আদি শক্তি

আদি শক্তি
দৈৱশক্তি
সম্পৰ্ক	দেৱী, মহাদেৱী, আদি পৰাশক্তি, পাৰ্বতী, সতী, পৰা ব্ৰাহ্মণ (শাক্ত), দুৰ্গা, ত্ৰিপুৰা সুন্দৰী
নিবাস	মণিদ্বীপ
মন্ত্ৰ	ওঁ‌ম আইম হ্ৰীম ক্লীম শ্ৰীম
অস্ত্ৰ	পাশ, অংকুশ, চক্ৰ, শংখ, ত্ৰিশূল আদি
সঙ্গী	শিৱ

আদি শক্তি, আদিপাৰশক্তি বা মহাদেৱীক হিন্দু ধৰ্মত সকলো বস্তুৰ আদি ৰূপ বুলি গণ্য কৰা হয়। তাইক পৰমশক্তি, মহাশক্তি, মহাগৌৰী, মহাকালী, শ্যামাশক্তি আদি নামেৰেও জনা যায়। তাই নিজকে শিৱ আৰু শক্তি বুলি দুটা ভাগত বিভক্ত কৰি শিখা আৰু তাৰ তাপ হিচাপে আবিৰ্ভাৱ হয়। শক্তিক পৰম দেৱতা হিচাপে পূজা কৰা প্ৰাচীন ধৰ্মসমূহৰ ভিতৰত অন্যতম হৈছে শাক্ত ধৰ্ম। মাতৃদেৱী পূজাৰ সীমাৰ বাহিৰলৈ যোৱা শক্তি পূজাই আদিম শক্তিক সমগ্ৰ বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ মাতৃ বুলি ঘোষণা কৰে। সেয়েহে আদি শক্তিক আকিলেন্দেশ্বৰী বুলি কোৱা হয়। শাক্ত সাহিত্য অনুসৰি পৰম মানে হৈছে চূড়ান্ত আৰু সত্য মানে সঁচা। দেৱী ভাগৱত পুৰাণৰ মতে আদি পৰাশক্তি হৈছে সমগ্ৰ বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ সৃষ্টি, পালন আৰু ধ্বংসকাৰী দেৱী। হিন্দু পৌৰাণিক কাহিনীত কলাইমাগল, আলাইমাগল, আৰু মালাইমাগল নামৰ তিনিগৰাকী মহাদেৱীক আদিম শক্তিৰ দিশ হিচাপে বৰ্ণনা কৰা হৈছে। লগতে কোৱা হয় যে ভগৱান শিৱ আদি শক্তিৰ ৰূপ হোৱাৰ বাবে তেওঁ মহিনী ৰূপ লৈ ভগৱান শিৱৰ লগত অয়্যাপ্পা নামৰ সন্তান জন্ম দিছিল।

নামৰ উৎপত্তি

আদি পৰাশক্তি মানে হৈছে প্ৰথম সৰ্বোচ্চ শক্তি। আদি শব্দৰ অৰ্থ হৈছে আৰম্ভণি। আৰু শক্তি শব্দটো শক্ ধাতুৰ পৰা আহিছে। যাৰ অৰ্থ হৈছে কৰিবলৈ ক্ষমতা থকা।

গুৰুত্ব

দেৱী গীতাত কোৱা হৈছে যে পাৰ্বতী ৰূপে অৱতাৰ লোৱাৰ পূৰ্বে আদি শক্তিয়ে নৃপতি হিমালয়ৰ সন্মুখত প্ৰকট হৈ নিজৰ ঐশ্বৰিক শক্তি তথা শাশ্বত জ্ঞানৰ বিষয়ে অৱগত কৰিছিল। তেওঁ বেদৰ শব্দৰ দ্বাৰা নিজৰ বৰ্ণনা কৰি কৈছিল যে তেওঁৰ কোনো আৰম্ভণি বা শেষ নাই। তেৱেই হৈছে শাশ্বত সত্য। গোটেই বিশ্ব ব্ৰহ্মাণ্ড তেওঁৰেই সৃষ্টি। তেওঁৱেই হৈছে বিজয়ী বা বিজয়ৰ বহিঃপ্ৰকাশ। তাৰপিছত দেৱীয়ে নিজৰ দুৰ্লভ ৰূপ ধাৰণ কৰি হিমালয়ৰ সন্মুখত ধৰা দিলে। তেওঁৰ কপালত সত্যলোক, চুলিত বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ড, দুয়োটা চকুত চন্দ্ৰ আৰু সূৰ্য, কাণত চাৰিটা দিশ, তেওঁৰ শব্দই আছিল বেদ, মৃত্যু, মমতা আৰু আবেগসমূহ আছিল তেওঁৰ দাঁত, তেওঁৰ হাঁহিয়ে মায়াৰ প্ৰকাশ কৰিছিল।

