উজ্জয়িন
উজ্জয়িন
উজ্জয়িনী/ অৱন্তিকা | |
|---|---|
মহানগৰ | |
  উজ্জয়িন ভাৰতত স্থান  উজ্জয়িন উজ্জয়িন (ভাৰত) | |
| স্থানাংক: 23°10′N 75°47′E / 23.17°N 75.79°Eস্থানাংক: 23°10′N 75°47′E / 23.17°N 75.79°E | |
| Country |  ভাৰত |
| State |  মধ্য প্ৰদেশ |
| Region | Malwa |
| District | Ujjain |
| Ward | 54 Wards[1] |
| Urbanised | c. 700 BCE |
| চৰকাৰ | |
| • ধৰণ | Municipal corporation |
| • পৰিচালনা | Ujjain Municipal Corporation |
| • Mayor | Mukesh Tatwal (BJP) |
| • MP | Anil Firojiya, BJP |
| • Municipal Commissioner | Shri Ashish Singh, IAS |
| কালি | |
• মহানগৰ |
১৮১.৮৩ বৰ্গকিমি (৭০.২০ বৰ্গমাইল) |
| • মেট্ৰ’ | ৭৪৫ বৰ্গকিমি (২৮৮ বৰ্গমাইল) |
| • স্থান | 5th in M.P. |
| উচ্চতা | ৪৯৪ মিটাৰ (১,৬২১ ফুট) |
| জনসংখ্যা (2025) | |
• মহানগৰ |
৮,৮৩,৫৪৭ |
| • স্থান | 5th in M.P. |
| • ঘনত্ব | ৩,৪০০/km২ (৮,৮০০/sq mi) |
| • মেট্ৰ’ | 12,57,584 |
উজ্জয়িন(ইংৰাজী: Ujjainৰ পুৰণি নাম অৱন্তিকা,[4] বা উজ্জয়িনী ভাৰতৰ মধ্যপ্ৰদেশ ৰাজ্যৰ উজ্জয়িন জিলাৰ এখন চহৰ। জনসংখ্যাৰ হিচাপত ই মধ্যপ্ৰদেশৰ পঞ্চম বৃহত্তম চহৰ আৰু উজ্জয়িন জিলা আৰু উজ্জয়িন সংমণ্ডলৰ প্ৰশাসনিক কেন্দ্ৰ।[5] ইয়াত প্ৰতি ১২ বছৰৰ মূৰে মূৰে অনুষ্ঠিত হোৱা কুম্ভ মেলা (সিংহস্থ)ৰ বাবে বিখ্যাত সপ্তপুৰীৰ অন্যতম হিন্দু তীৰ্থ কেন্দ্ৰ।[6] মহাকলেশ্বৰ জ্যোতিৰ্লিঙৰ বিখ্যাত মন্দিৰটো চহৰৰ মাজমজিয়াত অৱস্থিত। প্ৰাচীন মহাজনপদৰ সময়ৰ পৰা ভাৰতত ইংৰাজ উপনিবেশিকৰণলৈকে ভাৰত উপমহাদেশৰ অন্যতম বিশিষ্ট বাণিজ্যিক আৰু ৰাজনৈতিক কেন্দ্ৰ হিচাপে পৰিগণিত হৈছিল।
শিপ্ৰা নদীৰ পূব পাৰত অৱস্থিত এখন প্ৰাচীন চহৰ উজ্জয়িন ইতিহাসৰ বহুখিনি সময় মধ্য ভাৰতৰ মালৱা মালভূমিৰ আটাইতকৈ বিশিষ্ট চহৰ আছিল। খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৬০০ চনৰ আশে-পাশে ই মধ্য ভাৰতৰ ৰাজনৈতিক কেন্দ্ৰ হিচাপে জনাজাত আছিল। ষোল্লটা মহাজনপদৰ ভিতৰত ই আছিল অন্যতম প্ৰাচীন অৱন্তী ৰাজ্যৰ ৰাজধানী। ১৮ শতিকাৰ সময়ছোৱাত এই চহৰখন কিছু সময়ৰ বাবে মাৰাঠা কনফেডাৰেচনৰ সিন্ধিয়া ৰাজ্যৰ ৰাজধানী হৈ পৰে, যেতিয়া ৰানোজী সিন্ধিয়াই ১৭৩১ চনত উজ্জয়িনত ৰাজধানী স্থাপন কৰে , যেতিয়া ব্ৰিটিছ প্ৰশাসকসকলে ইয়াৰ বিকল্প হিচাপে ইন্দোৰক বিকশিত কৰাৰ সিদ্ধান্ত লয়। উজ্জয়িন শৈৱ, বৈষ্ণৱী আৰু শাক্তসকলৰ বাবে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ তীৰ্থস্থান হৈয়েই আছে।[7][8] উজ্জয়িনৰ পৱিত্ৰ শিপ্ৰা নদীত স্নান কৰিলে পাপৰ পৰা মুক্ত হয়। সেয়েহে উজ্জয়িনক ‘মোক্ষদায়িনী নগৰ’ বুলিও কোৱা হয়। কাবেৰী, নৰ্মদা, গোদাবৰী, কৃষ্ণ আদি পবিত্ৰ নদীৰ মাজত এই নদীৰ নাম লোৱা হয়।
পুৰাণিক কিংবদন্তি অনুসৰি সমুদ্ৰ মন্থনৰ সময়ত হৰিদ্বাৰ, নাছিক আৰু প্ৰয়াগৰ সৈতে উজ্জয়িন চাৰিটা স্থানত গড়োৰ চৰাইটোৱে অমৃতৰ কুম্ভ (কলহ) কঢ়িয়াই নিয়াৰ সময়ত ভুলবশতঃ কুম্ভ(কলহ)ৰ পৰা অমৰতাৰ অমৃতৰ টোপাল[9] ছিটিকি গৈছিল ।
