অষ্টবক্ৰ

অষ্টবক্ৰ
শাৰীৰিক অক্ষমতাৰ সৈতে জন্মগ্ৰহণ কৰা অষ্টবক্ৰই ডাঙৰ হৈ হিন্দু ধৰ্মৰ এজন বিখ্যাত ঋষি হিচাপে পৰিগণিত হৈছিল, ১৯ শতিকাৰ চিত্ৰকলা
জন্ম	বিদেহ, বৰ্তমান নেপালৰ জনকপুৰ

অষ্টবক্ৰ হিন্দু ধৰ্মৰ এজন পূজনীয় বৈদিক ঋষি। তেওঁৰ মাতৃৰফালৰপৰা ককাক আছিল বৈদিক ঋষি আৰুণি; পিতৃ-মাতৃ দুয়োজনেই আৰুণিৰ টোলৰ বৈদিক ছাত্ৰ আছিল। অষ্টবক্ৰই অধ্যয়ন কৰিছিল, ঋষি হৈছিল আৰু হিন্দু ইতিহাস মহাকাব্য আৰু পুৰাণৰ এক বিখ্যাত চৰিত্ৰ হৈ পৰিছিল।

অষ্টবক্ৰ হিন্দু পৰম্পৰাত অষ্টবক্ৰ গীতা গ্ৰন্থৰ ৰচক, যাক অষ্টবক্ৰ সংহিতা বুলিও কোৱা হয়। এই গ্ৰন্থখন ব্ৰহ্ম আৰু আত্মাৰ ওপৰত লিখা গ্ৰন্থ।

ইতিহাস

প্ৰধান ভাৰতীয় বুৰঞ্জী (ৰামায়ণ আৰু মহাভাৰত) আৰু পুৰাণত পোৱা বিৱৰণৰ বাহিৰে অষ্টবক্ৰ প্ৰকৃততে কি জীৱন বা শতিকাত বাস কৰিছিল সেই বিষয়ে বহুত কমেইহে পোৱা যায়। কিংবদন্তিত কোৱা হৈছে যে, চান্দোগ্য উপনিষদত উল্লেখ কৰা ঋষি আৰুণিয়ে বেদৰ শিক্ষা দিবলৈ এখন আশ্ৰম (টোল) চলাইছিল। আৰুণিৰ কন্যা সুজাতাৰ লগতে তেওঁৰ অন্যতম ছাত্ৰ আছিল কহোদা। আৰুণিৰ কন্যায় কহোদাক বিয়া কৰাইছিল। তেওঁ গৰ্ভৱতী হৈছিল আৰু গৰ্ভাৱস্থাতে বাঢ়ি থকা শিশুটিয়ে বেদৰ জপ শুনি বেদৰ সঠিক আবৃত্তি আয়ত্ত কৰিছিল। অষ্টবক্ৰক কেন্দ্ৰ কৰি থকা কিংবদন্তিৰ এটা কাহিনী অনুসৰি তেওঁৰ পিতৃয়ে এসময়ত বেদ পাঠ কৰি আছিল যদিও শুদ্ধ সুৰত উচ্চাৰণ কৰা নাছিল। ভ্ৰুণটোৱে গৰ্ভৰপৰাই দেউতাকক উদ্দেশ্যি কৈ উঠিল যে, বৈদিক গ্ৰন্থৰপৰা তেওঁ সীমিত জ্ঞান আহৰণ কৰিছে, এই গ্ৰন্থসমূহৰ বাহিৰেও আৰু বহুত জানিবলগীয়া আছে। এই কথা শুনি পিতৃয়ে খং কৰি আঠটা বিকৃতিৰ সৈতে ভ্ৰূণটিক শিশুৰূপে জন্ম পাবলৈ অভিশাপ দিলে, সেয়েহে তেওঁক 'অষ্টবক্ৰ' নাম দিয়া হ'ল।

