নিউক্লীয় বিভাজন
- লিকুইড ড্ৰ'প মডেলৰ দ্বাৰা ফিছনৰ প্ৰতিচ্ছবি
- প্ৰথম নিউক্লিয়াৰ ৰিয়েক্টৰ Chicago Pile-1
- ডিমন কোৰ — এটা ক্ৰিটিকেলিটী পৰীক্ষা
- প্ৰথম নিউক্লিয়াৰ পৰীক্ষা ট্ৰিনিটি
- Ivy King — কেৱল ফিছনভিত্তিক সৰ্ববৃহৎ বিস্ফোৰণ
- কেটেনম নিউক্লিয়াৰ পাৱাৰ প্লাণ্টৰ পৰা নিৰ্গত তাপ
- চেৰেংকভ ৰশ্মি — ফিছন উৎপাদনত হোৱা বিটা ক্ষয়ৰ ফল
নিউক্লীয় বিভাজন বা নিউক্লিয়াৰ ফিছন (nuclear fission) হৈছে এক ধৰণৰ নিউক্লিয়াৰ প্ৰতিক্ৰিয়া, য’ত এটা পৰমাণুৰ নিউক্লিয়াছ দুটা বা ততোধিক সৰু নিউক্লিয়াছত বিভক্ত হয়। এই প্ৰক্ৰিয়াত প্ৰায়ে গামা ফ'টন উৎপন্ন হয় আৰু ৰেডিঅ’এক্টিভ ক্ষয়ৰ তুলনাত বহুত বেছি শক্তি মুক্ত কৰে।
এই নিউক্লিয়াৰ প্ৰতিক্ৰিয়াটো Otto Hahn আৰু Fritz Strassmann নামৰ ৰসায়নবিদে ১৯৩৮ চনৰ ১৯ ডিচেম্বৰত আৱিষ্কাৰ কৰে, আৰু তাৰ তাত্ত্বিক ব্যাখ্যা physicist Lise Meitner আৰু Otto Robert Frisch-এ ১৯৩৯ চনৰ জানুৱাৰীত আগবঢ়ায়। Frisch-এ এই প্ৰক্ৰিয়াটোৰ নাম ৰাখে fission, জীৱ কোষৰ বিভাজনৰ লগত মিল ৰাখি। ফেব্ৰুৱাৰী ১৯৩৯ চনত, Hahn আৰু Strassmann-এ পুনৰ প্ৰকাশিত কাগজত এই ফিছন প্ৰক্ৰিয়াত নিউট্ৰনৰ উৎপাদনৰ সম্ভাৱনাৰ কথা উল্লেখ কৰে, যিয়ে নিউক্লিয়াৰ শৃংখল প্ৰতিক্ৰিয়াৰ পথ মুকলি কৰে।
ভাৰসাম্যহীন নিউক্লাইডসমূহৰ ক্ষেত্ৰত, এইটো এটা বহিঃউৎসৰ্গী প্ৰতিক্ৰিয়া, যি বৈদ্যুতিক-চুম্বকীয় বিকিৰণ আৰু গতিশক্তিৰ ৰূপত বহুত শক্তি মুক্ত কৰে। নিউক্লিয়াৰ ফিউজনৰ দৰে, ফিছনে শক্তি উৎপাদন কৰে মাথোঁ যদি উৎপন্ন পদাৰ্থবোৰৰ বন্ধন শক্তি মূল পৰমাণুটোৰ তুলনাত বেছি হয়।
ফিছনক্ষম নিউক্লাইডবোৰ সাধাৰণতে দ্ৰুত নিউট্ৰনৰ সৈতে বিক্ৰিয়াত বিভক্ত হয়, আৰু ফিচাইল নিউক্লাইডবোৰ উষ্ণ নিউট্ৰনৰ সৈতে সহজে বিক্ৰিয়া কৰে। এই নিউট্ৰনবোৰ সাধাৰণতে নিউট্ৰন মডাৰেচনৰ ফলত উদ্ভৱ হয়।
ফিছনটো এটা নিউক্লিয়াৰ ৰূপান্তৰ, কাৰণ এই প্ৰক্ৰিয়াৰ ফলস্বৰূপ উৎপন্ন নিউক্লিয়াছসমূহ মূল উপাদানটোৰ পৰা সম্পূৰ্ণ ভিন্ন ৰাসায়নিক উপাদান হয়। অধিকাংশ ফিছন ঘটনাই দুটা বিদ্যুতযুক্ত নিউক্লিয়াছ উৎপন্ন কৰে, কিন্তু ১০০০ টাৰ ভিতৰত ২-৪ বাৰ ত্ৰৈমাসিক ফিছন ঘটে। এই ক্ষেত্ৰত তৃতীয়টো কণিকাই প্ৰ'টনৰ পৰা আৰ্গন পৰ্যন্ত হ’ব পাৰে।[1][2]
