সমললৈ যাওক

নন্দিনাগৰী

অসমীয়া ৱিকিপিডিয়াৰ পৰা
Nandināgarī

নন্দিনাগৰী লিপিত লেখা নন্দিনাগৰী শব্দ
প্ৰকাৰ Abugida
ভাষা সংস্কৃত আৰু কানাড়া
সময় ১১ৰ পৰা ১৯শ শতিকা
মাতৃ লিপি
ভগ্নী লিপি দেৱনাগৰী, কৈথী, গুজৰাটী লিপি, মোদী
ইউনিক'ড ৰে'ঞ্জ U+119A0–U+119FF
টোকা: এই পৃষ্ঠাত IPA চিহ্ন থাকিব পাৰে।
ব্ৰাহ্মী লিপি
ব্ৰাহ্মী লিপি আৰু ইয়াৰ উদ্ভৱসমূহ
ব্ৰাহ্মী লিপি
ব্ৰাহ্মী লিপি আৰু ইয়াৰ উদ্ভৱসমূহ
নন্দিনাগৰী লিপিত তামৰ ফলিত খোদিত সদাশিৱ ৰায়ৰ ষোড়শ শতিকাৰ এটি সংস্কৃত নথি।[1] ঐতিহাসিকভাৱে ধাতুৰ প্লেটত শিলালিপি সৃষ্টি কৰি তথা বিশেষভাৱে তৈয়াৰী তালপাত, শিল আৰু কাগজত লেখি নন্দিনাগৰী লিপিত হস্তলিপি আৰু তথ্য সংৰক্ষণ কৰা হৈছিল।

নন্দিনাগৰী (ইংৰাজী: Nandināgarī) হৈছে ৭ম শতিকাত প্ৰকাশ পোৱা নাগৰী লিপিৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা এটি ব্ৰাহ্মিক লিপি।[2] এই লিপি আৰু ইয়াৰ ভিন্ন ৰূপসমূহ মধ্য দাক্ষিণাত্য অঞ্চল আৰু দক্ষিণ ভাৰতত ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। নন্দিনাগৰী লিপিত প্ৰচুৰ পৰিমাণত সংস্কৃত হস্তলিপি দেখা যায় যদিও এতিয়াও ইয়াৰ লিপ্যন্তৰ হোৱা নাই।[2][3][4] হিন্দু ধৰ্মৰ দ্বৈত বেদান্ত বিদ্যালয়ৰ মাধৱাচাৰ্য্যৰ কিছু হস্তলিপি নন্দিনাগৰী লিপিত পোৱা যায়।[5]

ই দেৱনাগৰী ভগ্নী লিপি, যি ভাৰতৰ আন ঠাইতো প্ৰচলিত।[6]

ব্যুৎপত্তি

[সম্পাদনা কৰক]

নগৰৰপৰা নাগৰী শব্দটো আহিছে যাৰ অৰ্থ হৈছে চহৰ।[7]

হায়দৰাবাদৰ নন্দী নগৰৰ পৰা ২১২ কিলোমিটাৰ দূৰত অৱস্থিত মহবুবাবাদত কাকতীয় যুগৰ নন্দিনাগৰী শিলালিপি পোৱা গৈছে।[8] 

এই লিপিৰ প্ৰথম অংশৰ নন্দি শব্দৰ উৎস সম্পৰ্কে বিশেষ তথ্য পোৱা নাযায়। ইয়াৰ অৰ্থ পৱিত্ৰ বা শুভ হ’ব পাৰে।[উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন] ভগৱান শিৱৰ বৃষভ বাহনক নন্দী বুলি জনা যায়, ই পূজনীয় আৰু ইয়ে নন্দিনাগৰী লিপিৰ উৎস বুলি ভাবিব পৰা যায়।[উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন]

ইতিহাস

[সম্পাদনা কৰক]

