সমললৈ যাওক

চেতাৰ

অসমীয়া ৱিকিপিডিয়াৰ পৰা
এই প্ৰবন্ধটো বৰ্তমান লিখি থকা হৈছে। আপুনিও এই কাৰ্যত অংশগ্ৰহণ কৰিব পাৰে। সহায় কৰিবৰ বাবে ইয়াত ক্লিক কৰক।
বৰ্তমান কাম কৰি থকা লিখকৰ নাম জানিবলৈ ইচ্ছা কৰিলে এই লিংক চাওক; যদি এই প্ৰবন্ধত বহুদিন ধৰি একো কাম হোৱা নাই, তেনেহ’লে এই সাঁচটো আঁতৰাই দিব পাৰিব।
চেতাৰ
চিত্ৰ:File:Sitar, late 19th Century.jpg
String instrument
শ্ৰেণী
Hornbostel–Sachs classification 321.321
(প্লেক্ট্ৰামেৰে বজোৱা যৌগিক chordophone)
বিকাশ ১৮শ শতিকা
আনুষঙ্গিক বাদ্য
তালিকা

চেতাৰ (English: /[invalid input: 'ˈ']s[invalid input: 'ɪ']t[invalid input: 'É'r']/ অথবা /s[invalid input: 'ɪ'][invalid input: 'ˈ']t[invalid input: 'É'r']/; IAST: sitÄra) হৈছে এক তাৰযুক্ত বাদ্যযন্ত্ৰ, যি ভাৰতীয় উপমহাদেশৰপৰা উৎপন্ন হৈছে আৰু হিন্দুস্তানী শাস্ত্ৰীয় সংগীতত ব্যৱহৃত হয়। এই যন্ত্ৰটো ১৮শ শতিকাত আৱিষ্কৃত হৈছিল আৰু ১৉শ শতিকাৰ ভাৰতত ইয়াৰ বৰ্তমানৰ ৰূপ পাইছিল। মোগল সাম্ৰাজ্যৰ ১৮শ শতিকাৰ ব্যক্তিত্ব খুছৰো খানক আধুনিক গৱেষণাই চেতাৰৰ উদ্ভাৱক হিচাপে চিনাক্ত কৰিছে। অধিকাংশ ইতিহাসবিদৰ মতে, তেওঁ আব্বাছীয় অথবা সাফাভিদ উৎসৰ ইৰাণীয় যন্ত্ৰ setarৰপৰা চেতাৰৰ বিকাশ ঘটাইছিল।[1][2][3][4]

ভাৰতীয় উপমহাদেশত ব্যাপকভাৱে ব্যৱহৃত চেতাৰ ৰবি শংকৰৰ কৰ্মৰ মাধ্যমেৰে ১৯৫০ৰ দশকৰ শেষভাগ আৰু ১৯৬০ৰ দশকৰ প্ৰথমভাগত বৃহত্তৰ বিশ্বত জনপ্ৰিয় হৈ পৰে।[5] ১৯৬০ৰ দশকৰ মধ্যভাগৰপৰা শেষভাগলৈ মনো-চিকিৎসাভিত্তিক সংস্কৃতিৰ আগমনে পশ্চিমীয়া জনপ্ৰিয় সংগীতত চেতাৰৰ ব্যৱহাৰৰ এক ধাৰা স্থাপন কৰিছিল, যাৰ ফলত the Beatles, the Rolling Stones, Metallica আৰু আন বহু বেণ্ডৰ গানত এই যন্ত্ৰটো দেখা গৈছিল।[6]

ব্যুৎপত্তি

[সম্পাদনা কৰক]

চেতাৰ শব্দটো পাৰ্চী ভাষাৰ sehtar শব্দৰপৰা উদ্ভৱ হৈছে, যাৰ অৰ্থ

।[7] কাৰ্ট চাচৰ মতে, পাৰ্চীসকলে তেওঁলোকৰ লিউটসমূহৰ নাম তাৰ শব্দৰ চাৰিওফালে ৰখাৰ সিদ্ধান্ত লৈছিল, যাৰ অৰ্থ তাৰ, আৰু ইয়াৰ সৈতে তাৰৰ সংখ্যাৰ বাবে এটা শব্দ যোগ দিছিল। দু + তাঁৰ হৈছে ২-তাৰী dutÄr, ছে + তাঁৰ হৈছে ৩-তাৰী setÄr, Äartar (৪ তাৰ), panÄtÄr (৫ তাৰ)।[8]

ইতিহাস

[সম্পাদনা কৰক]
১৯শ শতিকাৰ ৪ তাৰী চেতাৰ
১৯শ শতিকাৰ ৬ তাৰী চেতাৰ
১৯শ শতিকাৰ চেতাৰ। এই যন্ত্ৰটোত সহানুভূতিশীল তাঁৰ নাই।

তত্ত্বগতভাৱে, আমীৰ খুছৰো (সাঁচ:C.  ১২৫৩â€"১৩২৫), এজন বিখ্যাত চুফী উদ্ভাৱক, কবি আৰু খেয়াল, তৰানা আৰু কাৱালীৰ পথ-প্ৰদৰ্শকদ্বাৰা ১৩শ শতিকাত চেতাৰ আৱিষ্কৃত বা বিকশিত হৈছিল বুলি তত্ত্ব আছিল।[9][10][11][12] তথাপি, আমীৰ খুছৰোৰ পৰম্পৰাটো পণ্ডিতসকলে অবিশ্বাসযোগ্য বুলি গণ্য কৰে।[13] তেওঁ যিকোনো যন্ত্ৰ বজাইছিল, এই সময়ছোৱাৰপৰা "চেতাৰ" নাম ব্যৱহাৰ কৰা কোনো ৰেকৰ্ড নাই।[11] কেপ্তেইন এন. অগাষ্টাছ উইলাৰ্ডৰ ১৯শ শতিকাৰ এক কৰ্মত কৰা এটা অস্পষ্ট বিবৃতিৰ ফলত বিখ্যাত কবি আমীৰ খুছৰোৰ সৈতে খুছৰো খান নামৰ এজন পৰৱৰ্তী ব্যক্তিৰ ভুল সংযোগ হ'ব পাৰে, যি ১৮শ শতিকাত জীয়াই আছিল।[14]

