আৰব-ইজৰাইল বিবাদ

আৰব-ইজৰাইল বিবাদ হৈছে এক দীঘলীয়া আৰু জটিল ৰাজনৈতিক সংঘৰ্ষ, যি ইজৰাইলৰ প্ৰতিষ্ঠাৰ সময়ৰ পৰা আৰম্ভ হৈছে আৰু এতিয়াও চলি আছে। এই বিবাদৰ মূল কাৰণ হৈছে ভূমি, ধৰ্ম, আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় অধিকাৰৰ সমস্যা। ইজৰাইল আৰু আন কেইবাখনো আৰব ৰাষ্ট্ৰৰ মাজত এই সংঘৰ্ষৰ সৃষ্টি হৈছিল। ইয়াৰ মূলতে ইজৰাইল-পেলেষ্টাইন সংঘাতৰ প্ৰেক্ষাপটত পেলেষ্টাইনীসকলৰ প্ৰতি আৰব লীগৰ ঐতিহাসিকভাৱে সমৰ্থনমূলক স্থিতি, যিটোৰ কাৰণ ঊনবিংশ শতিকাৰ শেষৰ ফালে জায়নিজম আৰু আৰব জাতীয়তাবাদৰ একেলগে উত্থান বুলি কোৱা হৈছে, যদিও ১৯২০ চনলৈকে দুয়োটা আন্দোলনৰ প্ৰত্যক্ষ সংঘৰ্ষ হোৱা নাছিল। বিংশ শতিকাৰ শেষৰ ফালৰ পৰা সমগ্ৰ মধ্যপ্ৰাচ্যত আৰব-ইজৰাইল সংঘাতৰ প্ৰত্যক্ষ শত্ৰুতা বেছিভাগেই মূলতঃ ইৰাণ-ইজৰাইল প্ৰক্সি সংঘাতৰ আধিপত্য থকা পৰিৱৰ্তিত ৰাজনৈতিক পৰিৱেশৰ বাবেই বুলি কোৱা হয়।

ইজৰাইল আৰু পেলেষ্টাইনীসকলৰ মাজত সংগ্ৰামৰ এটা অংশ ব্ৰিটিছ শাসিত বাধ্যতামূলক পেলেষ্টাইন গঠন কৰা ভূমিখনৰ ওপৰত জায়নিষ্ট আৰু আৰব জাতীয়তাবাদী আন্দোলনে কৰা বিৰোধী দাবীৰ পৰাই উদ্ভৱ হৈছিল। জিয়নীষ্ট আন্দোলনৰ বাবে পেলেষ্টাইনক ইহুদী জনসাধাৰণৰ পূৰ্বপুৰুষৰ গৃহভূমি হিচাপে দেখা গৈছিল; আনহাতে, প্যালেষ্টাইনক ঐতিহাসিকভাৱে আৰব পেলেষ্টাইন জনসাধাৰণৰ অন্তৰ্গত বুলি গণ্য কৰা হৈছিল আৰু ইয়াৰ ফলত সমগ্ৰ ইছলামিক প্ৰেক্ষাপটত মুছলমান ভূমিও গঠন কৰা হৈছিল। ১৯২০ চনৰ ভিতৰত এই দুটা আন্দোলনৰ বিৰোধী জাতীয় আকাংক্ষাই ব্ৰিটিছ মেণ্ডেটৰ ভূখণ্ডৰ ভিতৰত ইহুদী-আৰব সাম্প্ৰদায়িক সংঘাতৰ সূচনা কৰে, অৱশেষত ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ পেলেষ্টাইনৰ বিভাজন পৰিকল্পনা উন্মোচনৰ পিছত ১৯৪৭–১৯৪৮ চনৰ পেলেষ্টাইন গৃহযুদ্ধলৈ বৃদ্ধি পায়, যিয়ে ভূখণ্ডটোক ইহুদী ৰাষ্ট্ৰ আৰু আৰব ৰাষ্ট্ৰত বিভক্ত কৰিব বিচাৰিছিল। ১৯৪৮ চনৰ মে' মাহত ইজৰাইলৰ স্বাধীনতা ঘোষণাৰ এদিন পিছত আৰব লীগে তেতিয়াৰ পূৰ্বৰ ব্ৰিটিছ মেণ্ডেট ভূখণ্ড আক্ৰমণ কৰি গৃহযুদ্ধত সামৰিকভাৱে হস্তক্ষেপ কৰি আৰব পেলেষ্টাইনীসকলক সমৰ্থন কৰে আৰু প্ৰথম আৰব-ইজৰাইল যুদ্ধৰ সূচনা কৰে।

