সমললৈ যাওক

বহু-ঈশ্বৰবাদ

আন্তঃৱিকি লিংক সম্পাদনা কৰক
অসমীয়া ৱিকিপিডিয়াৰ পৰা

বহু-ঈশ্বৰবাদ বা বহুদেৱতাবাদ হৈছে এজনতকৈ অধিক ঈশ্বৰ বা দেৱতাক (লগতে দেৱীকো) বিশ্বাস কৰা বা পূজা কৰা।[1][2][3] অক্সফ'ৰ্ডৰ তথ্য অনুসৰি দেৱতাক গণনা কৰাটো সহজ নহয়, আৰু সেয়েহে চীনা লোকধৰ্মৰ দৰে আপাত দৃষ্টিত বহুদেৱতাবাদী ধৰ্ম এটা প্ৰকৃততে তেনেকুৱা হয় নে নহয়, বা আপাত দৃষ্টিত বিভিন্ন পূজাৰ বস্তুবোৰক একক দেৱতাৰ প্ৰকাশ হিচাপে ভাবিব লাগে নেকি সেয়া সদায় স্পষ্ট নহয়।[1]

বহুদেৱতাবাদ গ্ৰহণ কৰা ধৰ্মসমূহত বিভিন্ন দেৱ-দেৱী প্ৰকৃতিৰ শক্তি বা পূৰ্বপুৰুষৰ নীতিৰ প্ৰতিনিধিত্ব হ'ব পাৰে; ইহঁতক স্বায়ত্তশাসিত হিচাপে বা সৃষ্টিকৰ্তা দেৱতাৰ দিশ বা নিৰ্গমন অথবা অতিক্ৰমণীয় নিৰপেক্ষ নীতি হিচাপে চাব পাৰি, যিটো প্ৰকৃতিত অন্তৰ্নিহিতভাৱে প্ৰকাশ পায়।[4] বহুদেৱতাবাদীসকলে সদায় সকলো দেৱতাক সমানে পূজা নকৰে; তেখেতসকল এগৰাকী মূল দেৱতা থাকিব পাৰে।

একাধিক দেৱ-দেৱীৰ অস্তিত্বৰ স্বীকৃতি পন্থা অনুসৰি কোনো ব্যক্তিয়ে সকলো দেৱতাক সমানে পূজা কৰিব লাগিব বুলি ক’ব নোৱাৰি, কিয়নো বিশ্বাসীয়ে হয় সেইবোৰক সামগ্ৰিকভাৱে পূজা কৰিব পাৰে, নহয় বিশ্বাসীজনৰ বৃত্তি, ৰুচি, ব্যক্তিগত অভিজ্ঞতা, পাৰিবাৰিক পৰম্পৰা আদি বিভিন্ন চৰ্তৰ দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত দেৱতাৰ এটা নিৰ্দিষ্ট গোটতহে মনোনিৱেশ কৰিব পাৰে। অন্য দেৱতাৰ অস্তিত্বক নুই নকৰাকৈয়ো এজন দেৱতাক পূজা কৰাটো সম্ভৱ। পণ্ডিতসকলে স্বীকাৰ কৰিছে যে অন্য দেৱতা বিশ্বাসৰ সৈতে এক ঈশ্বৰৰ পূজা কৰিলেও বহুদেৱতাবাদৰ নীতি বজাই ৰখা হয়।[5]