চেতাৰৰ প্ৰথম উল্লেখ ১৭৩৯ খ্ৰীষ্টাব্দলৈ পোৱা যায়। মহম্মদ শ্বাহ ৰংগীলাৰ ৰাজত্বকালত দৰগাহ কুলী খানে লিখা "মুৰাক্কা-ই-দেহলী"ত চেতাৰৰ প্ৰথম উল্লেখ পোৱা যায়।[15] ইতিহাসবিদসকলে বিশ্লেষণ কৰা মৌখিক আৰু পাঠ্য প্ৰমাণে ইংগিত দিয়ে যে মোগল দৰবাৰৰ এজন আঠাৰ শতিকাৰ ব্যক্তিত্ব খুছৰো খানে সৰু পাৰ্চী তিনি-তাৰী setarৰপৰা চেতাৰৰ সৃষ্টি কৰিছিল।[16][17] মোগল সাম্ৰাজ্যৰ শেষৰফালে, যন্ত্ৰটোৱে ইয়াৰ আধুনিক আকাৰ ল'বলৈ আৰম্ভ কৰিছিল। ডিঙিটো বহল হৈছিল। লাঠিৰপৰা তৈয়াৰী কৰা বাটিটো এতিয়া লাউৰপৰা তৈয়াৰী কৰা হৈছিল, ধাতুৰ ফ্ৰেট আৰু ডিঙিত হাড়ৰ বাদাম দিয়া হৈছিল।[9] মাচিদ খানে চেতাৰত আৰু দুডাল তাঁৰ যোগ কৰিছিল।[18] আধুনিক সাত তাৰী চেতাৰ আলাউদ্দিন খানে সৃষ্টি কৰিছিল।[19] চেতাৰত সহানুভূতিশীল তাঁৰ প্ৰথমে ইমদাদ খানে যোগ কৰিছিল।[20] চেতাৰৰ বাবে প্ৰথম সৃষ্টিশীল শৈলীটো আঠাৰ শতিকাৰ মধ্যভাগত আবিৰ্ভাৱ হৈছিল, যিটো ফিৰোজ খানৰ কৃতিত্ব, যি খুছৰো খানৰ পুত্ৰ বা ভাগিনেক আছিল।[21]

আন এক অবিশ্বাসযোগ্য অনুমান হৈছে যে চেতাৰটো ইছলামৰ আগমনৰ পূৰ্বে স্থানীয়ভাৱে বিকশিত ভাৰতীয় যন্ত্ৰ যেনে বীণাৰপৰা উদ্ভৱ হৈছে। এই অনুমানৰ সমৰ্থকসকলে দাবী কৰে যে ৯ম আৰু ১০ম শতিকাৰ ভাৰতীয় মন্দিৰৰ ভাস্কৰ্যত চেতাৰৰ নিচিনা যন্ত্ৰ আছে।[22] তথাপি, চিক্কিম বিশ্ববিদ্যালয়ৰ সংগীতৰ গৱেষক আৰু অধ্যাপিকা চমিধা বেদবলাৰ মতে, এই ভাস্কৰ্যসমূহত চিত্ৰিত কোনো যন্ত্ৰই চেতাৰৰ সঠিক সাদৃশ্য নাই, আৰু "চেতাৰ" শব্দ বা কোনো স্থানীয় সমতুল্য শব্দ এই যন্ত্ৰসমূহৰ উল্লেখ কৰা কোনো পাঠত পোৱা নাযায়। গতিকে ইয়াৰ সত্যতা সম্পূৰ্ণ অন্ধকাৰত।[23] এলিন মাইনাৰৰ মতে, এই অনুমানৰ প্ৰমাণ কোনো সিদ্ধান্তৰ বাবে অতি দুৰ্বল আৰু এই অনুমানসমূহ ১৯শ শতিকাৰ শেষৰফালৰ এক প্ৰধান কিন্তু পুৰণি ধাৰণাৰ প্ৰতিনিধিত্ব কৰে: ভাৰতৰ বহু আধুনিক সাংস্কৃতিক উদ্ভাৱন প্ৰকৃততে প্ৰাক-মুছলিম সংস্কৃত পৰম্পৰাৰ উৎপাদন।[24] এলেষ্টেয়াৰ ডিকৰ মতে, "আধুনিক দৃষ্টিভংগী যে  ... আক্ৰমণকাৰী মুছলিমসকলে কেৱল এক বিদ্যমান হিন্দু যন্ত্ৰৰ নাম পাৰ্চীলৈ সলনি কৰিছিল  ... ৰ কোনো ঐতিহাসিক বা সাংগীতিক ভিত্তি নাই।" [9] অন্য পণ্ডিতসকলে চেতাৰৰ বীণা উৎসৰ অনুমানসমূহক প্ৰত্যাহ্বান জনাইছে আৰু উল্লেখ কৰিছে যে এই অনুমানসমূহৰ সমৰ্থকসকলে তেওঁলোকৰ সিদ্ধান্তত উপনীত হোৱাৰ প্ৰাথমিক মাপকাঠী হিচাপে তাৰৰ সংখ্যা বাছনি কৰে। অতিৰিক্তভাৱে, তেওঁলোকে চেতাৰক সংস্কৃত নামৰ এক পৰিচিত ভাৰতীয় সংগীত যন্ত্ৰলৈ খোজ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰে, অৱশ্যে স্বীকাৰ কৰে যে মুছলিম সম্প্ৰসাৰণৰ পূৰ্বে ভাৰতীয় উপমহাদেশত দীঘল ডিঙিৰ লিউটৰ অস্তিত্বৰ কোনো প্ৰমাণ নাই।[25]

