ফ্ৰেডৰিখ নিৎসে
| ফ্ৰেডৰিখ নিৎসে | |
|---|---|
 ১৮৭৫ চনৰ ফটোগ্ৰাফত ফ্ৰেডৰিখ নিৎসে | |
| জন্ম | Friedrich Wilhelm Nietzsche ১৫ অক্টোবৰ, ১৮৪৪ ৰ'কেন, প্ৰুশিয়া, জাৰ্মান সাম্ৰাজ্য (বৰ্তমান জাৰ্মানিত) |
| মৃত্যু | ২৫ আগষ্ট, ১৯০০ (৫৫ বছৰ) ৱেইমাৰ, জাৰ্মান সাম্ৰাজ্য |
| সমাধিস্থল | ৰ'কেন, জাৰ্মানী |
| ৰাষ্ট্ৰীয়তা | জাৰ্মান |
| শিক্ষা | শ্ল'ফোৰ্ট স্কুল |
| শিক্ষানুষ্ঠান | লেইপজিগ বিশ্ববিদ্যালয় |
| পেচা | দাৰ্শনিক, ভাষাবিজ্ঞানী, সংগীতকাৰ, কবি |
| প্ৰভাৱ | আৰ্টোৰ শ্ব'পেনহাৱাৰ, ইমানুৱেল কাণ্ট, প্লেটো, ৰাল্ফ ৱাল্ড' এমাৰচন (Ralph Waldo Emerson), ৰিচাৰ্ড ৱেগনাৰ, গ্ৰীক দাৰ্শনিকতা |
| স্বাক্ষৰ | |
 | |
ফ্ৰেডৰিখ উইলহেম নিৎসে (১৫ অক্টোবৰ ১৮৪৪ – ২৫ আগষ্ট ১৯০০) এজন জাৰ্মান দাৰ্শনিক। তেওঁ ধ্ৰুপদী ভাষাবিজ্ঞানী হিচাপে নিজৰ কেৰিয়াৰ আৰম্ভ কৰিছিল, শৈক্ষিক জীৱনৰ আৰম্ভণিতে দৰ্শনৰ ফালে মুখ কৰিছিল। ১৮৬৯ চনত ২৪ বছৰ বয়সত নিৎসে বেচেল বিশ্ববিদ্যালয়ত ধ্ৰুপদী ভাষাবিজ্ঞানৰ অধ্যক্ষ হিচাপে অধিষ্ঠিত হোৱা আটাইতকৈ কম বয়সীয়া অধ্যাপক হয়। জীৱনৰ বেছিভাগ সময় স্বাস্থ্যজনিত সমস্যাৰ দ্বাৰা আক্ৰান্ত হৈ ১৮৭৯ চনত বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা পদত্যাগ কৰে আৰু তাৰ পিছত পৰৱৰ্তী দশকত তেওঁৰ মূল লেখাৰ বহুখিনি সম্পূৰ্ণ কৰে। ১৮৮৯ চনত ৪৪ বছৰ বয়সত তেওঁৰ পতন ঘটে আৰু তাৰ পিছত তেওঁৰ মানসিক ক্ষমতা সম্পূৰ্ণৰূপে হেৰুৱাই পেলায়, পক্ষাঘাত আৰু ভেছকুলাৰ ডিমেনচিয়াত আক্ৰান্ত হয়। ১৯০০ চনত মৃত্যুৰ আগলৈকে তেওঁ পৰিয়ালৰ তত্ত্বাৱধানত বাকী থকা বছৰবোৰ কটায়। তেওঁৰ ৰচনা আৰু দৰ্শনে কেৱল বিস্তৃত পণ্ডিতেই নহয়, বহু জনপ্ৰিয় আগ্ৰহো গঢ়ি তুলিছে।
