এল নিনয়'–দক্ষিণ দোলন
 |
এল নিনো–দক্ষিণ দোলন (ENSO) হৈছে গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় প্ৰশান্ত মহাসাগৰৰ ওপৰত বতাহ আৰু সাগৰৰ পৃষ্ঠৰ উষ্ণতাৰ তাৰতম্যৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা এক বিশ্বব্যাপী জলবায়ুৰ পৰিঘটনা। এই ভিন্নতাসমূহৰ এটা অনিয়মিত আৰ্হি থাকে যদিও চক্ৰাকাৰ ৰূপৰ কিছু আভাস পোৱা যায়। ENSO-ৰ সময় আৰু তীব্ৰতা পূৰ্বানুমানযোগ্য নহয়। ই ক্ৰান্তীয় আৰু উপক্ৰান্তীয় অঞ্চলসমূহৰ জলবায়ুত ব্যাপকভাৱে প্ৰভাৱ পেলায় আৰু বিশ্বৰ উচ্চ অক্ষাংশৰ অঞ্চলসমূহৰ সৈতে ইয়াৰ টেলিকনেকশ্যন থাকে। সাগৰ পৃষ্ঠৰ উষ্ণতাৰ বৃদ্ধি হোৱা পৰ্যায়ক এল নিনো আৰু শীতল হোৱা পৰ্যায়ক লা নিনা বুলি কোৱা হয়। ইয়াৰ লগত জড়িত বায়ুমণ্ডলীয় দোলনটোক দক্ষিণ দোলন বোলা হয়, যি সাগৰ উষ্ণতাৰ পৰিৱৰ্তনৰ সৈতে সংযুক্ত থাকে।
এল নিনো সাধাৰণতে ইণ্ডোনেছিয়া, অষ্ট্ৰেলিয়া আৰু ভাৰত মহাসাগৰৰ পৰা আটলাণ্টিক মহাসাগৰলৈকে বায়ু সমুদ্ৰপৃষ্ঠৰ চাপ অধিক হোৱাৰ সৈতে জড়িত থাকে। বিপৰীতে, লা নিনা অৱস্থাত মধ্য আৰু পূব প্ৰশান্ত মহাসাগৰৰ ওপৰত উচ্চ চাপ আৰু বাকী ক্ৰান্তীয়-উপক্ৰান্তীয় অঞ্চলসমূহত নিম্নচাপ দেখা যায়।[2] এই দুখন পৰিঘটনা সাধাৰণতে এবছৰৰ ওচৰ-পাচৰতকৈ অধিক নাথাকে আৰু প্ৰতি দুবছৰৰ পৰা সাত বছৰৰ ভিতৰত পুনৰাবৃত্তি হৈ থাকে, মাজত তীব্ৰতাত কম হোৱা নিৰপেক্ষ অৱস্থাসমূহ থাকে।[3] এল নিনো সাধাৰণতে অধিক তীব্ৰ হ’ব পাৰে, কিন্তু লা নিনা অধিক সময় ধৰি চলি থাকিব পাৰে।
ENSO-ৰ এটা মুখ্য কাৰ্যনিষ্ঠ হৈছে ব্জেৰ্কনেছ প্ৰতিক্ৰিয়া (১৯৬৯ চনত Jacob Bjerknesৰ নামত নামকৰণ), য’ত বায়ুমণ্ডলীয় পৰিৱৰ্তনে সাগৰ উষ্ণতা সলনি কৰে আৰু সেই সলনি হোৱা উষ্ণতাই ঘূৰি বতাহৰ আচৰণ সলনি কৰে – এইদৰে এক ধনাত্মক প্ৰতিক্ৰিয়া সৃষ্টি কৰে। লাহি পূবমুখী ব্যৱসায়িক বতাহসমূহে উষ্ণ পানী পূবমুখে ঠেলি দিয়ে আৰু সাগৰীয় উদ্বেলন হ্ৰাস কৰে। ফলস্বৰূপে, সমুদ্ৰ পৃষ্ঠৰ উষ্ণতা বৃদ্ধি পায় (এই পৰিস্থিতিক এল নিনো বোলা হয়), ৱাকাৰ পৰিবহণ লাহি হয় আৰু ব্যৱসায়িক বতাহ অধিক দুৰ্বল হয়। অৱশেষত, পশ্চিম প্ৰশান্ত মহাসাগৰৰ উষ্ণ পানীৰ মজুত খৰচ হৈ পৰিলত পুনৰ স্বাভাৱিক অৱস্থা ওলাই আহে। এই দোলন উদ্ভৱ হোৱাৰ ঠিক-ঠিক কাৰণ বৰ্তমানে অজানাই আছে আৰু অধ্যয়ন কৰি আছে।