শাৰীৰিক বিৱৰণ

[সম্পাদনা কৰক]
চেতাৰৰ শৰীৰবিদ্যা

চেতাৰত ১৮, ১৯, ২০, বা ২১ডাল তাঁৰ থাকিব পাৰে; ইয়াৰে ৬ বা ৭ডাল বক্ৰ, উঠা fretৰ ওপৰেৰে যায় আৰু বজোৱা তাৰ; বাকীসমূহ সহানুভূতিশীল তাৰ (tarb, taarif বা tarafdaar নামেৰেও পৰিচিত), ফ্ৰেটৰ তলেৰে যায় আৰু বজোৱা তাৰৰ সৈতে সহানুভূতিশীলভাৱে কম্পন কৰে। pardÄ বা thaat নামেৰে জনা ফ্ৰেটসমূহ[26] গতিশীল, যিয়ে সূক্ষ্ম টিউনিং সম্ভৱ কৰে। বজোৱা তাৰসমূহ যন্ত্ৰৰ মূৰত বা ওচৰত থকা টিউনিং পেগলৈ যায়, আনহাতে বিভিন্ন দৈৰ্ঘ্যৰ সহানুভূতিশীল তাৰসমূহ ফ্ৰেটবৰ্ডৰ সৰু ছিদ্ৰৰ মাজেৰে যায় আৰু যন্ত্ৰৰ ডিঙিৰ তললৈ বিস্তৃত সৰু টিউনিং পেগৰ সৈতে সংযোগ স্থাপন কৰে।

যন্ত্ৰটোত দুটা সেতু আছে: বজোৱা আৰু ড্ৰোন তাৰৰ বাবে ডাঙৰ সেতু (badaa goraa) আৰু সহানুভূতিশীল তাৰৰ বাবে সৰু সেতু (chota goraa)। ইয়াৰ তিমব্ৰে বহল, গোলাকাৰ সেতুৰ সৈতে তাৰসমূহৰ মিথস্ক্ৰিয়াৰ ফলাফল। যেতিয়া এডাল তাঁৰ কম্পন কৰে, ইয়াৰ দৈৰ্ঘ্য সামান্য সলনি হয় যেতিয়া এটা প্ৰান্ত গোলাকাৰ সেতুৰ ওপৰেৰে গতি কৰে, অভাৰটোনৰ সৃষ্টিক উৎসাহিত কৰে আৰু শব্দক ইয়াৰ বিশিষ্ট স্বৰ প্ৰদান কৰে।[27] সেতু আকৃতিৰদ্বাৰা এই বিশিষ্ট স্বৰৰ ৰক্ষণাবেক্ষণক jawari বোলা হয়। বহু সংগীতশিল্পীয়ে ইয়াক সমন্বয় কৰিবলৈ যন্ত্ৰ নিৰ্মাতাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।

নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত সামগ্ৰীত চাগুন কাঠ বা তুন কাঠ (Cedrela toona), যি মেহগানিৰ একপ্ৰকাৰ, ডিঙি আৰু মুখপট্ট (tabli)ৰ বাবে, আৰু অনুৰণন কক্ষৰ বাবে কলাবাশ লাউ অন্তৰ্ভুক্ত। যন্ত্ৰৰ সেতুসমূহ হৰিণৰ শিং, আবলুছ, বা অতি কদাচিৎ উটৰ হাড়ৰপৰা তৈয়াৰী। এতিয়া কৃত্ৰিম সামগ্ৰীও সাধাৰণ।

নিৰ্মাণ শৈলী

[সম্পাদনা কৰক]

সাঁচ:More citations needed section চেতাৰৰ দুটা জনপ্ৰিয় আধুনিক শৈলী আছে: সম্পূৰ্ণ সজোৱা "যন্ত্ৰীয় শৈলী" (কেতিয়াবা "ৰবি শংকৰ শৈলী" বুলি কোৱা) আৰু "গায়কী" শৈলী (কেতিয়াবা "বিলায়ত খান" শৈলী বুলি কোৱা)।

"ৰবি শংকৰ শৈলী" চেতাৰৰ কলমৰ কাম

যন্ত্ৰীয় শৈলীৰ চেতাৰ প্ৰায়ে পকা তুন কাঠৰপৰা তৈয়াৰী, কিন্তু কেতিয়াবা চাগুনৰপৰাও তৈয়াৰী। ই প্ৰায়ে দ্বিতীয় অনুৰণনকাৰীৰ সৈতে লগোৱা হয়, ডিঙিত এক সৰু তুম্বা (কোমোৰা বা কোমোৰাৰ দৰে কাঠৰ প্ৰতিৰূপ)। এই শৈলী সাধাৰণতে সম্পূৰ্ণ সজোৱা, ফুলৰ বা আঙুৰৰ খোদকাৰ্য আৰু ৰঙীন (প্ৰায়ে বাদামী বা ৰঙা) আৰু ক'লা ফুলৰ বা আৰবেস্ক আৰ্হিৰ সৈতে celluloid জড়কাৰ্য। ইয়াত সাধাৰণতে ১৩ডাল সহানুভূতিশীল তাঁৰ থাকে। কোৱা হয় যে শ্ৰেষ্ঠ চাগুনৰ চেতাৰ এনে চাগুনৰপৰা তৈয়াৰী যি প্ৰজন্মৰ পাছত প্ৰজন্ম ধৰি শুকুৱা হৈছে। অতি পুৰণি শুকান কাঠৰ উৎস হৈছে সুৰক্ষিত ব্যাৱসায়িক ৰহস্য। সেয়েহে, যন্ত্ৰ নিৰ্মাতাসকলে তেওঁলোকৰ বিশেষ চেতাৰ নিৰ্মাণৰ বাবে পুৰণি উপনিৱেশিক শৈলীৰ villaত গোটা গছৰ column হিচাপে ব্যৱহৃত পুৰণি চাগুন বিচাৰে।

তৰফ তাঁৰ আৰু পেগৰ অৱস্থান আৰু ইয়াৰ মুঠ সংখ্যাৰ পছন্দ

গ্ৰাহকৰ পছন্দ অনুযায়ী চেতাৰত বিভিন্ন অতিৰিক্ত উপ-শৈলী আৰু শৈলীৰ ক্ৰছ মিক্স আছে। গুৰুত্বপূৰ্ণভাৱে, সহানুভূতিশীল (taraf) তাৰৰ পেগৰ অৱস্থানৰ পছন্দত কিছু পাৰ্থক্য আছে (ছবি চাওক)।