নন্দিনাগৰী হৈছে একপ্ৰকাৰ ব্ৰাহ্মী-আধাৰিত লিপি, যি লিপি ১১শ আৰু ১৯শ শতিকাৰ মাজভাগত দক্ষিণ ভাৰতৰ দক্ষিণ মহাৰাষ্ট্ৰ, কৰ্ণাটক আৰু অন্ধ্ৰ প্ৰদেশত সংস্কৃতত হস্তলিপি আৰু শিলালিপি প্ৰস্তুত কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। ই নাগৰী লিপিৰ কেন্দ্ৰীয় গোটৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছে আৰু দেৱনাগৰীৰ সৈতে ইয়াৰ সম্পৰ্ক আছে। নন্দিনাগৰীৰ কেইবাটাও শৈলী আছে, যাক পণ্ডিতসকলে এই লিপিৰ ভিন্ন ৰূপ ৰূপে বিবেচনা কৰিছে।[6][9]

তামিলনাডু নন্দিনাগৰীৰ কিছুমান প্ৰাচীন শিলালিপি পোৱা গৈছে। তামিলনাডুৰ উপকূলৰ মামাল্লাপুৰম থকা ৮ম শতিকাৰ নৰসিংহ পল্লৱৰ শিলালিপি, চোল ৰজা ৰাজাৰাজৰ সময়ৰ ১০ম শতিকাৰ মুদ্ৰা, ৯ম শতিকাৰ আয় ৰজা বৰাগুনমৰ পালিয়াম তামৰ প্লেট শিলালিপি সকলোবোৰ নন্দিনাগৰী লিপিত আছে।[10][11] এটি ঋগ্বেদ হস্তলিপি নন্দিনাগৰী লিপিত লিখা পোৱা গৈছে[12], লগতে অন্যান্য বেদৰ হস্তলিপিও পোৱা যায়।[13] খ্ৰীষ্টপূৰ্ব প্ৰথম শতিকাৰ বিক্ৰমচৰিতৰ হস্তলিপি, যাক বিক্ৰমৰ দুঃসাহসিক অভিযান বা হিন্দু বুক অৱ টেলছ[14] বুলিও জনা যায়, নন্দিনাগৰী লিপিত পোৱা গৈছে।[15]

কেৰালাৰ ট্ৰাভাঙ্কোৰ মন্দিৰত নন্দিনাগৰী লিপিত এটি অনন্তশয়ন মাহাত্ম্য তালপাতৰ হস্তলিপি পোৱা গৈছে।[16]

সংস্কৃত ভাষা লিখিবলৈ নন্দিনাগৰী লিপি ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল, আৰু বিজয়নগৰ সাম্ৰাজ্যৰ বহুতো সংস্কৃত তাম্ৰপত্ৰ শিলালিপি সেই লিপিত লিখা হৈছিল।[1]

এটি নন্দীনাগৰী হস্তলিপি
এটি নন্দীনাগৰী হস্তলিপি 

দক্ষিণ ভাৰতত নন্দিনাগৰী লিখা অসংখ্য সংস্কৃত হস্তলিপি আৱিষ্কাৰ কৰা হৈছে, কিন্তু ই ভাৰতৰ আটাইতকৈ কম নথিভুক্ত আৰু অধ্যয়ন কৰা প্ৰাচীন লিপিৰ ভিতৰত এটা।[17] এই হস্তলিপিসমূহে বেদ, দৰ্শন, প্ৰাচীন ৰচনাসমূহৰ বিষয়ত কৰা ভাষ্য[18], পৌৰাণিক কাহিনী, বিজ্ঞান আৰু কলাক সামৰি লয়।[4][19][20] এই হস্তলিপিসমূহ পুথিভঁৰালত, বিশেষকৈ দেশৰ দক্ষিণ অঞ্চলৰ পুথিভঁৰালসমূহত সংৰক্ষণ কৰা হৈছে।[3] কিছুমান নন্দিনাগৰী গ্ৰন্থ দ্বি-লিপিত আছে য’ত অন্যান্য প্ৰধান দক্ষিণ ভাৰতৰ ভাষাৰ লিপি যেনে তেলেগু, তামিল, মালয়ালম আৰু কানাড়া লিপি অন্তৰ্ভুক্ত হৈ আছে।[21]

দেৱনাগৰীৰ সৈতে তুলনা

[সম্পাদনা কৰক]