প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীৰ ফ্লেগশ্বিপ স্মাৰ্ট চিটিজ মিছনৰ অধীনত উজ্জয়িনক স্মাৰ্ট চিটি হিচাপে গঢ়ি তোলা ভাৰতৰ শতাধিক চহৰৰ ভিতৰত অন্যতম হিচাপে নিৰ্বাচিত কৰা হৈছে।[10]
ইতিহাস
[সম্পাদনা কৰক]প্ৰাগঐতিহাসিক যুগ
[সম্পাদনা কৰক]কায়াথাত (উজ্জয়িনৰ পৰা প্ৰায় ২৬ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত) খনন কৰাত খননত প্ৰায় ২০০০ খ্ৰীষ্টপূৰ্বৰ চলক'লিথিক কৃষি বসতিৰ সন্ধান পোৱা গৈছে।[11] নাগদাকে ধৰি উজ্জয়িনৰ আশে-পাশে থকা আন আন অঞ্চলতো চলকোলিথিক স্থান আৱিষ্কাৰ কৰা হৈছে যদিও উজ্জয়িনত নিজেই খননত কোনো চলকোলিথিক বসতিৰ সন্ধান পোৱা নাই। পুৰাতত্ত্ববিদ এইচৰ মতে চলকোলিথিক বসতি সম্ভৱত লৌহ যুগৰ বসতিৰ লোকসকলে ধংস কৰিলে। [12]
হাৰ্মান কুলকে আৰু ডায়েটমাৰ ৰথাৰমুণ্ডৰ মতে, আৱন্তি ৰাজ্য়ৰ ৰাজধানী উজ্জয়িন, "মধ্য ভাৰতৰ প্ৰাচীন আউটপোষ্ট" আৰু প্ৰায় ৭০০ খ্ৰীষ্টপূৰ্বত আৰম্ভণিতে নগৰ থকাৰ প্ৰমান পোৱা গৈছিল।[13] খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৬০০ চনৰ আশে-পাশে উজ্জয়িন মালৱাৰ ৰাজনৈতিক, বাণিজ্যিক আৰু সাংস্কৃতিক কেন্দ্ৰ আছিল।[14]
প্ৰাচীন যুগ
[সম্পাদনা কৰক]
খ্ৰীষ্টপূৰ্ব চতুৰ্থ শতিকাত মৌৰ্য সম্ৰাট চন্দ্ৰগুপ্তই অৱন্তীক নিজৰ সাম্ৰাজ্যৰ লগত সংযুক্ত কৰে।[15] মৌৰিয়ানে উজ্জয়ন নগৰ প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল। তেওঁৰ নাতি অশোকে মৌৰ্য সাম্ৰাজ্যৰ চাৰিখন প্ৰদেশৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল, যাৰ ভিতৰত উজ্জয়িন আছিল পশ্চিম প্ৰদেশৰ ৰাজধানী।[16] পিতৃ বিন্দুসৰৰ ৰাজত্বকালত অশোকে উজ্জয়িনৰ ভাইচৰয় হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল,[17] আৰু তেওঁৰ সময়তে চহৰখনৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে।[18] উজ্জয়িনৰ ভাইচৰয় হিচাপে অশোকে বেদীশাগিৰি (বিদেশ)ৰ এজন বণিকৰ কন্যা দেৱীক বিয়া কৰায়।[19] সিংহলী বৌদ্ধ পৰম্পৰা অনুসৰি আধুনিক শ্ৰীলংকাত বৌদ্ধ ধৰ্ম প্ৰচাৰ কৰা তেওঁলোকৰ সন্তান মহেন্দ্ৰ আৰু সংঘমিত্ৰৰ জন্ম উজ্জয়িনত হৈছিল।[20]
ভূগোল
[সম্পাদনা কৰক]উজ্জয়িন ভাৰতৰ পশ্চিম-মধ্য অংশত অৱস্থিত, আৰু বিন্ধ্যা পৰ্বতমালাৰ ওপৰৰ সীমাৰ উত্তৰত অৱস্থিত। মালৱা, মালৱা মালভূমিত অৱস্থিত এইখন উত্তৰ ভাৰতৰ সমভূমিতকৈ ওখ আৰু দক্ষিণে বিন্ধ্যা পৰ্বতমালাৰ দিশে ভূমি ওপৰলৈ উঠিছে। উজ্জয়িনৰ স্থানাংক ২৩°১০′উত্তৰ ৭৫°৪৬′পূব আৰু গড় উচ্চতা ৪৯৪ মিটাৰ (১৬২০ ফুট)।[21] এই অঞ্চলটো ডেকান ফান্দৰ সম্প্ৰসাৰণ, যিটো ৬ কোটিৰ পৰা ৬.৮ কোটি বছৰৰ ভিতৰত[22][23] ক্ৰিটেচিয়াছ যুগৰ শেষত গঠিত হৈছিল। ওচৰৰ চাম্বাললৈ বৈ যোৱা শিপ্ৰা নদীৰ পাৰত চহৰখন।
ইন্দোৰৰ পৰা ইন্দোৰ-ছানৱেৰ পথ হৈ ৫৭ কিলোমিটাৰ (৩৫ মাইল) দূৰত, দেৱাছৰ পৰা ৪০ কিলোমিটাৰ আৰু ৰাজ্যৰ ৰাজধানী ভূপালৰ পৰা এম পি ৰাজ্যিক ঘাইপথ ২৮ আৰু এম পি ৰাজ্যিক ঘাইপথ ১৮ হৈ ১৯৭ কিলোমিটাৰ (১২২ মাইল) দূৰত।
তথ্য সূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ https://localbodydata.com/municipal-corporations-ujjain-250851
