আহমেদ ছিৰহিন্দী

আহমেদ ছিৰহিন্দী ( ইংৰাজী : Ahmed Sirhindi) মোগল সাম্ৰাজ্যৰ যুগত বাস কৰা এজন ভাৰতীয় ইছলামিক পণ্ডিত হানাফী ফকীক আৰু নক্সাবন্দী ছুফী গোষ্ঠীৰ সদস্য আছিল। আহমদ ছিৰহিন্দীয়ে ইছলামিক আইনৰ অধিক গতানুগতিক ৰূপৰ সমৰ্থনত মোগল দৰবাৰৰ ভিতৰত দীন-ই ইলাহিৰ দৰে বৈষম্যবাদী আন্দোলনৰ বিৰোধিতা কৰিছিল।

শ্বেখ আহমেদ ছিৰহিন্দী ইমাম
আহমেদ ছিৰহিন্দীৰ অংকিত চিত্ৰ
শিৰোনাম	মুজাদ্দাদি আল-ফি ছানী
অন্যান্য নাম	শ্বেখ আহমেদ আল-ফাৰুকী আল-ছিৰহিন্দী
ব্যক্তিগত
জন্ম	২৬ মে ১৫৬৪ চন মোগল সম্ৰাজ্য ,ভাৰত
মৃত্যু	১০ ডিচেম্বৰ ১৬২৪ চন
ধৰ্ম	ইছলাম
ৰাষ্ট্ৰীয়তা	ভাৰত
সংগী	বাহা আল-দিন নক্সাবন্দ
যুগ	মোগল সম্ৰাজ্য
বিদ্যালয়	হানাফী
Jurisprudence	ছুন্নী
উল্লেখযোগ্য কৰ্ম	নক্সাবন্দী তৰিকা প্ৰচাৰ
Tariqa	নক্সাবন্দী তৰিকা
ছদ্মনাম	মুজাদ্দাদি আল-ফি ছানী
জীৱিকা	ইছলামিক পণ্ডিত
ধৰ্মীয় ঐতিহ্য	ছুফী ইছলাম
প্ৰতিষ্ঠান	হানাফী প্ৰতিষ্ঠান
প্ৰতিষ্ঠাতা	মুজাদ্দাত
জ্যেষ্ঠ বিষয়বাব
অৱস্থান	ছিৰহিন্দী
কাৰ্যালয়ত সময়	মোগল সম্ৰাজ্য , ভাৰত
পেছা	ইছলামিক পণ্ডিত

ভাৰতীয় ইছলামৰ ৰক্ষণশীল ধাৰাত অৰিহণা যোগোৱাৰ বাবে প্ৰাথমিক আৰু আধুনিক দক্ষিণ এছিয়াৰ পণ্ডিতসকলে তেওঁক কৃতিত্ব দিছিল যদিও শেহতীয়া গ্ৰন্থ যেনে আবুল হাছান আলী হাছানি নাদৱী আৰু টেৰ হাৰ, ফ্ৰাইডমেন, বুয়েলাৰৰ দৰে পশ্চিমীয়া পণ্ডিতসকলৰ ধাৰাবাহিকতাই ছিৰহিন্দিৰ উল্লেখযোগ্য অৱদানৰ দিশটো আঙুলিয়াই দিছে চুফী জ্ঞানবিজ্ঞান আৰু অনুশীলনলৈ।

