বজ্ৰেশ্বৰী মন্দিৰ

শ্ৰী বজ্ৰেশ্বৰী যোগিনী দেৱী মন্দিৰ হৈছে মুম্বাইৰ পৰা ৭৫ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত ব্ৰজেশ্বৰী চহৰত অৱস্থিত ব্ৰজেশ্বৰী দেৱীৰ প্ৰতি উৎসৰ্গিত হিন্দু মন্দিৰ৷ পূৰ্বতে বদৱলী নামেৰে জনাজাত এই নগৰখনৰ নাম মন্দিৰৰ অধ্যক্ষ দেৱতাৰ সন্মানত বজৰেশ্বৰী নামেৰে নামাকৰণ কৰা হয়।

শ্ৰী বজৰেশ্বৰী যোগিনী দেৱী মন্দিৰ

ইতিহাস

বজ্ৰেশ্বৰীৰ আদি মন্দিৰ আছিল বদৱলীৰ পৰা পাঁচ মাইল (৮ কিলোমিটাৰ) উত্তৰে গুঞ্জত। পৰ্তুগীজসকলে ইয়াক ধ্বংস কৰাৰ পিছত ইয়াক বদৱলীলৈ স্থানান্তৰিত কৰে।

১৭৩৯ চনত চিমাজী আপ্পাই - প্ৰথম পেশ্বা বাজী ৰাওৰ কনিষ্ঠ ভাতৃ আৰু সামৰিক সেনাপতি - পৰ্তুগীজৰ অধীনস্থ ভাছাইৰ বাছেইন দুৰ্গ দখল কৰিবলৈ যোৱাৰ পথত ভাদৱলী অঞ্চলত শিবিৰ পাতিছিল। তিনি বছৰীয়া যুদ্ধৰ পাছতো দুৰ্গটো অজেয় হৈ পৰিছিল। চিমাজী আপ্পাই দেৱী বাজৰেশ্বৰীক প্ৰাৰ্থনা কৰিলে যে যদি তেওঁ দুৰ্গ জয় কৰি পৰ্তুগীজক পৰাস্ত কৰিব পাৰে তেন্তে তেওঁৰ বাবে মন্দিৰ নিৰ্মাণ কৰিব। কিংবদন্তি অনুসৰি তেওঁৰ সপোনত বজৰেশ্বৰী দেৱীয়ে আবিৰ্ভাৱ হৈ দুৰ্গটো কেনেকৈ জয় কৰিব লাগে সেই কথা কৈছিল। ১৬ মে’ত দুৰ্গটো খহি পৰে আৰু ভাছাইত পৰ্তুগীজসকলৰ পৰাজয় সম্পূৰ্ণ হয়। বিজয় উদযাপন আৰু বজৰেশ্বৰী দেৱীৰ সন্মুখত লোৱা ব্ৰত পূৰণৰ বাবে চিমনাজী আপ্পাই নতুন সুভেদাৰ (ৰাজ্যপাল) শংকৰ কেশৱ ফাডকেক বজৰেশ্বৰী মন্দিৰ নিৰ্মাণৰ নিৰ্দেশ দিয়ে।

মূল প্ৰৱেশদ্বাৰত থকা নগৰখানাখন বৰোদাৰ মাৰাঠা বংশৰ গাইকৱাদসকলে নিৰ্মাণ কৰিছিল। মন্দিৰলৈ যোৱা শিলৰ খোজ আৰু মন্দিৰৰ সন্মুখত থকা দীপামালা নাছিকৰ এজন ধনদাতা নানাচাহেব চন্দবাদকৰে নিৰ্মাণ কৰিছিল।

অৱস্থান

ভাৰতৰ মহাৰাষ্ট্ৰৰ থানে জিলাৰ ভীৱণ্ডী চহৰত অৱস্থিত তানছা নদীৰ পাৰত অৱস্থিত বজ্ৰেশ্বৰী চহৰখন পশ্চিম ৰেলপথৰ নিকটতম বিৰাৰ ষ্টেচনৰ পৰা ২৭.৬ কিলোমিটাৰ আৰু কেন্দ্ৰীয় ৰেলপথৰ নিকটতম ষ্টেচন খাদৱলীৰ পৰা ৩১ কিলোমিটাৰ দূৰত্বত অৱস্থিত। আগ্নেয়গিৰিৰ বিস্ফোৰণৰ পৰা গঠিত আৰু চাৰিওফালৰ পৰা পাহাৰেৰে আগুৰি থকা মাণ্ডাগিৰি পাহাৰৰ ওপৰত বজ্ৰেশ্বৰী চহৰৰ ডাকঘৰৰ সমীপত অৱস্থিত এই মন্দিৰটো।

