চোমালিয়া
 | এই প্ৰবন্ধটোত কোনো কোনো স্থানত তথ্যসূত্ৰ বা প্ৰসংগৰ উল্লেখ প্ৰয়োজন। অনুগ্ৰহ কৰি বিশ্বাসযোগ্য উৎস দেখুৱাই এই প্ৰবন্ধটো উন্নত কৰাত সহায় কৰক। বিশ্বাসযোগ্য তথ্য উৎসৰ উল্লেখ নথকা প্ৰবন্ধৰ বিশ্বাসযোগ্যতা কমে আৰু অনেক ক্ষেত্ৰত ই ইয়াক বিশ্বাস কৰি লোৱা পঢ়ুৱৈৰ ক্ষতি সাধনো কৰিব পাৰে। সেয়ে তথ্য-উৎসৰ উল্লেখ নথকা প্ৰবন্ধক প্ৰত্যাহ্বান জনোৱা হ'ব পাৰে। আনহাতে পঢ়ুৱৈসকলেও প্ৰবন্ধটোত য’ত প্ৰয়োজন যেন দেখে সেই বাক্যৰ পাছত {{উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন}} বুলি লিখি ৰাখিও ৱিকিপিডিয়াত উৎসৰ উল্লেখৰ ক্ষেত্ৰত ৰাইজক সজাগ কৰিব পাৰে। |
চোমালিয়া আনুষ্ঠানিকভাৱে ফেডাৰেল ৰিপাব্লিক অৱ চোমালিয়া মহাদেশীয় আফ্ৰিকাৰ আটাইতকৈ পূবৰ দেশ। এই দেশখন আফ্ৰিকাৰ শমূৰত অৱস্থিত আৰু ইয়াৰ পশ্চিমে ইথিওপিয়া, উত্তৰ-পশ্চিমে দিজিবুটি, দক্ষিণ-পশ্চিমে কেনিয়া, উত্তৰে গলফ এডেন আৰু পূবে ভাৰত মহাসাগৰ। আফ্ৰিকাৰ মূল ভূখণ্ডত চোমালিয়াৰ উপকূল আটাইতকৈ দীঘল। চোমালিয়া জনসংখ্যা আনুমানিক ১৮.১ মিলিয়ন,ইয়াৰে ২৭ লাখ লোক ৰাজধানী আৰু সৰ্ববৃহৎ চহৰ মোগাদেশত বাস কৰে। ইয়াৰ প্ৰায় ৮৫% বাসিন্দা জনগোষ্ঠীয় চোমালিয়া আৰু দেশখনৰ চৰকাৰী ভাষা চোমালিয়া আৰু আৰবী যদিও প্ৰথমটো প্ৰাথমিক ভাষা। আৰব বিশ্বৰ সৈতে ছোমালিয়াৰ ঐতিহাসিক আৰু ধৰ্মীয় সম্পৰ্ক আছে।সেইবাবেই চোমালিয়াৰ লোকসকল মুছলমান,ইয়াৰে অধিকাংশই চুন্নী। মধ্যযুগত চোমালিয়া আছিল এক গুৰুত্বপূৰ্ণ বাণিজ্যিক কেন্দ্ৰ। মধ্যযুগত কেইবাখনো শক্তিশালী সোমালি সাম্ৰাজ্যই আঞ্চলিক বাণিজ্যত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰিছিল, য'ত আজুৰন চুলতান, আদাল চুলতান, গেলেদিৰ চুলতান আদি আছিল। ১৯ শতিকাৰ শেষৰ ফালে ইটালী আৰু ব্ৰিটিছ সাম্ৰাজ্যই সোমালি চুলতানেট উপনিবেশিকৰণ কৰে, যিয়ে এই সকলোবোৰ জনজাতীয় ভূখণ্ডক দুটা উপনিবেশত একত্ৰিত কৰে: ইটালীৰ ছমালিলেণ্ড আৰু ব্ৰিটিছ ছমালিলেণ্ড। ১৯৬০ চনত দুয়োটা ভূখণ্ড একত্ৰিত হৈ অসামৰিক চৰকাৰৰ অধীনত স্বাধীন চমালি গণৰাজ্য গঠন কৰে। ১৯৬৯ চনত উচ্চতম বিপ্লৱী পৰিষদৰ ছিয়াদ বাৰে ক্ষমতা দখল কৰি সোমালি গণতান্ত্ৰিক গণৰাজ্য প্ৰতিষ্ঠা কৰে, দেশৰ উত্তৰ অংশত ছমালিলেণ্ডৰ স্বাধীনতা যুদ্ধক নৃশংসভাৱে চেপি ধৰিবলৈ চেষ্টা কৰে।