চিত্ৰা নায়ক
| চিত্ৰা নায়ক | |
|---|---|
| জন্ম | ১৫ জুলাই, ১৯১৮ পুনে, ভাৰত |
| মৃত্যু | ২৪ ডিচেম্বৰ, ২০১০ (৯২ বছৰ) পুন, মহাৰাষ্ট্ৰ, ভাৰত |
| পেচা | শিক্ষাবিদ লেখক সমাজকৰ্মী |
| জনা যায় | শৈক্ষিক সংস্কাৰ |
| দাম্পত্যসঙ্গী | জয়ন্ত পাণ্ডুৰাং নায়ক |
| বঁটা, সন্মান, পুৰস্কাৰ আদি | পদ্মাশ্ৰী প্ৰণৱনন্দ বঁটা জীৱন সাধনা বঁটা কৰ্ম বীৰ বহুৰাও পাটিল সমাজ সেৱা বঁটা ঠাকুৰ সাক্ষৰতা বঁটা ইউনেস্কো ৰাজা ৰয় সিং বঁটা ৰাজীৱ গান্ধী বঁটা ইউনেস্কো জন আমোছ কমেনিয়াছ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বঁটা জমনালাল বাজাজ পুৰস্কাৰ |
| ৱেবছাইট | |
| Website of IIE | |
চিত্ৰা জয়ন্ত নায়ক (ইংৰাজী: Chitra Naik; ১৯১৮–২০১০) এজন ভাৰতীয় শিক্ষাবিদ, সাহিত্যিক, সমাজকৰ্মী, ভাৰতীয় শিক্ষা প্ৰতিষ্ঠানৰ অধ্যক্ষ আৰু ভাৰতীয় পৰিকল্পনা আয়োগৰ বিশেষজ্ঞ সদস্য।[1][2] তেওঁ মানৱ সম্পদ উন্নয়ন মন্ত্ৰালয় গঠন কৰা অনানুষ্ঠানিক শিক্ষা সমিতিৰ অধ্যক্ষ আছিল আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় সাক্ষৰতা মিছনৰ সদস্য আছিল।[3] ভাৰত চৰকাৰ ১৯৮৬ চনত তেওঁক চতুৰ্থ সৰ্বোচ্চ ভাৰতীয় অসামৰিক সন্মান পদ্মশ্ৰী প্ৰদান কৰে।[4]
প্ৰাৰম্ভিক জীৱন
[সম্পাদনা কৰক]১৯১৮ চনৰ ১৫ জুলাইত পশ্চিম ভাৰতৰ মহাৰাষ্ট্ৰ ৰাজ্যৰ পুনেত জন্মগ্ৰহণ কৰা চিত্ৰা নায়কে কলা শাখাত সন্মানসহ স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰে।[5][6] পঢ়া-শুনা অব্যাহত ৰাখি শিক্ষাত আন এক স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰি মুম্বাই বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা ডক্টৰেট ডিগ্ৰী (পি.এইচডি) লাভ কৰে।[1] ১৯৫৩ চনত তেওঁ ফুলব্ৰাইট বৃত্তি লাভ কৰে আৰু নিউয়ৰ্কৰ কলম্বিয়া বিশ্ববিদ্যালয়ত স্নাতকোত্তৰ অধ্যয়ন কৰে।[7][1] তেওঁৰ কেৰিয়াৰ আৰম্ভ হৈছিল কোলহাপুৰ জিলা ভূদাৰগড়ৰ গ্ৰাম্য প্ৰতিষ্ঠানত, তাত তেওঁ হৰিজনসকলৰ মাজত শৈক্ষিক শিৱিৰৰ আয়োজন কৰিছিল, মহিলাসকলক একত্ৰিত কৰি মহিলা সংগঠন গঠন কৰিছিল (মহিলা মণ্ডল) আৰু শিশু দিৱস যত্ন কেন্দ্ৰ (বালৱাড়ী) আৰম্ভ কৰিছিল আৰু এটা স্বাস্থ্য ক্লিনিক স্থাপন কৰিছিল।[6]