এবাৰ তেওঁৰ পিতৃ কহোদাই ধন আশা কৰি বিদেহৰ প্ৰাচীন ৰজা জনকৰ ওচৰলৈ গৈছিল, কাৰণ তেওঁৰ পৰিয়াল অতি দৰিদ্ৰ আছিল। তাত তেওঁ বিজ্ঞানৰ বিতৰ্কত ভাণ্ডিনৰ হাতত পৰাস্ত হৈছিল আৰু পৰাজিত হোৱাৰ কাৰণে নিজকে পানীত ডুব নিয়াইছিল। স্বামী পানীত ডুব যোৱাৰ কথা শুনি সুজাতাই এই কথা সন্তানৰপৰা গোপন কৰি ৰাখিলে। অষ্টবক্ৰ ডাঙৰ হোৱাত তেওঁ নিজৰ অভিশাপ আৰু পিতৃৰ সকলো কথা জানিব পাৰিলে। তাৰ পাছত জনক ৰজাৰ মহাযজ্ঞ চাবলৈ মাকক তেওঁৰ লগত আহিবলৈ ক’লে। কেৱল বিদ্বান ব্ৰাহ্মণ আৰু ৰজাকহে যজ্ঞথলীত প্ৰৱেশ কৰিবলৈ দিয়া হৈছিল বাবে তেওঁক ৰজাৰ যজ্ঞত প্ৰৱেশ কৰাত বাধা দিয়া হৈছিল আৰু তেতিয়া তেওঁ মাত্ৰ দশম বছৰতহে ভৰি দিছিল। বাক-চাতুৰ্যতাৰে তেওঁ ৰজাক তেওঁৰ জ্ঞানৰ পৰিধি দেখুৱাই আচৰিত কৰি তুলিছিল; গতিকে, শেষত তেওঁক প্ৰৱেশ কৰিবলৈ দিয়া হ’ল। তাত তেওঁ ভাণ্ডিনক বিতৰ্কৰ বাবে প্ৰত্যাহ্বান জনায়। তুমুল বিতৰ্কৰ অন্তত তেওঁ ভাণ্ডিনক জ্ঞানৰ শব্দেৰে পৰাস্ত কৰে। আৰু ৰজাক সুধিলে, যেনেকৈ ভাণ্ডিনে তেওঁৰ ব্ৰাহ্মণ পিতৃক পানীত ডুব যাবলৈ বাধ্য কৰিছিল, তেওঁকো একে দশা হ’বলৈ দিয়ক। তাৰ পিছত ভাণ্ডিনে প্ৰকাশ কৰিলে যে তেওঁ বৰুণৰ পুত্ৰ, আৰু বুজাই দিলে যে তেওঁ সেই ব্ৰাহ্মণসকলক ডুবাই পেলোৱাৰ কাৰণটো আছিল তেওঁৰ পিতৃয়ে বাৰ বছৰ ধৰি কৰি থকা এটা অনুষ্ঠান আৰু তেওঁক বৃহৎসংখ্যক ব্ৰাহ্মণৰ প্ৰয়োজন আছিল। তেতিয়ালৈকে ৰীতি-নীতি সম্পূৰ্ণ হৈ গ’ল আৰু এইদৰেই তেওঁ ডুবাই দিয়া অষ্টবক্ৰৰ পিতৃ কহোদাকে ধৰি সকলো ব্ৰাহ্মণক মুক্ত কৰি দিলে। কহোদাই পুত্ৰ অষ্টবক্ৰক লৈ বৰ আনন্দিত হৈ ঘৰলৈ উভতি যাওঁতে সমংগা নদীত পুত্ৰক বুৰ মাৰিবলৈ ক’লে। অষ্টবক্ৰই বুৰ মাৰি নদীৰপৰা ওলাই অহাৰ লগে লগে দেখা গ’ল যে তেওঁৰ সকলো শাৰীৰিক বিকৃতি নোহোৱা হৈছে।

উল্লেখযোগ্য লেখা

অষ্টবক্ৰক অষ্টবক্ৰ গীতাৰ ৰচক হিচাপে গণ্য কৰা হয়, যাৰ অৰ্থ "অষ্টবক্ৰৰ গীত।" এই গ্ৰন্থখনক অষ্টৱক্ৰ সংহিতা বুলিও কোৱা হয়। অষ্টবক্ৰ গীতাত অস্তিত্বৰ আধ্যাত্মিক স্বৰূপ আৰু ব্যক্তিগত স্বাধীনতাৰ অৰ্থ পৰীক্ষা কৰি ইয়াৰ অধ্যয়নত উপস্থাপন কৰা হৈছে যে মাত্ৰ পৰম সত্য(ব্ৰহ্ম) এটা, বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ সমগ্ৰতা এই সত্যৰ একতা আৰু প্ৰকাশ, সকলোবোৰ আন্তঃসংযোগী, সকলো আত্মা (আত্মা, আত্মা) সেই এটাৰ অংশ, আৰু ব্যক্তিগত স্বাধীনতা শেষ বিন্দু নহয় বৰঞ্চ এটা প্ৰদত্ত, আৰম্ভণি বিন্দু, জন্মগত।