১৯৯১ চনত চোমালি গৃহযুদ্ধ আৰম্ভ হোৱাৰ লগে লগে এছ আৰ চিৰ পতন ঘটে। ২০০০ চনত ছোমালিয়াৰ সংক্ৰমণকালীন ৰাষ্ট্ৰীয় চৰকাৰ (টিএনজি) স্থাপন কৰা হয়, তাৰ পিছত ২০০৪ চনত ছোমালিয়াৰ সংক্ৰমণকালীন ফেডাৰেল চৰকাৰ (টিএফজি) গঠন কৰা হয়, যিয়ে চোমালিয়া সশস্ত্ৰ বাহিনী পুনৰ প্ৰতিষ্ঠা কৰে।
২০০৬ চনৰ শেষৰ ফালে আমেৰিকাৰ সমৰ্থিত ইথিওপিয়াৰ আক্ৰমণে ইছলামিক ক'ৰ্টছ ইউনিয়ন (ICU)ক উফৰাই পেলায়, যাৰ ফলত ইথিওপিয়াৰ সামৰিক দখলৰ অধীনত মোগাদেশত টি এফ জি স্থাপন কৰা হয়।তাৰ পিছৰ বিদ্ৰোহৰ ফলত আইচিইউৰ খণ্ড বিদ্ৰোহী গোটত বিভক্ত হৈছিল, য'ত ইথিওপিয়াৰ বাহিনীৰ বিৰুদ্ধে দীৰ্ঘদিনীয়া সংঘাত চলাইছিল কঠোৰপন্থী গোট আল-ছাবাবকে ধৰি।আল-ছাবাবে অতি সোনকালেই প্ৰথমবাৰৰ বাবে ভূখণ্ড নিয়ন্ত্ৰণৰ দাবী কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে,আৰু ২০০৮ চনৰ শেষৰ ফালে বিদ্ৰোহই ইথিওপিয়াৰ সেনাবাহিনীক ছোমালিয়াৰ বহু অংশৰ পৰা বাহিৰ কৰি দিয়ে।২০০৯ চনত নতুন টি এফ জি চৰকাৰ গঠন কৰা হয়।২০১২ চনৰ মাজভাগলৈকে টিএফজি আৰু আফ্ৰিকান ইউনিয়নৰ সৈন্যৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধৰ সময়ত আল-ছাবাবে নিজৰ বেছিভাগ ভূখণ্ড হেৰুৱাই পেলায়।সেই বছৰতে আল-ছাবাবে আল-কায়েদাৰ প্ৰতি আনুগত্য প্ৰকাশ কৰে। বিদ্ৰোহীসকলে এতিয়াও মধ্য আৰু দক্ষিণ চোমালিয়াৰ বহু অংশ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে,আৰু চৰকাৰী নিয়ন্ত্ৰিত অঞ্চলত প্ৰভাৱ পেলায়,জিলিব চহৰখনে বিদ্ৰোহীসকলৰ বাবে বাস্তৱিক ৰাজধানী হিচাপে কাম কৰে। ২০১২ চনৰ আগষ্ট মাহত এখন নতুন অস্থায়ী সংবিধান গৃহীত কৰা হয়,চোমালিয়াক ফেডাৰেচন হিচাপে সংস্কাৰ কৰা হয়।একে মাহতে চোমালিয়াৰ ফেডাৰেল চৰকাৰ গঠন কৰা হয় আৰু আল-ছাবাবে তাত সঘনাই আক্ৰমণ চলোৱাৰ পিছতো মোগাদেশত পুনৰ্গঠনৰ সময় আৰম্ভ হয়।