গৰ্ভকালীন মধুমেহ
| গৰ্ভাৱস্থাৰ ডায়েবেটিছ | |
|---|---|
| অন্য নাম | গৰ্ভাৱস্থাৰ ডায়েবেটিছ মেলিটাছ |
 | |
| ইউনিভাৰ্চেল ব্লু চাৰ্কল চিহ্ন চাৰিটা ডায়ে[1] | |
| বিভাগ | প্ৰসূতি আৰু এণ্ডক্ৰাইন'লজী। |
| লক্ষণ | সাধাৰণতে কেইটামান লক্ষণ।[2] |
| জটিলতা | প্ৰি-এক্লেম্পচিয়া, মৃত শিশুৰ জন্ম, হতাশা, চিজাৰিয়ান অস্ত্ৰোপচাৰৰ প্ৰয়োজন হোৱাৰ আশংকা বৃদ্ধি।[2] |
| আৰম্ভণি | সৰ্বাধিক গৰ্ভাৱস্থাৰ শেষৰ তিনিমাহ।[2] |
| কাৰণ | পৰ্যাপ্ত পৰিমাণৰ ইনচুলিন নোহোৱা [2] |
| আশংকাৰ কাৰণ | অতিৰিক্ত ওজন, পূৰ্বতে গৰ্ভাৱস্থাৰ ডায়েবেটিছ, টাইপ ২ ডায়েবেটিছৰ পাৰিবাৰিক ইতিহাস, প'লিচিষ্টিক অ'ভাৰি ছিণ্ড্ৰ'ম।[2] |
| ৰোগ নিৰূপণ | তেজৰ পৰীক্ষা[2] |
| প্ৰতিৰোধ | স্বাস্থ্যকৰ ওজন বজাই ৰখা আৰু গৰ্ভধাৰণৰ আগতে ব্যায়াম কৰা[2] |
| চিকিৎসা | ডায়েবেটিক আহাৰ, ব্যায়াম, ইনচুলিন বেজী[2] |
| পুনৰাবৃত্তি | ~৬% গৰ্ভধাৰণ[3] |
গৰ্ভকালীন মধুমেহ বা গৰ্ভাৱস্থাৰ ডায়েবেটিছ (ইংৰাজী: Gestational Diabetes) হৈছে এনে এক অৱস্থা য'ত মহিলাৰ গৰ্ভাৱস্থাত তেজত চেনিৰ মাত্ৰা অধিক হয় ।[2] গৰ্ভধাৰণৰ ডায়েবেটিচৰ ফলত সাধাৰণতে কেইটামান লক্ষণ দেখা দিয়ে[2]; অৱশ্যে, ই প্ৰি-একলেম্পচিয়া, হতাশা, আৰু চিজেৰিয়ান শাখাৰ আশংকা বৃদ্ধি কৰে।[2] গৰ্ভকালীন মধুমেহ থকা মাতৃৰ পৰা জন্ম হোৱা শিশুৰ ৰক্ত শৰ্কৰা আৰু জণ্ডিচ অতি বেছি হোৱাৰ আশংকা থাকে।[2] যদি চিকিৎসা কৰা নহয়, ইয়াৰ ফলত মৃত সন্তান জন্ম হ'ব পাৰে। দীৰ্ঘম্যাদীভাৱে শিশুৰ অতিৰিক্ত ওজন আৰু টাইপ ২ ডায়েবেটিছ হোৱাৰ সম্ভাৱনা বেছি থাকে।[2]
গৰ্ভাৱস্থাৰ সময়ত ইনচুলিন প্ৰতিৰোধ বা ইনচুলিনৰ উৎপাদন হ্ৰাস হোৱাৰ বাবে গৰ্ভাৱস্থাৰ ডায়েবেটিছ হ'ব পাৰে।[2] বিপদাশংকাৰ কাৰকবোৰৰ ভিতৰত আছে অধিক ওজন, আগতে গৰ্ভধাৰণৰ ডায়েবেটিচ থকা, টাইপ ২ ডায়েবেটিচৰ পাৰিবাৰিক ইতিহাস, আৰু পলিচিষ্টিক অভাৰিয়ান চিণ্ড্ৰোম থকা।[2] ৰোগ নিৰ্ণয় তেজ পৰীক্ষাৰ দ্বাৰা হয়।[2] স্বাভাৱিক বিপদাশংকা থকা সকলৰ বাবে, ২৪ ৰ পৰা ২৮ সপ্তাহৰ গৰ্ভধাৰণৰ ভিতৰত স্ক্ৰীণিং কৰাৰ পৰামৰ্শ দিয়া হয়। [2] [3] উচ্চ বিপদাশংকা থকা লোকসকলৰ বাবে, প্ৰথম প্ৰসৱপূৰ্ব সাক্ষাতত পৰীক্ষা কৰা হ'ব পাৰে।[2]