১৯৭৩ চনৰ যোম কিপ্পুৰ যুদ্ধৰ পিছত বৃহৎ পৰিসৰৰ শত্ৰুতা বেছিভাগেই যুদ্ধবিৰতি চুক্তিৰ দ্বাৰা শেষ হয়। ১৯৭৯ চনত ইজৰাইল আৰু ইজিপ্তৰ মাজত শান্তি চুক্তি স্বাক্ষৰিত হয়, যাৰ ফলত ইজৰাইলে চিনাই উপদ্বীপৰ পৰা প্ৰত্যাহাৰ কৰে আৰু পশ্চিম পাৰ আৰু গাজা ষ্ট্ৰিপত সামৰিক শাসন ব্যৱস্থা বিলুপ্ত কৰে, ইজৰাইলৰ অসামৰিক প্ৰশাসনৰ সপক্ষে আৰু ফলস্বৰূপে গোলান উচ্চতা আৰু পূব জেৰুজালেমৰ একপক্ষীয় সংযুক্ত হয়।

১৯৮২ চনৰ লেবানন যুদ্ধৰ সময়ত ইজৰাইলে লেবাননৰ গৃহযুদ্ধত হস্তক্ষেপ কৰি পেলেষ্টাইন মুক্তি সংগঠনক উৎখাত কৰাৰ সময়ত শিখৰত উপনীত হোৱা বৃহৎ পৰিসৰৰ, আঞ্চলিক আৰব-ইজৰাইল সংঘাতৰ পৰা অধিক স্থানীয় ইজৰাইল-পেলেষ্টাইন সংঘাতলৈ সংঘাতৰ প্ৰকৃতি স্থানান্তৰিত হৈছে। ১৯৮৭–১৯৯৩ চনৰ প্ৰথম ইনটিফাদাৰ অৱনতিৰ লগে লগে অন্তৱৰ্তীকালীন অছলো চুক্তিৰ ফলত ইজৰাইল-পেলেষ্টাইন শান্তি প্ৰক্ৰিয়াৰ প্ৰেক্ষাপটত ১৯৯৪ চনত পেলেষ্টাইন ৰাষ্ট্ৰীয় কৰ্তৃপক্ষৰ সৃষ্টি হয়। সেই বছৰতে ইজৰাইল আৰু জৰ্ডানৰ মাজত শান্তি চুক্তিত উপনীত হয়।

২০০২ চনত আৰব লীগে আৰব শান্তি পদক্ষেপত ইজৰাইল-পেলেষ্টাইন সংঘাতৰ সমাধানৰ অংশ হিচাপে আৰব দেশসমূহে ইজৰাইলক স্বীকৃতি দিয়াৰ প্ৰস্তাৱ আগবঢ়ায়। তাৰ পিছত পুনৰ নিশ্চিত কৰা এই পদক্ষেপে আৰব লীগ আৰু ইজৰাইলৰ মাজৰ সম্পৰ্ক স্বাভাৱিক কৰাৰ আহ্বান জনাইছে, ইয়াৰ বিনিময়ত ইজৰাইলে দখল কৰা ভূখণ্ডসমূহৰ পৰা (পূব জেৰুজালেমকে ধৰি) সম্পূৰ্ণৰূপে প্ৰত্যাহাৰ কৰাৰ লগতে ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ ১৯৪ নং প্ৰস্তাৱৰ ভিত্তিত পেলেষ্টাইনী শৰণাৰ্থী সমস্যাৰ "ন্যায্য নিষ্পত্তি"ৰ আহ্বান জনাইছে। ১৯৯০ চনৰ দশক আৰু ২০০০ চনৰ আৰম্ভণিতে ইজৰাইল আৰু ছিৰিয়াৰ মাজত যুদ্ধবিৰতি বহুলাংশে বজাই ৰখা হৈছিল, আনহাতে লেবাননত ইৰাণৰ প্ৰক্সি মিলিচিয়াৰ বিৰুদ্ধে সীমিত যুদ্ধ অব্যাহত আছিল। ইজিপ্ত আৰু জৰ্ডানৰ সৈতে শান্তি চুক্তি হোৱাৰ পিছতো পেলেষ্টাইন কৰ্তৃপক্ষৰ সৈতে অন্তৱৰ্তীকালীন শান্তি চুক্তি আৰু সাধাৰণতে চলি থকা যুদ্ধবিৰতি, ২০১০ চনৰ মাজভাগলৈকে আৰব লীগ আৰু ইজৰাইলৰ মাজত বহু বিষয়ত ইজনে সিজনৰ বিবাদ আছিল।

