জয়তী বসু
| জয়তী বসু | |
|---|---|
| জন্ম | ১৭ ডিচেম্বৰ, ১৯৫৭ (৬৭ বছৰ) পশ্চিমবঙ্গ, ভাৰত |
| জাতীয়তা | ভাৰতীয় |
| ক্ষেত্ৰ | |
| কৰ্মস্থান | |
| শিক্ষানুষ্ঠান | |
| ডক্তৰেল পৰামৰ্শদাতা |
|
| জনা যায় | আশ্ৰয় মেক্ৰ’ফেজৰ সৈতে মাইকোবেক্টেৰিয়াৰ পাৰস্পৰিক ক্ৰিয়াৰ ওপৰত অধ্যয়ন |
| উল্লেখনীয় বঁটা |
|
জয়তী বসু (ইংৰাজী: Joyoti Basu; জন্মঃ ১৭ ডিচেম্বৰ ১৯৫৭) এগৰাকী ভাৰতীয় জৈৱ ৰসায়নবিদ, কোষ জীৱবিজ্ঞানী আৰু বসু প্ৰতিষ্ঠানৰ জ্যেষ্ঠ অধ্যাপক। ৰক্তকণিকাৰ আৱৰণৰ গঠনৰ অধ্যয়নৰ বাবে পৰিচিত বসু ভাৰতৰ তিনিটা প্ৰধান ভাৰতীয় বিজ্ঞান একাডেমী ক্ৰমে নেচনেল একাডেমী অৱ চাইন্সেছ, ইণ্ডিয়ান একাডেমী অৱ চায়েন্সেছ আৰু ইণ্ডিয়ান নেচনেল ছায়েন্স একাডেমীৰ লগতে ইণ্ডিয়ান ছচাইটি ফৰ কেমিকেল বায়'লজীৰ এগৰাকী নিৰ্বাচিত ফেল'। ভাৰত চৰকাৰৰ জৈৱ প্ৰযুক্তি বিভাগে ২০০২ চনত জৈৱবিজ্ঞানলৈ আগবঢ়োৱা অৱদানৰ বাবে তেওঁক কেৰিয়াৰ বিকাশৰ ৰাষ্ট্ৰীয় জৈৱবিজ্ঞান বঁটা প্ৰদান কৰে, এই বঁটা হৈছে ভাৰতৰ সৰ্বোচ্চ বিজ্ঞান বঁটাসমূহৰ ভিতৰত অন্যতম।[1]
জীৱনী
[সম্পাদনা কৰক]
১৯৫৭ চনৰ ১৭ ডিচেম্বৰত ভাৰতৰ পশ্চিমবংগত জন্মগ্ৰহণ কৰা জয়তী বসুৱে কলকাতাৰ প্ৰেচিডেন্সি কলেজৰ পৰা স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰিছিল আৰু ৰসায়ন বিজ্ঞানত বি.এছচি. অনাৰ্ছ সম্পূৰ্ণ কৰাৰ পিছত তেওঁ কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয় পৰা এম.এছচি. ডিগ্ৰী লাভ কৰিছিল।[2][3] তেওঁ কলকাতাৰ বসু ইনষ্টিটিউটত পাৰুল চক্ৰৱৰ্তীৰ তত্ত্বাৱধানত পি.এইচডি. কাম কৰিছিল আৰু কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা তেওঁ পি.এইচডি. ডিগ্ৰী লাভ কৰিছিল।[4][5] তেওঁ লিজ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ জিন-মেৰী ঘুইছেনৰ পৰীক্ষাগাৰত মাইকোবেক্টেৰিয়েল কোষ বিভাজন আৰু মাইকোবেক্টেৰিয়েল পেপ্টিডোগ্লাইকেন-বায়'চিনথেছাইজিং এনজাইমৰ বিষয়ে গৱেষণা কৰি তেওঁৰ পোষ্ট-ডক্টৰেল লাভ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৯১ চনত বসু ইনষ্টিটিউটত ৰসায়ন বিভাগৰ অনুষদ সদস্য হিচাপে যোগদান কৰিছিল আৰু ২০১৮ চনৰ জুন মাহত অৱসৰ গ্ৰহণ কৰিছিল।[6][7]বসু কলকাতা মাধৱ চেটাৰ্জী ষ্ট্ৰীটত বসবাস কৰে।[8]
বিতৰ্ক