জনসংখ্যাৰ ওপৰত কৰা অধ্যয়নত দেখা গৈছে যে গৰ্ভাৱস্থাৰ ডায়েবেটিছে ৩–৯% গৰ্ভাৱতী নাৰীক আক্ৰান্ত কৰে।[3] বিশেষকৈ তৃতীয় ত্ৰৈমাসিকত এই ডায়েবেটিছ দেখা যায়।[2] ২০ বছৰৰ তলৰ ১% আৰু ৪৪ বছৰৰ ওপৰৰ ১৩% লোক এই ৰোগত আক্ৰান্ত হয়।[3] এছিয়া, আমেৰিকা, ভাৰত, খিলঞ্জীয়া অষ্ট্ৰেলিয়া আৰু প্ৰশান্ত মহাসাগৰীয় দ্বীপপুঞ্জৰ লোককে ধৰি কেইবাটাও জনগোষ্ঠীৰ মাজত এই বিপদাশংকা অধিক।[3][2] কিন্তু প্ৰাদুৰ্ভাৱৰ তাৰতম্যৰ কাৰণো হৈছে বিভিন্ন পৰীক্ষা কৌশল আৰু নিদানমূলক মাপকাঠী ব্যৱহাৰ কৰা। ৯০% ক্ষেত্ৰত গৰ্ভাৱস্থাৰ ডায়েবেটিছ শিশু জন্মৰ পিছত ভাল হয়।[2] আক্ৰান্ত লোকসকলৰ অৱশ্যে টাইপ ২ ডায়েবেটিছ হোৱাৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি পায়।[3]
শ্ৰেণীবিভাজন
[সম্পাদনা কৰক]গৰ্ভাৱস্থাৰ ডায়েবেটিছক আনুষ্ঠানিকভাৱে "গৰ্ভধাৰণৰ সময়ত আৰম্ভণি বা প্ৰথম চিনাক্তকৰণৰ সৈতে যিকোনো পৰিমাণৰ গ্লুকোজ অসহিষ্ণুতা" বুলি কোৱা হয়।[4] এই সংজ্ঞাই এই সম্ভাৱনাক স্বীকাৰ কৰে যে এগৰাকী মহিলাৰ পূৰ্বতে ৰোগ নিৰ্ণয় নোহোৱা ডায়েবেটিছ মেলিটাছ হ’ব পাৰে, বা গৰ্ভাৱস্থাৰ লগে লগে কাকতলীয়াভাৱে ডায়েবেটিছ ৰোগত আক্ৰান্ত হ’ব পাৰে। গৰ্ভাৱস্থাৰ পিছত লক্ষণসমূহ কমি যায় নে নহয় সেয়াও ৰোগ নিৰ্ণয়ৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰাসংগিক নহয়।[5]
বিপদাশংকাৰ কাৰকসমূহ
[সম্পাদনা কৰক]গৰ্ভকালীন ডায়েবেটিছ হোৱাৰ বিপদজনক কাৰকসমূহ হৈছে:[6]
- অতিৰিক্ত ওজন, পূৰ্বতে গৰ্ভাৱস্থাৰ ডায়েবেটিছ, টাইপ ২ ডায়েবেটিছৰ পাৰিবাৰিক ইতিহাস, প'লিচিষ্টিক অ'ভাৰি ছিণ্ড্ৰ'ম[7]
- গৰ্ভাৱস্থাৰ ডায়েবেটিছ বা প্ৰিডায়েবেটিছ, গ্লুক'জ সহনশীলতাত ব্যাঘাত জন্মা, বা উপবাসৰ সময়ত গ্লাইচেমিয়াৰ ব্যাঘাতৰ পূৰ্বৰ নিৰ্ণয়
- টাইপ ২ ডায়েবেটিচ ৰোগত আক্ৰান্ত থকা প্ৰথম ডিগ্ৰী আত্মীয়ৰ ইতিহাস প্ৰকাশ
- মাতৃৰ বয়স – বয়স হোৱাৰ লগে লগে এগৰাকী মহিলাৰ বিপদাশংকাৰ কাৰক বৃদ্ধি হয় (বিশেষকৈ ৩৫ বছৰৰ অধিক বয়সৰ মহিলাৰ বাবে)।
- পিতৃৰ বয়স – এটা অধ্যয়নত দেখা গৈছে যে এজন পিতৃৰ বয়স ৫৫ বছৰৰ ওপৰৰ সাধাৰণ ডায়েবেটিছৰ সৈতে জড়িত।[8]
