তিনি গিৰিসংকটৰ বান্ধ

তিনি গিৰিসংকটৰ বান্ধ (চীনা: 三峡大坝; ইংৰাজী: Three Gorges Dam) হৈছে পৃথিৱীৰ আটাইতকৈ বৃহৎ জলবিদ্যুৎ উৎপাদক বান্ধ। এই বান্ধখন চীন দেশৰ হুবেই (Hubei) প্ৰদেশৰ ইচাং (Yichang) চহৰৰ ওচৰত Yangtze নদীৰ ওপৰত অৱস্থিত। ইয়াৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ২,৩৩৫ মিটাৰ (৭,৬৬০ ফুট), উচ্চতা ১৮৫ মিটাৰ (৬০৭ ফুট), আৰু উৎপাদন ক্ষমতা ২২,৫০০ মেগাৱাট, যি বিশ্বৰ যিকোনো অন্য জলবিদ্যুৎ কেন্দ্ৰতকৈ অধিক।^[1]

এই বান্ধ নিৰ্মাণৰ পৰিকল্পনা প্ৰথমবাৰৰ বাবে ১৯১৯ চনত চীনা নেতা চুন ইয়াত-ছেন (Sun Yat-sen)–এ আগবঢ়াইছিল।^[2] ১৯৯২ চনত চীনা ৰাষ্ট্ৰীয় জনতা কংগ্ৰেছ (National People's Congress)–এ বান্ধখনৰ অনুমোদন দিয়ে আৰু ১৯৯৪ চনৰ ১৪ ডিচেম্বৰত নিৰ্মাণ আৰম্ভ হয়।^[3]

বান্ধটোৰ টাৰ্বাইনসমূহ ধাপে ধাপে স্থাপন কৰা হয়; প্ৰথম টাৰ্বাইন ২০০৩ চনত আৰম্ভ হয় আৰু শেষ ইউনিট ২০১২ চনত সম্পূৰ্ণ ৰূপে কাৰ্যকৰী হয়। ২০১৫ চনত এটাৰ সৈতে এখন উন্নত নাও তোলাৰ ব্যৱস্থা (ship lift) সংযুক্ত কৰা হয় যি প্ৰায় ৩,০০০ টন ওজনৰ নাও উঠাই লৈ যাব পাৰে।^[4]

এই বান্ধ নিৰ্মাণৰ মুখ্য উদ্দেশ্য আছিল: (১) ইয়াংজ়ি নদীৰ নিয়মিত বানপানীৰ পৰা ৰক্ষা কৰা, (২) নৌপথ উন্নয়ন, আৰু (৩) বিশাল পৰিমাণে বিদ্যুৎ উৎপাদন।^[5]

বিতৰ্ক আৰু সামাজিক-পৰিবেশগত প্ৰভাব

তিনিগিৰিসংকটৰ বান্ধ বিশ্ববিখ্যাত কিন্তু অত্যন্ত বিতৰ্কিত—বিভিন্ন সামাজিক, ভৌগোলিক আৰু পৰিবেশগত প্ৰভাবৰ বাবে। আনুমানিক ১.৩–১.৪ লক্ষ লোক পুনঃবাস স্থাপন ব্যাহত হয়, আৰু ১৩খন চহৰ, ১৪০খন নগৰ আৰু ১৩৫০খন গাঁও পানীয়ে গ্ৰাস কৰে।^[6]^[7] পানীয় জলাধাৰৰ ফলত ভূমিস্খলন আৰু ভূমিকম্পৰ মাত্ৰা বৃদ্ধি পায়।^[8]^[9]

এই বান্ধৰ ফলত নদীৰ তলদেশত ছেডিমেণ্ট ৰোধিত হ'ব, আৰু Yangtze-ৰ তলদেশত অণুক্ষয় আৰু জলাভূমি সংকট দেখা দিব।^[10] ইয়াৰ ফলত মাছ সংকট, ডেল্টা সংকট আৰু পলিনেশ্যন সংকট দেখা যায়, আৰু Yangtze Sturgeon, Narrow-ridged finless porpoise আদি বিপন্ন প্ৰজাতি সংকটত পৰে।^[11]^[12]

অন্যহাতে, বান্ধটো ২০১০ চনত হোৱা ডাঙৰ বানপানীল সময়ত কেন্দ্ৰীয় চীনৰ নগৰসমূহ ৰক্ষা কৰিছে, যদিও জনস্বাস্থ্য, কৃষিকল্প, নদ-নদী ইত্যাদি ক্ষেত্ৰত নেতিবাচক প্ৰভাব দেখা যায়।^[11]^[10]

পৰিকল্পনা আৰু বিকল্প মতামত

কাৰ্যকৰী সমালোচকসকল মতে, যদি সৰু, সস্তীয়া, কিন্তু অধিক বহুমুখী বান্ধ বা জল-নিয়ন্ত্ৰণ আৰ্হি ব্যৱহৃত হ'লহেঁতেন, তেন্তে বান্ধৰ এই বৃহৎ সামাজিক আৰু পৰিবেশগত মূল্যভাৰ কিছু হ্ৰাস পালেহেঁতেন।^[6]^[7]

চীন চৰকাৰে দাবি কৰে যে, বান্ধৰ সৈতে ষ্ট্ৰাকচাৰবিলাক ভূমিকম্প আৰু ভূমিস্খলন নিয়ন্ত্ৰণত ৰখা হৈছে, যদিও কিছু অঞ্চলত নিৰাপত্তা উদ্বেগ ক্ৰমাগত বিদ্যমান।^[8]

তথ্য সংগ্ৰহ

[britannica-1] Three Gorges Dam – Britannica

[history-2] Three Gorges Dam History – History.com

[worldatlas-3] WorldAtlas – Where is the Three Gorges Dam^{[সংযোগবিহীন উৎস]}

[engineering-4] Engineering.com – Three Gorges Dam Facts^{[সংযোগবিহীন উৎস]}

[energy-5] Hydropower – International Energy Agency

[britcont-6] 6.0 ^6.1 Britannica – History and controversy

[bizinsider-7] 7.0 ^7.1 Three Gorges Dam is turning out to be a huge mistake

[retrslope-8] 8.0 ^8.1 China says Three Gorges mega-dam threats controlled

[reterslideshow-9] Thousands being moved from China's Three Gorges

[retersediment-10] 10.0 ^10.1 Three Gorges dam causes downstream erosion

[britenv-11] 11.0 ^11.1 Yangtze River floods

[yanzbio-12] Environmental impact of reservoirs

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]