জাৰি সূতা
,_silk_and_gold-wrapped_silk_yarn_with_supplementary_weft_brocade.jpg)
জাৰি (ইংৰাজী: Zari)সূতা হৈছে পৰম্পৰাগতভাৱে মিহি সোণ বা ৰূপৰ পৰা তৈয়াৰী এবিধ সূতা যি পৰম্পৰাগত ভাৱে ভাৰতীয়, বাংলাদেশী আৰু পাকিস্তানী কাপোৰত ব্যৱহাৰ কৰা হয়, বিশেষকৈ শাৰী আদিত পাৰী হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।[1] এই সূতাটো মূলতঃ ৰেচমৰ কাপোৰত বোৱা হয়, যাতে জাৰ্ডোজি নামৰ এম্ব্ৰয়ডাৰীৰ জটিল আৰ্হি আৰু ডিজাইন তৈয়াৰ কৰা হয়। মোগলৰ যুগত জাৰি জনপ্ৰিয় হৈছিল; চুৰাট বন্দৰটো মক্কাৰ তীৰ্থযাত্ৰা পথৰ সৈতে জড়িত আছিল যিয়ে ভাৰতত এই প্ৰাচীন শিল্পকলা পুনৰ প্ৰৱৰ্তনৰ বাবে এটা প্ৰধান কাৰক হিচাপে কাম কৰিছিল।[2] প্ৰায়বোৰ ৰেচমৰ শাৰী আৰু ঘাগৰাৰ প্ৰধান সজ্জা সামগ্ৰী জাৰি সূতা। চিল্কেৰে তৈয়াৰী অন্যান্য কাপোৰ যেনে লেহেংগা (স্কাৰ্ট), চোলি (ব্লাউজ), কুৰ্তা, ধুতি আদিতো ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
উৎপাদন
[সম্পাদনা কৰক]
,_late_19th_or_early_20th_century,_silk_with_metallic_thread,_HAA.jpg)
শব্দটোৰ ব্যুৎপত্তিগত মূল পাৰ্চী।[3][4][5][6]
জাৰি মূলতঃ বয়ন আৰু এম্ব্ৰয়ডাৰীৰ বাবে নিৰ্মিত টিনচেল সূতাৰ ব্ৰকেড। ইয়াক বিশুদ্ধ সোণ, ৰূপ বা স্লিট মেটালাইজড পলিয়েষ্টাৰ ফিল্মৰ পৰা তৈয়াৰী এটা সমতল ধাতুৰ ফিটা, সাধাৰণতে বিশুদ্ধ ৰেচম, ভিস্কোজ, কপাহ, নাইলন, পলিয়েষ্টাৰ, পি.পি., মনো/মাল্টি ফিলামেণ্টৰ মূল সূতাৰ ওপৰত ওলোটা বা মেৰিয়াই (ঢাকি) তৈয়াৰ কৰা হয় , তাঁৰ আদি আজিকালি ইয়াক বহলভাৱে তিনি প্ৰকাৰত ভাগ কৰিব পাৰি। প্ৰকৃত জাৰি, অনুকৰণীয় জাৰি, আৰু ধাতুৰ জাৰি।
আচল জাৰি সূতা মিহি ৰূপৰ পৰা তৈয়াৰ কৰা হয় বা সোণৰ সূতা ৰূপ বা সোণৰ মিশ্ৰণৰ পৰা টানি লোৱা হয়, যিটো ঘূৰ্ণনশীল ৰোলাৰৰ তলদি সমান চাপৰে পাৰ কৰি সমতল কৰা হয়। চেপেটা ৰূপৰ সূতাবোৰ সাধাৰণতে চিল্কেৰ সূতাৰ ওপৰত ঘাঁ কৰা হয় । চিল্ক আৰু ৰূপৰ সূতা থকা এই স্পুলবোৰ ইলেক্ট্ৰ’প্লেটিঙৰ বাবে আৰু অধিক সমতল কৰা হয়। তাৰ পিছত ইলেক্ট্ৰ’প্লেটিং প্ৰক্ৰিয়াৰে সূতাবোৰ সোণেৰে প্লেট কৰা হয়। সোণৰ সূতাবোৰৰ ব্ৰাইটেনাৰৰ মাজেৰে পাৰ কৰি দিলে জিলিকনি আৰু বৃদ্ধি পায় । তাৰ পিছত এই সূতাবোৰ ৰিলত ঘাঁ কৰা হয়।
