ক্ৰান্তীয় ঘূৰ্ণীবতাহ
ক্ৰান্তীয় ঘূৰ্ণীবতাহ বা গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় ঘূৰ্ণীবতাহ হৈছে কম চাপৰ অঞ্চল, বন্ধ নিম্নস্তৰৰ বায়ুমণ্ডলীয় পৰিসঞ্চালন, প্ৰচণ্ড বতাহ, প্ৰচণ্ড বৰষুণ আৰু ধুমুহাৰ সৃষ্টি কৰা এক সৰ্পিল ধুমুহা ব্যৱস্থা। ইয়াৰ অৱস্থান আৰু শক্তিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় ঘূৰ্ণীবতাহক হাৰিকেন,[1] টাইফুন,[2] গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় ধুমুহা, ঘূৰ্ণীবতাহৰ ধুমুহা, গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় বিষণ্ণতা বা কেৱল ঘূৰ্ণীবতাহ বোলা হয়।
হাৰিকেন বুলিলে সাধাৰণতে আটলাণ্টিক মহাসাগৰ বা উত্তৰ-পূব প্ৰশান্ত মহাসাগৰত হোৱা এক প্ৰবল গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় ঘূৰ্ণীবতাহ বুজোৱা হয়, আৰু টাইফুন হৈছে উত্তৰ-পশ্চিম প্ৰশান্ত মহাসাগৰত সংঘটিত একেটা ধুমুহা।[3] ভাৰত মহাসাগৰ আৰু দক্ষিণ প্ৰশান্ত মহাসাগৰীয় অঞ্চলত এই ধৰণৰ ধুমুহাক সাধাৰণতে গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় ঘূৰ্ণীবতাহ বুলি কোৱা হয়।
আধুনিক যুগত বিশ্বজুৰি প্ৰতি বছৰে গড়ে প্ৰায় ৮০ৰ পৰা ৯০টা নামকৰণ কৰা গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় ঘূৰ্ণীবতাহ সৃষ্টি হয়, যাৰ অধিকাংশত ঘণ্টাত ১২০ কিমি (৭৫ মাইল) বা তাতকৈ অধিক বেগৰ হাৰিকেন-স্তৰৰ বতাহ থাকে।[4]
সাধাৰণতে তুলনামূলকভাৱে উষ্ণ পানীৰ ওপৰত ক্ৰান্তীয় ঘূৰ্ণীবতাহৰ সৃষ্টি হয়। ইহঁতে সাগৰৰ পৃষ্ঠৰ পৰা বাষ্পীভৱনৰ জৰিয়তে শক্তি আহৰণ কৰে, যিটো ওপৰলৈ উঠি ঠাণ্ডা হৈ ডাৱৰ আৰু বৰষুণত ঘনীভূত হয়।[5]
বিষুৱৰেখাৰ ৫° ভিতৰত ঘূৰ্ণীবতাহৰ সৃষ্টি হোৱাটো খুব কম দেখা যায়, কিয়নো ক'ৰিঅ'লিছ প্ৰভাৱ অতি কম।[6] দক্ষিণ আটলাণ্টিকত এই ধৰণৰ ঘূৰ্ণীবতাহ অত্যন্ত বিৰল।[7]
সাগৰৰ পৰা অহা তাপ শক্তিয়ে এই ঘূৰ্ণীবতাহৰ বাবে ত্বৰণকাৰী হিচাপে কাম কৰে। উপকূলত আঘাত কৰাৰ সময়ত এইবোৰে প্ৰচণ্ড বতাহ, বৰষুণ, ধুমুহাৰ ঢৌ, উচ্চ ঢৌ আৰু টৰ্নেডোৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে।[8]
বৈজ্ঞানিক গবেষণাৰে দেখা গৈছে যে জলবায়ু পৰিৱৰ্তনে গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় ঘূৰ্ণীবতাহৰ উষ্ণতা, সময়সীমা আৰু তীব্ৰতা বৃদ্ধি কৰি ইয়াৰ প্ৰভাৱ অধিক তীব্ৰ কৰি তুলিব পাৰে।[9][10]
সংজ্ঞা আৰু পৰিভাষা
[সম্পাদনা কৰক]গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় ঘূৰ্ণীবতাহ হৈছে উষ্ণ কোৰযুক্ত, নন-ফ্ৰণ্টেল, চিন’প্টিক স্কেলৰ কম চাপ ব্যৱস্থা, যি গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় বা উপগ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় পানীৰ ওপৰত গঠন হয়।[3] সাধাৰণতে এই ধুমুহাৰ এটা কেন্দ্ৰ থাকে য'ত গভীৰ বায়ুমণ্ডলীয় সংবহন আৰু পৃষ্ঠৰ বন্ধ বতাহ থাকে।[1]
যেতিয়া গড় পৃষ্ঠ বতাহৰ বেগ ৩৫ কিমি/ঘণ্টা (৪০ মাইল/ঘণ্টা) পাৰ হয়, তেতিয়া ই এক আত্মনিৰ্ভৰশীল ধুমুহা হিচাপে বিবেচিত হয়।[4]
ঘূৰ্ণীবতাহ শব্দটোৱে ইহঁতৰ বায়ু প্ৰবাহৰ গতি (বৃত্তাকাৰ, চকুৰ চাৰিওফালে ঘূৰণি) বুজায়, য'ত উত্তৰ গোলাৰ্ধত ঘড়ীৰ কাঁটাৰ বিপৰীত আৰু দক্ষিণ গোলাৰ্ধত ঘড়ীৰ কাঁটাৰ দিশত বতাহ বয়, যিটো ক'ৰিঅ'লিছ প্ৰভাৱৰ ফল।
তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ 1.0 1.1 Glossary of NHC Terms, National Hurricane Center
- ↑ What is a Typhoon?[সংযোগবিহীন উৎস] – NASA
- ↑ 3.0 3.1 WMO International Meteorological Vocabulary, World Meteorological Organization
- ↑ 4.0 4.1 Emanuel, K. (2003). "Tropical cyclones". Annual Review of Earth and Planetary Sciences. 31: 75–104. doi:10.1146/annurev.earth.31.100901.141259
- ↑ Gray, W. M. (1975). "Tropical Cyclone Genesis". Department of Atmospheric Science Paper, Colorado State University
- ↑ Chan, J. C. L.; Williams, R. T. (1987). "Analytical and numerical studies of the beta-effect in tropical cyclone motion". Part I: Zero mean flow. Journal of the Atmospheric Sciences. 44 (9): 1257–1265
- ↑ Why no hurricanes in the South Atlantic?, NOAA
- ↑ Landsea, C. W.; Harper, B. A.; Hoarau, K.; Knaff, J. A. (2006). "Can We Detect Trends in Extreme Tropical Cyclones?" Science. 313 (5786): 452–454. doi:10.1126/science.1128448
- ↑ Knutson, T. R., et al. (2020). "Tropical Cyclones and Climate Change Assessment: Part I: Detection and Attribution". Bulletin of the American Meteorological Societ. 101 (3): E39–E70
- ↑ IPCC Sixth Assessment Report (2021). Climate Change 2021: The Physical Science Basis