আমেৰিকান গৃহ যুদ্ধ
আমেৰিকান গৃহ যুদ্ধ (ইংৰাজী: American Civil War) (১২ এপ্ৰিল, ১৮৬১ – ২৬ মে', ১৮৬৫) আছিল আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ উত্তৰ আৰু দক্ষিণ অংশৰ মাজত ১৮৬১ চনৰ পৰা ১৮৬৫ চনলৈকে চলি থকা এক গৃহযুদ্ধ। এই যুদ্ধ মূলত দাসত্বৰ প্ৰশ্ন, ৰাজনৈতিক অধিকাৰ আৰু আৰ্থ-সামাজিক বিভাজনৰ ওপৰত কেন্দ্ৰিভূত হৈছিল।[1][2]
দাসত্ত্বৰ সম্প্ৰসাৰণৰ বিৰোধিতা কৰা আব্ৰাহাম লিংকনে ১৮৬০ চনৰ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত জয়লাভ কৰাৰ লগে লগে দাসত্ত্বক লৈ দশক দশক ধৰি চলি থকা বিতৰ্কৰ শিখৰত উপনীত হয়। লিংকনৰ বিজয়ৰ প্ৰতি সঁহাৰি জনাই দক্ষিণৰ সাতখন দাস ৰাষ্ট্ৰই আমেৰিকাৰ পৰা বিচ্ছিন্ন হৈ কনফেডাৰেচন গঠন কৰে। কনফেডাৰেচনে তেওঁলোকৰ সীমান্তৰ ভিতৰত আমেৰিকাৰ দুৰ্গ আৰু অন্যান্য ফেডাৰেল সম্পত্তি জব্দ কৰে। ১৮৬১ চনৰ ১২ এপ্ৰিলত কনফেডাৰেচনে দক্ষিণ কেৰ'লিনাৰ ফ'ৰ্ট ছামটাৰত বোমাবৰ্ষণ কৰে। সামৰিক নিযুক্তিৰ হাৰ আকাশলংঘী হোৱাৰ লগে লগে উত্তৰ আৰু দক্ষিণ অঞ্চলত যুদ্ধৰ প্ৰতি উৎসাহৰ ঢৌৱে বিয়পি পৰিল। যুদ্ধ আৰম্ভ হোৱাৰ পিছত আৰু চাৰিখন দক্ষিণৰ ৰাজ্য পৃথক হয় আৰু ইয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি জেফাৰচন ডেভিছৰ নেতৃত্বত কনফেডাৰেচনে এঘাৰখন ৰাজ্যৰ আমেৰিকাৰ জনসংখ্যাৰ এক তৃতীয়াংশৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণ দখল কৰে। চাৰি বছৰ ধৰি তীব্ৰ যুদ্ধৰ সৃষ্টি হয়, বেছিভাগেই দক্ষিণত।
১৮৬১–১৮৬২ চনৰ ভিতৰত পশ্চিমীয়া থিয়েটাৰত ইউনিয়নে স্থায়ী লাভ কৰিছিল—যদিও পূবৰ থিয়েটাৰত সংঘাত নিৰ্ণায়ক নাছিল। ১৮৬৩ চনৰ ১ জানুৱাৰীত লিংকনে Emancipation Proclamation জাৰি কৰাৰ পিছত দাসত্ত্ব বিলুপ্তি কেন্দ্ৰীয় যুদ্ধৰ লক্ষ্য হৈ পৰে, য'ত বিদ্ৰোহী ৰাষ্ট্ৰৰ সকলো দাসক মুক্ত ঘোষণা কৰা হয়, যিটো দেশৰ ৪০ লাখ দাসত্ত্বত থকা লোকৰ ভিতৰত ৩৫ লাখতকৈ অধিক লোকৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰযোজ্য। পশ্চিমে ইউনিয়নে প্ৰথমে ১৮৬২ চনৰ গ্ৰীষ্মকালৰ ভিতৰত কনফেডাৰেচনৰ নদী নৌসেনাক ধ্বংস কৰে, তাৰ পিছত ইয়াৰ পশ্চিমীয়া সেনাবাহিনীক ধ্বংস কৰে আৰু নিউ অৰলিন্স দখল কৰে। ১৮৬৩ চনত ভিক্সবাৰ্গৰ সফল ইউনিয়ন ঘেৰাওৰ ফলত মিচিচিপি নদীত কনফেডাৰেচন দুটা ভাগত বিভক্ত হয় আৰু কনফেডাৰেটৰ জেনেৰেল ৰবাৰ্ট ই লীৰ উত্তৰ দিশত আক্ৰমণ গেটিছবাৰ্গ যুদ্ধত বিফল হয়। পশ্চিমীয়া সফলতাৰ ফলত ১৮৬৪ চনত জেনেৰেল ইউলিছ এছ গ্ৰাণ্টে সকলো কেন্দ্ৰীয় সেনাৰ কমাণ্ড লয়। কনফেডাৰেট বন্দৰসমূহৰ ওপৰত সদায় কঠোৰ হৈ অহা নৌসেনাৰ অৱৰোধৰ সৃষ্টি কৰি সংঘই সম্পদ আৰু জনশক্তিৰ সংযোজন কৰি সকলো দিশৰ পৰা কনফেডাৰেচনক আক্ৰমণ কৰে। ১৮৬৪ চনত আটলাণ্টাৰ পতন ইউনিয়নৰ জেনেৰেল উইলিয়াম টেকামছে শ্বাৰমানৰ হাতত হয় আৰু তাৰ পিছত তেওঁৰ মাৰ্চ টু দ্য ছি হয় আৰু ইয়াৰ শিখৰত তেওঁ ছাভানাক দখল কৰে। শেষৰটো উল্লেখযোগ্য যুদ্ধসমূহ কনফেডাৰেটৰ ৰাজধানী ৰিচমণ্ডৰ প্ৰৱেশদ্বাৰ পিটাৰ্ছবাৰ্গৰ দহ মাহৰ ঘেৰাওৰ আশে-পাশে সংঘটিত হৈছিল। ১৮৬৫ চনৰ ৯ এপ্ৰিলত লীয়ে এপ'মেটক্স ক'ৰ্ট হাউছৰ যুদ্ধৰ পিছত গ্ৰাণ্টৰ ওচৰত আত্মসমৰ্পণ কৰে আৰু যুদ্ধৰ অন্ত পেলায়। লিংকনে এই বিজয় চাবলৈ জীয়াই আছিল যদিও ১৪ এপ্ৰিলত এজন হত্যাকাৰীয়ে গুলীয়াই হত্যা কৰে আৰু পিছদিনা তেওঁৰ মৃত্যু হয়।
যুদ্ধৰ শেষলৈকে দক্ষিণৰ বহু আন্তঃগাঁথনি ধ্বংস হৈ গৈছিল। কনফেডাৰেচনৰ পতন ঘটে, দাসত্ত্ব বিলুপ্ত কৰা হয় আৰু দাসত্ত্বত থকা কৃষ্ণাংগ লোকক মুক্ত কৰা হয়। ইয়াৰ পিছত যুদ্ধবিধ্বস্ত জাতিটোৱে দেশখন পুনৰ নিৰ্মাণ, পূৰ্বৰ কনফেডাৰেট ৰাষ্ট্ৰসমূহক পুনৰ আমেৰিকালৈ অনা আৰু মুক্ত দাসসকলক নাগৰিক অধিকাৰ প্ৰদানৰ প্ৰয়াসত পুনৰ্গঠন যুগত প্ৰৱেশ কৰে। আমেৰিকাৰ ইতিহাসৰ অন্যতম খণ্ডৰ বিষয়ে বিস্তৃতভাৱে অধ্যয়ন আৰু লিখা যুদ্ধ। ই সাংস্কৃতিক আৰু ইতিহাস লেখাৰ বিতৰ্কৰ বিষয় হৈয়েই আছে। ধাৰাবাহিকভাৱে আগ্ৰহৰ বিষয় হৈছে কনফেডাৰেচনৰ হেৰুৱা কাৰণৰ মিথ। এই যুদ্ধত ঔদ্যোগিক যুদ্ধৰ ব্যৱহাৰ কৰা প্ৰথম যুদ্ধৰ ভিতৰত অন্যতম আছিল। ৰেলপথ, বৈদ্যুতিক টেলিগ্ৰাফ, ভাপ জাহাজ, লোহাৰ আৱৰণযুক্ত যুদ্ধজাহাজ, আৰু গণ উৎপাদিত অস্ত্ৰৰ বহুল ব্যৱহাৰ হৈছিল। এই যুদ্ধত আনুমানিক ৬ লাখ ৯৮ হাজাৰ সৈনিকৰ মৃত্যু হোৱাৰ লগতে অনিৰ্দিষ্ট সংখ্যক অসামৰিক লোকৰ মৃত্যু হয় আৰু গৃহযুদ্ধ আমেৰিকাৰ ইতিহাসৰ আটাইতকৈ মাৰাত্মক সামৰিক সংঘাত হিচাপে পৰিগণিত হয়। গৃহযুদ্ধৰ প্ৰযুক্তি আৰু নিষ্ঠুৰতাই আগন্তুক বিশ্বযুদ্ধৰ পূৰ্বাভাস দিছিল।
পটভূমি
[সম্পাদনা কৰক]১৯শ শতিকাৰ আৰম্ভণিলৈকে উত্তৰ আমেৰিকাত দাসত্ত্ব বাতিল কৰা হৈছিল, কিন্তু দক্ষিণ আমেৰিকাত কৃষিভিত্তিক অৰ্থনীতিৰ বাবে দাসত্ব বৰ্তি আছিল। ১৮৬০ চনত আব্ৰাহাম লিংকন যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে নিৰ্বাচিত হোৱাৰ পিছত দক্ষিণৰ কেইবাখনো ৰাজ্যই সংঘৰ পৰা বিচ্ছিন্ন হোৱাৰ কথা ঘোষণা দিয়ে। তেওঁলোকে একত্ৰিত হৈ সংকনফেডাৰেটেড ষ্টেটছ অৱ আমেৰিকা গঠন কৰে।[3]
