ধাতুবিজ্ঞান
 |
ধাতুবিজ্ঞান, যিয়ে ধাতুৰ বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তি দুয়োটাকে সামৰি লয়, য'ত ধাতুৰ উৎপাদন আৰু গ্ৰাহক আৰু নিৰ্মাতা উভয়ৰে বাবে সামগ্ৰীত ব্যৱহৃত ধাতুৰ উপাদানৰ অভিযান্ত্ৰিকীকৰণ অন্তৰ্ভুক্ত। ধাতুবিদ্যা ধাতুৰ কামৰ শিল্পৰ পৰা পৃথক। চিকিৎসা বিজ্ঞানে কাৰিকৰী উন্নতিৰ বাবে চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ ওপৰত যিদৰে নিৰ্ভৰ কৰে, ঠিক সেইদৰেই ধাতুবিদ্যাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। ধাতুবিজ্ঞানৰ এজন বিশেষজ্ঞ অনুশীলনকাৰীক ধাতুবিদ হিচাপে জনা যায়।
ধাতুবিজ্ঞানক আৰু দুটা বহল ভাগত বিভক্ত কৰা হৈছে: ৰাসায়নিক ধাতুবিজ্ঞান আৰু ভৌতিক ধাতুবিজ্ঞান। ৰাসায়নিক ধাতুবিজ্ঞান মূলতঃ ধাতুৰ হ্ৰাস আৰু অক্সিডেচন, আৰু ধাতুৰ ৰাসায়নিক কাৰ্য্যক্ষমতাৰ সৈতে জড়িত। ৰাসায়নিক ধাতুবিজ্ঞানৰ অধ্যয়নৰ বিষয়সমূহৰ ভিতৰত খনিজ প্ৰক্ৰিয়াকৰণ, ধাতু নিষ্কাশন, তাপগতিবিদ্যা, বিদ্যুৎ ৰসায়ন, আৰু ৰাসায়নিক অৱক্ষয় ( জাৰণ ) আদি অন্তৰ্ভুক্ত।[1] ইয়াৰ বিপৰীতে ভৌতিক ধাতুবিদ্যাই ধাতুৰ যান্ত্ৰিক ধৰ্ম, ধাতুৰ ভৌতিক ধৰ্ম আৰু ধাতুৰ ভৌতিক কাৰ্য্যক্ষমতাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে। ভৌতিক ধাতুবিজ্ঞানত অধ্যয়ন কৰা বিষয়সমূহৰ ভিতৰত আছে স্ফটিকবিজ্ঞান, পদাৰ্থৰ বৈশিষ্ট্য নিৰ্ণয়, যান্ত্ৰিক ধাতুবিজ্ঞান, পৰ্যায় ৰূপান্তৰ আৰু বিফলতা ব্যৱস্থা।[2]
ঐতিহাসিকভাৱে ধাতুবিজ্ঞানে প্ৰধানকৈ ধাতু উৎপাদনৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰি আহিছে। ধাতু উৎপাদন আৰম্ভ হয় অক্সিজেনৰ প্ৰক্ৰিয়াকৰণৰ পৰা ধাতু উলিয়াবলৈ, আৰু ইয়াত ধাতুৰ মিশ্ৰণেৰে মিশ্ৰণ তৈয়াৰ কৰা হয়। ধাতুৰ মিশ্ৰণ প্ৰায়ে অন্ততঃ দুটা ভিন্ন ধাতুৰ মৌলৰ মিশ্ৰণ। কিন্তু কোনো প্ৰয়োগৰ বাবে উপযুক্ত ধৰ্ম লাভ কৰিবলৈ মিশ্ৰণত প্ৰায়ে অধাতুৰ মৌল যোগ কৰা হয়। ধাতু উৎপাদনৰ অধ্যয়নক লৌহ ধাতুবিজ্ঞান (ক'লা ধাতুবিজ্ঞান বুলিও কোৱা হয়) আৰু অলৌহ ধাতুবিজ্ঞান, ৰঙীন ধাতুবিজ্ঞান বুলিও কোৱা হয় বুলি উপবিভক্ত কৰা হয়।
লৌহ ধাতুবিদ্যাত লোহাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি প্ৰক্ৰিয়া আৰু মিশ্ৰণ জড়িত হৈ থাকে, আনহাতে অলৌহ ধাতুবিজ্ঞানত অন্য ধাতুৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি প্ৰক্ৰিয়া আৰু মিশ্ৰণ জড়িত হৈ থাকে। বিশ্বৰ ধাতু উৎপাদনৰ ৯৫% লৌহ ধাতুৰ উৎপাদন।[3]
আধুনিক ধাতুবিদসকলে উদীয়মান আৰু পৰম্পৰাগত দুয়োটা ক্ষেত্ৰতে বস্তু বিজ্ঞানী আৰু অন্যান্য অভিযন্তাৰ সৈতে আন্তঃশাখা দলৰ অংশ হিচাপে কাম কৰে। কিছুমান পৰম্পৰাগত ক্ষেত্ৰৰ ভিতৰত খনিজ প্ৰক্ৰিয়াকৰণ, ধাতু উৎপাদন, তাপ পৰিশোধন, বিফলতা বিশ্লেষণ, আৰু ধাতুৰ সংযোগ (ৱেল্ডিং, ব্ৰেজিং, আৰু ছল্ডাৰিংকে ধৰি) অন্তৰ্ভুক্ত। ধাতুবিদসকলৰ বাবে উদীয়মান ক্ষেত্ৰসমূহৰ ভিতৰত আছে নেন' প্ৰযুক্তি, অতিপৰিবাহী, কম্পোজিট, জৈৱ-চিকিৎসা সামগ্ৰী, ইলেক্ট্ৰনিক পদাৰ্থ (অৰ্ধপৰিবাহী) আৰু পৃষ্ঠ অভিযান্ত্ৰিক।
তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ Moore, John Jeremy; Boyce, E. A. (1990). Chemical Metallurgy. doi:10.1016/c2013-0-00969-3. ISBN 978-0408053693.
- ↑ Raghavan, V (2015). Physical Metallurgy: Principles and Practice (3rd সম্পাদনা). PHI Learning. ISBN 978-8120351707. https://books.google.com/books?id=TNDKCgAAQBAJ। আহৰণ কৰা হৈছে: 20 September 2020.
- ↑ "Металлургия" Archived 18 January 2015 at the Wayback Machine. in The Great Soviet Encyclopedia. 1979.