰাপ্ত সামৰিক অভিযন্তা সেৱাৰ কৰ্মী চন্দৰ সিং বিষ্টে চাৰি দশক ধৰি এই শিখা পৰিচালনা কৰিছিল।[14] এই স্মৃতিসৌধটো সদায় পহৰা দিয়া হৈছিল।[24]

২০১৯ চনত অমৰ চক্ৰত

[সম্পাদনা কৰক]
২০১৯ চনৰ ২৫ ফেব্ৰুৱাৰীত প্ৰথমবাৰৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰীয় যুদ্ধ স্মাৰকত এই শিখা জ্বলোৱা হয়।

অমৰ জোৱান জ্যোতি বৰ্তমান ৰাষ্ট্ৰীয় যুদ্ধ স্মাৰকৰ ভিতৰৰ আঙঠি অমৰ চক্ৰ (অমৰত্বৰ বৃত্ত)ত অৱস্থিত। এই স্মাৰকটো চক্ৰব্যূহক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা চাৰিটা সমকেন্দ্ৰিক বৃত্ত আৰু তলত জ্বলি থকা শিখাৰ সৈতে এটা কেন্দ্ৰীয় স্তম্ভৰে গঠিত।[25]

২০১৭ চনৰ এপ্ৰিল মাহৰ আৰম্ভণিতে এখন বিশ্বব্যাপী ডিজাইন প্ৰতিযোগিতা অনুষ্ঠিত হয় আৰু ইয়াৰ ফলাফল ঘোষণা কৰা হয়। চেন্নাইৰ এটা স্থাপত্য প্ৰতিষ্ঠান ৱেব ডিজাইন লেবৰ প্ৰস্তাৱক বিজয়ী ঘোষণা কৰা হয় আৰু সেই অনুসৰি স্থাপত্য ডিজাইনৰ ধাৰণা আৰু প্ৰকল্পটোৰ নিৰ্মাণৰ সমন্বয়ৰ বাবে নিৰ্বাচিত কৰা হয়। এই স্মাৰকৰ মুখ্য স্থপতি হৈছে চেন্নাইৰ ৱেব ডিজাইন লেবৰ যোগেশ চন্দ্ৰহাসন, যিজনক বিশ্বব্যাপী ডিজাইন প্ৰতিযোগিতা আৰু ক্ৰিষ্টোফাৰ চাৰ্লছ বেনিংগাৰৰ অধ্যক্ষতাত জুৰীৰ জৰিয়তে নিৰ্বাচিত কৰা হৈছে।[26]

পৰ্যবেক্ষণ, স্মৃতি আৰু উদযাপন

[সম্পাদনা কৰক]

১৯৭২ চনৰ পৰা প্ৰতি বছৰে গণৰাজ্য দিৱসৰ দিনা গণৰাজ্য দিৱসৰ পেৰেডৰ পূৰ্বে প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু তিনিজন সেৱাৰ মুৰব্বী আৰু অন্যান্য গণ্যমান্য ব্যক্তিয়ে অমৰ জোৱান জ্যোতিত শ্ৰদ্ধাঞ্জলি জনোৱাৰ প্ৰথা চলি আহিছে।[7] স্বাধীনতা দিৱসৰ দিনা ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে পুষ্পাঞ্জলি অৰ্পন কৰে।[27] ১৬ ডিচেম্বৰত বিজয় দিৱসৰ দিনা প্ৰতিৰক্ষা মন্ত্ৰীয়ে পুষ্পাঞ্জলিৰে শ্ৰদ্ধা জনায়।[28]

টোকা

[সম্পাদনা কৰক]
  1. ↑ Flame of the Immortal Soldier – Flame, as opposed to tomb. See Tomb of the Unknown Soldier. Immortal, as opposed to eternal. The soldier and flame have been referred to as both immortal and eternal.[1][2][3]Jyoti (ज्योति) can also mean light.[4][5][6]