হিন্দুধৰ্মত আদি পৰাশক্তি

শাক্ত পুৰাণৰ বাহিৰে আন কোনো পুৰাণতেই আদি শক্তিৰ বিষয়ে উল্লেখ নাই যদিও আওপকীয়াকৈ তেওঁকেই সৰ্বোচ্চ শক্তি হিচাপে মানি লোৱা হৈছে।

শিৱ পুৰাণ

শিৱপুৰাণৰ মতে আদি পৰাশক্তিয়ে পৰমা প্ৰকৃতি হিচাপে আবিৰ্ভাৱ হৈছে। বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ সৃষ্টিৰ আৰম্ভণিতেই ভগৱান শিৱৰ বাওঁ ফালৰ পৰা দেৱী আদি পৰাশক্তিৰ সৃষ্টি হৈছিল। লিংগ পুৰাণত কোৱা হৈছে যে দেৱীয়ে গোটেই বিশ্বত শিৱ আৰু পাৰ্বতীৰ মিলন ঘটাই জীৱ সৃষ্টিৰ আৰম্ভণি কৰিছিল। স্কণ্ড আৰু মাৰ্কণ্ডেয় পুৰাণত দুৰ্গা আৰু চণ্ডীক আদি পৰাশক্তিৰ বিশুদ্ধ ৰূপ তথা সকলো সৃষ্টিৰ মূল বুলি কোৱা হৈছে।

শাক্ত পুৰাণ

দেৱী ভাগৱতী পুৰাণত কোৱা হৈছে যে ভগৱান শিৱই বীজমন্ত্ৰ হ্ৰীং ব্যৱহাৰ কৰি আদি পৰাশক্তিক হাজাৰ বছৰ ধৰি পূজা আৰু ধ্যান কৰিছিল। তাৰপিছত দেৱীয়ে শিৱৰ বাওঁ অংশৰ পৰা সিদ্ধিদাত্ৰী ৰূপে প্ৰকট হৈ শিৱৰ সন্মুখত আবিৰ্ভাৱ হৈছিল। সাকাৰ আৰু নিৰাকাৰ দুয়োটা সত্তাতেই দেৱী আদি পৰাশক্তিক সৰ্বোচ্চ সত্য ৰূপে গণ্য কৰা হৈছে। দেৱীৰ সাকাৰ ৰূপটো হৈছে সগুণ ৰূপ। সগুণ ৰূপত দেৱীক গোটেই বিশ্বৰ মাতৃৰূপে গণ্য কৰা হৈছে আৰু তেওঁ সকলো পৰলোকৰ ওপৰত সৰ্বলোক মণিদ্বীপত বাস কৰে। শক্তি মহাভাগৱত পুৰাণৰ মতে তেওঁ হৈছে এগৰাকী মহান দেৱী আৰু সকলো দেৱী-দেৱতা তেওঁৰ পৰাই উদ্ভৱ হৈছে।

বিভিন্ন সম্প্ৰদায়ত

বৈষ্ণৱ সম্প্ৰদায়ত

সমৃদ্ধিৰ দেৱী, লক্ষ্মীদেৱী

বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ পৰম্পৰাত লক্ষ্মীক মহাদেৱী হিচাপে পূজা কৰা হয়। গৰুড় পুৰাণ, ভাগৱত পুৰাণ, লক্ষ্মীতন্ত্ৰ আদি বিভিন্ন গ্ৰন্থত লক্ষ্মীক মহাদেৱী হিচাপে উল্লেখ কৰিছে। লক্ষ্মীক প্ৰকৃতি তথা নিখুঁত সৃষ্টি হিচাপে শ্ৰদ্ধা কৰা হয়। লগতে তাইক মায়া বুলি পূজা কৰা হয়। তাইক প্ৰকৃত সীমাহীন আৰু প্ৰকৃত শক্তি হিচাপে গণ্য কৰা হয়।