উত্তৰাধিকাৰ আৰু পদসমূহ
[সম্পাদনা কৰক]১৯৪৮ চনত তেওঁ স্বামী আৰু বিখ্যাত শিক্ষাবিদ জয়ন্ত পাণ্ডুৰাং নায়কে বৃহত্তৰ বোম্বাই অঞ্চলৰ শিক্ষকসকলৰ বাবে উচ্চ শিক্ষা আৰু গৱেষণাৰ সুবিধা প্ৰদানৰ বাবে মুম্বাই বিশ্ববিদ্যালয়ৰ সৈতে জড়িত গৱেষণা প্ৰতিষ্ঠান ভাৰতীয় শিক্ষা প্ৰতিষ্ঠান (আই আই ই) প্ৰতিষ্ঠা কৰাত সহায় কৰে।[8][9] চিত্ৰা নায়ক জয়ন্ত নাইকৰ প্ৰচেষ্টাত সহযোগী আছিল, যিগৰাকী বিগত ২৫ শতিকাৰ ১০০ গৰাকী গুৰুত্বপূৰ্ণ শৈক্ষিক চিন্তাবিদৰ ইউনেস্কো ৰোল অৱ অনাৰৰ অন্তৰ্ভুক্ত আছিল।[10] তেওঁ আইআইইৰ সঞ্চালক হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ নেতৃত্বত প্ৰতিষ্ঠানে ঘৰুৱা নাৰ্চিং, প্ৰাথমিক চিকিৎসা, মাতৃ আৰু শিশু যত্ন, অনাময় আৰু পুষ্টিৰ শাখাত মহিলাসকলৰ বাবে প্ৰশিক্ষণ কেন্দ্ৰ স্থাপন কৰিছিল।[6] তেওঁ শিশু গৃহ (বাল ভৱন) আৰু সামাজিক কৰ্মীসকলৰ বাবে এটা প্ৰশিক্ষণ কেন্দ্ৰ স্থাপন কৰিছিল, মহিলাৰ বাবে পৰিয়াল পৰিকল্পনা বিষয়ত শিক্ষা শিবিৰৰ আয়োজন কৰিছিল আৰু গ্ৰাম্য উন্নয়নৰ বাবে গ্ৰাম পঞ্চায়তসমূহক একত্ৰিত কৰা ওপৰতো এক প্ৰকল্প অধ্যয়ন কৰিছিল।[6]
নায়ক নতুন দিল্লীৰ নেশ্যনেল ইনষ্টিটিউট অৱ বেচিক এডুকেশ্যনৰ সঞ্চালক হিচাপে কাম কৰিছিল আৰু মানৱ সম্পদ উন্নয়ন মন্ত্ৰালয়ৰ অনানুষ্ঠানিক শিক্ষা সমিতিৰ অধ্যক্ষ আছিল।[3] ভাৰতীয় পৰিকল্পনা আয়োগৰ সদস্য আছিল আৰু নৱম পঞ্চবাৰ্ষিক পৰিকল্পনা (১৯৯৭–২০০২)ৰ আয়োগৰ বিশেষজ্ঞ সদস্য হিচাপে সাধাৰণ শিক্ষা, সমাজ কল্যাণ আৰু অনুসূচিত জাতি/অনুসূচিত জনজাতিৰ দায়িত্বত অংশ লৈছিল।[2] মানৱ সম্পদ উন্নয়ন মন্ত্ৰালয়ৰ অধীনত প্ৰাপ্তবয়স্ক শিক্ষাৰ ওপৰত কৰ্মগোটৰ সদস্য (১৯৭৮–৮৩) আৰু কেন্দ্ৰীয় শিক্ষা পৰামৰ্শদাতা মণ্ডলীয়ে গঠন কৰা শিক্ষাৰ বিকেন্দ্ৰীকৃত ব্যৱস্থাপনা সমিতিৰ (১৯৯৩) স্থায়ী সদস্য আছিল তেওঁ ৰাষ্ট্ৰীয় সাক্ষৰতা মিছনৰ সদস্য হিচাপে কাম কৰিছিল আৰু ইয়াৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় পৰামৰ্শদাতা প্ৰতিষ্ঠানৰ সদস্য হিচাপে সমিতিত জড়িত আছিল।