চোমালিয়া বিশ্বৰ আটাইতকৈ কম উন্নত দেশসমূহৰ ভিতৰত অন্যতম, যাৰ প্ৰমাণ জনমূৰি জিডিপিৰ দৰে মেট্ৰিকৰ দ্বাৰা ইয়াৰ ৰেংকিঙৰ দ্বাৰা পোৱা যায়,ই মূলতঃ পশুধন, বিদেশত কাম কৰা সোমালিসকলৰ পৰা প্ৰেৰণ কৰা ধন আৰু দূৰসংযোগৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি অনানুষ্ঠানিক অৰ্থনীতি বজাই ৰাখিছে।ই ৰাষ্ট্ৰসংঘ,আৰব লীগ,আফ্ৰিকান ইউনিয়ন,অসংলগ্ন আন্দোলন,পূব আফ্ৰিকান সম্প্ৰদায়,আৰু ইছলামিক সহযোগিতা সংস্থাৰ সদস্য।
ইতিহাস
[সম্পাদনা কৰক]ছোমালিয়া সম্ভৱতঃ ইয়াৰ অৱস্থানৰ বাবে আদিম মানুহে বসতি স্থাপন কৰা প্ৰথম দেশসমূহৰ ভিতৰত অন্যতম। পিছলৈ আফ্ৰিকাৰ বাহিৰলৈ প্ৰব্ৰজন কৰিবলগীয়া চিকাৰী সংগ্ৰাহকসকলে সম্ভৱতঃ প্ৰব্ৰজনৰ আগতেই ইয়াত বসতি স্থাপন কৰিছিল।শিলা যুগত ইয়াত ড'য়ান আৰু হাৰগেইছান সংস্কৃতিয়ে ফুলি উঠিছিল।আফ্ৰিকাৰ শিৰশত সমাধিস্থ কৰা প্ৰথাৰ আটাইতকৈ পুৰণি প্ৰমাণ চোমালিয়াৰ কবৰস্থানৰ পৰা পোৱা যায়, যিটো খ্ৰীষ্টপূৰ্ব চতুৰ্থ সহস্ৰাব্দৰ পৰাই চলি আহিছে।উত্তৰৰ জালেলো স্থানৰ পৰা পোৱা শিলৰ সঁজুলিবোৰকো ১৯০৯ চনত পূব আৰু পশ্চিমৰ মাজত পুৰাপাথৰ যুগৰ প্ৰত্নতাত্ত্বিক সাৰ্বজনীনতা প্ৰদৰ্শন কৰা গুৰুত্বপূৰ্ণ শিল্পকৰ্ম হিচাপে চিহ্নিত কৰা হৈছিল।
ভাষাবিদসকলৰ মতে, নীল উপত্যকা,বা নিকট পূবত পৰিয়ালটোৰ প্ৰস্তাৱিত উৰ্হেইমেট ("মূল গৃহভূমি")ৰ পৰা পৰৱৰ্তী নৱপ্ৰস্তৰ যুগত প্ৰথম আফ্ৰিকান এছিয়াটিক ভাষী জনসংখ্যা এই অঞ্চলত উপস্থিত হৈছিল।
উত্তৰ-পশ্চিম ছোমালিয়াৰ হাৰ্গেইছাৰ বাহিৰৰ অঞ্চলত থকা লাছ গিল কমপ্লেক্স প্ৰায় ৫,০০০ বছৰ আগৰ, আৰু ইয়াত বন্যপ্ৰাণী আৰু সজ্জিত গৰু উভয়কে চিত্ৰিত কৰা শিলৰ শিল্পকৰ্ম আছে।উত্তৰ ধম্বলিন অঞ্চলত আন আন গুহা চিত্ৰ পোৱা যায়, য’ত ঘোঁৰাত উঠি চিকাৰীৰ অন্যতম প্ৰাচীন চিত্ৰ আছে। এই শিলা শিল্পৰ তাৰিখ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১০০০ৰ পৰা ৩০০০ চনৰ বুলি ধৰা হয়।ইয়াৰ উপৰিও উত্তৰ ছোমালিয়াৰ লাছ খোৰে আৰু এল আয়ো চহৰৰ মাজত কাৰিনহেগানে অৱস্থিত, য'ত অসংখ্য গুহা চিত্ৰৰ স্থান আছে, যিবোৰ সামূহিকভাৱে প্ৰায় ২৫০০ বছৰ পুৰণি বুলি অনুমান কৰা হৈছে।