সকলো চেতাৰ শৈলীৰ মাজত ছাত্ৰ শৈলী, আৰম্ভণি মডেল, আধা-প্ৰো শৈলী, প্ৰো-মডেল, মাষ্টাৰ মডেল, ইত্যাদি আছে। দাম প্ৰায়ে নিৰ্মাতাৰ নামৰদ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত হয় আৰু কেৱল চেহেৰা বা ব্যৱহৃত সামগ্ৰীৰদ্বাৰা নহয়। কিছু নিৰ্মাতাৰ কিছু চেতাৰে অতি উচ্চ সংগ্ৰহণীয় দাম পায়। সবাতোকৈ উল্লেখযোগ্য হৈছে পুৰণি ঋখি ৰাম (দিল্লী) আৰু পুৰণি হীৰেন ৰায় (কলকাতা) চেতাৰ, যিটো নিৰ্ভৰ কৰে কোনজন গুৰুয়ে যন্ত্ৰটো নিৰ্মাণ কৰিছিল তাৰ ওপৰত। নিখিল বেনাৰ্জীৰ শব্দৰ স্থায়িত্বৰ বাবে চেতাৰৰ আঙুলিবৰ্ডৰ ওপৰত এটা সৰু অতিৰিক্ত সেতু লগোৱা আছিল।[28]

চেতাৰৰ টিউনিং

[সম্পাদনা কৰক]
এই অংশটোত কোনো কোনো স্থানত তথ্যসূত্ৰ বা প্ৰসংগৰ উল্লেখ প্ৰয়োজন। অনুগ্ৰহ কৰি বিশ্বাসযোগ্য উৎস দেখুৱাই এই প্ৰবন্ধটো উন্নত কৰাত সহায় কৰক। বিশ্বাসযোগ্য তথ্য উৎসৰ উল্লেখ নথকা প্ৰবন্ধৰ বিশ্বাসযোগ্যতা কমে আৰু অনেক ক্ষেত্ৰত ই ইয়াক বিশ্বাস কৰি লোৱা পঢ়ুৱৈৰ ক্ষতি সাধনো কৰিব পাৰে। সেয়ে তথ্য-উৎসৰ উল্লেখ নথকা প্ৰবন্ধক প্ৰত্যাহ্বান জনোৱা হ'ব পাৰে। আনহাতে পঢ়ুৱৈসকলেও প্ৰবন্ধটোত য’ত প্ৰয়োজন যেন দেখে সেই বাক্যৰ পাছত {{উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন}} বুলি লিখি ৰাখিও ৱিকিপিডিয়াত উৎসৰ উল্লেখৰ ক্ষেত্ৰত ৰাইজক সজাগ কৰিব পাৰে।

টিউনিং চেতাৰিষ্টৰ স্কুল বা শৈলী, পৰম্পৰা আৰু প্ৰতিজন শিল্পীৰ ব্যক্তিগত পছন্দৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে। মুখ্য বজোৱা তাঁৰ প্ৰায় অবিচলিতভাৱে টনিকৰপৰা এটা সম্পূৰ্ণ চতুৰ্থ ওপৰত টিউন কৰা হয়, দ্বিতীয় তাৰটো তনিকত টিউন কৰা হয়। ভাৰতীয় স্বৰলিপি পদ্ধতিত তনিকক á¹£aá¸ja, á¹£aá¸aj, বা সংক্ষিপ্ত ৰূপ sa, বা khaá¹›aj, á¹£aá¸ajৰ উপভাষিক ৰূপ বুলি কোৱা হয়, vÄd নহয়, আৰু সম্পূৰ্ণ পঞ্চম যাত ড্ৰোন তাৰৰ এডাল বা ততোধিক টিউন কৰা হয় তাক pañcam বোলা হয়, samvÄd নহয়।

বাদকে প্ৰতিটো ragaৰ বাবে পুনৰ টিউন কৰা উচিত। তাৰসমূহ tuning pegৰদ্বাৰা টিউন কৰা হয়, আৰু মুখ্য বজোৱা তাৰসমূহ সেতুৰ ঠিক তলত প্ৰতিটো তাৰত সূতা লগোৱা এটা পুতি স্লাইড কৰি সূক্ষ্মভাৱে টিউন কৰিব পাৰি।

এটা ক'লা ebony কাঠৰ জৱাৰী

অধিক সাধাৰণ টিউনিংৰ এটা বা ততোধিকত (ৰবি শংকৰে ব্যৱহাৰ কৰা, অন্যান্যৰ মাজত, "খৰজ পঞ্চম" চেতাৰ বুলি কোৱা) বজাব পৰা তাৰসমূহ এইদৰে বান্ধা:

  • চিকাৰী তাৰ: সা (উচ্চ), সা (মধ্যম), আৰু পা।
  • খৰজ (খাদ) তাৰ: সা (নিম্ন) আৰু পা (নিম্ন)।
  • যোড় আৰু বাজ তাৰ, সা আৰু মা।

এই টিউনিংসমূহৰ ভিতৰত বহু শৈলীগত ভিন্নতা আছে, আৰু বেছিভাগ ভাৰতীয় তাৰযুক্ত যন্ত্ৰৰ দৰেই, কোনো ডিফল্ট টিউনিং নাই। প্ৰধানকৈ, টিউনিং শিক্ষাৰ স্কুল (gharana) আৰু বজোৱা হ'বলগীয়া টুকুৰাৰদ্বাৰা ভিন্ন হয়।

বজোৱা

[সম্পাদনা কৰক]