ছিৰিয়াৰ গৃহযুদ্ধই ইজৰাইলৰ উত্তৰ সীমান্তৰ ওচৰৰ পৰিস্থিতিৰ পৰিৱৰ্তন ঘটাই শাসকীয় ছিৰিয়া চৰকাৰ, হিজবুল্লাহ আৰু ছিৰিয়াৰ বিৰোধীক ইজনে সিজনৰ লগত বিবাদত পেলাইছিল আৰু ইৰাণৰ সৈতে উদীয়মান যুদ্ধৰ বাবে ইজৰাইলৰ সৈতে তেওঁলোকৰ সম্পৰ্ক জটিল কৰি তুলিছিল। ২০২৩ চনৰ পৰা ইজৰাইল আৰু হামাছ শাসিত গাজাৰ মাজত হোৱা সংঘাতৰ কাৰণ ইৰাণ-ইজৰাইলৰ প্ৰক্সি সংঘাতৰ বাবেও। ২০১৭ চনৰ ভিতৰত ইজৰাইল আৰু ছৌদি আৰৱৰ নেতৃত্বত কেইবাখনো আৰব চুন্নী ৰাষ্ট্ৰই ইৰাণৰ সৈতে মুখামুখি হ’বলৈ অৰ্ধ চৰকাৰী মিত্ৰজোঁট গঠন কৰে। এই পদক্ষেপ আৰু উপসাগৰীয় ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ সৈতে ইজৰাইলৰ স্বাভাৱিককৰণক কিছুমানে আৰব–ইজৰাইল সংঘাতৰ ম্লান হোৱা বুলি চিহ্নিত কৰিছিল।

পটভূমি

১৯৪৮ চনত ইজৰাইলৰ স্বাধীনতাৰ লগে লগে আৰব ৰাষ্ট্ৰসমূহ ইজৰাইলৰ অধিকাৰ মানি ল'ব নোৱাৰা বাবে সংঘৰ্ষ আৰম্ভ হয়। ১৯৪৮ চনৰ আৰব-ইজৰাইল যুদ্ধত ইজৰাইল বিজয়ী হয়, আৰু ইয়াৰ ফলত বহু আৰব নাগৰিক তেওঁলোকৰ ঘৰ-বাৰ পৰিত্যাগ কৰি পলায়ন কৰে।

মুখ্য যুদ্ধসমূহ

• ১৯৪৮-১৯৪৯ চনৰ আৰব-ইজৰাইল যুদ্ধ: ইজৰাইলৰ ঘোষণা কৰা স্বাধীনতাৰ পিছত আৰব ৰাষ্ট্ৰসমূহে ইজৰাইলৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধ ঘোষণা কৰে।
• ১৯৫৬ চনৰ ছুৱেজ সংকট: ইজিপ্তৰ ছুৱেজ চেনেল জাতীয়কৰণ কৰাৰ পাছত, ইজৰাইল, ফ্ৰান্স আৰু বৃটেইন একেলগে সন্মিলিত আক্ৰমণ কৰে।
• ১৯৬৭ চনৰ ছয়দিনীয়া যুদ্ধ: ইজৰাইল আৰব ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ সৈতে যুদ্ধ কৰি পশ্চিম তীৰ, গাজা, সীনাই আৰু গোলান হাইট দখল কৰে।
• ১৯৭৩ চনৰ যমিন কিপ্পুৰ যুদ্ধ: আৰব ৰাষ্ট্ৰসমূহ, বিশেষকৈ মিছৰ আৰু ছিৰিয়াই ইজৰাইল ওপৰত আক্ৰমণ কৰে, কিন্তু শেষত ইজৰাইল বিজয়ী হয়।

শান্তি প্ৰচেষ্টা

১৯৭৯ চনত ইজিপ্ত আৰু ইস্ৰায়েলৰ মাজত কাম্প ডেভিড চুক্তিৰ দ্বাৰা শান্তি চুক্তি স্থাপন হয়, যাৰ ফলত ইজিপ্ত ইজৰাইলৰ স্বীকৃতি দিয়ে। ১৯৯৩ চনত অসলো চুক্তিৰ মাজেৰে ইজৰাইল আৰু পেলেষ্টাইন মুক্তি সংগঠনৰ মাজত শান্তি আলোচনা আৰম্ভ হয়, কিন্তু সেয়া সম্পূৰ্ণৰূপে সফল হোৱা নাছিল।

সমসাময়িক পৰিস্থিতি

ইজৰাইলৰ আধিপত্য আৰু পেলেষ্টাইন অধিকাৰৰ বাবে এক দীঘলীয়া নিৰ্দিষ্ট সমস্যাৰ সৃষ্টি হৈছে। পশ্চিম তীৰ আৰু গাজা অঞ্চলত উত্তেজনা অব্যাহত থাকে আৰু শান্তি প্ৰক্ৰিয়া স্থগিত হৈ পৰিছে।

প্ৰভাৱ

এই বিবাদ বিশ্বৰ অৰ্থনৈতিক আৰু ৰাজনৈতিক পৰিস্থিতিত গভীৰ প্ৰভাৱ পেলাইছে, আৰু ই মধ্যপ্ৰাচ্যৰ দেশসমূহৰ ৰাজনীতি, শান্তি, আৰু মেল-মিলনৰ ক্ষেত্ৰত এক কষ্টৰ অৱস্থা সৃষ্টি কৰিছে।