ধৈৱত (স্বৰ)
.jpg)
ধৈৱত (Sanskrit: धैवत, romanized: Dhaivata [d̪ʱaɪ̯ʋɐt̪ɐ]) হৈছে হিন্দুঃস্থানী আৰু কৰ্ণাটক সংগীতৰ সাতটা স্বৰৰ ভিতৰত ষষ্ঠ আৰু শেষৰ আগৰ স্বৰ।[1][2] ধৈৱত হৈছে ध (Dha) শব্দাংশৰ দীঘলীয়া ৰূপ।[3]
বিশদ
[সম্পাদনা কৰক]নিম্নলিখিত হৈছে ধৈৱত আৰু ভাৰতীয় শাস্ত্ৰীয় সংগীতত ইয়াৰ গুৰুত্বৰ বিষয়ে তথ্য:
- ধৈৱত হৈছে এটা অষ্টক বা সপ্তকৰ ষষ্ঠ স্বৰ।
- ধৈৱত হৈছে পঞ্চম (পা)ৰ তাৎক্ষণিক পৰৱৰ্তী স্বৰ।
- ধৈৱতৰ স্বৰ হৈছে কোমল আৰু শুদ্ধ।
- কোৱা হয় যে ষড়জ হৈছে সেই মৌলিক স্বৰ যাৰপৰা অন্য ছয়টা স্বৰৰ উৎপত্তি হয়। ষড়জ শব্দটো ভাঙিলে আমি পাওঁ, ষড় আৰু জ। ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে ষড় হৈছে ৬ আৰু জ হৈছে মাৰাঠীত 'জন্ম দিয়া'।[4] সেয়েহে মূলতঃ অনুবাদ হৈছে:
ষড়্ - ৬, জ - জন্ম। সেয়েহে, ই সমষ্টিগতভাৱে অন্য ৬টা স্বৰৰ জন্ম দিয়াৰ অৰ্থ।
সেয়েহে ধা স্বৰটো ষড়জৰপৰা গঠিত হয়।
- ধৈৱতৰ কম্পনাংক হৈছে ৪০০ হাৰ্টজ। সাতটা স্বৰৰ কম্পনাংকও তলত দিয়া হৈছে: সা ২৪০ হাৰ্টজ, ৰে ২৭০ হাৰ্টজ, গা ৩০০ হাৰ্টজ, মা ৩২০ হাৰ্টজ, পা ৩৬০ হাৰ্টজ, ধা ৪০০ হাৰ্টজ, আৰু নি ৪৫০ হাৰ্টজ, সা ৪৮০ হাৰ্টজ (তাৰ সপ্তক) ........ (আৰু তেনেকৈয়ে চলি থাকে)।
ফলত, ৭২০ হাৰ্টজৰ পাৰ (তাৰ সপ্তক) পিছত ধাৰ কম্পনাংক হৈছে ৮০০ হাৰ্টজ, অৰ্থাৎ নিম্ন অষ্টকৰ ধাৰ দ্বিগুণ।
- ধৈৱতৰ ৩টা শ্ৰুতি আছে। পূৰ্বতে মুখ্য শ্ৰুতি, কেৱল ধাৰ বাবে নহয়, অন্য সকলো স্বৰৰ বাবেও, শেষ শ্ৰুতিত আছিল, কিন্তু এতিয়া ই প্ৰথম শ্ৰুতিত ধৰা হয়।
উদাহৰণস্বৰূপ, যদি এইবোৰ ধাৰ ৩টা শ্ৰুতি হয়, তেন্তে,
পূৰ্বতে এইটো আছিল ধাৰ মুখ্য শ্ৰুতিৰ স্থান। ^ ১ ২ ৩ ^ কিন্তু এতিয়া এই স্থানটো ধাৰ মুখ্য শ্ৰুতি হৈছে।
- ষড়জ (সা) আৰু পঞ্চম (পা)ৰ বাহিৰে অন্য সকলো স্বৰ কোমল বা তীব্ৰ স্বৰ হ’ব পাৰে, কিন্তু সা আৰু পা সদায় শুদ্ধ স্বৰ। সেয়েহে সা আৰু পাক অচল স্বৰ বোলা হয়, কাৰণ এই স্বৰসমূহ নিজৰ মূল স্থানৰপৰা স্থানান্তৰিত নহয়। ৰে, গা, মা, ধা, নি স্বৰসমূহক চল স্বৰ বোলা হয়, কাৰণ এই স্বৰসমূহ নিজৰ মূল স্থানৰপৰা স্থানান্তৰিত হয়।
সা, ৰে, গা, মা, পা, ধা, নি - শুদ্ধ স্বৰ ৰে, গা, ধা, নি - কোমল স্বৰ মা - তীব্ৰ স্বৰ
- ভৈৰৱ ঠাট, পূৰ্বী ঠাট, আশাৱৰী ঠাট, ভৈৰৱী ঠাট আৰু তোড়ী ঠাটৰ ৰাগসমূহত কোমল ধৈৱত থাকে, বাকী ঠাটসমূহত শুদ্ধ ধৈৱত থাকে।