যন্ত্ৰটো বাদকৰ বাওঁ ভৰি আৰু সোঁ আঁঠুৰ মাজত ভৰসাম্য ৰাখে। হাত দুখন যন্ত্ৰৰ কোনো ওজন বহন নকৰাকৈ মুক্তভাৱে চলে।[উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন] বাদকে mizraab নামৰ ধাতুৰ বাছনি বা plectrum ব্যৱহাৰ কৰি তাঁৰ টানে। বুঢ়া আঙুলি মুখ্য লাউৰ ঠিক ওপৰত ফ্ৰেটবৰ্ডৰ ওপৰত আঘাত কৰে। সাধাৰণতে, কেৱল তৰ্জনী আৰু মধ্যমা আঙুলি আঙুলিৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয় যদিও কেইজনমান বাদকে মাজে মাজে তৃতীয়জন ব্যৱহাৰ কৰে। "meend" নামৰ এক বিশেষায়িত কৌশলত চেতাৰৰ বক্ৰ ফ্ৰেটৰ তলৰ অংশৰ ওপৰেৰে মুখ্য সুৰীয়া তাঁৰ টানি অনা জড়িত, যাৰ সৈতে চেতাৰিষ্টে সাত-semitone পৰিসৰৰ স্বৰ লাভ কৰিব পাৰে। ইয়াক বিলায়ত খানে এনে এক কৌশললৈ বিকশিত কৰিছিল যিয়ে কণ্ঠস্বৰ শৈলীৰ melismaৰ অনুকৰণ কৰিছিল, gayaki ang নামৰ এক কৌশল।[29] কেতিয়াবা, চেতাৰ ধনুৰে বজাব পাৰি। ইয়াৰ শব্দ sarangiৰ দৰে, কিন্তু ৰুক্ষ।

পাকৈত বাদকসকলে কান, কৃন্তন, মুৰকী, জমজমা, ইত্যাদি বিশেষ কৌশল ব্যৱহাৰ কৰি কৰিশ্মা আনে। তেওঁলোকে বিশেষ মিজৰাব বোল-ও ব্যৱহাৰ কৰে, মিশ্ৰবাণীৰ দৰে।[30]

বিশ্ব সংগীতৰ প্ৰভাৱ

[সম্পাদনা কৰক]
১৯৮৮ চনত ৰবি শংকৰ

১৯৫০ৰ দশকৰ শেষভাগ আৰু ১৯৬০ৰ দশকৰ প্ৰথমভাগত ৰবি শংকৰ, তেওঁৰ তবলা বাদক আল্লা ৰাখাৰ সৈতে, পশ্চিমীয়া সংস্কৃতিত ভাৰতীয় শাস্ত্ৰীয় সংগীতৰ আৰও পৰিচয় আৰম্ভ কৰিছিল।

চেতাৰে পশ্চিমীয়া সংগীতত ব্যৱহাৰ দেখিছিল যেতিয়া ডেভিদ ক্ৰছবীৰ শংকৰৰ সমৰ্থনৰদ্বাৰা পৰিচালিত,[31] জৰ্জ হেৰিচনে the Beatlesৰ গান "Norwegian Wood (This Bird Has Flown)", "Love You To" আৰু "Within You Without You"ত ইয়াক বজাইছিল, যি ১৯৬৫ আৰু ১৯৬৭ৰ মাজত ৰেকৰ্ড কৰা হৈছিল। বিটলছৰ এই যন্ত্ৰৰ সৈতে সম্পৃক্ততাই পশ্চিমীয়া যুৱসকলৰ মাজত ভাৰতীয় শাস্ত্ৰীয় সংগীত জনপ্ৰিয় কৰাত সহায় কৰিছিল,[32][33] বিশেষকৈ যেতিয়া হেৰিচনে ১৯৬৬ চনত শংকৰ আৰু তেওঁৰ শিষ্য শম্ভু দাসৰপৰা শিক্ষা লোৱা আৰম্ভ কৰিছিল।[34] সেই বছৰেই, the Rolling Stonesৰ ব্ৰায়ান জোনছে "Paint It Black"ত চেতাৰ ব্যৱহাৰ কৰিছিল,[35] আনহাতে আন এজন ইংৰাজ গিটাৰিষ্ট ডেভ মেচনে Trafficৰ ১৯৬৭ চনৰ হিট "Paper Sun" আৰু "Hole in My Shoe"ত ইয়াক বজাইছিল।[36] এইসমূহ আৰু অন্যান্য উদাহৰণে জনপ্ৰিয় গানত চেতাৰৰ ব্যৱহাৰৰ এক ধাৰা চিহ্নিত কৰিছিল, যাক শংকৰে পিছত "মহান চেতাৰ বিস্ফোৰণ" বুলি বৰ্ণনা কৰিছিল।[37][38] ১৯৬৭ চনৰ জুলাইত KRLA Beatৰ সৈতে কথা পাতি তেওঁ কৈছিল: "বহু মানুহে, বিশেষকৈ যুৱসকলে, বিটলছৰ এজন জৰ্জ হেৰিচন মোৰ শিষ্য হোৱাৰ পিছত চেতাৰ শুনিবলৈ আৰম্ভ কৰিছে  ... এতিয়া এইটো 'in' কথা।" [39]

ষ্টাৰৰ বৈদ্যুতিক চেতাৰ গিটাৰ

Led Zeppelinৰ জিমি পেজে ভাৰতীয় সংগীতৰ প্ৰতি তেওঁৰ প্ৰেমৰ কথা কৈছিল: "ষাটৰ দশকৰ শেষৰফালে the Yardbirdsৰ সৈতে এটা ট'ৰৰপৰা উভতি অহাৰ পাছত মই ভাৰতলৈ গৈছিলোঁ কেৱল সংগীতটো প্ৰত্যক্ষভাৱে শুনিবলৈ। এইদৰে কওঁ: জৰ্জ হেৰিচনে তেওঁৰ চেতাৰ পোৱাৰ আগতেই মোৰ এটা চেতাৰ আছিল। মই নকওঁ যে মই তেওঁৰ দৰে ভাল বজাইছিলোঁ..."[40] the Doorsৰ ১৯৬৭ চনৰ ট্ৰেক "The End"ত ৰবি ক্ৰিগাৰৰ গিটাৰ অংশ ভাৰতীয় ৰাগৰদ্বাৰা প্ৰবলভাৱে প্ৰভাবিত আৰু চেতাৰ বা veenaৰ সুঝাউনিয়া সুৰীয়া আৰু তালিক গুণসমূহ উপস্থাপন কৰে।[41] বহু পপ পৰিৱেশনাত প্ৰকৃততে বৈদ্যুতিক চেতাৰ জড়িত থাকে,[42] যিটো এটা কঠিন-শৰীৰৰ, গিটাৰৰ দৰে যন্ত্ৰ আৰু পৰম্পৰাগত ধ্বনিক ভাৰতীয় যন্ত্ৰৰপৰা যথেষ্ট পৃথক।