তথ্য সংগ্ৰহ

[সম্পাদনা কৰক]
  1. ↑ (en ভাষাত) ... by Prime Minister, Smt Indira Gandhi at the "Amar Jawan" memorial under the India Gate, where she stood in silence for two minutes before the "Amar Jyoti"সাঁচ:Em dash the immortal flame.... 30. Sainik Samachar. 1983. পৃষ্ঠা. 18. https://books.google.com/books?id=nTbfAAAAMAAJ&q=amar+jawan+jyoti+flame+immortal+soldier. 
  2. ↑ Mishra, Kavya (2022-01-24). "Amar Jawan Jyoti is called 'Amar' for a reason, can't be snuffed: Shashi Tharoor". Zee News. https://zeenews.india.com/india/amar-jawan-jyoti-is-called-amar-for-a-reason-cant-be-snuffed-shashi-tharoor-2430485.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-01-25. 
  3. ↑ 3.0 3.1 Channan, Lt Col (Retd) Manoj K (22 January 2022). "The Eternal Flame: The Indian Armed Forces should not be milked for political ambitions" (en ভাষাত). The Financial Express. https://www.financialexpress.com/defence/the-eternal-flame-the-indian-armed-forces-should-not-be-milked-for-political-ambitions/2413295/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-01-25. 
  4. ↑ "ज्योति (Jyoti) meaning in English". HinKhoj Dictionary. https://dict.hinkhoj.com/%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%A4%E0%A4%BF-meaning-in-english.words. 
  5. ↑ "English translation of 'ज्योति'". Collins Dictionary. https://www.collinsdictionary.com/dictionary/hindi-english/%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%A4%E0%A4%BF. 
  6. ↑ Dalal, Roshen (2003). "1" (en ভাষাত). The Puffin History of India For Children: Volume 2. 1947 to the Present. Puffin Books, Penguin Books. ISBN 978-8184758344. https://books.google.com/books?id=RSLZBfKwgw8C&dq=amar+jawan+jyoti&pg=PT13. 
  7. ↑ 7.0 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 Chhina, Last Post. Indian War Memorials Around the World (2014), পৃষ্ঠা. 161.
  8. ↑ 8.0 8.1 Anand, Col Rohan (January 2016). "National War Memorial, At Last". Sainik Samachar. http://www.sainiksamachar.nic.in/englisharchives/2016/jan16-16/h14.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-01-23. 
  9. ↑ 9.0 9.1 "Burning for 5 decades, flame at Amar Jawan Jyoti will be put out at India Gate, merged with National War Memorial". Indian Express Limited. 2022-01-21. https://indianexpress.com/article/india/amar-jawan-jyoti-to-be-extinguished-national-war-memorial-flame-7734184/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-01-23. 
  10. ↑ 10.0 10.1 "XIX: Place of Interest". Delhi Gazetteer. প্ৰকাশক Delhi: Gazetteer Unit, Delhi Administration. April 1976. পৃষ্ঠা. 1001–1002. https://books.google.com/books?id=acoBAAAAMAAJ. 
  11. ↑ Bose, Joydeep (2022-01-21). "In historic move, Amar Jawan Jyoti merged with National War Memorial flame" (en ভাষাত). Hindustan Times. https://www.hindustantimes.com/india-news/in-historic-move-amar-jawan-jyoti-merged-with-national-war-memorial-flame-101642759893068.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-01-23. 
  12. ↑ 12.0 12.1
  13. ↑ "Delhi Memorial (India Gate)". Commonwealth War Graves Commission. http://www.cwgc.org/find-a-cemetery/cemetery/142700/DELHI%20MEMORIAL%20%28INDIA%20GATE%29। আহৰণ কৰা হৈছে: 3 September 2014. 
  14. ↑ 14.0 14.1 14.2 14.3 14.4 14.5 Anand, Col Rohan (May 2015). "India Gate. An Indian Legacy". Sainik Samachar. http://www.sainiksamachar.nic.in/englisharchives/2015/may01-15/h8.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-01-23. 