প্ৰাচীন কালত যেতিয়া বহুমূলীয়া ধাতু সস্তা আৰু সহজে উপলব্ধ আছিল,কেৱল প্ৰকৃত জাৰি সূতাহে উৎপাদন কৰা হৈছিল। ঔদ্যোগিক বিপ্লৱ আৰু ইলেক্ট্ৰ’প্লেটিং প্ৰক্ৰিয়াৰ আৱিষ্কাৰৰ বাবে বহুমূলীয়া ধাতুৰ খৰচ কমাবলৈ অনুকৰণ কৌশলৰ অস্তিত্ব আহিল। যিহেতু সোণ আৰু ৰূপৰ পিছত তাম আটাইতকৈ নমনীয় আৰু নমনীয় ধাতু, সেয়েহে বিশুদ্ধ ৰূপৰ ঠাইত ৰূপৰ ইলেক্ট্ৰ’প্লেটেড তামৰ তাঁৰে ল’লে। বিশুদ্ধ সোণৰ পৰিৱৰ্তে সোণালী ৰং সৃষ্টি/প্ৰদান কৰিবলৈ বিভিন্ন আধুনিক ৰং আৰু ৰাসায়নিক পদাৰ্থ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। বিভিন্ন আধুনিক উদ্যোগত বিপুল চাহিদাৰ বাবে বহুমূলীয়া ধাতু আৰু তামও অধিক মূল্যৱান হৈ পৰিল। এইদৰে এটা সস্তীয়া বিকল্প উদ্ভাৱন কৰা হ’ল। সোণ, ৰূপ আৰু তামৰ দৰে পৰম্পৰাগত ধাতুৰ ঠাইত ধাতুৰ জাৰি প্ৰচলিত হয়। এই অপ্ৰকৃত আধুনিক জাৰি ওজনত লঘু আৰু পূৰ্বৰ সংস্কৰণতকৈ অধিক। লগতে ইয়াৰ ৰং নোযোৱা আৰু গাঁঠি নলগা গুণ আছে।
তামৰ মিশ্ৰণৰ পৰা তামৰ তাঁৰ টানি অনুকৰণ জাৰি তৈয়াৰ কৰা হয়। তাৰ পিছত ই একেধৰণৰ প্ৰক্ৰিয়াৰ মাজেৰে পাৰ হয়, মাথোঁ এই ক্ষেত্ৰত, আৰু তাৰ পিছত তাৰ ভিতৰৰ সূতাৰ চাৰিওফালে খাপ কাটি ৰূপেৰে পাতল আৱৰণ দিয়া হয় আৰু টাকুৰী বনোৱা হয়। এই ধৰণৰ জাৰি বিশুদ্ধ জাৰিতকৈ কম খৰচী, কিয়নো ৰূপ আৰু তাম অধিক অৰ্থনৈতিক।
মেটালিক শাৰী আৰিৰ আধুনিকীকৃত সংস্কৰণ আৰু ই সোণ, ৰূপ আৰু তামৰ দৰে পৰম্পৰাগত ধাতুৰ ঠাই লয়। ই বেছি দিনলৈ ভালে থাকে আৰু ওজনত লঘু। ই অকলংকিত আৰু যথেষ্ট সময়ৰ বাবে ইয়াৰ জিলিকনি বজাই ৰাখে।[7][8][9] জাৰি বিভিন্ন ৰূপত ব্যৱহাৰ কৰা হয় যেনে জাৰ্দোজি, কাটাওকি বেল,[10] মুকাইছ,[11] টিলা বা মাৰোৰী ৱৰ্ক,[12] গোটা ৱৰ্ক,[13] আৰু কিনাৰী ৱৰ্ক। ভাৰতৰ পশ্চিম উপকূলৰ গুজৰাট ৰাজ্যৰ চুৰাট হৈছে সকলো ধৰণৰ জাৰি যেনে সূতা, কেন্টিল, লেচ, ফিতা, সীমা, ট্ৰিম, ফ্ৰিঞ্জ, এজ, কৰ্ডনেট, কৰ্ড ইত্যাদিৰ বিশ্বৰ সৰ্বাধিক উৎপাদনকাৰী দেশ।জাৰি নিৰ্মাণৰ কলা বহু শতিকাৰ পৰা পিতৃৰ পৰা পুত্ৰলৈ উত্তৰাধিকাৰী সূত্ৰে লাভ কৰি আহিছে। ভাৰত চৰকাৰে ইয়াক প্ৰাচীন হস্তশিল্পৰ অন্যতম হিচাপে স্বীকৃতি দিছে। বিভিন্ন সম্প্ৰদায়ৰ মহিলা আৰু শিল্পীয়ে বয়ন, এম্ব্ৰয়ডাৰী, ক্ৰ'চেটিং, ব্ৰেইডিং আদিৰ বাবে জাৰি উৎপাদন কৰে [14]
কালবাট্টুন
[সম্পাদনা কৰক]কালাবাটুন হৈছে ধাতুৰ সূতাৰ বাবে এটা প্ৰাচীন শব্দ, যেনে সোণেৰে মেৰিয়াই থোৱা সূতা, যিবোৰ বিভিন্ন ধৰণৰ ব্ৰকেড আৰু এম্ব্ৰয়ডাৰী কলাত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।[15][16]