নন্দিনাগৰী আৰু দেৱনাগৰী লিপি অতি ঘনিষ্ঠ আৰু ইয়াৰ মাজত বহুখিনি সাদৃশ্য আছে, কিন্তু সেইবোৰে পদ্ধতিগত পাৰ্থক্যও দেখুৱায়। নন্দিনাগৰী লিপিৰ স্বৰধ্বনিৰ আকাৰ দেৱনাগৰীৰপৰা বহুখিনি পৃথক আৰু ব্যঞ্জনবৰ্ণৰ আকাৰ কম পৃথক।[1] ইয়াৰ প্ৰতিটো আখৰৰ ওপৰত মাত্ৰা আছে কিন্তু এই মাত্ৰাই গোটেই আখৰবোৰক এডাল দীঘল, সংযুক্ত, আনুভূমিক ৰেখা (শিৰোৰেখা) হিচাপে এটা শব্দত সংযুক্ত নকৰে। সেয়েহে নন্দিনাগৰী দেৱনাগৰীৰ ভগ্নী লিপি যদিও ই ক্ষুদ্ৰ বা নগন্য সংস্কৰণ নহয়।[6]

নন্দিনাগৰী হস্তলিপিসমূহত সৌন্দৰ্য্য আৰু শৈলীগত পাৰ্থক্যও দেখা যায়। উদাহৰণস্বৰূপে, সুকীয়া অনুস্বৰৰ ব্যৱহাৰ আৰু প্ৰতিটো স্তুতিগীত বা শ্লোক লেবেল কৰাৰ পদ্ধতি বেলেগ।[22]

এই তালিকাখনে নন্দীনাগৰী লিপিক দেখুৱাইছে।
এই তালিকাখনে নন্দীনাগৰী লিপিক দেখুৱাইছে। 

ইউনিক’ড

[সম্পাদনা কৰক]

২০১৯ চনৰ মাৰ্চ মাহত নন্দিনাগৰী লিপিৰ ১২তম সংস্কৰণটি মুকলি কৰি ইয়াক ইউনিক’ড ষ্টেণ্ডাৰ্ডত যোগ কৰা হৈছিল।

নন্দিনাগৰীৰ বাবে ইউনিক’ড ব্লক হ’ল U + 119A0-U + 119FF:U+119A0–U+119FF

নন্দিনাগৰী[1][2]
ইউনিক’ড চাৰ্ট (PDF)
  0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E F
U+119Ax 𑦠 𑦡 𑦢 𑦣 𑦤 𑦥 𑦦 𑦧 𑦪 𑦫 𑦬 𑦭 𑦮 𑦯
U+119Bx 𑦰 𑦱 𑦲 𑦳 𑦴 𑦵 𑦶 𑦷 𑦸 𑦹 𑦺 𑦻 𑦼 𑦽 𑦾 𑦿
U+119Cx 𑧀 𑧁 𑧂 𑧃 𑧄 𑧅 𑧆 𑧇 𑧈 𑧉 𑧊 𑧋 𑧌 𑧍 𑧎 𑧏
U+119Dx 𑧐 𑧑 𑧒 𑧓 𑧔 𑧕 𑧖 𑧗 𑧚 𑧛 𑧜 𑧝 𑧞 𑧟
U+119Ex 𑧠 𑧡 𑧢 𑧣 𑧤
U+119Fx
টোকা
১.^ ইউনিকি’ড সংস্কৰণ ১৬.০ অনুসৰি
২.^ ধূসৰ এলেকাই অনিৰ্ধাৰিত স্থান বুজাইছে।