তুমি যদি মুক্ত হ’ব বিচাৰা,
তুমি নিজকে আত্মজ্ঞান কৰা,
এই সকলোবোৰৰ সাক্ষী,
সজীৱতাৰ হৃদয়েৰে
শৰীৰটো একাষৰীয়া কৰা।
নিজৰ সচেতনতাত বহি থাকা।
তুমি এবাৰ সুখী হ’বা,
চিৰদিনৰ বাবেও, চিৰদিনৰ বাবে মুক্ত।
(...)
তুমি সকলোতে আছা,
চিৰদিনৰ বাবে মুক্ত।
যদি তুমি নিজকে মুক্ত বুলি ভাবা, তেন্তে তুমি মুক্ত।
যদি তুমি বান্ধত থকা বুলি ভাবা, তেন্তে তুমি বান্ধ খাই আছা।
আত্মাৰ ওপৰত ধ্যান কৰা।
দুটা নোহোৱাকৈ এক হৈ যোৱা,
সচেষ্টতাৰে।

—অষ্টবক্ৰ গীতা ১.৪–১৪, ইং অনুবাদক: থমাছ বাইৰম

আমেৰিকান পণ্ডিত জেচিকা উইলছনৰ মতে, অষ্টবক্ৰ গীতাৰ সংস্কৃত কাব্যিকতা সমালোচনাত্মক চিলজিচমৰ দ্বাৰা পৰিচালিত নহয়, বৰঞ্চ দাৰ্শনিক চৰ্ত, আধ্যাত্মিক ফলপ্ৰসূতা আৰু ইয়াৰ অনুনাদী আখ্যানেৰে সমৃদ্ধ কাৰণ "দৰ্শকৰ স্বভাৱ আৰু পাঠ্যত অব্যক্তিত্বৰ অগাঁঠনিগত বিষয়বস্তুৰ মাজত পাঠ্যৰ অনিৰ্দিষ্টতা। এই উত্তেজনা... ফলত দৰ্শকে সামঞ্জস্যতা গঢ়ি তোলে, যিয়ে এই দুটা দৃষ্টিভংগীৰ (পাঠক আৰু পাঠ্য) অতিক্ৰমণ সক্ষম কৰে"।

ৰাধাকমল মুখাৰ্জীৰ মতে, অষ্টৱক্ৰ গীতা সম্ভৱতঃ ভাগৱতৰ পিছত কিন্তু সাধাৰণ যুগ আৰম্ভ হোৱাৰ আগতেই ৰচনা কৰা হৈছিল আৰু তেওঁৰ ধাৰণাসমূহৰ প্ৰতি শ্ৰদ্ধা জনাই অষ্টৱক্ৰ ঋষিক ইয়াত আৰোপ কৰা হৈছিল।

সাহিত্য

ৰামায়ণ

বাল্মীকিৰ ৰামায়ণত যুদ্ধ কাণ্ডৰ ৬.১১৯.১৭ পদত অষ্টবক্ৰৰ উল্লেখ আছে। ৰামায়ণৰ যুদ্ধৰ পিছত যেতিয়া দশৰথে স্বৰ্গৰ পৰা ৰামক চাবলৈ আহে, তেতিয়া তেওঁ ৰামক কয় –

“হে পুত্ৰ! মোক তোমালোকৰ দ্বাৰা (মুক্ত কৰা) লৈ যোৱা হৈছে, যিসকল এজন যোগ্য পুত্ৰ আৰু এজন মহান সত্ত্বা; যেনেকৈ গুণী ব্ৰাহ্মণ কহোদা [তেওঁৰ পুত্ৰ] অষ্টবক্ৰৰ দ্বাৰা (মুক্তি পাইছিল)। ॥ ৬.১১৯.১৭ ॥’’

অধ্যাত্ম ৰামায়ণৰ অৰণ্য কাণ্ডত কবন্ধই ৰাম আৰু লক্ষ্মণৰ আগত নিজৰ কাহিনী বৰ্ণনা কৰিছে, য’ত তেওঁ কৈছে যে তেওঁ আগতে এজন গন্ধৰ্ব আছিল, যি অষ্টবক্ৰক দেখি হঁহাত অষ্টৱক্ৰই অসুৰ হ’বলৈ অভিশাপ দিছিল। তাৰ পিছত যেতিয়া গন্ধৰ্বই অষ্টবক্ৰৰ ওচৰত প্ৰণাম কৰিলে, তেতিয়া অষ্টবক্ৰই ক'লে যে তেওঁ ত্ৰেতাযুগত ৰামৰ দ্বাৰা অভিশাপৰ পৰা মুক্ত হ’ব।