- জাতিগত (উচ্চ বিপদাশংকাৰ কাৰক থকা সকলৰ ভিতৰত আছে আফ্ৰিকাৰ আমেৰিকাবাসি, আফ্ৰো-কেৰিবিয়া, স্থানীয় আমেৰিকা, হিস্পানিক, প্ৰশান্ত মহাসাগৰীয় দ্বীপপুঞ্জ, আৰু দক্ষিণ এছিয়াৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা লোকসকল)
- ওজন অধিক, মেদবহুল বা গুৰুতৰভাৱে মেদবহুল হোৱাৰ ফলত বিপদাশংকা ক্ৰমান্বয়ে ২.১, ৩.৬ আৰু ৮.৬ কাৰক বৃদ্ধি হয়। [9]
- আগৰ গৰ্ভধাৰণ যাৰ ফলত মেক্ৰোচোমিয়া থকা শিশু হৈছিল (উচ্চ জন্মৰ ওজন(৮ পাউণ্ড ১২.৮ আওন্চ)
- পূৰ্বৱৰ্তী দুৰ্বল প্ৰসূতি ইতিহাস
- অন্যান্য আনুবংশিক বিপদাশংকাৰ কাৰক: কমেও ১০টা জিন আছে য’ত কিছুমান বহুৰূপতা গৰ্ভাৱস্থাৰ ডায়েবেটিছৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধিৰ সৈতে জড়িত।
- এমটিএনআৰ১বি জিন হৈছে এক সাধাৰণ জিন যি শৰীৰে ইনচুলিন আৰু গ্লুকোজ কেনেদৰে নিয়ন্ত্ৰণ কৰে তাৰ সৈতে জড়িত। যেতিয়া এই জিনটোৱে সঠিকভাৱে কাম নকৰে, ইয়াৰ ফলত ইনচুলিন উৎপাদন কম হ'ব পাৰে আৰু তেজত গ্লুক’জৰ মাত্ৰা অধিক হ’ব পাৰে।[10]
সাধাৰণ ডায়েবেটিচ থকা প্ৰায় 40-60% মহিলাৰ কোনো প্ৰদৰ্শনযোগ্য বিপদজনক কাৰক নাথাকে; এই কাৰণে বহুতে সকলো মহিলাক পৰীক্ষা কৰাৰ পোষকতা কৰে। [11] সাধাৰণতে, সাধাৰণ ডায়েবেটিচ থকা মহিলাসকলে কোনো লক্ষণ প্ৰদৰ্শন নকৰে, কিন্তু কিছুমান মহিলাই বৰ্ধিত পিয়াহ, বৰ্ধিত প্ৰস্ৰাৱ, ভাগৰ, ওকালি অহা আৰু বমি, মূত্ৰাশয়ৰ সংক্ৰমণ, ইষ্ট সংক্ৰমণ আৰু অস্পষ্ট দৃষ্টি প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে।[12] এই বিপদজনক কাৰক থকা গৰ্ভৱতী মহিলাসকলে নিয়মীয়া পৰীক্ষাৰ উপৰিও আগতীয়াকৈ পৰীক্ষা কৰাব লাগে।[13]
ৰোগবিজ্ঞান বা পেথলজী
[সম্পাদনা কৰক]
গৰ্ভাৱস্থাৰ ডায়েবেটিছৰ অন্তৰ্নিহিত নিৰ্দিষ্ট ব্যৱস্থাসমূহ এতিয়াও অজ্ঞাত। ডায়েবেটিছ মেলিটাছৰ চিহ্ন হ’ল ইনচুলিন প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা বৃদ্ধি। গৰ্ভাৱস্থাৰ হৰম’ন আৰু অন্যান্য কাৰকে ইনচুলিন ৰিচেপ্টৰৰ লগত বান্ধ খাই থকাৰ বাবে ইয়াৰ ক্ৰিয়াত বাধাৰ সৃষ্টি কৰে বুলি ভবা হয়। এই হস্তক্ষেপ সম্ভৱতঃ ইনচুলিন ৰিচেপ্টৰৰ বাহিৰৰ কোষ সংকেত পথৰ স্তৰত ঘটে।