- যিবোৰ ৰাগত ধা বাদী স্বৰ - ৰাগ ভৈৰৱ, ইত্যাদি। যিবোৰ ৰাগত ধা সমবাদী স্বৰ - ৰাগ কালিংদা, ইত্যাদি।
- ধাৰণাগতভাৱে ক’বলৈ গ’লে, ধাক ধৰ্ম বুলি কোৱা হয়, ধৰ্ম অৰ্থাৎ তিনিজন প্ৰধান দেৱতা, ব্ৰহ্মা, বিষ্ণু আৰু শিৱ প্ৰথমে সৃষ্টি হৈছিল অৰ্থাৎ সাকাৰ ব্ৰহ্মা (সা) আৰু তাৰ পিছত এই তিনি দেৱতাই ঋষিমুনি অৰ্থাৎ ৰে সৃষ্টি কৰিছিল, তাৰ পিছত গন্ধৰ্বসকলক গীত গোৱাৰ বাবে সৃষ্টি কৰা হৈছিল, তাৰ পিছত দেৱৰাজ ইন্দ্ৰ বা ৰজা ইন্দ্ৰ অৰ্থাৎ মহীপাল সৃষ্টি কৰা হৈছিল, মহীপাল (ৰজা) বা ৰজা সৃষ্টি হোৱাৰ পিছত প্ৰজা বা সাধাৰণ নাগৰিক বা জনসাধাৰণ সৃষ্টি কৰা হৈছিল, আৰু জনসাধাৰণৰ নিজৰ ধৰ্ম বা কৰ্তব্য/ধৰ্ম থকাৰ বাবে ধৰ্ম সৃষ্টি কৰা হৈছিল। ধাৰ গুৰুত্ব প্ৰকাশ কৰিবলৈ ধাক ধৰ্ম বা কৰ্তব্য/ধৰ্মৰ সংক্ষিপ্ত ৰূপ হিচাপে গঢ়া হৈছে।[5]
- ধৈৱতৰ উৎস হৈছে ঘোঁৰাৰ হ্ৰেষা শব্দ বুলি কোৱা হয়।[6][7]
- ধৈৱত বৃহস্পতি গ্ৰহৰ সৈতে সম্পৰ্কিত।[6]
- ধৈৱত হালধীয়া ৰঙৰ সৈতে সম্পৰ্কিত।[6]
অধিক জানক
[সম্পাদনা কৰক]- হিন্দুঃস্থানী শাস্ত্ৰীয় সংগীতৰ ৰাগৰ তালিকা
- স্বৰ
- ষড়জ (সা)
- ঋষভ (ৰে)
- গান্ধাৰ (গা)
- মধ্যম (মা)
- পঞ্চম (পা)
- নিষাদ (নি)
তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ Rahaim, Matthew (20 May 2013) (en ভাষাত). Musicking Bodies: Gesture and Voice in Hindustani Music. Wesleyan University Press. পৃষ্ঠা. 93. ISBN 978-0-8195-7327-8. https://books.google.com/books?id=eBNEEvVb3g4C&dq=Dhaivat&pg=PA93.
- ↑ "ভাৰতীয় শাস্ত্ৰীয় সংগীতত অষ্টকৰ স্বৰসমূহ - Raag Hindustani". https://raag-hindustani.com/Notes.html.
- ↑ https://brainly.in/question/4916824 সাঁচ:Bare URL inline
- ↑ "ষড়জৰ ৭টা ছাঁ". 30 January 2013. https://saxonianfolkways.wordpress.com/2013/01/30/the-7-shadows-of-shadja.
- ↑ "সংগীতত সাতটা সুৰৰ (সা ৰে গা মা পা ধা নি সা) তাৎপৰ্য কি? - Quora". https://www.quora.com/What-is-the-significance-of-Seven-Sur-Sa-Re-Ga-Ma-Pa-Dha-Ni-Sa-in-music.
- ↑ 6.0 6.1 6.2 "স্বৰ আৰু শ্ৰুতি". 21 March 2017. https://adharashadja.wordpress.com/2017/03/21/swara-and-shruti/#:~:text=SHRUTIS.
- ↑ "ভাৰতীয় শাস্ত্ৰীয় সংগীতৰ ৰাগ ৰাগিনী পদ্ধতি". 15 March 2007. https://www.dollsofindia.com/library/raga_ragini/.