এটা নিউট্ৰনৰ দ্বাৰা উদ্দীপিত ফিছনৰ বাহিৰেও, স্বতঃস্ফূৰ্ত ফিছন নামে এক প্ৰাকৃতিক ৰেডিঅ’এক্টিভ ক্ষয়ৰ ধাৰাও ঘটে, যি অতি ভাৰসাম্যপূৰ্ণ মৌলত পোৱা যায়। এইটো ফ্লিয়’ৰভ, পেত্ৰজাক আৰু কুৰ্চাট’ভে ১৯৪০ চনত আৱিষ্কাৰ কৰিছিল।[3]
ইয়াৰ বিপৰীতে নিউক্লিয়াৰ ফিউজন হৈছে তৰাৰ গঠন আৰু বিকাশৰ মূল শক্তি। নিউক্লিয়াৰ ফিছন মহাবিশ্বৰ বিকাশত ততোধিক গুৰুত্বপূৰ্ণ নহয়। যদিও প্ৰাকৃতিক নিউক্লিয়াৰ ফিছন ৰিয়েক্টৰ বিশেষ পৰিৱেশত গঠিত হ’ব পাৰে।
ফিছন প্ৰক্ৰিয়াত উৎপন্ন পদাৰ্থবোৰৰ সংযোজন অনিয়মিত আৰু সম্ভাৱ্যতা-ভিত্তিক হওঁতে এইটো কুৱাণ্টাম টানেলিং প্ৰক্ৰিয়াসমূহ (যেনে আলফা ক্ষয়)ৰ পৰা ভিন্ন। নিউক্লিয়াৰ ফিছনে নিউক্লিয়াৰ শক্তিৰ উৎস আৰু নিউক্লিয়াৰ অস্ত্ৰ বিস্ফোৰণৰ কাৰণ।
235
U ৰ সম-ভৰত, নিউক্লিয়াৰ ফিছনে মিথেন দাহ বা হাইড্ৰ'জেন ফুয়েল চেলৰ তুলনাত লাখগুণ বেছি শক্তি মুক্ত কৰে।[4]
তথাপিও, ফিছন প্ৰক্ৰিয়াৰ ফলস্বৰূপ উৎপন্ন পদাৰ্থবোৰ অধিকাংশ ক্ষেত্ৰতে ৰেডিঅ’এক্টিভ আৰু বহু বছৰ ধৰি সক্ৰিয় হৈ থাকে। এইয়া নিউক্লিয়াৰ বৰ্জ্যৰ সমস্যা সৃষ্টি কৰে। প্লুট’নিয়াম আৰু মাইনৰ এক্টিনাইডসমূহৰ ৰেডিঅ’ট’ক্সিচিটি ডাঙৰ। যদিও থ'ৰিয়াম ফুয়েল চাইকেলত প্লুট’নিয়ামৰ সৃষ্টি প্ৰায় নহয়, কিন্তু ইয়াৰ 232
U ৰ পৰিণামে গামা ৰশ্মি নিৰ্গত হয়।
এই বৰ্জ্য ব্যৱস্থাপনা আৰু শক্তি পুনঃব্যৱহাৰৰ বাবে নিউক্লিয়াৰ পুনঃপ্ৰক্ৰিয়াকৰণ কৰা হয়। সম্পূৰ্ণ বা প্ৰায়-সম্পূৰ্ণ এক্টিনাইড ফিছনৰ প্ৰক্ৰিয়াটোক "বন্ধ ফুয়েল চাইকেল" বোলা হয়।
তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ M. G. Arora; M. Singh (1994). Nuclear Chemistry. Anmol Publications. পৃষ্ঠা. 202. ISBN 81-261-1763-X. https://books.google.com/books?id=G3JA5pYeQcgC&pg=PA202.
- ↑ Gopal B. Saha (1 November 2010). Fundamentals of Nuclear Pharmacy. Springer. পৃষ্ঠা. 11–. ISBN 978-1-4419-5860-0. https://books.google.com/books?id=bEXqI4ACk-AC&pg=PA11.
- ↑ Петржак, Константин (1989). Краткий Миг Торжества. Наука. পৃষ্ঠা. 108–112. ISBN 5-02-007779-8.
- ↑ Younes, Walid; Loveland, Walter (2021). An Introduction to Nuclear Fission. Springer. পৃষ্ঠা. 28–30. ISBN 9783030845940.