- ↑ "Ujjain City". Archived from the original on 2021-10-26. https://web.archive.org/web/20211026084942/http://nagarnigamujjain.org/english/aboutus.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-01-31.
- ↑ "District Census Handbook - Ujjain". Census of India. পৃষ্ঠা: 12,22. http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/2318_PART_B_DCHB_UJJAIN.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 6 December 2015.
- ↑ "Culture & Heritage | District Ujjain, Government of Madhya Pradesh | India". Retrieved 27 December 2022
- ↑ "District Census Handbook - Ujjain" (PDF). Census of India. p. 12,22. Retrieved 6 December 2015.
- ↑ "Ujjain: As Kumbh draws to a close, devotees throng Kshipra for 'shahi snan'". Indian Express. 21 May 2016.
- ↑ Jacobsen, Knut A. (2013). Pilgrimage in the Hindu Tradition: Salvific Space. Routledge. p. 128. ISBN 978-0-41559-038-9.
- ↑ About Haridwar sahajaharidwar.
- ↑ "इस पौराणिक कथा से जानिए क्यों लगता है कुंभ का मेला? – mobile". punjabkesari. 4 February 2021. Retrieved 13 November 2021.
- ↑ "Only 98 cities instead of 100 announced: All questions answered about the smart cities project". 28 August 2015.
- ↑ P. K. Basant (2012). The City and the Country in Early India: A Study of Malwa. Primus. pp. 78–81. ISBN 9789380607153
- ↑ Pranab Kumar Bhattacharyya 1977, pp. 1–2.
- ↑ Kulke, Hermann; Rothermund, Dietmar (2004). A History of India. Psychology Press. pp. 50–51. ISBN 978-0-41532-920-0.
- ↑ Trudy Ring; Noelle Watson; Paul Schellinger, eds. (2012). Asia and Oceania: International Dictionary of Historic Places. Routledge. pp. 835–837. ISBN 9781136639791.
- ↑ "Avanti | Gupta Dynasty, Ujjain & Malwa | Britannica". www.britannica.com.
- ↑ Abraham Eraly (23 January 2002). Gem In The Lotus. Penguin. p. 494. ISBN 978-93-5118-014-2.
- ↑ William Woodthorpe Tarn (2010). The Greeks in Bactria and India. Cambridge University Press. p. 152. ISBN 9781108009416.
- ↑ Trudy Ring; Noelle Watson; Paul Schellinger, eds. (2012). Asia and Oceania: International Dictionary of Historic Places. Routledge. pp. 835–837. ISBN 9781136639791.
- ↑ Mookerji Radhakumud (1962). Asoka. Motilal Banarsidass. p. 8. ISBN 978-81-208-0582-8
- ↑ Klaus Schlichtmann (2016). A Peace History of India: From Ashoka Maurya to Mahatma Gandhi. Vij Books. p. 26. ISBN 978-93-85563-52-2.
- ↑ "Geographic coordinates of Ujjain. Latitude, longitude, and elevation above sea level of Ujjain, India". dateandtime.info.
- ↑ "Geochronological Study of the Deccan Volcanism by the 40Ar-39Ar Method". Archived from the original on 25 February 2006.
- ↑ "Deccan Traps". www.mantleplumes.org.