সমললৈ যাওক

কলিংগ যুদ্ধ

অসমীয়া ৱিকিপিডিয়াৰ পৰা
কলিংগ যুদ্ধ
মৌৰ্য সাম্ৰাজ্যৰ বিজয়ৰ অংশ

কলিংগ(বংগ উপসাগৰৰ কাষতে) আৰু মৌৰ্য সাম্ৰাজ্য (নীলা) অশোক দ্য গ্ৰেটৰ আক্ৰমণৰ পূৰ্বে
অৱস্থান কলিংগ
ফলাফল মৌৰ্য বিজয়[1]
অধিকৃত অঞ্চলৰ
পৰিৱৰ্তনসমূহ 		মৌৰ্য সাম্ৰাজ্যৰ সৈতে যুক্ত কলিংগ
যুজাৰু
মৌৰ্য সাম্ৰাজ্য কলিংগ
কমাণ্ডাৰ আৰু দলপতিসকল
অশোক[2] Unknown
সৈন্য শক্তি
Unknown Unknown
ক্ষয়ক্ষতিৰ পৰিমাণ
Unknown ১ লাখ কলিংগ সৈনিকৰ মৃত্যু, ১ লাখ ৫০ হাজাৰ বিতাড়িত (অশোকৰ পৰিসংখ্যা)[3][4]
আঢ়ৈ লাখ হত্যা [5]

কলিংগ যুদ্ধ (খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ২৬১ খ্ৰীষ্টাব্দত সমাপ্ত হোৱা)[6] প্ৰাচীন ভাৰতত মহান অশোকৰ অধীনত মৌৰ্য সাম্ৰাজ্য আৰু বৰ্তমানৰ ওড়িশা ৰাজ্য আৰু অন্ধ্ৰপ্ৰদেশৰ উত্তৰ অংশত পূব উপকূলত অৱস্থিত স্বতন্ত্ৰ সামন্তীয় ৰাজ্য কলিংগৰ মাজত সংঘটিত হৈছিল।[7] অনুমান কৰা হৈছে যে দয়া নদীৰ পাৰত অৱস্থিত ধৌলিৰ ধৌলি পাহাৰত এই যুদ্ধ সংঘটিত হৈছিল। কলিংগ যুদ্ধ ভাৰতৰ ইতিহাসৰ অন্যতম বৃহৎ আৰু মাৰাত্মক যুদ্ধ আছিল।[8]

অশোকে সিংহাসনত বহাৰ পিছত এইটোৱেই একমাত্ৰ ডাঙৰ যুদ্ধ, আৰু মৌৰ্য সম্ৰাট চন্দ্ৰগুপ্ত মৌৰ্যৰপৰা আৰম্ভ হোৱা প্ৰাচীন ভাৰতৰ সাম্ৰাজ্য নিৰ্মাণ আৰু সামৰিক বিজয়ৰ সামৰণি পৰে।[9] এই যুদ্ধত প্ৰায় ২ লাখ ৫০ হাজাৰ লোকৰ প্ৰাণহানি হয়।[9]

পটভূমি

[সম্পাদনা কৰক]

ৰাজনীতি বিজ্ঞানৰ বিশেষজ্ঞ সুদামা মিশ্ৰৰ মতে, কলিংগ জনপদে প্ৰথমে পুৰী আৰু গঞ্জাম জিলাই সামৰি লোৱা অঞ্চলটোক সামৰি লৈছিল।[10]

কলিংগ আক্ৰমণৰ কাৰণ আছিল শান্তি অনা আৰু ক্ষমতাৰ লাভ। কলিংগ আছিল শান্তিপ্ৰিয় আৰু কলাত্মকভাৱে দক্ষ লোকেৰে গঠিত এক সমৃদ্ধিশালী অঞ্চল। কলিংগৰ উত্তৰ অংশ উৎকল (উত্তৰ-উত্তৰ, কল-কলিংগ) নামেৰে জনাজাত আছিল, তেওঁলোকে এই অঞ্চলৰপৰা প্ৰথমে নৌসেনা ব্যৱহাৰ কৰিছিল আৰু বাণিজ্যৰ বাবে সাগৰৰ পাৰত দক্ষিণ-পূব এছিয়ালৈ যাত্ৰা কৰিছিল। সেই কাৰণে কলিংগই কেইবাটাও বন্দৰ আৰু দক্ষ নৌসেনা গঢ়ি তুলিবলৈ সক্ষম হৈছিল। কলিংগৰ সংস্কৃতি আছিল জনজাতীয় ধৰ্ম, শ্ৰমণ (অৰ্থাৎ বৌদ্ধ, জৈন, অজিবিক আদি) আৰু ব্ৰাহ্মণ ধৰ্মৰ শান্তিপূৰ্ণভাৱে সহ-অৱস্থানৰ মিশ্ৰণ।[11]