নিৎসেৰ ৰচনাই দাৰ্শনিক বিতৰ্ক, কবিতা, সাংস্কৃতিক সমালোচনা আৰু কল্পকাহিনীক সামৰি লৈছে, একে সময়তে এফ'ৰিজম আৰু বিদ্ৰূপৰ প্ৰতি আকৰ্ষণ প্ৰদৰ্শন কৰিছে। তেওঁৰ দৰ্শনৰ বিশিষ্ট উপাদানসমূহৰ ভিতৰত আছে দৃষ্টিভংগীবাদৰ সপক্ষে সত্যৰ আমূল সমালোচনা; ধৰ্ম আৰু খ্ৰীষ্টান নৈতিকতাৰ বংশাৱলী সমালোচনা আৰু মালিক –দাসৰ নৈতিকতাৰ আনুষংগিক তত্ত্ব; "ঈশ্বৰৰ মৃত্যু" আৰু শূন্যবাদৰ গভীৰ সংকট দুয়োটাৰে প্ৰতি সঁহাৰি জনাই জীৱনৰ নান্দনিক দৃঢ়তা; এপল’নিয়ান আৰু ডাইঅ’নিছিয়ান শক্তিৰ ধাৰণা; আৰু মানৱ বিষয়ক প্ৰতিযোগী ইচ্ছাৰ প্ৰকাশ হিচাপে বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰা, যাক সামূহিকভাৱে ক্ষমতাৰ ইচ্ছা বুলি বুজা যায়। তেওঁ উবাৰমেনচ আৰু তেওঁৰ চিৰন্তন প্ৰত্যাৱৰ্তনৰ মতবাদৰ দৰে প্ৰভাৱশালী ধাৰণাও বিকশিত কৰিছিল। পিছৰ ৰচনাত তেওঁ নতুন মূল্যবোধ আৰু নান্দনিক স্বাস্থ্যৰ সন্ধানত সাংস্কৃতিক আৰু নৈতিক আচাৰ-ব্যৱহাৰক অতিক্ৰম কৰিবলৈ ব্যক্তিৰ সৃষ্টিশীল শক্তিৰ প্ৰতি ক্ৰমান্বয়ে ব্যস্ত হৈ পৰিছিল। তেওঁৰ কৰ্মৰাজিয়ে শিল্প, ভাষাবিজ্ঞান, ইতিহাস, সংগীত, ধৰ্ম, ট্ৰেজেডী, সংস্কৃতি, আৰু বিজ্ঞানকে ধৰি বহুতো বিষয় স্পৰ্শ কৰিছিল আৰু গ্ৰীক ট্ৰেজেডীৰ লগতে জৰথুষ্ট্ৰ, আৰ্টোৰ শ্ব'পেনহাৱাৰ, ৰালফ ৱাল্ডো ইমাৰচন, ৰিচাৰ্ড ৱেগনাৰ, ফ্য'ডৰ ডষ্ট'ইভস্কি, আৰু জোহান উলফগেং ভন গ'থেৰ দৰে ব্যক্তিৰ পৰা প্ৰেৰণা লাভ কৰিছিল।
নিৎসেৰ মৃত্যুৰ পিছত তেওঁৰ ভগ্নী এলিজাবেথ ফৰ্ষ্টাৰ-নিৎসে, তেওঁৰ পাণ্ডুলিপিসমূহৰ কিউৰেটৰ আৰু সম্পাদক হয়। তেওঁ তেওঁৰ অপ্ৰকাশিত লেখাসমূহ তেওঁৰ জাৰ্মান অতি জাতীয়তাবাদী মতাদৰ্শৰ লগত খাপ খুৱাই সম্পাদনা কৰিছিল, প্ৰায়ে নিৎসেৰ উল্লিখিত মতামতসমূহৰ বিৰোধিতা বা অস্পষ্ট কৰি তুলিছিল, যিবোৰ ইহুদী বিৰোধিতা আৰু জাতীয়তাবাদৰ স্পষ্ট বিৰোধিতা আছিল। তেওঁৰ প্ৰকাশিত সংস্কৰণৰ জৰিয়তে নিচ্চেৰ ৰচনা ফেচিবাদ আৰু নাজীবাদৰ সৈতে জড়িত হৈ পৰে। বিংশ শতিকাৰ ৱালটাৰ কফমেন, আৰ জে হলিংডেল, আৰু জৰ্জ বাটাইলৰ দৰে পণ্ডিতসকলে এই ব্যাখ্যাৰ বিৰুদ্ধে নিৎসেৰ পক্ষ লয় আৰু অতি সোনকালেই তেওঁৰ লেখাৰ সংশোধিত সংস্কৰণ উপলব্ধ কৰা হয়। ১৯৬০ চনত নিৎসেৰ চিন্তাধাৰাই নৱীকৃত জনপ্ৰিয়তা লাভ কৰে আৰু তেতিয়াৰ পৰাই তেওঁৰ ধাৰণাসমূহে সমগ্ৰ দৰ্শনৰ বিংশ আৰু একবিংশ শতিকাৰ আৰম্ভণিৰ চিন্তাবিদসকলৰ ওপৰত গভীৰ প্ৰভাৱ পেলাইছে—বিশেষকৈ মহাদেশীয় দৰ্শনৰ বিদ্যালয় যেনে অস্তিত্ববাদ, উত্তৰ আধুনিকতাবাদ, আৰু উত্তৰ-গাঁথনিবাদৰ বিদ্যালয়সমূহত — লগতে শিল্প, সাহিত্য, সংগীত, কবিতা, ৰাজনীতি, জনপ্ৰিয় সংস্কৃতি আদিৰ ক্ষেত্ৰত।