মহাভাৰত

মহাভাৰতৰ বনপৰ্বত অষ্টবক্ৰৰ আখ্যান অধিক বিশদভাৱে বৰ্ণনা কৰা হৈছে। কৌৰৱৰ সৈতে পাশা খেলত পৰাস্ত হোৱাৰ পিছত পাঁচজন পাণ্ডৱ ৰাজকুমাৰ আৰু দ্ৰৌপদীক বাৰ বছৰৰ বাবে নিৰ্বাসিত কৰা হয়। তীৰ্থযাত্ৰাত তেওঁলোকে লোমাশ ঋষিক লগ পায় আৰু তেওঁ পাণ্ডৱ ৰাজকুমাৰসকলক মহাভাৰতৰ বণপৰ্বৰ তিনিটা অধ্যায়ৰ ওপৰত অষ্টবক্ৰৰ কিংবদন্তি বৰ্ণনা কৰে। মানৱ অস্তিত্বৰ বিভিন্ন দিশৰ ওপৰত অষ্টবক্ৰৰ প্ৰজ্ঞা মহাভাৰতত আবৃত্তি কৰা হৈছে। উদাহৰণ স্বৰূপে:

বগা চুলিৰ মূৰৰ লোক এজনেই বয়োজ্যেষ্ঠ্য নহয়,
বছৰৰ দ্বাৰা নহয়, বগা চুলিৰ দ্বাৰা নহয়, ধন-সম্পত্তিৰ দ্বাৰা বা সম্পৰ্কৰ দ্বাৰাও দৰ্শকসকলে বিধান প্ৰণয়ন কৰা নাছিল;
যি আমাৰ বাবে মহান, তেওঁ যিজনৰ জ্ঞান আছে।

—অষ্টবক্ৰ, বন পৰ্ব, মহাভাৰত গ্ৰন্থ iii

পুৰাণ

অষ্টবক্ৰ আৰু শ্বেতকেতুৱে জনকৰ ৰাজপ্ৰসাদলৈ গ’ল। অষ্টবক্ৰই প্ৰথমে দ্বাৰপালৰ সৈতে মুখামুখি হ’ল যিয়ে সৰু ল’ৰাটোক বাহিৰত ৰাখিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল। দ্বাৰপালক তেওঁ পতিয়ন নিয়ালে যে তেওঁ শাস্ত্ৰৰ বিষয়ে ভালদৰে জ্ঞান আছে আৰু সেয়েহে বৃদ্ধ, তেওঁক ভিতৰলৈ যাবলৈ দিয়া হ’ল। তাৰ পিছত জনকে ৰহস্যময় প্ৰশ্নৰে অষ্টবক্ৰক পৰীক্ষা কৰিলে যাৰ উত্তৰ অষ্টবক্ৰই সহজেই দিলে। জনকে অষ্টবক্ৰক ভাণ্ডিনৰ মুখামুখি হ’বলৈ দিবলৈ সিদ্ধান্ত ল’লে। ভাণ্ডিন আৰু অষ্টবক্ৰই বিতৰ্ক আৰম্ভ কৰিলে, ভাণ্ডিনে প্ৰথমে আৰম্ভ কৰিলে। তেওঁলোকে পাল পাতি একৰ পৰা বাৰলৈ এজনে এটা, তাৰপাছত আনজনে এটাকৈ, ছটা তাৎক্ষণিকভাবে পদ্য ৰচনা কৰিছিল। তেতিয়া ভাণ্ডিনে তেৰ নম্বৰত এটা পদৰ প্ৰথমাৰ্ধহে ৰচনা কৰিব পাৰিছিল। অষ্টবক্ৰই দ্বিতীয়াৰ্ধ ৰচনা কৰি শ্লোকটো সম্পূৰ্ণ কৰিছিল আৰু এইদৰে ভাণ্ডিনৰ বিৰুদ্ধে যুক্তিত জয়ী হৈছিল। এই অনন্য বিতৰ্কটো ৰহস্য আৰু সুপ্ত অৰ্থৰে ভৰি আছে, যিবোৰ একৰ পৰা তেৰ সংখ্যাৰ সৰল গণনাৰ অধীনত নিহিত হৈ আছে।