মন্দিৰৰ গঠন

মূল গেটৰ প্ৰৱেশদ্বাৰত নগৰখানা বা ড্ৰাম হাউচ আছে, আৰু ইয়াক বাছেইন দুৰ্গৰ প্ৰৱেশদ্বাৰৰ দৰেই নিৰ্মাণ কৰা হৈছে। মন্দিৰটোৰ চাৰিওফালে গড়ৰ দৰে শিলৰ দেৱালও আছে। মূল মন্দিৰত উপনীত হ’বলৈ ৫২টা শিলৰ খোজ বগাব লাগে। এটা খোজত সোণৰ কচ্ছপ খোদিত কৰি কুৰ্ম, বিষ্ণুৰ কচ্ছপ অৱতাৰ হিচাপে পূজা কৰা হয়।

মূল মন্দিৰটোৰ তিনিটা খণ্ড আছে: মূল ভিতৰৰ অভয়াৰণ্য (গৰ্ভ গৃহ), আন এটা গৰ্ভগৃহ, আৰু এটা স্তম্ভযুক্ত মণ্ডপ (সভাগৃহ)। গৰ্ভ-গৃহত ছটা মূৰ্তি আছে। সোঁ আৰু বাওঁহাতত ক্ৰমে তৰোৱাল আৰু গদা লৈ আৰু ইয়াৰ উপৰিও ত্ৰিশূল লৈ দেৱী বজৰেশ্বৰীৰ কেশৰ মুৰ্তি কেন্দ্ৰত থিয় হৈ আছে। হাতত তৰোৱাল আৰু পদুম লৈ দেৱী ৰেনুকাৰ (পৰশুৰামৰ মাতৃ) মূৰ্তি, বাণীৰ দেৱী সপ্তশ্ৰুংগী মহালক্ষ্মী আৰু বাঘ, দেৱী বজ্ৰেশ্বৰীৰ বাহন বা পৰ্বত; বজ্ৰেশ্বৰী দেৱীৰ বাওঁফালে আছে। তাইৰ সোঁফালে পদুম আৰু কামাণ্ডলু (পানীৰ পাত্ৰ) লৈ দেৱী কালিকা (গাঁৱৰ দেৱী) আৰু পৰশু (কুঠাৰ) লৈ সজ্জিত পৰশুৰামৰ মূৰ্তি। ৰূপৰ গহনা আৰু মুকুটেৰে সজ্জিত, ৰূপৰ পদুমৰ ওপৰত থিয় হৈ ৰূপৰ ছাতিৰে আশ্ৰয় দিয়া দেৱীসকল। গৰ্ভঘৰীৰ বাহিৰৰ অভয়াৰণ্যত গণেশ, ভৈৰৱ, হনুমান আৰু মোৰাবা দেৱীৰ দৰে স্থানীয় দেৱতাৰ মূৰ্তি আছে। সভাগৃহত এটা ঘণ্টা আছে, যিটো ভক্তসকলে মন্দিৰত প্ৰৱেশ কৰাৰ সময়ত বাজি উঠে আৰু এটা মাৰ্বলৰ সিংহ আছে, যিটোও দেৱীৰ পৰ্বত বুলি বিশ্বাস কৰা হয়। যজ্ঞ কুণ্ড (যি গঠনত অগ্নি প্ৰসাদ কৰা হয়) সভাঘৰৰ বাহিৰত থাকে।

মন্দিৰ চৌহদত থকা সৰু সৰু মন্দিৰসমূহ কপিলেশ্বৰ মহাদেৱ (শিৱ), দত্ত, হনুমান আৰু গিৰি গোসাৱী পন্থাৰ সন্তসকলৰ বাবে উৎসৰ্গিত কৰা হৈছে। হনুমান থানৰ সন্মুখত থকা এজোপা পিপাল গছে গণেশৰ ৰূপ ধাৰণ কৰি দেৱতা হিচাপে পূজা কৰা হয়। ১৭ শতিকাৰ গিৰি গোসাৱী সন্ত গোধাদেবুৱাৰ সমাধি আৰু অধিক ওপৰলৈ গৌতম পাহাৰৰ ওপৰত, মাণ্ডগিৰি পাহাৰৰ পিছফালে।