The Kinksৰ ১৯৬৫ চনৰ একক "See My Friends"ত এটা "কম-টিউন কৰা ড্ৰোন গিটাৰ" আছিল যিটো ব্যাপকভাৱে চেতাৰ বুলি ভুল বুজা গৈছিল।[5] ক্ৰছবীৰ বেণ্ড the Byrdsে একেধৰণে ভাৰতীয় সংগীতৰ উপাদানসমূহ অন্তৰ্ভুক্ত কৰিছিল,[31] ১৯৬৬ চনত তেওঁলোকৰ গান "Eight Miles High" আৰু "Why"ত "কেৱল পশ্চিমীয়া যন্ত্ৰ" ব্যৱহাৰ কৰি।[43] মনো-চিকিৎসাভিত্তিক সংগীত বেণ্ডসমূহে প্ৰায়ে নতুন ৰেকৰ্ডিং কৌশল আৰু প্ৰভাৱ ব্যৱহাৰ কৰিছিল আৰু ভাৰতীয় সংগীতৰ ৰাগ আৰু ড্ৰোনৰ দৰে অ-পশ্চিমীয়া উৎসৰপৰা আঁকিছিল। The Electric Prunes Vox Wah wah pedalৰ প্ৰাৰম্ভিক বিজ্ঞাপনত দেখা গৈছিল, যিয়ে ইফেক্টৰ বৈদ্যুতিক গিটাৰক চেতাৰৰ দৰে শব্দ কৰিব পৰা ক্ষমতাৰ প্ৰচাৰ কৰিছিল।[44]

ডোনোভানৰ ১৯৬৬ চনৰ এলবাম Sunshine Supermanৰ কৰ্মীসকলত চেতাৰত শাৱন ফিলিপছ অন্তৰ্ভুক্ত আছিল। ফিলিপছে ডোনোভানৰ পৰৱৰ্তী এলবাম Mellow Yellowৰ এটা গানতো চেতাৰ বজাইছিল, যিটো ১৯৬৭ চনত প্ৰস্তুত কৰা হৈছিল।

১৯৭০ৰ দশকৰ শেষৰপৰা আৰম্ভ কৰি, পাকিস্তান ইণ্টাৰনেচনেল এয়াৰলাইনছৰ বিমানত সংগীতত পাকিস্তানী প্ৰবাসীসকলৰ মাজত মাতৃভূমিৰ প্ৰতি নষ্টালজিয়াৰ অনুভূতি জগাবলৈ চেতাৰ ব্যৱহাৰ কৰিছিল।[45][46]

ব্ৰিটিছ প্ৰগতিশীল ৰক বেণ্ড Yesৰ ষ্টিভ হাউে তেওঁলোকৰ এলবাম Close to the Edgeত তথা ১৯৭৪ চনৰ এলবাম "Relayer"ৰ "To Be Over" গানত এটা ডানেলেক্ট্ৰো চেতাৰ গিটাৰ বজাইছিল। দীপক খাজাঞ্চিয়ে Yes-ৰ ১৯৮৩ চনৰ এলবাম 90125ৰ "It Can Happen" গানত চেতাৰ আৰু tanpura বজাইছিল।

পল ইয়ংৰ ১৯৮৫ চনৰ Hall & Oatesৰ গান "Everytime You Go Away"ৰ কভাৰত জন টাৰ্নবলৰদ্বাৰা বজোৱা বৈদ্যুতিক চেতাৰ অন্তৰ্ভুক্ত আছিল।[47]

চেতাৰ ঘৰানা

[সম্পাদনা কৰক]

ঘৰানা হৈছে ভাৰতীয় উপমহাদেশত সামাজিক সংগঠনৰ এক পদ্ধতি, যিয়ে বংশ বা শিষ্যত্বৰদ্বাৰা সংগীতশিল্পী বা নৃত্যশিল্পীসকলক সংযোগ কৰে। উল্লেখযোগ্য ঘৰানাসমূহৰ ভিতৰত আছে:

আৰু চাওক

[সম্পাদনা কৰক]