বিশুদ্ধ জাৰিৰ গুণগত মান
[সম্পাদনা কৰক]২৪৫ গ্ৰাম জাৰিক এটা চিহ্ন বোলে। ইয়াত ১৯১ গ্ৰাম ৰূপ (৭৮ শতাংশ), ৫১.৫৫ গ্ৰাম ৰেচম (২১ শতাংশ), আৰু ২.৪৫ গ্ৰাম সোণ (১ শতাংশ) থাকে।[17]
তথ্য সূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ Linda Lynton (1995). The sari: styles, patterns, history, techniques. H.N. Abrams. ISBN 0-8109-4461-8.
- ↑ Lall, Anusha (20 July 2020). "Traditional Embroideries". yourlibaas. Retrieved 23 Jul 2020.
- ↑ "البشت في الخليج العربي". www.abuhaleeqa.net.
- ↑ Royale, Desi. "The fascinating heritage of Zardozi Embroidery".
- ↑ Éva Ágnes Csató; Bo Isaksson; Carina Jahani (2005). Linguistic Convergence and Areal Diffusion: Case Studies from Iranian, Semitic and Turkic. Psychology Press. p. 175. ISBN 978-0-415-30804-5.
- ↑ Éva Ágnes Csató; Bo Isaksson; Carina Jahani (2005). Linguistic Convergence and Areal Diffusion: Case Studies from Iranian, Semitic and Turkic. Psychology Press. p. 175. ISBN 978-0-415-30804-5.
- ↑ PolkaCoffee, RedPolka. "The History & Manufacturing of Zari". RedPolka.com. Repolka
- ↑ Kanwal Jahan, Process of Thread Making (8 January 2012). "Process of Thread Making". kanwaljahan.wordpress.com. Kanwal Jahan.
- ↑ Discovered India, Zari. "Zari". discoveredindia.
- ↑ It's all about Arts & Crafts, Craft and The Artisans. "Katoki Bel". Craft and The Artisans.
- ↑ Mukesh or Mukeish, Utsavpedia. "Mukesh or Mukeish". Utsavpedia.
- ↑ All About Zari, My Textile Notes (22 April 2011). "Tilla or Marori Work". My Textile Notes.
- ↑ An Encyclopaedia on Crafts of India, Handmade in India. "An Encyclopaedia on Crafts of India". CoHands.
- ↑ "List of Products Produced by Forced or Indentured Child Labor | U.S. Department of Labor".
- ↑ Various Census of India. 1883. p. 138.
- ↑ King, Brenda M. (2005-09-03). Silk and Empire. Manchester University Press. pp. xvii. ISBN 978-0-7190-6700-6.
- ↑ "அழிவை நோக்கி காஞ்சி பட்டு". dinamalar.com. 2011-02-20. Retrieved 2024-11-09.