শৈৱ সমাজত

শিৱ পুৰাণৰ মতে, বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ আৰম্ভণিতে আদি পৰশক্তি ভগৱান শিৱৰ বাওঁ অৰ্ধৰ পৰা অৰ্থাৎ পৰব্ৰহ্মৰ পৰা পৰম প্ৰকৃতি হিচাপে বস্তুগত ৰূপত তাই অৱতাৰ লয়। লিংগ পুৰাণত উল্লেখ আছে যে আদিম শক্তিয়ে প্ৰতিটো বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ প্ৰতিজন পাৰ্বতী আৰু শিৱৰ মিলনৰ জৰিয়তে প্ৰতিটো বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডত জীৱনৰ বিৱৰ্তন ঘটায়।

শাক্ত সম্প্ৰদায়ত

দুৰ্গা ৰূপত আদি শক্তি

শাক্তসকলে দেৱীক সকলো অস্তিত্বৰ পৰম, চূড়ান্ত, চিৰন্তন বাস্তৱ বা হিন্দু ধৰ্মত ব্ৰহ্মৰ ধাৰণাটোৰ সৈতে মিল থকা বুলি ধাৰণা কৰে। তাই একেলগে সকলো সৃষ্টিৰ উৎস, ইয়াৰ মূৰ্ততা আৰু ইয়াক সজীৱ আৰু পৰিচালিত কৰা শক্তি আৰু যাৰ মাজত সকলো বস্তুৱেই শেষত বিলীন হৈ যায় বুলি বিশ্বাস কৰা হয়। তাই নিজকে এজন পুৰুষ হিচাপে শিৱৰ ৰূপত প্ৰকাশ কৰিছে। তাইৰ আধা হ'ল শিৱ।

শাক্ত পুৰাণ

দেৱী ভাগৱত পুৰাণত তাইক ভুৱনেশ্বৰী বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছে ৷ ইয়াত উল্লেখ কৰা হৈছে যে শিৱই হাজাৰ হাজাৰ বছৰ ধৰি আদিম শক্তিক বীজ মন্ত্ৰ "হ্ৰেম" ব্যৱহাৰ কৰি পূজা আৰু ধ্যান কৰি আহিছে। আদি পৰশক্তি দেৱীকো নিৰাকাৰ সত্য পৰমাত্মা (পৰমাত্মা) আৰু ৰূপসহ সগুণ দুয়োটা বুলি গণ্য কৰা হয় ৷ সগুণ ৰূপত তাইক বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ মাতৃ হিচাপে বৰ্ণনা কৰা হৈছে আৰু তাই আন সকলো ৰাজ্যৰ ওপৰত বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডীয় মণিদ্বীপত বাস কৰে। দেৱী গীতাৰ মতে তাই মহাদেৱী, আৰু আন সকলো দেৱী আনকি সকলো দেৱতাও তাইৰ ভিন্ন ৰূপ। দেৱীৰ মহত্ত্বত, ত্ৰিমূৰ্তি আৰু উপদেৱতাই আদিম শক্তিৰ প্ৰশংসা কৰিছে।

উৎস

• Brown, C. Mackenzie (1990). The Triumph of the Goddess: The Canonical Models and Theological Visions of the Devi-Bhagavata Purana. State University of New York Press. ISBN 978-0791403648. 
• Brown, C. Mackenzie (1998). The Devī Gītā: The Song of the Goddess: A Translation, Annotation, and Commentary. State University of New York Press. ISBN 978-0791439401. 
• Dalal, Roshen (2010). The Religions of India: A Concise Guide to Nine Major Faiths. প্ৰকাশক India: Penguin Books. ISBN 978-0143415176. 
• Rajeswari, D. R. (1989). Sakti Iconography. প্ৰকাশক India: Intellectual Publishing House. ISBN 978-8170760153. 
• Rao, S. K. Ramachandara (2012). Lalitaarchana-Chandrika, Hymns to Lalita, Form of Tripurasundari. Lala Murari Lal Chharia Oriental Series. প্ৰকাশক Delhi: Divine Books. ISBN 978-93-81218-45-7.