[সম্পাদনা কৰক]বসুৰ কথিত বৈজ্ঞানিক অসৎ আচৰণ বহুলভাৱে লক্ষ্য কৰা হৈছে আৰু আনকি সংবাদ মাধ্যমতো ইয়াৰ প্ৰচাৰ হৈছে। তেখেতে দুখন গৱেষণা-পত্ৰ প্ৰত্যাহাৰ কৰা, আন দুখন গৱেষণা-পত্ৰ সংশোধন কৰা, আৰু পাবপিয়াৰত তালিকাভুক্ত বহুতো অসৎ আচৰণৰ অভিযোগৰ দৃষ্টান্তৰ সূচনা কৰা ছবিৰ নকল কৰা বুলি বহুলভাৱে অভিযোগ উত্থাপন কৰা হয়॥[9] বসুৱে তেওঁৰ কেইটামান গৱেষণা-পত্ৰ প্ৰত্যাহাৰ কৰিছে।[10] ইয়াত দ্য জাৰ্ণেল অৱ ইমিউন'লজীত প্ৰকাশিত এখন গৱেষণা-পত্ৰ অন্তৰ্ভুক্ত। [11][12]
উত্তৰাধিকাৰ
[সম্পাদনা কৰক]
বসুৰ গৱেষণা মাইকোবেক্টেৰিয়াৰ কোষীয় আৰু আণৱিক জীৱবিজ্ঞানৰ ওপৰত কেন্দ্ৰিত।[13] কেৰিয়াৰৰ প্ৰাৰম্ভিক পৰ্যায়ত তেওঁ ৰক্তকণিকাৰ পৰ্দাৰ গঠনৰ ওপৰত কাম কৰিছিল আৰু তেওঁৰ গৱেষণাই নিউক্লিয়াছযুক্ত স্তন্যপায়ী কোষৰ এপ’প্টোছিছ আৰু কোষৰ নিউক্লিয়াছৰ অভাৱত থকা ৰক্তকণিকাৰ শৰীৰবিজ্ঞান বুজি পোৱাত সহায় কৰা বুলি কোৱা হয়।[3] ডক্টৰেট ডিগ্ৰীৰ গৱেষণাৰ দিনত তেওঁৰ গুৰু পাৰুল চক্ৰৱৰ্তীৰ সৈতে তেওঁৰ সম্পৰ্কই কোষবেৰ গঠনৰ সৈতে জড়িত ফেটি এচিডৰ জৈৱসংশ্লেষণ পথ আৰু পেনিচিলিন বান্ধি ৰখা প্ৰটিনৰ কাৰ্য্যৰ অধ্যয়ন ক্ষিপ্ৰ কৰি তুলিছিল।[14] ৰক্তসঞ্চালন তন্ত্ৰৰ পৰা বয়সিয়াল বা অক্সিডেটিভ চাপত থকা ৰক্তকণিকা আঁতৰাই পেলোৱাৰ ফলত কোষৰ মৃত্যু হয় বুলি প্ৰস্তাৱ দিয়া প্ৰথমগৰাকী বিজ্ঞানী হিচাপে তেওঁক জনা যায়। পিছলৈ তেওঁ যক্ষ্মা ৰোগ সৃষ্টি কৰা ৰোগ সৃষ্টিকাৰী বেক্টেৰিয়া মাইকোবেক্টেৰিয়াম টিউবাৰকুল’ছিছৰ জৈৱিক অধ্যয়নলৈ আগবাঢ়ি যায়, ইয়াৰ আশ্ৰয়-ৰোগকাৰক পাৰস্পৰিক ক্ৰিয়াৰ ক্ষেত্ৰত আৰু তেওঁৰ অধ্যয়নত মেক্ৰ’ফেজ এপ’প্টোছিছৰ ব্যৱস্থাৰ লগতে আশ্ৰয় কোষৰ সংকেত আৰু জন্মগত প্ৰতিৰোধ সঁহাৰিৰ মাজৰ সম্পৰ্কও উন্মোচিত হয়। ২০০৭ চনত বাসু আৰু প্ৰেছিডেন্সি কলেজৰ কলেজৰ সহযোগী মণিকুন্তলা কুণ্ডুৰ নেতৃত্বত গঠিত দলটোৱে মাইকোবেক্টেৰিয়াম টিউবাৰকুলোছিছত থকা এটা প্ৰটিন চিনাক্তকৰণত সফল হয় যাৰ ফলত আশ্ৰয়-কোষৰ ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা দুৰ্বল হৈ পৰে।[15] তেওঁলোকে দেখিলে যে আৰলি ছিক্ৰেটেড এণ্টিজেন ৬ নামৰ প্ৰটিনটোৱে নিজকে আশ্ৰয়ৰ টলৰ দৰে ৰিচেপ্টৰ ২ৰ ওপৰত বান্ধি ৰাখিছিল, যিয়ে চাইট’কাইন নামৰ প্ৰ’টিনৰ উৎপাদনত বাধাৰ সৃষ্টি কৰিছিল, যিটো প্ৰ’টিনে ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতাক যক্ষ্মা বেক্টেৰিয়াৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিয়াত সহায় কৰে। বাতবিষৰ দৰে ৰোগৰ চিকিৎসা বিজ্ঞানতো এই আৱিষ্কাৰৰ গুৰুত্বৰ কথা জানিব পৰা গৈছে।[15] পিছলৈ এই কৃতিত্ব ২০০৭ চনত নেচাৰ ইমিউন’লজী জাৰ্নেলত এক গৱেষণা-পত্ৰ হিচাপে প্ৰকাশ কৰা হয়, মাইকোবেক্টেৰিয়াম টিউবাৰকুলোচিছৰ আৰম্ভণিতে নিঃসৰণ হোৱা এণ্টিজেন ই এছ এ টি-৬ আৰু টি এল আৰ ২ৰ মাজত প্ৰত্যক্ষ বহিঃকোষীয় পাৰস্পৰিক ক্ৰিয়াই মেক্ৰ’ফেজত টি এল আৰ সংকেত প্ৰদানক বাধা দিয়ে।[16]