জীৱনী

১৫৬৪ চনৰ ২৬ মে’ত পঞ্জাৱৰ ছিৰহিন্দ গাঁৱত পাঞ্জাবী মুছলমান পৰিয়ালত ছিৰহিন্দিৰ জন্ম হৈছিল। ৯০ ত্ৰয়োদশ শতিকাৰ চুফী সাধু আৰু কবি বাবা ফৰিদৰ বংশধৰ তেওঁ দ্বিতীয় ৰছিদুন খলিফা উমৰ (৬৩৪–৬৪৪)ৰ পৰা বংশধৰ বুলি দাবী কৰিছিল। ছিৰহিন্দীয়ে প্ৰাথমিক শিক্ষাৰ বেছিভাগ সময় পিতৃ আব্দুল আহাদ, ভাতৃ মহম্মদ ছাদিকৰ পৰা আৰু লাহোৰৰ এজন পণ্ডিত মহম্মদ তাহিৰ আল-লাহুৰীৰ পৰা লাভ কৰিছিল। তেওঁ কোৰআনকো মুখস্থ কৰিছিল। ইয়াৰ পিছত তেওঁ পণ্ডিত কমলুদ্দিন কাশ্মীৰীৰ অধীনত বৌদ্ধিক কেন্দ্ৰ হৈ পৰা ছিয়ালকোটত অধ্যয়ন কৰে। ৯০ কাজী বাহলোল বদাখশানীয়ে তেওঁক ন্যায়বিজ্ঞান মহম্মদৰ জীৱনী আৰু ইতিহাস শিকাইছিল। অৱশেষত তেওঁ ৩৬ বছৰ বয়সত চুফী মিছনেৰী খোৱাজা বাকী বিল্লাহৰ জৰিয়তে নাকছবন্দী অৰ্ডাৰত যোগদান কৰে আৰু অৰ্ডাৰটোৰ এজন আগশাৰীৰ মাষ্টাৰ হয়। তেওঁৰ ডেপুটিসকলে এই আদেশ জনপ্ৰিয় কৰাৰ উদ্দেশ্যে মোগল সাম্ৰাজ্য ভ্ৰমণ কৰিছিল আৰু শেষত মোগল আদালতৰ অনুকূলতা লাভ কৰিছিল। পিতৃৰ মৃত্যুৰ পিছত ১৫৯৮ চনত ছিৰহিন্দীয়ে প্ৰথম হজ যাত্ৰা কৰে। সম্ৰাট আকবৰৰ ৰাজত্বকালত আহমদ ছিৰহিন্দীয়ে শ শ চিঠি লিখিছিল যিবোৰ তেওঁৰ শিষ্য, মোগল সম্ভ্ৰান্ত লোক, আনকি সম্ৰাটৰ প্ৰতিও লক্ষ্য আছিল। চৰকাৰত হিন্দু ব্যক্তিসকলৰ অংশগ্ৰহণক নিন্দা কৰিবলৈ ছিনক্ৰেটিজম বিষয়টোৰ সন্দৰ্ভত ছিৰহিন্দি। তেওঁৰ এই প্ৰচেষ্টাই সম্ৰাট আকবৰৰ ৰক্ষক আবুল ফাজলক প্ৰভাৱিত কৰিছিল যাতে আকবৰৰ উত্তৰাধিকাৰী জাহাংগীৰক মোগল দৰবাৰত হিন্দুক সহন কৰাৰ নীতি উলটিবলৈ আকবৰৰ নীতি উলটিবলৈ পতিয়ন নিয়াবলৈ আকবৰৰ উত্তৰাধিকাৰী আহমদ ছিৰহিন্দীক সমৰ্থন কৰে।আধুনিক ছিৰিয়াৰ চালাফী আইনবিদ আলী আল তান্তাউইৰ মতে আহমদ ছিৰহিন্দীয়ে তীব্ৰ সমালোচনাৰ পিছতো সম্ৰাটক পদচ্যুত কৰাৰ আকাংক্ষা কেতিয়াও কৰা নাছিল। বৰঞ্চ তেওঁ প্ৰয়াত সম্ৰাটৰ ধৰ্মীয় নীতিৰ সংস্কাৰ কৰিব বিচাৰিছিল গতিকে তেওঁ যুৱ সেনাপতি আৰু দৰবাৰীসকলৰ প্ৰতি ধৰ্মীয় উৎসাহ আৰু বিশ্বাসেৰে উত্তেজিত চিঠি পঠিয়াইছিল আৰু সম্ৰাটক বুজাবলৈ সম্ৰাটৰ ধৰ্মীয় নীতি উলটিবলৈ তেওঁলোকক নিজৰ কাৰ্য্যত গোটাই লৈছিল। পিছলৈ সম্ৰাট জাহাংগীৰৰ দিনত আহমদ ছিৰহিন্দীয়ে সম্ৰাটক এই ধৰ্মীয় বিষয়টোৰ বিষয়ে পতিয়ন নিয়াবলৈ সম্ৰাটক পতিয়ন নিয়াবলৈ সম্ৰাটক পতিয়ন নিয়াবলৈ বিশেষকৈ মিৰ বাক্ষীৰ এজন বিষয়া শ্বেইখ ফৰিদ মুৰ্তাজা খানৰ প্ৰতি বৃহৎ সংখ্যক চিঠি লিখি নিজৰ ধৰ্মীয় বক্তৃতা অব্যাহত ৰাখিছিল। সাম্ৰাজ্যবাদী চৰকাৰী ব্যক্তিসকলৰ সৈতে তেওঁৰ পত্ৰৰ চিঠিপত্ৰৰ জৰিয়তেও জনা যায় যে আহমদ ছিৰহিন্দীয়ে নিয়মিতভাৱে আদালতত প্ৰচলিত কিছুমান ধৰ্মীয় বিশ্বাস আৰু মতবাদক প্ৰতিহত কৰিবলৈ আদালতৰ বিতৰ্কত অংশগ্ৰহণ কৰিছিল। এই প্ৰক্ৰিয়াত ১৬১৭ চনত সংকলিত হোৱা এই চিঠিপত্ৰৰ পৰা লিপিবদ্ধ কৰা হৈছে যে ফৰিদ মুৰ্তাজা খানে এই বিষয়টোৰ সন্দৰ্ভত আহমদ ছিৰহিন্দিৰ পৰামৰ্শ গ্ৰহণ কৰিছিল।আহমদ ছিৰহিন্দীয়েও মোগল সম্ৰাট জাহাংগীৰলৈ এখন চিঠি লিখি জোৰ দি কয় যে তেওঁ এতিয়া পিতৃয়ে লোৱা ভুল পথটো শুধৰাই আছে। সম্ৰাট আকবৰৰ বন্ধু আছিল যদিও ইছলাম ধৰ্ম সম্বন্ধীয় কিছুমান পাৰ্চী আৰবী শব্দ প্ৰচলিত আছে।

