আন্দোলন (সংগীত)
আন্দোলন (হিন্দী: अंदोलन) হৈছে উত্তৰ ভাৰতীয় শাস্ত্ৰীয় সংগীত বা হিন্দুস্তানী সংগীতৰ এটি গুৰুত্বপূৰ্ণ অলংকাৰ। ই একপ্ৰকাৰৰ মৃদু দোলন যি এটা স্বৰৰ চাৰিওফালে প্ৰয়োগ কৰা হয়।[1]
| হিন্দুস্তানী ধ্ৰুপদী সংগীত | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ধাৰণা | |||||||
| প্ৰকাৰ | |||||||
|
|||||||
| ঠাট | |||||||
| অলংকাৰ | |||||||
| বাদ্যযন্ত্ৰ | |||||||
|
|||||||
সংজ্ঞা
[সম্পাদনা কৰক]আন্দোলন হৈছে এটা নিৰ্দিষ্ট স্বৰৰ চাৰিওফালে কৰা এক ধৰণৰ লয় বা দোলয়মান চলাচল। এই অলংকাৰত মূল স্বৰটো সন্নিহিত স্বৰৰ পৰিধি স্পৰ্শ কৰে আৰু ইয়াৰ মাজত থকা শ্ৰুতিবোৰকো অন্তৰ্ভুক্ত কৰে।[2] ই একপ্ৰকাৰৰ স্বৰ কম্পনৰ দৰে কিন্তু অতি মন্থৰ গতিত প্ৰয়োগ কৰা হয়।[3]
বৈশিষ্ট্য
[সম্পাদনা কৰক]গতি
[সম্পাদনা কৰক]আন্দোলন এক মন্থৰ দোলনৰ ৰূপত প্ৰয়োগ হয়। ই কঁপনিৰ দৰে কিন্তু তাতকৈ অধিক ধীৰ গতিত কৰা হয়। এই মন্থৰতাই আন্দোলনক অন্যান্য অলংকাৰৰপৰা পৃথক কৰি ৰাখিছে।
প্ৰয়োগ
[সম্পাদনা কৰক]আন্দোলনৰ প্ৰয়োগ সম্পূৰ্ণভাৱে ৰাগৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। প্ৰতিটো ৰাগত কোন স্বৰত আন্দোলন কৰিব পাৰি সেয়া নিৰ্ধাৰিত থাকে। যিবোৰ স্বৰত আন্দোলন কৰা হয় সেইবোৰক আন্দোলিত স্বৰ বোলা হয়।[4]
ৰাগত আন্দোলনৰ উপস্থিতি
[সম্পাদনা কৰক]বিভিন্ন ৰাগত আন্দোলনৰ প্ৰয়োগ বিভিন্ন ধৰণৰ হয়:
দৰবাৰী কানহাড়া
[সম্পাদনা কৰক]ৰাগ দৰবাৰী কানহাড়াত কোমল গান্ধাৰ আৰু কোমল ধৈৱতত আন্দোলন প্ৰয়োগ কৰা হয়। এই ৰাগত আন্দোলনৰ প্ৰয়োগে ৰাগৰ গাম্ভীৰ্য বৃদ্ধি কৰে।[5]
অন্যান্য অলংকাৰৰ সৈতে তুলনা
[সম্পাদনা কৰক]আন্দোলন অন্যান্য সংগীত অলংকাৰৰপৰা কেতবোৰ দিশত পৃথক:
গমক
[সম্পাদনা কৰক]গমক আন্দোলনৰ তুলনাত অধিক দ্ৰুত আৰু অধিক স্পষ্ট আৰম্ভণি আৰু সমাপন বিন্দু থাকে।[6]
কানা
[সম্পাদনা কৰক]কানা হৈছে অতি দ্ৰুত গতিত কৰা স্বৰ চলাচল যি আগলৈ অহা স্বৰৰ ইংগিত দিয়ে। ইয়াক দ্ৰুত আন্দোলন বুলিব পাৰি যদিও ই আন্দোলনৰ দৰে মসৃণ নহয় আৰু অধিক তীক্ষ্ণ।
সাংগীতিক গুৰুত্ব
[সম্পাদনা কৰক]আন্দোলনে হিন্দুস্তানী সংগীতত এক বিশেষ স্থান দখল কৰি আছে:
আৱেগিক প্ৰভাৱ
[সম্পাদনা কৰক]আন্দোলনে ৰাগত এক গাম্ভীৰ্যপূৰ্ণ আৰু আৱেগময় পৰিৱেশ সৃষ্টি কৰে। ই শ্ৰোতাৰ মনত এক গভীৰ প্ৰভাৱ পেলায়।
কলাত্মক মাত্ৰা
[সম্পাদনা কৰক]আন্দোলনে সাধাৰণ স্বৰসমূহত এক কলাত্মক মাত্ৰা যোগ দিয়ে। ই সংগীতক অধিক আকৰ্ষণীয় আৰু ৰসপূৰ্ণ কৰি তোলে।
শিক্ষণ পদ্ধতি
[সম্পাদনা কৰক]আন্দোলন শিকাৰ বাবে কেতবোৰ পদ্ধতি অনুসৰণ কৰা হয়:
ক্ৰমিক অভ্যাস