বসু ইণ্ডিয়ান ছ’চাইটি অৱ চেল বায়’লজিৰ কাৰ্যবাহী সমিতিৰ সদস্য [17] আৰু ছ’চাইটিৰ প্ৰাক্তন কোষাধ্যক্ষ।[18][19] বসু ইনষ্টিটিউটত চিষ্টেমছ বায়’লজীৰ ওপৰত এটা কাৰ্যসূচী প্ৰতিষ্ঠা কৰাত অৰিহণা যোগোৱাৰ কৃতিত্ব তেওঁক দিয়া হয়। তেওঁ জাৰ্নেল অৱ ইমিউন’লজিৰ প্ৰাক্তন সহযোগী সম্পাদিকা আৰু পিএলঅ’এছ ৱানৰ একাডেমিক সম্পাদিকাও।[3]
বঁটা আৰু সন্মান
[সম্পাদনা কৰক]বসুৱে ১৯৮৯ চনত ভাৰতীয় ৰাষ্ট্ৰীয় বিজ্ঞান একাডেমীৰ যুৱ বিজ্ঞানী পদক লাভ কৰিছিল।[20] ভাৰত চৰকাৰৰ জৈৱ প্ৰযুক্তি বিভাগে তেওঁক কেৰিয়াৰ বিকাশৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰীয় জৈৱবিজ্ঞান বঁটা প্ৰদান কৰিছিল, যিটো ২০০২ চনৰ সৰ্বোচ্চ ভাৰতীয় বিজ্ঞান বঁটাৰ ভিতৰত অন্যতম।[1] ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰীয় বিজ্ঞান একাডেমীয়ে সেই বছৰেই তেওঁক ফেল' হিচাপে নিৰ্বাচিত কৰিছিল।[21] তেওঁ ক্ৰমে ২০০৬ চনত ইণ্ডিয়ান একাডেমী অৱ চাইন্স আৰু ২০০৯ চনত ইণ্ডিয়ান নেচনেল একাডেমী অৱ ছায়েন্সৰ পৰা নিৰ্বাচিত ফেল'শ্বিপ লাভ কৰিছিল।[2][22] তেওঁ ২০১৭ চনত জে.চি.বসু ৰাষ্ট্ৰীয় ফেল'শ্বিপ প্ৰাপক।
তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ 1.0 1.1 "Awardees of National Bioscience Awards for Career Development". Department of Biotechnology. 2016. Archived from the original on 4 March 2018. https://web.archive.org/web/20180304191331/http://dbtindia.nic.in/wp-content/uploads/2014/03/list_of_bioscience_awardees.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 2017-11-20.
- ↑ 2.0 2.1 "Fellow profile". Indian Academy of Sciences. 2017-12-06. http://www.ias.ac.in/describe/fellow/Basu,_Dr_Joyoti। আহৰণ কৰা হৈছে: 2017-12-06.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 "Indian fellow - Joyoti Basu". Indian National Science Academy. 2017-12-06. Archived from the original on 27 February 2020. https://web.archive.org/web/20200227094739/http://insaindia.res.in/detail/P09-1475। আহৰণ কৰা হৈছে: 2017-12-06.