কলিংগ নন্দ সাম্ৰাজ্যৰ অধীনত আছিল যিয়ে তেওঁলোকৰ ৰাজধানী মগধৰপৰা খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৩২১ চনত নন্দ সাম্ৰাজ্য পতনলৈকে এই অঞ্চলত শাসন কৰিছিল।[12] অশোকৰ ককাক চন্দ্ৰগুপ্তই সম্ভৱতঃ কলিংগ জয় কৰাৰ চেষ্টা কৰিছিল যদিও তেওঁ বিফল হৈছিল।[13] অশোকে সম্ৰাট হিচাপে নিজকে নিৰাপদে প্ৰতিষ্ঠা কৰাৰ লগে লগে কলিংগ জয় কৰি বিশাল মৌৰ্য সাম্ৰাজ্যৰ সৈতে সংযুক্ত কৰাৰ কামত নিয়োজিত হয়।[11] কিছুমান পণ্ডিতে কলিংগ মৌৰ্যসকলৰ বাবে কৌশলগত ভাবুকি আছিল বুলি যুক্তি আগবঢ়ায়। ইয়াৰ ফলত মৌৰ্যৰ ৰাজধানী পাটলিপুত্ৰ আৰু মধ্য ভাৰত উপদ্বীপৰ সম্পত্তিৰ মাজত যোগাযোগ ব্যাহত হোৱাৰ সম্ভাৱনা আছিল। বংগোপসাগৰত বাণিজ্যৰ বাবেও কলিংগই উপকূল ৰেখা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিছিল।[14]

যুদ্ধৰ গতিপথ

[সম্পাদনা কৰক]
ভাৰতৰ ইতিহাসৰ কোনো যুদ্ধই অশোকৰ কলিংগ যুদ্ধৰ দৰে তীব্ৰতৰ বাবে বা ফলাফলৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ নাছিল। মানৱ ইতিহাসৰ বুৰঞ্জীত কোনো যুদ্ধ নাই, যি বিজয়ীৰ হৃদয়ক এই যুদ্ধৰ দৰে অবাধ নিষ্ঠুৰতাৰপৰা আদৰ্শ ধৰ্মপৰায়ণতালৈ সলনি কৰি দিছে। ইয়াৰ অগভীৰ গৰ্ভৰপৰাই পৃথিৱীৰ ইতিহাসে হয়তো কেইখনমান যুদ্ধহে বিচাৰি পাব, যিবোৰ হয়তো এই যুদ্ধৰ সমান কিন্তু ইয়াতকৈ ডাঙৰ বুলি পৰিগণিত যুদ্ধ এখনো নাই। মানৱ জাতিৰ ৰাজনৈতিক ইতিহাস সঁচাকৈয়ে যুদ্ধৰ ইতিহাস আৰু কোনো যুদ্ধই কলিংগ যুদ্ধৰ দৰে সমগ্ৰ যুদ্ধবিধ্বস্তু মানৱ জাতিৰ শান্তিৰ বাবে ইমান সফল অভিযানেৰে শেষ হোৱা নাই।
— ৰমেশ প্ৰসাদ মহপাত্ৰ, ওড়িশাৰ সামৰিক ইতিহাস।[15]

অশোকৰ ৰাজত্বকালৰ অষ্টম বছৰত তেওঁৰ নিজৰ ইডিক্টছ অৱ অশোকৰ মতে, সম্ভৱতঃ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ২৬১ চনত যুদ্ধ সম্পূৰ্ণ হৈছিল।[6] পিতৃৰ মৃত্যুৰ পাছত সিংহাসনৰ বাবে ৰক্তাক্ত যুদ্ধৰ অন্তত অশোকে কলিংগ জয় কৰাত সফল হৈছিল – কিন্তু সেই বৰ্বৰতাৰ পৰিণতিয়েই যুদ্ধৰ প্ৰতি অশোকৰ দৃষ্টিভংগী সলনি কৰি পুনৰ কেতিয়াও বিজয় যুদ্ধ নকৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি লৈছিল।

চন্দ্ৰগুপ্ত মৌৰ্যৰ দৰবাৰৰ গ্ৰীক ইতিহাসবিদ মেগাস্থিনিছৰ মতে কলিংগৰ শাসকৰ পদাতিক, অশ্বাৰোহী আৰু হাতীৰে গঠিত শক্তিশালী সৈন্যবাহিনী আছিল।[16] ভাৰতীয় পুৰাতত্ত্ববিদ দিলীপ কে চক্ৰৱৰ্তীৰ মতে মৌৰ্য সেনাই সৰগুজা হৈ কলিংগলৈ গৈছিল, যিটো পথেৰে পিছলৈ সমুদ্ৰগুপ্তই কলিংগৰ বিৰুদ্ধে অভিযান চলাইছিল।[17]