[সম্পাদনা কৰক]প্ৰথমে সাধাৰণ স্বৰ গায়ন কৰা হয়, তাৰ পিছত লাহে লাহে আন্দোলনৰ প্ৰয়োগ কৰা হয়। মন্থৰ গতিত অভ্যাস কৰাটো অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ।
গুৰুৰ নিৰ্দেশনা
[সম্পাদনা কৰক]আন্দোলনৰ সঠিক প্ৰয়োগৰ বাবে অভিজ্ঞ গুৰুৰ নিৰ্দেশনা অপৰিহাৰ্য। প্ৰতিটো ৰাগত আন্দোলনৰ ব্যৱহাৰ বেলেগ বেলেগ হোৱাৰ বাবে গুৰুৰপৰা শিকাটো জৰুৰী।
আধুনিক প্ৰাসংগিকতা
[সম্পাদনা কৰক]আজিৰ যুগতো আন্দোলন অত্যন্ত প্ৰাসংগিক:
শাস্ত্ৰীয় সংগীতত
[সম্পাদনা কৰক]আধুনিক শাস্ত্ৰীয় সংগীত পৰিৱেশনাত আন্দোলনৰ ব্যৱহাৰ অব্যাহত আছে। বিশিষ্ট শিল্পীসকলে আন্দোলনৰ প্ৰয়োগেৰে নিজৰ গায়নত বিশেষত্ব আনে।
অৰ্ধশাস্ত্ৰীয় সংগীতত
[সম্পাদনা কৰক]ঠুমৰী, দাদৰা আদি অৰ্ধশাস্ত্ৰীয় ধাৰাতো আন্দোলনৰ ব্যৱহাৰ দেখা যায়। ইয়াত আন্দোলনে আৱেগৰ প্ৰকাশ ঘটায়।
তাৎপৰ্য
[সম্পাদনা কৰক]আন্দোলন কেৱল এটি কাৰিকৰী দিশ নহয়, ই ভাৰতীয় শাস্ত্ৰীয় সংগীতৰ আত্মা। ই সংগীতত প্ৰাণ সঞ্চাৰ কৰে আৰু শিল্পীৰ কৰুণা আৰু আৱেগক প্ৰকাশ কৰাৰ এক মাধ্যম। আন্দোলনৰ সঠিক প্ৰয়োগে সংগীতক জীৱন্ত কৰি তোলে আৰু শ্ৰোতাক এক আধ্যাত্মিক অভিজ্ঞতা প্ৰদান কৰে।
আৰু চাওক
[সম্পাদনা কৰক]তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ "Andolan (music)". Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Andolan_(music)। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-09-06.
- ↑ "Ornamentation in Indian Classical Music". Raag Hindustani. https://raag-hindustani.com/Embellishment.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-09-06.
- ↑ "Ornaments in Indian Music". http://kksongs.org/hindustani/ornaments.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-09-06.
- ↑ Ekta Jalotra (2020-02-03). "ALANKAR (Ornamentation)". Medium. https://medium.com/@ektajalotra/alankar-ornamentation-855f7431894a। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-09-06.
- ↑ "Ornaments in Indian Music". http://kksongs.org/hindustani/ornaments.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-09-06.
- ↑ "What are the ornaments in the western music and their corresponding ornaments in Indian music?". Music: Practice & Theory Stack Exchange. https://music.stackexchange.com/questions/111606/what-are-the-ornaments-in-the-western-music-and-their-corresponding-ornaments-in। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-09-06.
বহিঃসংযোগ
[সম্পাদনা কৰক]- অলংকাৰ সম্পৰ্কে বিস্তৃত তথ্য (ইংৰাজীত)
| |||||||||||||||||||