- ↑ ORCID (2017-12-09). "Joyoti Basu (0000-0002-0497-9581) - ORCID" (en ভাষাত). orcid.org. http://orcid.org/0000-0002-0497-9581। আহৰণ কৰা হৈছে: 2017-12-09.
- ↑ "LIST of Alumni of BOSE INSTITUTE". Bose Institute. 2017-12-09. Archived from the original on 10 December 2017. https://web.archive.org/web/20171210015806/http://boseinstitutealumni.in/alum.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 2017-12-09.
- ↑ "Joyoti Basu on Loop" (en ভাষাত). Loop. 2017-12-09. https://loop.frontiersin.org/people/73639/bio। আহৰণ কৰা হৈছে: 2017-12-09.
- ↑ "Joyoti Basu -Bose Institute - Academia.edu" (en ভাষাত). boseinst.academia.edu. 2017-12-09. https://boseinst.academia.edu/JoyotiBasu। আহৰণ কৰা হৈছে: 2017-12-09.
- ↑ "NASI fellows". National Academy of Sciences, India. 2017-11-12. Archived from the original on 17 July 2015. https://web.archive.org/web/20150717005033/http://www.nasi.org.in/fellows.asp?RsFilter=B। আহৰণ কৰা হৈছে: 2017-11-12.
- ↑ "Image duplication: Group at Bose Institute has two papers retracted, two corrected, and many listed on Pubpeer". 2018-08-09. https://journosdiary.com/2018/08/09/image-duplication-bose-institute-retracted-corrected-pubpeer/.
- ↑ "Author objects to retraction for not "faithfully represented" immunology figures" (en-US ভাষাত). Retraction Watch. 2015-10-02. https://retractionwatch.com/2015/10/02/author-objects-to-retraction-for-not-faithfully-represented-immunology-figures/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2018-05-02.
- ↑ Basu, Joyoti; Kundu, Manikuntala (2015-08-15) (en ভাষাত). Retraction: TLR4-Dependent NF-κB Activation and Mitogen- and Stress-Activated Protein Kinase 1-Triggered Phosphorylation Events Are Central to Helicobacter pylori Peptidyl Prolyl cis-, trans-Isomerase (HP0175)-Mediated Induction of IL-6 Release from Macrophages. https://pubpeer.com/publications/A4594F49CBF5D0D5DA5D717DF53019। আহৰণ কৰা হৈছে: 2018-05-02.