[14] যিহেতু ইনচুলিনে বেছিভাগ কোষত গ্লুক’জৰ প্ৰৱেশত সহায় কৰে, গতিকে ইনচুলিন প্ৰতিৰোধ ক্ষমতাই গ্লুক’জক কোষত সঠিকভাৱে প্ৰৱেশ কৰাত বাধা দিয়ে। ফলত গ্লুক’জ তেজত থাকে, য’ত গ্লুক’জৰ মাত্ৰা বৃদ্ধি পায়। এই প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা অতিক্ৰম কৰিবলৈ অধিক ইনচুলিনৰ প্ৰয়োজন; স্বাভাৱিক গৰ্ভাৱস্থাতকৈ প্ৰায় ১.৫–২.৫ গুণ বেছি ইনচুলিন উৎপন্ন হয়।[14]
জটিলতাসমূহ
[সম্পাদনা কৰক]ডায়েবেটিছে মাতৃ আৰু শিশুৰ বাবে বিপদাশংকা সৃষ্টি কৰে। এই বিপদাশংকাটো মুখ্যতঃ অনিয়ন্ত্ৰিত ৰক্ত শৰ্কৰাৰ স্তৰ আৰু ইয়াৰ পৰিণামৰ সৈতে জড়িত।তেজৰ গ্লুক’জৰ মাত্ৰা অধিক হোৱাৰ লগে লগে এই আশংকা বৃদ্ধি পায়।[15] এই মাত্ৰাসমূহৰ উন্নত নিয়ন্ত্ৰণৰ ফলত চিকিৎসাই ডায়েবেটিছৰ কিছুমান বিপদ যথেষ্ট হ্ৰাস কৰিব পাৰে।[16] ডায়েবেটিছ থাকিলে মানসিক স্বাস্থ্যৰ সমস্যা হ'ব পাৰে। এই ডায়েবেটিচ থকা মহিলাসকলে উদ্বেগ, হতাশা আৰু চাপ বৃদ্ধি অনুভৱ কৰে।[17] গৰ্ভাৱস্থাৰ সময়ত ই কেৱল মানসিক স্বাস্থ্যক প্ৰভাৱিত নকৰে, ইয়াৰ ফলত প্ৰসৱোত্তৰ হতাশাৰ আশংকাও বৃদ্ধি হয়। [18] সাধাৰণ গৰ্ভধাৰণতকৈ বিপদাশংকা ৪ গুণঅধিক। অধ্যয়নত পোৱা গৈছে যে শাৰীৰিক সক্ৰিয়তাই প্ৰসৱোত্তৰ হতাশাৰ আশংকা হ্ৰাস কৰিব পাৰে। এইটো এক প্ৰকাৰৰ চিকিৎসা যি এই মানসিক স্বাস্থ্যৰ সমস্যাবোৰৰ চাপ হ্ৰাস কৰাত সহায় কৰিব পাৰে।
তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ "Diabetes Blue Circle Symbol". International Diabetes Federation. 17 March 2006. http://www.diabetesbluecircle.org.
- ↑ 2.00 2.01 2.02 2.03 2.04 2.05 2.06 2.07 2.08 2.09 2.10 2.11 2.12 2.13 2.14 2.15 2.16 2.17 2.18 2.19 Antoniou, Andoula; Papadimitriou, Niki; Kotrotsiou, Styliani; Theofanidis, Dimitris; Diamantidou, Vassiliki; Sapountzi-Krepia, Despina (2020). "Investigation of the Effects of Obesity on Pregnant Women: A Systematic Review". International Journal of Caring Sciences খণ্ড 13 (3): 1699–1710. সাঁচ:ProQuest.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 "Drugs for gestational diabetes". Australian Prescriber খণ্ড 33 (5): 141–144. October 2010. doi:10.18773/austprescr.2010.066.