তথ্যসূত্ৰ

[সম্পাদনা কৰক]
  1. ↑ Vedabala, Samidha (2021-06-14) (en ভাষাত). Sitar Music: The Dynamics of Structure and its playing Techniques. Wizard Publisher. ISBN 978-93-91013-13-4. https://books.google.com/books?id=jhwzEAAAQBAJ&dq=sitar+Khusrau+khan&pg=PA11. 
  2. ↑ Miner, Allyn (April 2004) (en ভাষাত). Sitar and Sarod in the 18th and 19th Centuries. Motilal Banarsidass Publ.. ISBN 978-81-208-1493-6. https://books.google.com/books?id=4nPHTCS8vfUC&dq=sitar+Khusrau+khan&pg=PA21. 
  3. ↑ Lavezzoli, Peter (2006-04-24) (en ভাষাত). The Dawn of Indian Music in the West. A&C Black. ISBN 978-0-8264-1815-9. https://books.google.com/books?id=OSZKCXtx-wEC&dq=sitar+Khusrau+khan&pg=PA30. 
  4. ↑ The Sitar: Origin, Culture, and More: Featuring Dr. Usman Chohan. The Intelligentsia. Interviews: Episode 4. 11 April 2023.
  5. ↑ 5.0 5.1 Julien Temple (2011-07-18). "BBC Four â€" Dave Davies: Kinkdom Come". Bbc.co.uk. https://www.bbc.co.uk/iplayer/episode/b012ht1t/Dave_Davies_Kinkdom_Come/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2012-06-15. 
  6. ↑ Jenkins, Mark (May 28, 1996). "Sitar Jam! From The Beatles to Eddie Vedder, Rock and Roll Has Long Sought The Spice of Indian Music.". The Washington Post. https://www.washingtonpost.com/archive/business/technology/1996/05/29/sitar-jam-from-the-beatles-to-eddie-vedder-rock-and-roll-has-long-sought-the-spice-of-indian-music/62d6245b-86fd-42d1-adba-aa6c9d003b2a/. 
  7. ↑ Nettl, B.; Arnold, A.; Stone, R.M.; Porter, J.; Rice, T.; Olsen, D.A.; Miller, T.E.; Koskoff, E. et al. (1998). The Garland Encyclopedia of World Music: South Asia : the Indian subcontinent. Garland Ency. World Music v.5 add to holding 304235. Garland Pub.. পৃষ্ঠা. 178. ISBN 978-0-8240-4946-1. https://books.google.com/books?id=ZOlNv8MAXIEC। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-10-04. 
  8. ↑ Curt Sachs (1940). The History of Musical Instrumts. প্ৰকাশক New York: W. W. Norton & Company. পৃষ্ঠা. 256â€"257. 
  9. ↑ 9.0 9.1 9.2 Alastair Dick (1984). "SetÄr". In Stanley Sadie. The New Grove Dictionary of Musical Instruments. London: MacMillan Press Limited. pp. 392â€"400. ISBN 0-943818-05-2. 
  10. ↑ Kapoor, Subodh (2002), The Indian Encyclopaedia, Cosmo Publications, p. 2988, ISBN 9788177552676, https://books.google.com/books?id=__uUoaurFisC&pg=PA2988 .
  11. ↑ 11.0 11.1 James Sadler Hamilton (1994). Sitar Music in Calcutta: An Ethnomusicological Study. Motilal Banarsidass. পৃষ্ঠা. 50. ISBN 9788120812109. https://books.google.com/books?id=JP5Wzqq7I80C. "Due to the absence of any mention of the sitar in the writings of Amir Khusrau (1285-1351) or in those of his contemporaries it is unlikely that any musical instrument with this name existed at that time." 
  12. ↑ Allyn Miner (2004). Sitar and Sarod in the 18th and 19th Centuries. Motilal Banarsidass Publ.. পৃষ্ঠা. 17â€"24. ISBN 9788120814936. https://books.google.com/books?id=4nPHTCS8vfUC&dq=Tritantri+vina&pg=PA17. 
  13. ↑ Allyn Miner (2004). Sitar and Sarod in the 18th and 19th Centuries. Motilal Banarsidass Publ.. পৃষ্ঠা. 17â€"24. ISBN 9788120814936. https://books.google.com/books?id=4nPHTCS8vfUC&dq=Tritantri+vina&pg=PA17. "Popular books on music nearly all recount this story. Admit Khusrau's role in the creation of the sitar in India has gradually been discredited by historians, but social motivations and the tenacity of the tradition cause the idea to persist..." 
  14. ↑ Miner, Allyn (1997). Sitar and sarod in the 18th and 19th centuries. The Archive of Contemporary Music. Delhi : Motilal Banarsidass Publishers. ISBN 978-81-208-1299-4. http://archive.org/details/sitarsarodin18th00mine. 
  15. ↑ Kasliwal, Suneera (2001) (en ভাষাত). Classical Musical Instruments. Rupa. ISBN 978-81-291-0425-0. https://books.google.com/books?id=GVsUAQAAIAAJ&q=sitar+1739+earliest+reference. 
  16. ↑ Miner, Allyn (2004) (en ভাষাত). Sitar and Sarod in the 18th and 19th Centuries. Motilal Banarsidass Publ.. ISBN 978-81-208-1493-6. https://books.google.com/books?id=4nPHTCS8vfUC&dq=khusrau+khan+sitar&pg=PA21. 
  17. ↑ Vedabala, Samidha (2021-06-14) (en ভাষাত). Sitar Music: The Dynamics of Structure and its playing Techniques. Wizard Publisher. ISBN 978-93-91013-13-4. https://books.google.com/books?id=jhwzEAAAQBAJ&dq=khusrau+khan+sitar&pg=PA11. 
  18. ↑ CaudhurÄ«, VimalakÄnta Rôya (2000) (en ভাষাত). The Dictionary of Hindustani Classical Music. Motilal Banarsidass Publ.. ISBN 978-81-208-1708-1. https://books.google.com/books?id=gQWLa--IHjIC&q=%22who+throughly+renovated+the%22&pg=PA64. 
  19. ↑ Lavezzoli, Peter (2006-04-24) (en ভাষাত). The Dawn of Indian Music in the West. A&C Black. ISBN 978-0-8264-1815-9. https://books.google.com/books?id=OSZKCXtx-wEC&q=%22stringed+model+was+created+by%22&pg=PA30. 
  20. ↑ Vedabala, Samidha (2021-06-14) (en ভাষাত). Sitar Music: The Dynamics of Structure and its playing Techniques. Wizard Publisher. ISBN 978-93-91013-13-4. https://books.google.com/books?id=jhwzEAAAQBAJ&q=sympathetic+string+imdad+khan&pg=PA78. 
  21. ↑ Raja, Deepak S. (2021-02-01) (en ভাষাত). Hindustani Music Today. DK Printworld (P) Ltd. ISBN 978-81-246-1126-5. https://books.google.com/books?id=xUg6EAAAQBAJ&dq=khusrau+khan+amir+Khusraw+sitar&pg=PT58. 
