খিলান
 |
খিলান (ইংৰাজী: Arch, আৰ্ক) হৈছে বেঁকা আকাৰৰ উলম্ব গঠন যি তলৰ খালী স্থান পাৰ হৈ থাকে।[1] খিলানে ওপৰৰ ভাৰ ধাৰণ কৰিব পাৰে, বা কেবল অলংকাৰিক উদ্দেশ্যৰে ব্যৱহাৰ হ’ব পাৰে। অলংকাৰিক উপাদান হিচাপে খিলানৰ ব্যৱহাৰ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব চতুৰ্থ সহস্ৰাব্দলৈকে পোহৰ পায়, যদিও গঠনগত ভাৰ বহনকাৰী খিলানবোৰ প্ৰাচীন ৰোমানসকলৰ দ্বাৰা খ্ৰীষ্টপূৰ্ব চতুৰ্থ শতিকাত ব্যাপক ৰূপে ব্যৱহাৰ আৰম্ভ হয়।[2]
খিলান সদৃশ গঠন কেতিয়াবা আনুভূমিকো হ’ব পাৰে, যেনে "আৰ্ক বান্ধ" যি আনুভূমিক জলীয় চাপ ৰোধ কৰে।[3] খিলান সাধাৰণতে ভল্টৰ ভিত্তি হিচাপে ব্যৱহৃত হয়, বিশেষকৈ বেৰেল ভল্ট বা টপনি আকৃতিৰ ভল্ট এক অখণ্ড খিলানৰ দৰে কাম কৰে।[4] খিলান আৰু ভল্টৰ ব্যাপক ব্যৱহাৰে আৰ্কুৱেটেড নিৰ্মাণ নামেৰে জনাজাত এক নিৰ্মাণ পদ্ধতিৰ সৃষ্টি কৰে, যাৰ বিপৰীতে ট্ৰেবেটেড প্ৰণালী — যেনে প্ৰাচীন গ্ৰীচ, চীন, জাপান আৰু আধুনিক ইস্পাতৰ গঠনযুক্ত স্থাপত্যত স্তম্ভ আৰু লিনেটৰ ব্যৱহাৰ অধিক দেখা যায়।[5]
খিলানে লিনেটৰ তুলনাত বহুতো সুবিধা প্ৰদান কৰে, বিশেষকৈ ইটাৰ গাঁথনিত। সমান পৰিমাণৰ উপাদানেৰে খিলানে অধিক দৈৰ্ঘ্য সামৰি লব পাৰে, অধিক ভাৰ বহন কৰিব পাৰে, আৰু সৰু সৰু অংশৰে নিৰ্মাণ সম্ভৱ হয় যি অধিক সহজে ব্যৱস্থাপনাযোগ্য। কিন্তু ১৯ শতিকাৰ মাজভাগত লো তৈয়াৰ কৰা আৰু তাৰ পিছত ইস্পাতৰ আৱিষ্কাৰৰ ফলত খিলানৰ ভূমিকা হ্ৰাস পায়; এই নতুন উপাদানসমূহৰ উচ্চ টান শক্তিৰ বাবে দীঘল লিনেট নিৰ্মাণ সম্ভৱ হৈ উঠে।
তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ Gorse, Johnston & Pritchard 2020, arch.
- ↑ Woodman & Bloom 2003, History.
- ↑ Gorse, Johnston & Pritchard 2020, arch dam.
- ↑ Clarke & Clarke 2010, vault.
- ↑ Lyttleton 2003.