[11][12][3][13] তেওঁ মহাৰাষ্ট্ৰ চৰকাৰ সৈতে ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্কত আছিল আৰু মহাৰাষ্ট্ৰৰ মাধ্যমিক আৰু উচ্চতৰ মাধ্যমিক শিক্ষা পৰিষদৰ সঞ্চালক, উচ্চ শিক্ষা সঞ্চালক আৰু শিক্ষা সঞ্চালক হিচাপে বিভিন্ন পদত কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।[1] নায়ক হৈছে শিক্ষা অনি সমাজ (ভাৰতত মাৰাঠী এডুকেচনেল ইনোভেচন, আৰু শৈক্ষিক চিন্তাবিদ হিচাপে লোকমান্য তিলক গ্ৰন্থৰ লেখক।[14][15][16] তেওঁ শিশুসকলৰ বাবেও বহুতো গ্ৰন্থ লিখিছে, যাৰ ভিতৰত চাৰিখন নেশ্যনেল বুক ট্ৰাষ্টে চৌধটা ভাষাত প্ৰকাশ কৰিছিল।[1]
মৃত্যু
[সম্পাদনা কৰক]জীৱনৰ শেষৰ ফালে নায়ক হৃদযন্ত্ৰ আৰু হাওঁফাওঁৰ ৰোগত আক্ৰান্ত হৈছিল আৰু ২০১০ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত চিকিৎসালয়ত ভৰ্তি হৈছিল।[7] এই চিকিৎসাই তেওঁক বচাব নোৱাৰিলে আৰু ২০১০ চনৰ বৰদিনৰ পূৰ্বে ৯২ বছৰ বয়সত পুনেত মৃত্যু হয় আৰু ভতিজী অৰুণা গিৰীক এৰি থৈ যায়।[1]
বঁটা আৰু সন্মান
[সম্পাদনা কৰক]চিত্ৰ নায়কে বিশ্ববিদ্যালয় অনুদান আয়োগৰ শৈক্ষিক গৱেষণাৰ বাবে প্ৰাণৱানন্দ বঁটা আৰু পুনে বিশ্ববিদ্যালয়ৰ জীৱন সাধনা বঁটা লাভ কৰিছিল।[7] ভাৰত চৰকাৰ ১৯৮৬ চনত তেওঁক অসামৰিক সন্মান পদ্মশ্ৰী প্ৰদান কৰে আৰু ১৯৮৯ চনত তেওঁ প্ৰথম কৰ্মা বীৰ বহুৰাও পাটিল সমাজ সেৱা বঁটা লাভ কৰে।[4][5] ১৯৯২ চনত ভাৰতীয় প্ৰাপ্তবয়স্ক শিক্ষা সংস্থাই তেওঁক ঠাকুৰ সাক্ষৰতা বঁটাৰ বাবে নিৰ্বাচিত কৰে আৰু সেই বছৰেই ইউনেস্ক'ই তেওঁক ৰাজা ৰয় সিং বঁটা প্ৰদান কৰে।[6][17] ইয়াৰ পিছত সমাজ সেৱাৰ বাবে ৰাজীৱ গান্ধী বঁটা আৰু ইউনেস্কো জান আম'ছ কমেনিউছ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বঁটা লাভ কৰে আৰু ২০০২ চনত তেওঁ জামনালাল বাজাজ ফাউণ্ডেশ্যন পৰা জামনালাল বাজাজ বঁটা লাভ কৰে।[6][17]
তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 "Educationist Chitra Naik No More". DNA Syndication. 25 December 2010. Archived from the original on 11 May 2018. https://web.archive.org/web/20180511081344/http://dnasyndication.com/showarticle.aspx?nid=DNPUN34665। আহৰণ কৰা হৈছে: 20 July 2015.