ব্যক্তিগতদৃষ্টিভংগী

আহমেদ ছিৰহিন্দীৰ মৌজা শ্বৰীফ

সাধাৰণতে আহমদ ছিৰহিন্দীয়ে বিবেচনা কৰিছিল যে প্ৰতিটো অনুষ্ঠান যেনে বাৰ্ষিক নবী বাৰ্ষিকী, বা আন যিকোনো প্ৰথা যিটো চুন্নাতত নথিভুক্ত নহয়, ইছলামত নিষিদ্ধ বুলি নথিভুক্ত কৰা হোৱা নাই। ইছলামিক পণ্ডিত, চিন্তাবিদ, সাহিত্যিক, প্ৰচাৰক, সংস্কাৰক আৰু ২০ শতিকাৰ ভাৰতৰ এজন মুছলমান ৰাজহুৱা বুদ্ধিজীৱী আবুল হাছান আলী হাছানি নাদৱীয়ে তেওঁৰ ৰিজাল আল-ফিকৰ ৱাল দ’ৱাহ ফি আল-ইছলাম নামৰ গ্ৰন্থখনত আহমদ ছিৰহিন্দিৰ জীৱনী লিখিছিল। য’ত বেছিভাগেই আহমদ ছিৰহিন্দিৰ ইছলাম পুনৰুজ্জীৱিতকৰণৰ প্ৰচেষ্টাৰ চিন্তাধাৰা সামৰি লোৱা হৈছে আৰু পাষণ্ডতাৰ বিৰোধিতা। আনহাতে আন এটা সময়ত লালা বেগ (বিহাৰৰ এজন চুবহদাৰ)লৈ লিখা এখন পত্ৰত তেওঁ আকবৰৰ গো-বধ নিষিদ্ধকৰণক মুছলমানৰ ধৰ্মীয় স্বাধীনতাত হস্তক্ষেপ বুলি গণ্য কৰে। আহমদ ছিৰহিন্দীয়েও চুজুদৰ পুৰণি পৰম্পৰাক অৱজ্ঞা কৰা বা শাসকৰ প্ৰতি প্ৰণাম কৰা বুলি লিপিবদ্ধ কৰা হৈছে কাৰণ তেওঁ এই প্ৰথাক বিদাহ বুলি গণ্য কৰিছিল গতানুগতিকতা আৰু পাষণ্ডতাৰ তীব্ৰ নিন্দা। তেওঁ ৰাকছ, বা চুফী ঘূৰ্ণীবতাহৰ দৰে প্ৰথাক সমালোচনা কৰিছিল।লগতে শ্বৰীয়ত অন্তৰ্ভুক্ত নোহোৱা যিকোনো আচাৰ-ব্যৱহাৰ বা আচাৰ-ব্যৱহাৰক সমালোচনাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছিল।