জীৱন
[সম্পাদনা কৰক]ফ্ৰেডৰিখ উইলহেম নিৎসেই জন্মগ্ৰহণ কৰিছিল ১৮৪৪ চনৰ ১৫ অক্টোবৰ তাৰিখে প্ৰুশিয়াৰ ৰ'কেন নামৰ এখন সৰু গাঁৱত। তেওঁৰ পিতৃ এজন লুটাৰান পাদ্ৰী আছিল, আৰু পিতৃৰ মৃত্যুৰ পাছত তেওঁ মাক আৰু দেউতাকৰ পৰিয়ালৰ লগত ডেলিৎস্শ নামৰ ঠাইত ডাঙৰ হয়। নিৎসে এজন মেধাবী ছাত্ৰ আছিল আৰু তেওঁ প্ৰথমে শ্ল'ফোৰ্ট বিদ্যালয়ত অধ্যয়ন কৰি পাছত লেইপজিগ বিশ্ববিদ্যালয়ত প্ৰাচীন ভাষা আৰু দাৰ্শনিকতা অধ্যয়ন কৰিছিল। ২৪ বছৰ বয়সতে, তেওঁ বাসেল বিশ্ববিদ্যালয়ত ধ্বনিতত্ত্বৰ অধ্যাপক হিচাপে নিযুক্ত হয় — যি সময়ত তেওঁয়ে ৰিচাৰ্ড ৱেগনাৰৰ সৈতে ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্ক গঢ়ি তোলে। কিন্তু স্বাস্থ্য সমস্যা আৰু ব্যক্তিগত মতপাৰ্থকৰ বাবে তেওঁৰ অধ্যাপনা জীৱন ক্ষিপ্ৰভাৱে সমাপ্ত হয়। তেওঁৰ জীৱনৰ শেষ বছৰসমূহ মানসিক বিকাৰত আক্ৰান্ত হৈ ৱেইমাৰত কটাইছিল আৰু ১৯০০ চনৰ ২৫ আগষ্ট তাৰিখে তেওঁৰ মৃত্যু ঘটে।[1]
দাৰ্শনিক চিন্তা
[সম্পাদনা কৰক]নিৎসে মূলতঃ পাশ্চাত্য নৈতিকতা, ধৰ্মবিশ্বাস, আৰু দাৰ্শনিক পৰম্পৰাৰ কঠোৰ সমালোচক আছিল। তেওঁ ঈশ্বৰৰ মৃত্যু ("Gott ist tot")ৰ ঘোষণা কৰি আধুনিক সমাজত ধৰ্মীয় মূল্যবোধৰ অৱক্ষয় বৰ্ণনা কৰিছিল। তেওঁ ‘‘Übermensch’’ বা ‘‘ঊৰ্ধ্ব-মানৱ’’ৰ ধাৰণা আগবঢ়াইছিল — যি নিজেই নিজৰ নৈতিকতা নিৰ্মাণ কৰে। তেওঁৰ "Will to Power" (ক্ষমতাৰ ইচ্ছা) ধাৰণাই ইঙ্গিত দিয়ে যে জীৱৰ প্ৰধান অনুপ্ৰেৰণা হ’ল ক্ষমতা অৰ্জন আৰু আত্ম-অভিব্যক্তি। নিৎসে বিশ্বাস কৰিছিল যে জীৱন পুনৰ পুনৰ ঘটি থাকে (eternal recurrence) আৰু মানুহে এনে জীৱন বাচি ল’ব লাগিব যি পুনৰ ঘটা হ’লে তেওঁ অনুতপ্ত নহ’ব।[2]
অধ্যয়ন আৰু প্ৰভাৱ