- ↑ 2.0 2.1 Ramesh K. Arora, Rajani Goyal (1995). Indian Public Administration: Institutions and Issues. New Age International. পৃষ্ঠা. 676. ISBN 9788173280689. https://books.google.com/books?id=nvzcy7o4sgAC&q=Chitra+Jayant+Naik.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 "Educating the Society". Sparrow Online. April 2011. http://www.sparrowonline.org/downloads/SNL21.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 20 July 2015.
- ↑ 4.0 4.1 "Padma Awards". Ministry of Home Affairs, Government of India. 2015. Archived from the original on 15 October 2015. https://web.archive.org/web/20151015193758/http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 18 June 2015.
- ↑ 5.0 5.1 "Pune's Pride". Pune Diary. 2015. Archived from the original on 20 October 2017. https://web.archive.org/web/20171020231121/http://www.punediary.com/wellknown11.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 20 July 2015.
- ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 "Jamnalal Bajaj Award". Jamnalal Bajaj Foundation. 2015. Archived from the original on 17 August 2013. https://web.archive.org/web/20130817053912/http://www.jamnalalbajajfoundation.org/awards/archives/2002/women--and--child-welfare/chitra-naik। আহৰণ কৰা হৈছে: 20 July 2015.
- ↑ 7.0 7.1 7.2 "Educationist Chitra Naik dead". 25 December 2010. http://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/Educationist-Chitra-Naik-dead/articleshow/7159314.cms। আহৰণ কৰা হৈছে: 21 July 2015.
- ↑ "Remembering a legend". 5 September 2008. http://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/Remembering-a-legend/articleshow/3446819.cms। আহৰণ কৰা হৈছে: 20 July 2015.
- ↑ "About Us". IIE. 2015. Archived from the original on 26 May 2015. https://web.archive.org/web/20150526225541/http://www.iiepune.org/InnerPages/About_Us.aspx। আহৰণ কৰা হৈছে: 20 July 2015.
- ↑ "UNESCO Roll of Honour". UNESCO. 2015. Archived from the original on 9 October 2015. https://web.archive.org/web/20151009072611/http://www.ibe.unesco.org/en/services/online-materials/publications/thinkers-on-education.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 21 July 2015.
- ↑ Committees and Commissions in India. Concept Publications. 1993. ISBN 9788170224877. https://books.google.com/books?id=-4Mh097YC6oC&q=chitra+naik+committee&pg=PA1304.
- ↑ S. P. Agrawal, J. C. Aggarwal (1997). Development of Education in India, Volume 5. Concept Publications. পৃষ্ঠা. 447. ISBN 9788170226611. https://books.google.com/books?id=VCRqyug6KQYC&q=chitra+naik+committee&pg=PA148.
- ↑ "Administrative Set Up – IIALE". International Institute of Adult and Lifelong Education. 2015. http://www.iiale.org/admin.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 20 July 2015.
- ↑ Chitra Naik (1975). "Shikshan ani Samaj". Indian Institute of Education. Archived from the original on 4 March 2016. https://web.archive.org/web/20160304073433/http://210.212.169.35/W27/Result/Dtl/W21OneItem.aspx?xC=033816। আহৰণ কৰা হৈছে: 21 July 2015.
- ↑ Chitra Naik (1974). Educational innovation in India. UNESCO Press.
- ↑ Chitra Naik (2004). "Lokmanya Tilak as Educational Thinker". Indian Institute of Education. Archived from the original on 4 March 2016. https://web.archive.org/web/20160304063829/http://210.212.169.35/W27/Result/Dtl/W21OneItem.aspx?xC=032959। আহৰণ কৰা হৈছে: 21 July 2015.
- ↑ 17.0 17.1 "Founders". IIE. 2015. Archived from the original on 24 May 2017. https://web.archive.org/web/20170524155207/http://www.iiepune.org/InnerPages/Founder.aspx। আহৰণ কৰা হৈছে: 21 July 2015.