মুখ্য ঘটনা
[সম্পাদনা কৰক]- ফৰ্ট ছাম্টাৰ যুদ্ধ (১৮৬১): এই যুদ্ধৰ দ্বাৰা গৃহযুদ্ধ আৰম্ভ হয়।
- গেটিচবাৰ্গ যুদ্ধ (১৮৬৩): উত্তৰ বাহিনীৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ বিজয়; যুদ্ধৰ পৰিপ্ৰেক্ষিত সলনি হয়।
- এমেনচিপেচন ঘোষণা: এব্ৰাহাম লিংকনে ১৮৬৩ চনত ঘোষণা কৰে যে দাসত্ব প্ৰথা সাম্প্ৰতিক কালছোৱাত ৰহিত কৰা হ’ব।[4]
পৰিণাম
[সম্পাদনা কৰক]১৮৬৫ চনত উলিছেছ এছ. গ্ৰাণ্টৰ নেতৃত্বত উত্তৰ বাহিনীয়ে বিজয় লাভ কৰে। ৰিচমণ্ড (সংকনফেডাৰেট ৰাজধানী) পতন কৰে, আৰু দক্ষিণৰ বাহিনীয়ে আত্মসমৰ্পণ কৰে। ৬ লক্ষাধিক লোক এই যুদ্ধত নিহত হৈছিল।[5]
যুদ্ধৰ পাছত
[সম্পাদনা কৰক]- ১৩তম সংশোধনীৰ জৰিয়তে দাসত্ত্ব যুক্তৰাষ্ট্ৰত সম্পূৰ্ণৰূপে নিষিদ্ধ কৰা হয়।
- পুনৰ্গঠন যুগ আৰম্ভ হয় (১৮৬৫–১৮৭৭), য’ত দক্ষিণ ৰাজ্যবোৰক পুনৰগঠন আৰু সমান অধিকাৰৰ দিশে আগবঢ়োৱা হয়।
- জাতিগত সংঘাত আৰু বিভাজনৰ নতুন অধ্যায় আৰম্ভ হয়।
ঐতিহ্য
[সম্পাদনা কৰক]এই যুদ্ধ যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ ইতিহাসত আটাইতকৈ ৰক্তক্ষয়ী আৰু পৰিবৰ্তনশীল সংঘৰ্ষ হিচাপে পৰিগণিত। ই দাসত্ত্বৰ শেষ ঘটায় আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় একতাৰ ভিত্তি পুনৰ নিৰ্মাণ কৰে।
তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ "American Civil War". Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/event/American-Civil-War। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-06-20.
- ↑ Woods, Michael E. (August 20, 2012). "What Twenty-First-Century Historians Have Said about the Causes of Disunion: A Civil War Sesquicentennial Review of the Recent Literature". Journal of American History খণ্ড 99 (2): 415–439. doi:10.1093/jahist/jas272. ISSN 0021-8723.
- ↑ McPherson, James M. (1988). Battle Cry of Freedom. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-503863-7.
- ↑ "Emancipation Proclamation". National Archives. https://www.archives.gov/exhibits/american_originals_iv/sections/transcript.html.[সংযোগবিহীন উৎস]
- ↑ Foote, Shelby (1974). The Civil War: A Narrative. Random House. ISBN 978-0-394-74621-3.