দৰ্শন

দীন-ই-ইলাহীৰ সংমিশ্ৰণমূলক বিশ্বাসৰ সন্দৰ্ভত আহমদ ছিৰহিন্দীয়ে সম্ৰাট আকবৰৰ বিৰোধিতা তাৰিক-ই-দাৱত-ও-আজিমতৰ চতুৰ্থ খণ্ডত লিপিবদ্ধ হৈছিল।আহমদ ছিৰহিন্দীয়েও দৰ্শনৰ ধাৰণা বিশেষকৈ গ্ৰীক দৰ্শনৰ পৰা শিপাই থকা ধাৰণাবোৰক নাকচ কৰিছিল। তদুপৰি ছিৰহিন্দীয়ে দৰ্শনৰ সৈতে কোৰআনৰ অৰ্থ ব্যাখ্যা কৰাৰ পদ্ধতিৰ সমালোচনা কৰে। ৱাহদাত আল-উজুদত ইবনে আৰবীৰ শিক্ষাত পোৱা কিছুমান শিক্ষাৰ সম্পৰ্কে আহমদ ছিৰহিন্দিৰ মতামত। তেওঁ যুক্তি দিছিল যে ইবনে আৰবীৰ মতবাদ ইছলামৰ লগত অসঙ্গতিপূৰ্ণ। আহমদ ছিৰহিন্দীয়ে তেওঁৰ গ্ৰন্থখনত ৱাহাদাত আল-উজুদৰ মতবাদক সমালোচনা কৰি তেওঁৰ আল-মুন্তাখাবাত মিন আল-মকতুবাত নামৰ কিতাপখনত কৈছে যে ঈশ্বৰ কেতিয়াও কোনো বস্তুৰ সৈতে একত্ৰিত নহয়, আৰু কোনো বস্তুৱেই ঈশ্বৰৰ সৈতে একত্ৰিত হ’ব নোৱাৰে। আহমদ ছিৰহিন্দীয়ে যুক্তি দিছিল যে প্যান্থেইজমৰ ৰূপসমূহ হিন্দু ধৰ্মৰ উপাদান। তেওঁ ইবনে আৰবীৰ মূল ধাৰণাটোক নাকচ কৰিছিল যে সৃষ্টিয়ে সৃষ্টিকৰ্তা অৰ্থাৎ ঈশ্বৰৰ সৈতে একত্ৰিত হ’ব পাৰে।