- ↑ Basu, Joyoti; Kundu, Manikuntala (2015-08-15). "Retraction: TLR4-Dependent NF-κB Activation and Mitogen- and Stress-Activated Protein Kinase 1-Triggered Phosphorylation Events Are Central to Helicobacter pylori Peptidyl Prolyl cis-, trans-Isomerase (HP0175)-Mediated Induction of IL-6 Release from Macrophages" (en ভাষাত). The Journal of Immunology খণ্ড 195 (4): 1902. doi:10.4049/jimmunol.1501299. PMID 26473200.
- ↑ "Bose Institute - Joyoti Basu". www.jcbose.ac.in. 2017-12-09. http://www.jcbose.ac.in/faculty-details/joyoti-basu। আহৰণ কৰা হৈছে: 2017-12-09.
- ↑ D. P. Burma; Maharani Chakravorty (2011). From Physiology and Chemistry to Biochemistry. Pearson Education India. পৃষ্ঠা. 247–. ISBN 978-81-317-3220-5. https://books.google.com/books?id=4CaQ3-x3LXMC&pg=PA247.
- ↑ 15.0 15.1 "Hope for a new TB cure, Kolkata scientists identify 'villain' protein" (en-gb ভাষাত). archive.indianexpress.com. 9 May 2007. http://archive.indianexpress.com/news/hope-for-a-new-tb-cure-kolkata--scientists-identify--villain--protein-/30481/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2017-12-09.
- ↑ Pathak, Sushil Kumar; Basu, Sanchita; Basu, Kunal Kumar; Banerjee, Anirban; Pathak, Shresh; Bhattacharyya, Asima; Kaisho, Tsuneyasu; Kundu, Manikuntala et al. (June 2007). "Direct extracellular interaction between the early secreted antigen ESAT-6 of Mycobacterium tuberculosis and TLR2 inhibits TLR signaling in macrophages" (En ভাষাত). Nature Immunology খণ্ড 8 (6): 610–618. doi:10.1038/ni1468. ISSN 1529-2916. PMID 17486091.
- ↑ "EXECUTIVE COMMITTEE MEMBERS OF THE SOCIETY". www.iscb.org.in. 2017-12-09. Archived from the original on 2017-12-10. https://web.archive.org/web/20171210015640/http://www.iscb.org.in/present_ec.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 2017-12-09.
- ↑ "EXECUTIVE COMMITTEE MEMBERS OF THE SOCIETY 2003-05". www.iscb.org.in. Archived from the original on 2017-12-10. https://web.archive.org/web/20171210015555/http://www.iscb.org.in/2003-05.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 2017-12-09.
- ↑ "EXECUTIVE COMMITTEE MEMBERS OF THE SOCIETY 2005-07". www.iscb.org.in. Archived from the original on 2017-12-10. https://web.archive.org/web/20171210015616/http://www.iscb.org.in/2005-07.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 2017-12-09.
- ↑ "INSA Young Scientists Medal". Indian National Science Academy. 2017-11-12. Archived from the original on 11 May 2021. https://web.archive.org/web/20210511084357/https://www.insaindia.res.in/youngmedal.php। আহৰণ কৰা হৈছে: 2017-11-12.
- ↑ "NASI Year Book 2015". National Academy of Sciences, India. 2017-11-24. Archived from the original on 6 August 2015. https://web.archive.org/web/20150806211716/http://www.nasi.org.in/Year%20Book%202015.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 2017-11-24.
- ↑ "INSA Year Book 2016". Indian National Science Academy. 2017-12-09. Archived from the original on 4 November 2016. https://web.archive.org/web/20161104001952/http://www.insaindia.res.in/pdf/YearBook_2016.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 2017-12-09.