প্ৰতিটো ৰাষ্ট্ৰে ENSO পৰ্যবেক্ষণৰ বাবে নিজ-নিজ মাপকাঠি স্থিৰ কৰিছে, যি সেই ৰাষ্ট্ৰৰ নিজৰ প্ৰয়োজন অনুসৰি নিৰ্ধাৰিত। এল নিনো আৰু লা নিনা পৃথিৱীৰ জলবায়ুত প্ৰভাৱ পেলায় আৰু স্বাভাৱিক বতৰৰ ধাৰাত বিঘ্ন ঘটায়, যাৰ ফলস্বৰূপে কেতিয়াবা ক’তো ভয়ংকৰ ধেমালি হয় আৰু ক’তো খৰাং হয়। এল নিনো ঘটনাসমূহে সাধাৰণতে পৃথিৱীৰ গড় পৃষ্ঠৰ উষ্ণতাৰ এক বছৰীয়া বৃদ্ধি ঘটায়, আৰু লা নিনা ঘটনাসমূহে পৃষ্ঠৰ স্বল্পকালীন উষ্ণতা হ্ৰাস ঘটায়। সেয়া হোৱাৰ ফলত, এল নিনো আৰু লা নিনাৰ আপেক্ষিক ঘনত্বে এক দশকৰ ভিতৰত গ্ল'বেল উষ্ণতাৰ ধাৰাত প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে। ENSO-ৰ দ্বাৰা আটাইতকৈ বেছি প্ৰভাৱিত ৰাষ্ট্ৰসমূহ হৈছে প্ৰশান্ত মহাসাগৰৰ কাষৰীয়া উন্নয়নশীল দেশসমূহ, যিবোৰ কৃষি আৰু মাছধৰাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল।
জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ বৈজ্ঞানিক অধ্যয়নত ENSO-ক অভ্যন্তৰীণ জলবায়ুৰ ভিন্নতা ৰূপে জনা যায়।[4]:23 জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ প্ৰভাৱত ENSO-ৰ ভবিষ্যৎ ধাৰা অনিশ্চিত থাকিলেও, জলবায়ু পৰিৱৰ্তনে খৰাং আৰু বানৰ প্ৰভাৱ অধিক তীব্ৰ কৰে। ২০২১ চনৰ IPCC ষষ্ঠ মূল্যায়ন প্ৰতিবেদন অনুসৰি – "দীৰ্ঘকালীনভাৱে, এল নিনো–দক্ষিণ দোলনৰ সৈতে সম্পৰ্কিত বৰষুণৰ ভিন্নতা বৃদ্ধি পাব বুলি বৰ্ধিত সম্ভাৱনা আছে।" [4]:113 লগতে এই বিষয়ে বিজ্ঞানীৰ একমত যে – "ENSO টেলিকনেকশ্যনৰ শক্তি আৰু বিস্তাৰৰ ভিন্নতাৰ সৈতে সম্পৰ্কিত বৰষুণৰ ভিন্নতাৰ ফলত আঞ্চলিক স্তৰত গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰিৱৰ্তন সম্ভাৱ্য।" [4]:114
তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ Wald, Lucien (2021). "Definitions of time: from year to second". Fundamentals of solar radiation. প্ৰকাশক Boca Raton: CRC Press. ISBN 978-0-367-72588-4.
- ↑ Climate Prediction Center (2005-12-19). "Frequently Asked Questions about El Niño and La Niña". National Centers for Environmental Prediction. http://www.cpc.noaa.gov/products/analysis_monitoring/ensostuff/ensofaq.shtml#DIFFER। আহৰণ কৰা হৈছে: 2009-07-17.
- ↑ "El Niño, La Niña and the Southern Oscillation". MetOffice. http://www.metoffice.gov.uk/research/climate/seasonal-to-decadal/gpc-outlooks/el-nino-la-nina/enso-description। আহৰণ কৰা হৈছে: 2015-08-18.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 IPCC, 2021: Climate Change 2021: The Physical Science Basis Archived 2023-12-08 at the Wayback Machine. IPCC Sixth Assessment Report Archived 2023-05-26 at the Wayback Machine Cambridge University Press, United Kingdom and New York, USA, 2391 pp. doi:10.1017/9781009157896.