  15. ↑ Singh, Sushant (2 January 2020). "India-Pakistan 1971 war". The Indian Express. http://indianexpress.com/article/explained/india-pakistan-1971-war-bangladesh-indira-gandhi-4429236/. 
  16. ↑ Kant, Vedica (2014-06-28). "Why did we fight the war?" (en ভাষাত). Livemint. https://www.livemint.com/Leisure/VfpJyUSGqCbFo9114UpALP/Why-did-we-fight-the-war.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-01-25. "...was a refashioning of the symbolism of the site away from its colonial legacy..." 
  17. ↑ Chhina, Last Post. Indian War Memorials Around the World (2014), পৃষ্ঠা. 162-171.
  18. ↑ Pandit, Rajat (1 January 2019). "Delhi: War memorial ready, 60 years after it was first proposed". The Times of India. https://timesofindia.indiatimes.com/city/delhi/war-museum-ready-60-yrs-after-it-was-first-proposed/articleshow/67330108.cms। আহৰণ কৰা হৈছে: 23 January 2022. 
  19. ↑ Bhatnagar, Gaurav Vivek (21 April 2018). "National War Memorial Takes Shape Six Decades After Being Conceived". The Wire. https://thewire.in/urban/national-war-museum-delhi-india-gate। আহৰণ কৰা হৈছে: 23 January 2022. 
  20. ↑ Ramdas, Admiral L. (2022-01-24). "Amar Jawan Jyoti: Symbolism, respect can't be forced, it evolves over time; new will never take place of old". National Herald. https://www.nationalheraldindia.com/opinion/amar-jawan-jyoti-symbolism-respect-cant-be-forced-it-evolves-over-time-new-will-never-take-place-of-old। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-01-25. 
  21. ↑ "Amar Jawan Jyoti". Bharat Rakshak. Archived from the original on 2022-01-25. https://web.archive.org/web/20220125114201/https://www.bharat-rakshak.com/ARMY/Galleries/Wars/Memorials/Monuments/0011.jpg.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-01-25. 
  22. ↑ 22.0 22.1 22.2 22.3 22.4 22.5 22.6 Sharma, Nidhi (25 January 2006). "Amar Jawan Jyoti to glow with green fuel". The Times of India. https://timesofindia.indiatimes.com/city/delhi/amar-jawan-jyoti-to-glow-with-green-fuel/articleshow/1386411.cms। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-01-23. 
  23. ↑ Gupta, Geeta (10 June 2012). "Keeper of the flame". The Indian Express. http://archive.indianexpress.com/news/keeper-of-the-flame/960016/0. 
  24. ↑ Garcia, Meryl (19 January 2016). "5 things about Amar Jawan Jyoti". The Better India. http://www.thebetterindia.com/43484/amar-jawan-jyoti-republic-day-delhi/. 
  25. ↑ Yadav, Namrata (3 March 2019). "Are you looking for someone you lost, Ma'am? They asked my mother at National War Memorial". ThePrint. https://theprint.in/opinion/are-you-looking-for-someone-you-lost-maam-they-asked-my-mother-at-national-war-memorial/200744/. 
  26. ↑ Bhatnagar, Gaurav Vivek (21 April 2018). "National War Memorial Takes Shape Six Decades After Being Conceived". The Wire. https://thewire.in/urban/national-war-museum-delhi-india-gate। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-01-23. 
  27. ↑ "Search results for "Amar Jawan Jyoti"". Wikimedia Commons. https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Search&limit=500&offset=500&profile=default&search=Amar+Jawan+Jyoti। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-01-23. 
  28. ↑ "Ceremonials, Department Of Defence". Ministry of Defence, Government of India. https://www.mod.gov.in/dod/ceremonials। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-01-23. 
"https://as.wikipedia.org/w/index.php?title=অমৰ_জোৱান_জ্যোতি&oldid=534778"ৰ পৰা অনা হৈছে