[সম্পাদনা কৰক]নিৎসে আৰ্টোৰ শ্ব'পেনহাৱাৰৰ দ্বাৰা গভীৰভাৱে প্ৰভাৱিত হৈছিল, বিশেষকৈ "ইচ্ছা"ৰ ধাৰণাৰ ক্ষেত্ৰত। প্লেটো, ইমানুৱেল কান্ট, ৰিচাৰ্ড ৱেগনাৰ, আৰু এমাৰচনৰ লেখাবোৰেও তেওঁক প্ৰভাৱিত কৰিছিল। তেওঁৰ ৰচনাবোৰ পঢ়া সহজ নহয়, কাৰণ তেওঁ কাব্যিক, অলংকাৰিক আৰু প্ৰায়ে আফোৰিজমত লিখিছিল। তথাপি, তেওঁৰ দৰ্শনে মাৰ্টিন হেইডেগাৰ, জ্যা পল ছাট্টে, মিছেল ফুকো, আলবেৰ কেমু, কাৰ্ল জুং, আৰু ছিগমুণ্ড ফ্ৰয়েড আদিক প্ৰভাৱিত কৰিছিল।[3]
স্বীকৃতি আৰু পৰম্পৰা
[সম্পাদনা কৰক]জীৱন্ত অৱস্থাত নিৎসে প্ৰায় অচিনাকি আছিল, কিন্তু মৃত্যুৰ পাছত তেওঁৰ দৰ্শনে বিংশ শতিকাৰ দাৰ্শনিকতা, সাহিত্য আৰু মনোবিজ্ঞানত গভীৰ প্ৰভাৱ পেলালে। যদিও তেওঁৰ দৰ্শনৰ কিছু অংশ নাজী জাৰ্মানীৰ দ্বাৰা বিকৃতভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল, আধুনিক গৱেষকসকলে তেওঁক ফেচিষ্ট বুলি বৰ্ণনা নকৰে। বৰং, তেওঁৰ লেখাত স্বতন্ত্ৰতা, আত্ম-সৃষ্টি, আৰু শক্তিৰ মাপকাঠিৰ ওপৰত অধিক গুৰুত্ব দিয়া দেখা যায়।[4]
ৰচনাসমূহ
[সম্পাদনা কৰক]নিৎসে বহুসংখ্যক দাৰ্শনিক গ্ৰন্থ ৰচনা কৰিছিল। তলত তেওঁৰ কিছু প্ৰধান কৃতিৰ তালিকা দিয়া হৈছে:
- The Birth of Tragedy (১৮৭২)
- Thus Spoke Zarathustra (১৮৮৩–৮৫)
- Beyond Good and Evil (১৮৮৬)
- On the Genealogy of Morality (১৮৮৭)
- Ecce Homo (১৮৮৮)
- Twilight of the Idols (১৮৮৮)
- The Antichrist (১৮৮৮)[5]
তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ Safranski, Rüdiger. Nietzsche: A Philosophical Biography. W. W. Norton & Company, 2002.
- ↑ Nietzsche, Friedrich. Thus Spoke Zarathustra. Translated by Walter Kaufmann. Penguin Classics, 1978.
- ↑ Magnus, Bernd. Nietzsche's Existential Imperative. Indiana University Press, 1978.
- ↑ Young, Julian. Friedrich Nietzsche: A Philosophical Biography. Cambridge University Press, 2010.
- ↑ Nietzsche, Friedrich. Basic Writings of Nietzsche. Translated by Walter Kaufmann, Modern Library, 2000.