- ↑ "Summary and recommendations of the Fourth International Workshop-Conference on Gestational Diabetes Mellitus. The Organizing Committee". Diabetes Care খণ্ড 21 (Suppl 2): B161-7. August 1998. PMID 9704245. And the rest of the issue B1–B167.
- ↑ American Diabetes Association (January 2004). "Gestational diabetes mellitus". Diabetes Care খণ্ড 27 Suppl 1 (Supplement 1): S88-90. doi:10.2337/diacare.27.2007.s88. PMID 14693936.
- ↑ "Gestational diabetes". Australian Family Physician খণ্ড 35 (6): 392–6. June 2006. PMID 16751853.
- ↑ "Risk of gestational diabetes mellitus in women with polycystic ovary syndrome: a systematic review and a meta-analysis". Fertility and Sterility খণ্ড 92 (2): 667–77. August 2009. doi:10.1016/j.fertnstert.2008.06.045. PMID 18710713.
- ↑ "Association of paternal age with perinatal outcomes between 2007 and 2016 in the United States: population based cohort study". BMJ খণ্ড 363: k4372. October 2018. doi:10.1136/bmj.k4372. PMID 30381468.
- ↑ "Maternal obesity and risk of gestational diabetes mellitus". Diabetes Care খণ্ড 30 (8): 2070–6. August 2007. doi:10.2337/dc06-2559a. PMID 17416786.
- ↑ "Update on the genetic and epigenetic etiology of gestational diabetes mellitus: a review". Egyptian Journal of Medical Human Genetics খণ্ড 21 (1): 13. December 2020. doi:10.1186/s43042-020-00054-8.
- ↑ ACOG (December 1994). Precis V. An Update on Obstetrics and Gynecology.. ACOG (1994). পৃষ্ঠা. 170. ISBN 978-0-915473-22-9.
- ↑ "Gestational Diabetes". American Pregnancy Association. 27 April 2020. Archived from the original on 12 May 2021. https://web.archive.org/web/20210512231544/https://americanpregnancy.org/healthy-pregnancy/pregnancy-complications/gestational-diabetes-855/। আহৰণ কৰা হৈছে: 14 October 2020.
- ↑ https://www.uwmedicine.org/sites/stevie/files/2020-11/Gestational-Diabetes-Screening-Strategies%2C-Glycemic-Targets-and-Pharmacologic-Management-OB-Consensus-Conference.pdf সাঁচ:Bare URL PDF
- ↑ 14.0 14.1 Carr, Darcy Barry; Gabbe, Steven (January 1998). "Gestational diabetes: detection, management, and implications". Clinical Diabetes খণ্ড 16 (1): 4–12. Gale A20331127.
- ↑ "Hyperglycemia and adverse pregnancy outcomes". The New England Journal of Medicine খণ্ড 358 (19): 1991–2002. May 2008. doi:10.1056/NEJMoa0707943. PMID 18463375. http://espace.library.uq.edu.au/view/UQ:165894/UQ165894_OA.pdf.
- ↑ "Intensified versus conventional management of gestational diabetes". American Journal of Obstetrics and Gynecology খণ্ড 170 (4): 1036–46; discussion 1046–7. April 1994. doi:10.1016/S0002-9378(94)70097-4. PMID 8166187.
- ↑ Grinberg, Keren; Yisaschar-Mekuzas, Yael (January 2024). "Assessing Mental Health Conditions in Women with Gestational Diabetes Compared to Healthy Pregnant Women". Healthcare খণ্ড 12 (14): 1438. doi:10.3390/healthcare12141438. PMID 39057581.
- ↑ Nicolazzi, Ludmila; Gilbert, Leah; Horsch, Antje; Quansah, Dan Yedu; Puder, Jardena J. (February 2024). "Trajectories and associations of symptoms of mental health and well-being with insulin resistance and metabolic health in women with gestational diabetes". Psychoneuroendocrinology খণ্ড 160: 106919. doi:10.1016/j.psyneuen.2023.106919. PMID 38091918.