ছিয়া

ছিৰহিন্দীয়ে মছহাদত আব্দুল্লা খান উজবেকে ছিয়া সম্ভ্ৰান্ত লোকসকলক ফাঁচী দিয়াৰ ন্যায্যতা প্ৰদান কৰিবলৈ "ৰাদ্দ-ই-ৰৱাফিজ" শীৰ্ষক গ্ৰন্থও লিখিছিল। আহমদ ছিৰহিন্দীয়ে যুক্তি আগবঢ়ায় যে যিহেতু শ্বিয়াসকলে প্ৰথম তিনিজন ৰছিদুন খলিফা আবু বকৰ, উমৰ আৰু উছমানক গালি পাৰিছিল আৰু লগতে মহম্মদৰ পত্নীসকলক শাস্তি দিছিল। সেয়েহে তেওঁ শ্বিয়াসকলৰ প্ৰতি অত্যাচাৰৰ পোষকতা কৰিছিল আৰু তেওঁলোকৰ অট্টালিকা ধ্বংস আৰু তেওঁলোকৰ সম্পত্তি জব্দ কৰাৰ সমৰ্থন কৰিছিল। আহমদ ছিৰহিন্দীয়েও তেওঁৰ চিঠিসমূহত ছিয়াসকলৰ প্ৰতি ঘৃণা প্ৰকাশ কৰিছে। য'ত তেওঁৰ মতে বিশ্বাসৰ আটাইতকৈ বেয়া বিকৃতকাৰীসকল হৈছে যিসকলে হজৰত মহম্মদৰ সহযোগীসকলৰ বিৰুদ্ধে কু-অভিপ্ৰায় বহন কৰে। ঈশ্বৰে তেওঁলোকক কোৰআনত কাফিৰ বুলি অভিহিত কৰিছে। তেওঁৰ শিষ্য শ্বেখ ফৰিদ,মোগল সাম্ৰাজ্যৰ মীৰ বাখছিলৈ লিখা এখন পত্ৰত তেওঁ কয় যে বিশ্বাস বিকৃতকাৰীসকলক (আহলে বিদ্দাহ) সন্মান প্ৰদৰ্শন কৰাটো ইছলামৰ ধ্বংসৰ সমান। আহমদ ছিৰহিন্দীয়ে ভাৰতত চুন্নী মুছলমান ঐক্যৰ অৱনতি ঘটাৰ বাবে শ্বিয়া, মাহদাৱী আৰু ৰহস্যবাদীসকল দায়ী বুলি বিশ্বাস কৰিছিল।

চুফী

তেওঁৰ সমসাময়িক চুফী সম্প্ৰদায়ৰ আচাৰ-ব্যৱহাৰ আৰু আচাৰ-ব্যৱহাৰৰ প্ৰতি আহমদ ছিৰহিন্দীৰ এটা ডাঙৰ সমালোচনা আছিল তেওঁলোকে শ্বৰীয়তক অৱহেলা কৰা। যিহেতু তেওঁ চুফী তাৰিকাক অনুসৰণ কৰাসকলক মা’ৰিফা অনুসৰণৰ বাবে শ্বৰীয়ত যথেষ্ট নহয় বুলি ভাবে বুলি ভাবে। আনকি আহমদ ছিৰহিন্দীয়ে ইমান দূৰলৈকে গৈছে যে তেওঁৰ কিতাপখনত তেওঁ শ্বৰীয়ত পৰিত্যাগ কৰা এনে ধৰণৰ চুফীক ধৰ্মভ্ৰষ্ট বুলি ব্ৰেণ্ড কৰিছে। আহমদ ছিৰহিন্দীৰ শিক্ষাত চুফী পথ আৰু শ্বৰীয়ত উভয়ৰে আন্তঃনিৰ্ভৰশীলতাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছিল। য'ত কোৱা হৈছিল যে "নবীয়ে দেখুৱাই দিয়া পথৰ বাহিৰত যি আছে সেয়া নিষিদ্ধ।: ৯৫-৯৬ তলৰ পৰা ওলোৱা ফকীকসকলৰ সমালোচনাত তেওঁ এইদৰে কৈছে। "এটা কৃমিৰ বাবে।" শিলৰ তলত লুকাই থকা আকাশখনেই শিলৰ তলৰ অংশ। ইফালে হিজৰী নৱম কালত বাস কৰা হানাফী পণ্ডিত মহম্মদ ইবনে আহমদ হামিদ আদ-দিন আল ফাৰ্ঘানী আদ-ডিমাচিকি আল হানাফীয়ে তেওঁৰ গ্ৰন্থ জেহাদ উলামা আল হানাফিয়াত ফি ইবথাল আকাইদ আল কুবুৰিয়াত লিপিবদ্ধ কৰিছে যে আহমদে ছিৰহিন্দী আছিল হানাফী ইমামসকলৰ ভিতৰত এজন যিয়ে কুবুৰীয়ুনৰ প্ৰথাৰ বিৰোধিতা কৰিছিল চুফীবাদী।

তথ্য উৎস

বহিঃ সংযোগ