পৰিণতি

[সম্পাদনা কৰক]

অশোকে এই ৰক্তপাত দেখিছিল আৰু অনুভৱ কৰিছিল যে এই ধ্বংসৰ কাৰণ তেওঁ।[18]

দেৱতাৰ প্ৰিয় ৰজা প্ৰিয়দৰ্শী (অশোক) ৰাজ অভিষেকৰ আঠ বছৰৰ পাছত কলিংগবাসীক জয় কৰিছিল।

এক লাখ পঞ্চাশ হাজাৰ লোকক বিতাড়িত কৰা হ’ল, এক লাখ লোকক হত্যা কৰা হ’ল আৰু আৰু বহুতৰে মৃত্যু হ’ল (অন্য কাৰণত)। কলিংগ জয় কৰাৰ পাছত ঈশ্বৰৰ প্ৰিয়জনে ধৰ্মৰ প্ৰতি প্ৰবল প্ৰৱণতা, ধৰ্মৰ প্ৰতি প্ৰেম আৰু ধৰ্মৰ শিক্ষাৰ প্ৰতি অনুভৱ কৰিবলৈ ধৰিলে। এতিয়া দেৱতাৰ প্ৰিয়জনে কলিংগবাসীক জয় কৰাৰ বাবে গভীৰ অনুশোচনা অনুভৱ কৰিছে।


— অশোক, শিলা লিপি নং ১৩[19]]

কলিংগ যুদ্ধৰ প্ৰতি অশোকৰ মনোভাব অশোকৰ আদেশত লিপিবদ্ধ কৰা হৈছে। কলিংগ যুদ্ধই ইতিমধ্যে বৌদ্ধ ধৰ্মাৱলম্বী অশোকক জীৱনৰ বাকী সময়খিনি অহিংসা (অহিংসা) আৰু ধৰ্ম-বিজয় (ধৰ্মৰদ্বাৰা বিজয়)ৰ বাবে উৎসৰ্গা কৰিবলৈ প্ৰেৰণা দিছিল। কলিংগ বিজয়ৰ পিছত অশোকে সাম্ৰাজ্যৰ সামৰিক সম্প্ৰসাৰণৰ অন্ত পেলাই ৪০ বছৰতকৈও অধিক সময়ৰ আপেক্ষিক শান্তি, সম্প্ৰীতি আৰু সমৃদ্ধিৰ যুগ আৰম্ভ কৰে।[20]