  22. ↑ Miner, Allyn (April 2004) (en ভাষাত). Sitar and Sarod in the 18th and 19th Centuries. Motilal Banarsidass Publ.. ISBN 978-81-208-1493-6. https://books.google.com/books?id=4nPHTCS8vfUC&dq=sitar+representing+19th+century+ideas+that&pg=PA18. 
  23. ↑ Vedabala, Samidha (2021-06-14) (en ভাষাত). Sitar Music: The Dynamics of Structure and its playing Techniques. Wizard Publisher. ISBN 978-93-91013-13-4. https://books.google.com/books?id=jhwzEAAAQBAJ&dq=%22So+its+authenticity+is+in+the+absolute+dark%22&pg=PA9. 
  24. ↑ Miner, Allyn (April 2004) (en ভাষাত). Sitar and Sarod in the 18th and 19th Centuries. Motilal Banarsidass Publ.. ISBN 978-81-208-1493-6. https://books.google.com/books?id=4nPHTCS8vfUC&q=Too+weak+conclusion. 
  25. ↑ Hamilton, James Sadler (1994) (en ভাষাত). Sitar Music in Calcutta: An Ethnomusicological Study. Motilal Banarsidass Publisher. ISBN 978-81-208-1210-9. https://books.google.com/books?id=JP5Wzqq7I80C&dq=The+information+above%2C+confirms+the+statement+made+earlier%2C+that+there+is+no+evidence+for+the+existence+of+long-necked+lutes+in+the+Indian+sub-continent+prior+to+the+era+of+Muslim+expansion&pg=PA51. 
  26. ↑ Saá¹…gÄ«t MahÄbhÄratÄ« (2011). "ThÄá¹­ (Instrumental)". The Oxford Encyclopaedia of the Music of India (in ইংৰাজী). ISBN 9780199797721. Retrieved 5 September 2018.  soft hyphen character in |title= at position 6 (help)
  27. ↑ Burridge, Robert; Kappraff, Jay; Morshedi, Christine (1982). "The Sitar String, a Vibrating String with a One-Sided Inelastic Constraint" (en ভাষাত). SIAM Journal on Applied Mathematics খণ্ড 42 (6): 1231â€"1251. doi:10.1137/0142086. https://www.jstor.org/stable/2101114। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-05-29. 
  28. ↑ "Nikhil Banerjee Interview New York November 9, 1985". http://www.raga.com/interviews/207int1.html. 
  29. ↑ "Vilayat Khan" (en ভাষাত). The Independent. 2011-10-10. https://www.independent.co.uk/news/obituaries/vilayat-khan-549666.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2021-04-06. 
  30. ↑ Ragini Trivedi, Sitar Compositions in Ome Swarlipi, আই.এচ.বি.এন. 978-0-557-70596-2, 2010.
  31. ↑ 31.0 31.1 Gallo, Phil (12 December 2012). "Ravi Shankar's Impact on Pop Music: An Appreciation". billboard.com. https://www.billboard.com/articles/news/1481439/ravi-shankars-impact-on-pop-music-an-appreciation. 
  32. ↑ Lavezzoli, Peter (2006). The Dawn of Indian Music in the West. প্ৰকাশক New York, NY: Continuum. পৃষ্ঠা. 172â€"173, 180. ISBN 0-8264-2819-3. 
  33. ↑ World Music: The Rough Guide (Volume 2: Latin and North America, Caribbean, India, Asia and Pacific) (2000). London: Rough Guides/Penguin. p.  109. আই.এচ.বি.এন. 1-85828-636-0.
  34. ↑ Everett, Walter (1999). The Beatles as Musicians: Revolver Through the Anthology. প্ৰকাশক New York, NY: Oxford University Press. পৃষ্ঠা. 71. ISBN 0-19-512941-5. 
  35. ↑ "The first No. 1 hit to feature a sitar". MPR News. https://www.mprnews.org/story/2016/06/21/sitar-rolling-stones। আহৰণ কৰা হৈছে: 17 September 2020. 
  36. ↑ Lavezzoli, Peter (2006). The Dawn of Indian Music in the West. প্ৰকাশক New York, NY: Continuum. পৃষ্ঠা. 174â€"175, 180. ISBN 0-8264-2819-3. 
  37. ↑ Shankar, Ravi (2007). My Music, My Life. প্ৰকাশক San Rafael, CA: Mandala Publishing. পৃষ্ঠা. 100. ISBN 978-1-60109-005-8. 
  38. ↑ Lavezzoli, Peter (2006). The Dawn of Indian Music in the West. প্ৰকাশক New York, NY: Continuum. পৃষ্ঠা. 65. ISBN 0-8264-2819-3. 
  39. ↑ KRLA staff (29 July 1967). "'My Music Not For Addicts' â€" Shankar". KRLA Beat: পৃষ্ঠা 18. http://krlabeat.sakionline.net/issue/29july67.pdf. 
  40. ↑ Tolinski, Brad (2012). Light and Shade: Conversations with Jimmy Page. প্ৰকাশক New York, NY: Broadway Books. পৃষ্ঠা. 84. ISBN 978-0-307-98575-0. 
  41. ↑ Lavezzoli, Peter (2006). The Dawn of Indian Music in the West. প্ৰকাশক New York, NY: Continuum. পৃষ্ঠা. 158. ISBN 0-8264-2819-3. 
  42. ↑ HypWax. "Odd Pop: Pop Sitar". Hyp Records. Archived from the original on 1 March 2021. https://web.archive.org/web/20210301154314/http://www.hipwax.com/music/oddpop/sitar.html. 
  43. ↑ Lavezzoli, Peter (2006). The Dawn of Indian Music in the West. প্ৰকাশক New York, NY: Continuum. পৃষ্ঠা. 155â€"156. ISBN 0-8264-2819-3. 
  44. ↑ "The Electric Prunes â€" Vox Wah Wah Commercial". YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=JKqSg-A2eRk। আহৰণ কৰা হৈছে: 18 April 2021. 
  45. ↑ Huma Yusuf. "Pakistan's flagship carrier needs a radical overhaul. The Karachi crash is the latest reminder". https://www.cnn.com/2020/05/26/opinions/pakistan-airlines-crash-opinion-intl-hnk/index.html. 
  46. ↑ "Singing on a jet plane: A brief history of Pakistan International Airlines' in-flight music". https://scroll.in/magazine/916624/singing-on-a-jet-plane-a-brief-history-of-pakistan-international-airlines-in-flight-music. 
  47. ↑ (en ভাষাত) Behind The Vinyl: "Everytime You Go Away" with Paul Young, https://www.youtube.com/watch?v=qDjZ7XNbljU, আহৰণ কৰা হৈছে: 2023-12-05 

বাহ্যিক সংযোগ

[সম্পাদনা কৰক]
ৱিকিমিডিয়া কমন্সত Sitars সম্পৰ্কীয় মিডিয়া ফাইল আছে।
প্ৰ • আ • স
Wind (sushir)
Plucked stringed (tat)
Bowed stringed (vitat)
Membranous percussion (avanaddh)
Non-membranous percussion (ghan)
Other
Historical/possibly extinct

সাঁচ:Lute

"https://as.wikipedia.org/w/index.php?title=চেতাৰ&oldid=537402"ৰ পৰা অনা হৈছে