চকা
চকা (ইংৰাজী: Wheel) হৈছে এখন বৃত্তাকাৰ বস্তু যি সাধাৰণতে এটা অক্ষত দিয়া হৈ ঘূৰি ফুৰিব পৰা বস্তু হিচাপে ব্যৱহৃত হয়। ই মানৱ ইতিহাসৰ অন্যতম গুৰুত্বপূৰ্ণ আৱিষ্কাৰ। চকা সাধাৰণতে পৰিবহণৰ মাধ্যমত ব্যৱহৃত হয়, যেনে গাড়ী, ৰথ, চাইকেল আদিত।
ইতিহাস
[সম্পাদনা কৰক]চকাৰ আৱিষ্কাৰৰ ইতিহাস অতি প্ৰাচীন। ই নিউলিথিক যুগৰ শেষৰ ফালে মেছ'পটেমিয়াত সম্ভৱতঃ প্ৰথমবাৰৰ বাবে ব্যৱহাৰ হৈছিল। প্ৰাচীনতম চকাৰ আৱিষ্কাৰৰ প্ৰমাণ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৩৫০০ চনৰ পৰা পোৱা যায়।[1] এই চকাবোৰ মাটিৰ পাত্ৰ বনোৱাৰ চাকৰি হিচাপে ব্যৱহাৰ হৈছিল। পৰৱৰ্তী সময়ত ইয়াক গাড়ী আদি যানবাহনত প্ৰয়োগ কৰা হ'ল।
গঠন আৰু কাৰ্যপদ্ধতি
[সম্পাদনা কৰক]চকা সাধাৰণতে এবিধ ডাঠ বৃত্তাকৃতিৰ হয়, যাক এটা অক্ষত সংলগ্ন কৰা হয়। এই ব্যৱস্থাই অতি সহজে ঘূৰি ফুৰিব পৰা ব্যৱস্থা প্ৰদান কৰে, যাৰ ফলত বৰঙণি বা ঘৰ্ষণ শক্তি কম হয়। চকাৰ এই বৈশিষ্ট্যই পৰিবহণ ব্যৱস্থাত এক বিপ্লৱ আনিছিল।
ব্যৱহাৰ
[সম্পাদনা কৰক]চকা আজিৰ যুগত বহুবিধ স্থানত ব্যৱহৃত হয়:
- মটৰ গাড়ী, বাছ, ট্ৰাক, চাইকেল, ৰে'ল আদি যানবাহনত।
- ঘড়ী, লিফ্ট আদিৰ যান্ত্ৰিক ব্যৱস্থাত।
- উৎপাদন কাৰখানাত টানিব পৰা ট্ৰলি আদিত।
- কাৰখানৰ যন্ত্ৰ, কৃষিযন্ত্ৰ আদি উপকৰণত।
বিজ্ঞানৰ ক্ষেত্ৰত চকাৰ ভূমিকা
[সম্পাদনা কৰক]চকা হৈছে মানৱ সভ্যতাৰ ভিতৰতে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ সৰল যন্ত্ৰ। ই বলৰ দিশ পৰিবৰ্তন আৰু গতিশক্তি সৃষ্টিৰ বাবে সহায় কৰে।[2]
সংস্কৃতি আৰু প্ৰতীকত চকা
[সম্পাদনা কৰক]চকা বহু সংস্কৃতি আৰু ধৰ্মত প্ৰতীক হিচাপেও ব্যৱহৃত হৈছে। ভাৰতীয় ধৰ্মসমূহত 'ধৰ্মচক্ৰ' এটা পবিত্ৰ প্ৰতীক, যাক বৌদ্ধ ধৰ্মত বুদ্ধৰ উপদেশৰ প্ৰতীক হিচাপে গণ্য কৰা হয়। ভাৰতৰ জাতীয় পতাকাতো 'ধৰ্মচক্ৰ'ৰ ছবি থাকে।[3]
চকাৰ বিকাশ
[সম্পাদনা কৰক]আধুনিক যুগত চকা বিভিন্ন ৰূপত বিকশিত হৈছে:
- এয়াৰ-ফিল্ড টায়াৰ: য’ত বায়ু ভৰ্তি থাকে।
- ট্ৰাকৰ চকা: বুলডোজাৰ আদি যানত ব্যৱহৃত, য’ত বিস্তৃত চকা থাকে যাতে ভূ-পৃষ্ঠৰ সৈতে অধিক ঘৰ্ষণ পোৱা যায়।
- মেগলেভ চকা: যি চুম্বকীয় ভাসন (magnetic levitation) ব্যৱহাৰ কৰে — উদাহৰণস্বৰূপে মেগলেভ ৰে'ল।
চকাৰ প্ৰযুক্তি উন্নয়ন
[সম্পাদনা কৰক]চকাৰ সৈতে জড়িত প্ৰযুক্তি অব্যাহতভাৱে উন্নয়ন হৈছে। নিউমেটিক টায়াৰ, আলয় হুইল, ডিস্ক ব্ৰেক, ABS (Anti-lock Braking System) আদিৰ লগত চকাৰ সমন্বয় ঘটোৱা হৈছে।[4]
তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ "Wheel". Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/technology/wheel। আহৰণ কৰা হৈছে: 24 May 2025.
- ↑ Macauley, David (1988). The Way Things Work. Houghton Mifflin. ISBN 9780395393918.
- ↑ "Ashoka Chakra". Know India. https://knowindia.india.gov.in/national-symbols/national-flag.php। আহৰণ কৰা হৈছে: 24 May 2025.
- ↑ Kirpal Singh (2014). Automobile Engineering. Standard Publishers. ISBN 9788180142363.