মন্দিৰৰ উৎসৱ

এই মন্দিৰত হিন্দু চৈত্ৰ (চ'ত) মাহৰ মোমযুক্ত চন্দ্ৰৰ পষেকৰ প্ৰথম দিনৰ পৰা ৰাম নৱমীৰ নৱম দিনলৈকে এবাৰ নৱৰাত্ৰী (হিন্দু দেৱী পূজাৰ বাবে উৎসৰ্গিত ন ৰাতি) উদযাপন কৰা হয়, আৰু তাৰ পিছত হিন্দু আশ্বিন (আহিন) মাহৰ উজ্জ্বল অৰ্ধৰ প্ৰথম দিনৰ পৰা বিজয়দশমীৰ দশম দিনলৈকে।

চৈত্ৰা মাহৰ অমাৱস্যাৰ দিন দেৱী বজ্ৰেশ্বৰীৰ সন্মানত এখন মেলা অনুষ্ঠিত হয়। মাহৰ ক্ষীণ হৈ পৰা চন্দ্ৰৰ পষেকৰ ১৪ তাৰিখৰ পৰা দেৱীৰ আনুষ্ঠানিক পূজাৰে এই মেলা আৰম্ভ হয়। অমৱস্যাৰ দিনা ৰাতি দীপ পূজা কৰা হয়। পিছদিনা হিন্দু বৈশাখ (ব'হাগ) মাহৰ প্ৰথম দিনা, দেৱীৰ প্ৰতিমূৰ্তি কঢ়িয়াই অনা পালখী (পালংকিন) লৈ কৰা আনুষ্ঠানিক শোভাযাত্ৰা উলিয়াই অনা হয়।

মন্দিৰটোৱে পালন কৰা আন আন উৎসৱসমূহ হ'ল হিন্দু মাহৰ শ্ৰাৱণত শিৱ পূজা ; কোজাগিৰি পূৰ্ণিমা - হিন্দু মাহৰ অশ্বিনৰ পূৰ্ণিমা দিন; দীপাৱলী (পোহৰৰ উৎসৱ); হোলী (ৰঙৰ উৎসৱ); দত্ত জয়ন্তী (দত্ত দেৱতাৰ জন্মদিন); হনুমান জয়ন্তী (হনুমানৰ জন্মদিন) আৰু গোধাদেবুৱা জয়ন্তী (সাধু গোধাদেবুৱাৰ জন্মদিন)।

প্ৰশাসন

মন্দিৰটোৰ যত্ন লয় শ্ৰী বজ্ৰেশ্বৰী যোগিনী দেৱী পাব্লিক ট্ৰাষ্টে৷ গিৰি গোসাৱী পন্থাৰ সদস্যসকল এই ন্যাসৰ সদস্য আৰু ১৭৩৯ চনত প্ৰতিষ্ঠা হোৱাৰ পৰাই এই মন্দিৰৰ পূজা আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণৰ দায়িত্ব পালন কৰি আহিছে।

গৰম পানীৰ বসন্ত

মন্দিৰৰ পাঁচ কিলোমিটাৰ ব্যাসাৰ্ধত প্ৰায় একবিংশটা গৰম পানীৰ উৎস (কুণ্ড) আছে। পৰম্পৰা অনুসৰি গৰম পানী হৈছে বজ্ৰেশ্বৰী দেৱীয়ে বধ কৰা অসুৰ আৰু দৈত্যৰ তেজ। বিজ্ঞানীসকলৰ মতে এই অঞ্চলৰ পূৰ্বৰ আগ্নেয়গিৰিৰ ওচৰত ইহঁতৰ সৃষ্টিৰ কাৰণ। মন্দিৰলৈ অহা তীৰ্থযাত্ৰীসকলেও বসন্তসমূহত পবিত্ৰ স্নান কৰে, যিবোৰ হিন্দু দেৱতা যেনে সূৰ্য্য, চন্দ্ৰ, অগ্নি, বায়ু, ৰাম (বিষ্ণুৰ অৱতাৰ), সীতা (ৰামৰ পত্নী আৰু দেৱী লক্ষ্মী - বিষ্ণুৰ পত্নী) আৰু লক্ষ্মণ (ৰামৰ ভায়েক) আদিৰ নামেৰে নামকৰণ কৰা হৈছে।