তথ্যসূত্ৰ

[সম্পাদনা কৰক]
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 Prathima, G. & Rao, G. K. (2011). A Survey of Nandinagari Manuscript Recognition System. International Journal of Science & Technology, 1(1), 30-36.
  2. ↑ 2.0 2.1 George Cardona and Danesh Jain (2003), The Indo-Aryan Languages, Routledge, আই.এচ.বি.এন. 978-0415772945, page 75
  3. ↑ 3.0 3.1 Reinhold Grünendahl (2001), South Indian Scripts in Sanskrit Manuscripts and Prints, Otto Harrassowitz Verlag, আই.এচ.বি.এন. 978-3447045049ISBN 978-3447045049, pages xxii, 201-210
  4. ↑ 4.0 4.1 P. Visalakshy (2003), The Fundamentals of Manuscriptology, Dravidian Linguistics Association, আই.এচ.বি.এন. 978-8185691107, pages 55-62
  5. ↑ Friedrich Otto Schrader (1988), A descriptive catalogue of the Sanskrit manuscripts in the Adyar Library, Otto Harrassowitz Verlag
  6. ↑ 6.0 6.1 6.2 Pandey, Anshuman. (2013). Preliminary Proposal to Encode Nandinagari in ISO/IEC 10646.
  7. ↑ "Sanskrit and Tamil Dictionaries". www.sanskrit-lexicon.uni-koeln.de. https://www.sanskrit-lexicon.uni-koeln.de/scans/MWScan/tamil/index.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2021-05-22. 
  8. ↑ U. Sudhakar Reddy (Jun 12, 2018). "Kakatiya dynasty: Nandinagar script inscription from Kakatiya rule found in Mahabubabad | Hyderabad News - Times of India" (en ভাষাত). The Times of India. https://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/nandinagar-script-inscription-from-kakatiya-rule-found-in-mahabubabad/articleshow/64552371.cms। আহৰণ কৰা হৈছে: 2021-05-22. 
  9. ↑ Pandey, Anshuman. (2017). Final proposal to encode Nandinagari in Unicode.
  10. ↑ Nagari script Archived 2016-03-04 at the Wayback Machine Department of Archaeology, Government of Tamil Nadu (2011)
  11. ↑ I Nakacami (2008), Mahabalipuram (Mamallapuram), Oxford University Press, আই.এচ.বি.এন. 978-0195693737, pages 29-30
  12. ↑ AC Burnell, Elements of South-Indian Palaeography from the Fourth to the Seventeenth Century AD, Cambridge University Press, আই.এচ.বি.এন. 978-1108046107, page 61 with footnote 1
  13. ↑ MacKenzie Collection of Oriental Manuscripts, p. PA3, গুগুল বুকচ্‌ত, Asiatic Society of Bengal, pages 3, 6-7
  14. ↑ A Hindu Book of Tales: The Vikramacarita, Franklin Edgerton, The American Journal of Philology, Volume 33, No. 131, page 249-252
  15. ↑ A Hindu Book of Tales: The Vikramacarita, Franklin Edgerton, The American Journal of Philology, Volume 33, No. 131, page 262
  16. ↑ H. H. Wilson and Colin Mackenzie, Mackenzie Collection: A Descriptive Catalogue of the Oriental Manuscripts, p. 62, গুগুল বুকচ্‌ত, Asiatic Society, page 62
  17. ↑ Reinhold Grünendahl (2001), South Indian Scripts in Sanskrit Manuscripts and Prints: Grantha Tamil - Malayalam - Telugu - Kannada - Nandinagari, Otto Harrassowitz Verlag, আই.এচ.বি.এন. 978-3447045049, page xxii
  18. ↑ David Pingree (1981), Census of the Exact Sciences in Sanskrit, Volume 4, American Philosophical Society, আই.এচ.বি.এন. 978-0871691460, pages 29, 201, 217, 260, 269, 409
  19. ↑ A Descriptive Catalogue of the Oriental Manuscripts, p. PA2, গুগুল বুকচ্‌ত, H. H. Wilson, Mackenzie Collection of Nandinagari, Devanagari, Grandham and Telugu Manuscripts (South India), pages 2-8, 12-14
  20. ↑ David Pingree (1970), Census of the Exact Sciences in Sanskrit, Volume 5, American Philosophical Society, আই.এচ.বি.এন. 978-0871692139, pages 26-27, 79-81, 237-241
  21. ↑ David Pingree (1970), Census of the Exact Sciences in Sanskrit, Volume 1 and 2, American Philosophical Society, আই.এচ.বি.এন. 978-0871690814, see Preface and Introduction
  22. ↑ Srinidhi (2015), Encoding of Vedic characters used in non-Devanagari scripts, UNICODE International, pages 7-9
"https://as.wikipedia.org/w/index.php?title=নন্দিনাগৰী&oldid=468422"ৰ পৰা অনা হৈছে