ইহুদী, খ্ৰীষ্টান আৰু ইছলাম ধৰ্মৰ একেশ্বৰবাদ বিশ্বাসী ধৰ্মৰ বিকাশ আৰু প্ৰসাৰৰ পূৰ্বে বহুদেৱতাবাদ আছিল ধৰ্মৰ সাধাৰণ ৰূপ। প্ৰাগঐতিহাসিক আৰু প্ৰাচীন মিচৰীয় ধৰ্ম আৰু প্ৰাচীন মেছ'পটেমিয়ান ধৰ্মৰ প্ৰাচীন ৰেকৰ্ডৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ধ্ৰুপদী প্ৰাচীন কালত প্ৰচলিত ধৰ্মসমূহলৈকে, যেনে প্ৰাচীন গ্ৰীক ধৰ্ম আৰু প্ৰাচীন ৰোমান ধৰ্ম, আৰু জাৰ্মাণিক, স্লাভিক আৰু বাল্টিক পৌত্তলিকতাবাদ আৰু আমেৰিকাৰ থলুৱা ধৰ্মৰ দৰে জাতিগত ধৰ্মসমূহত ইয়াক ভালদৰে নথিভুক্ত কৰা হৈছে। আজিৰ দিনত প্ৰচলিত বহুদেৱতাবাদী ধৰ্মসমূহৰ ভিতৰত তাওবাদ, শ্বেনিছবাদ বা চীনা লোকধৰ্ম, শ্বিণ্টো, ছাণ্টেৰিয়া, বেছিভাগ পৰম্পৰাগত আফ্ৰিকান ধৰ্ম,[6] আৰু বিভিন্ন নব্য পৌত্তলিক ধৰ্ম যেনে উইকা আৰু হেলেনিজম আদি অন্তৰ্ভুক্ত।

হিন্দু ধৰ্মক বহু পণ্ডিতে বহুদেৱতাবাদী বুলি জনপ্ৰিয় বুলি গণ্য কৰিলেও ইয়াক একান্তভাৱে এই শ্ৰেণীত শ্ৰেণীভুক্ত কৰিব নোৱাৰি, কিয়নো কিছুমান হিন্দুৱে নিজকে একেশ্বৰবাদী আৰু কিছুমানে নিজকে দ্বৈতবাদী বুলি গণ্য কৰে। ভক্তি চৰ্চা কৰা হিন্দুসকলে এজন ঈশ্বৰক বিশ্বাস কৰে, যিজনক বিভিন্ন ধৰণে পৰমত্মান, পৰব্ৰহ্ম, ভগৱন, ঈশ্বৰ, ইত্যাদি নামেৰে জনা যায়, যি সকলো শ্ৰেণীকে অতিক্ৰম কৰে (যেনে ৰূপ আৰু নিৰাকাৰ দুয়োটা), অৱশ্যে এই ধাৰণাসমূহৰ বিষয়ে অজ্ঞাত হৈ থকা সাধাৰণ লোকসকলে নিজৰ দেৱতাক চূড়ান্ত দেৱতা হিচাপে পূজা কৰে। বিভিন্ন অঞ্চলত নিজস্ব স্থানীয় দেৱতা থাকিব পাৰে যাৰ পূজা সেই অঞ্চলতে সীমাবদ্ধ। ব্ৰহ্ম হৈছে মোক্ষ ধাৰণাৰ মূৰ্তি আৰু বিভিন্ন দেৱতা মোক্ষ বা ব্ৰহ্ম উপলব্ধি কৰাৰ পথ।

পৰিভাষা

[সম্পাদনা কৰক]

বহুদেৱতাবাদ শব্দটো গ্ৰীক πολύ poly ("বহু") আৰু θεός theos ("দেৱতা")ৰ পৰা আহিছে আৰু গ্ৰীকসকলৰ সৈতে তৰ্ক কৰিবলৈ আলেকজেণ্ড্ৰিয়াৰ ইহুদী লেখক ফিলোৱে ইয়াক উদ্ভাৱন কৰিছিল। যেতিয়া খ্ৰীষ্টান ধৰ্ম সমগ্ৰ ইউৰোপ আৰু ভূমধ্যসাগৰীয় অঞ্চলত বিয়পি পৰিছিল, তেতিয়া অখ্ৰীষ্টানসকলক অনা- ইহুদী (প্ৰথমে ইহুদীসকলে অইহুদীসকলক বুজাবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা শব্দ) বা পৌত্তলিক (স্থানীয় লোক) বা স্পষ্টভাৱে অপমানজনক শব্দটো মূৰ্তিপূজক ("মিছা" দেৱতাৰ উপাসক) বুলি কোৱা হৈছিল। আধুনিক যুগত ১৫৮০ চনত জিন বডিনে প্ৰথমে ফৰাচী ভাষাত বহুদেৱতাবাদ শব্দটো পুনৰুজ্জীৱিত কৰে আৰু তাৰ পিছত ১৬১৪ চনত চেমুৱেল পাৰ্চাছে ইংৰাজীত ব্যৱহাৰ কৰে।[7]