তথ্যসূত্ৰ

[সম্পাদনা কৰক]
  1. ↑ (English ভাষাত) Atlas Of Ancient Worlds. DK Publishing, 375 Hudson Street, New York. 2009. পৃষ্ঠা. 55. ISBN 978-0-7566-4512-0. http://archive.org/details/AtlasOfAncientWorldsDKPublishing2009. "The third Mauyran king was Ashoka the Great (ruled 268-232 BCE). In about 265 BCE, Ashoka conquered the kingdom of Kalinga." 
  2. ↑ Stephen, Becky (2010). India. Internet Archive. North Babylon Public Library. পৃষ্ঠা. 20. ISBN 978-1-85733-525-5. http://archive.org/details/india0000step. "Ashoka the Great, born in 304 BCE, was emperor of all of the Indian subcontinent or nearly all. His decision to extend his rule to the unconquered kingdom of Kalinga on the Bay of Bengal brought about a conversion of the man and his empire." 
  3. ↑ Ashoka (r. 268–231 BCE), Edicts of Ashoka, Major Rock Edict 13.
  4. ↑ Radhakumud Mookerji (1988). Chandragupta Maurya and His Times. Motilal Banarsidass Publ. আই.এচ.বি.এন. 81-208-0405-8.
  5. ↑ https://books.google.com/books?id=h1KObc_qaXYC&pg=PA252
  6. ↑ 6.0 6.1 Le Huu Phuoc, Buddhist Architecture, Grafikol 2009, p.30
  7. ↑ Ringmar, Erik (2019) (English ভাষাত). History of International Relations - A Non-European Perspective. পৃষ্ঠা. 53. http://archive.org/details/oapen-20.500.12657-24805. "Above all, the spectacular bloodshed which took place at the battle of Kalinga in 260 BCE, in which, reputedly, no fewer than a quarter of a million soldiers died, made him change his ways. Remorseful and disgusted with his previous way of life,..Ashoka the Great, 268-232 BCE, renounced violence, converted to Buddhism, and started a number of projects to improve the lot of the poor, the aged and the widowed." 
  8. ↑ "Greatest Battles In The History Of India". WorldAtlas. 2016-09-19. https://www.worldatlas.com/articles/greatest-battles-in-the-history-of-india.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2019-06-28. 
  9. ↑ 9.0 9.1 Raychaudhuri, H. (2006). Political History of Ancient India: From the Accession of Parikshit to the Extinction of the Gupta Dynasty. Cosmo Publications. পৃষ্ঠা. 268,305. ISBN 978-81-307-0291-9. https://books.google.com/books?id=h1KObc_qaXYC&pg=PA252। আহৰণ কৰা হৈছে: 2019-06-27. 
  10. ↑ Sudāmā Miśra (1973). Janapada state in ancient India. Bhāratīya Vidyā Prakāśana. https://books.google.com/books?id=Dua1AAAAIAAJ. 
  11. ↑ 11.0 11.1 Ramesh Prasad Mohapatra(1986) Page 10. Military History of Orissa. Cosmo Publications, New Delhi আই.এচ.বি.এন. 81-7020-282-5
  12. ↑ (Raychaudhuri & Mukherjee 1996, pp. 204-209, pp. 270–271)
  13. ↑ Nagendra, Jaya S. (2013). India at a glance. Internet Archive. Delhi : Kalpaz Publications. পৃষ্ঠা. 87. ISBN 978-81-7835-935-9. http://archive.org/details/indiaatglance0000nage. "Chandragupta’s son Bindusara expanded the kingdom Turkestan down to modern Mysore and comprised most of the northern India and the Deccan. Only Kalinga remained independent." 
  14. ↑ Roy, K. (2015). Military Manpower, Armies and Warfare in South Asia. Warfare, Society and Culture. Taylor & Francis. পৃষ্ঠা. 15. ISBN 978-1-317-32128-6. https://books.google.com/books?id=q5JECgAAQBAJ। আহৰণ কৰা হৈছে: 2019-06-28. 
  15. ↑ Ramesh Prasad Mohapatra (1986) Page 12. Military History of Odisha. Cosmo Publications, New Delhi আই.এচ.বি.এন. 81-7020-282-5
  16. ↑ Sequeira, Dolly E. (2020). Total History and Civics. প্ৰকাশক Delhi: Morning Star. পৃষ্ঠা. 45, 46. 
  17. ↑ Chakrabarty, Dilip K. (2010-10-18) (en ভাষাত). The Geopolitical Orbits of Ancient India: The Geographical Frames of the Ancient Indian Dynasties. Oxford University Press. পৃষ্ঠা. 42–43. ISBN 978-0-19-908832-4. https://books.google.com/books?id=EIAyDwAAQBAJ&pg=PA46. "The march of the Mauryan army through Sarguja and the hilly jungle which separates it from Chhattisgarh, and finally through the forests of Dandakaranya to the Kalinga coast. Of course, this reconstruction of the march of the Mauryan army from Pataliputra to the Kalinga coast is hypothetical but logical and probable in view of the fact that a few centuries later, Samudragupta of Magadha followed the same route to march to the Kalinga coast." 
  18. ↑ Roy, K. (2015). Military Manpower, Armies and Warfare in South Asia. Warfare, Society and Culture. Taylor & Francis. পৃষ্ঠা. 16. ISBN 978-1-317-32128-6. https://books.google.com/books?id=q5JECgAAQBAJ। আহৰণ কৰা হৈছে: 2019-06-28. 
  19. ↑ Allen, Charles (2012) (en ভাষাত). Ashoka: The Search for India's Lost Emperor. Little, Brown Book Group. পৃষ্ঠা. 82. ISBN 9781408703885. https://books.google.com/books?id=K4vHjbUtf_4C&pg=PT82। আহৰণ কৰা হৈছে: 1 May 2018. 
  20. ↑ Narayan, Shovana (1999). Dance legacy of Patliputra. Public Resource. Publications Division, Ministry of Information and Broadcasting, Govt. of India. পৃষ্ঠা. 2. ISBN 978-81-230-0699-4. http://archive.org/details/dancelegacyofpat00nara. "Commenting upon the achievements of Ashoka the Great, historian Radha Kamal Mukerji says “not only did Emperor Asoka achieve the consolidation of a vast Indian empire based on a unified Indian culture, but he also spread the message of universal peace and concord to the independent Dravidian countries and to the Greek rulers of Asia”." 
"https://as.wikipedia.org/w/index.php?title=কলিংগ_যুদ্ধ&oldid=541657"ৰ পৰা অনা হৈছে