দেৱ-দেৱী

[সম্পাদনা কৰক]

বহুদেৱতাবাদৰ দেৱতাসকলৰ ভিতৰত কিছুমানক প্ৰায়ে কম মৰ্যাদাৰ ব্যক্তি হিচাপে চিত্ৰিত কৰা হয়। বহুদেৱতাবাদক বেছিভাগ লোকধৰ্মত প্ৰচলিত জীৱবাদী বিশ্বাসৰ পৰা পৰিষ্কাৰভাৱে পৃথক কৰিব নোৱাৰি৷ বহুদেৱতাবাদৰ দেৱতাসকল বহু ক্ষেত্ৰত অলৌকিক সত্তা বা আত্মাৰ এটা ধাৰাবাহিকতাৰ সৰ্বোচ্চ ক্ৰমৰ, য'ত পূৰ্বপুৰুষ, দানৱ আদি অন্তৰ্ভুক্ত হ'ব পাৰে।

দেৱতাৰ প্ৰকাৰ সম্পাদনা কৰক অধিক তথ্য: দেৱতাৰ তালিকা শৰ্কত প্ৰায়ে পোৱা দেৱতাৰ প্ৰকাৰসমূহ হ’ব পাৰে:

শ্ৰেণীবিভাজন

[সম্পাদনা কৰক]

দেৱ-দেৱী সমূহক বিভিন্ন শ্ৰেণীত ভাগ কৰা হয়, যেনে -

  • সৃষ্টিকৰ্তা দেৱতা
  • সংস্কৃতিৰ দেৱতা
  • মৃত্যু দেৱতা
  • প্ৰেম দেৱতা
  • মাতৃ দেৱী
  • সৌৰ দেৱতা
  • জল দেৱতা
  • বায়ু দেৱতা
  • চন্দ্ৰ দেৱতা
  • সংগীত, কলা, বিজ্ঞান, খেতি বা অন্যান্য কামৰ ক্ষেত্ৰত ভিন ভিন দেৱতা।

ধৰ্ম আৰু পৌৰাণিক কাহিনী

[সম্পাদনা কৰক]

ধ্ৰুপদী যুগত খ্ৰীষ্টপূৰ্ব চতুৰ্থ শতিকাৰ নব্য প্লেটোবাদী চেলুষ্টিয়াছে পৌৰাণিক কাহিনীক পাঁচ প্ৰকাৰত ভাগ কৰিছিল[8] :

  1. ধৰ্মতত্ত্ব: দেৱতাসকলৰ সত্তাৰ বিষয়ে চিন্তা কৰা লোকবিশ্বাস, যেনে ক্ৰনাছে নিজৰ সন্তানক গিলি পেলোৱা, যিবোৰক চেলুষ্টিয়াছে ঈশ্বৰত্বৰ সত্তাক ৰূপকত প্ৰকাশ কৰা বুলি গণ্য কৰিছিল।
  2. শাৰীৰিক: জগতত দেৱতাৰ কাৰ্য্যকলাপ প্ৰকাশ কৰা।
  3. মানসিক: আত্মাৰ নিজৰ কাৰ্য্যকলাপ বা আত্মাৰ চিন্তাৰ কাৰ্য্যৰ ৰূপক হিচাপে লোকবিশ্বাস।
  4. উপাদান: বস্তুগত বস্তুক দেৱতা হিচাপে গণ্য কৰা, উদাহৰণস্বৰূপে: বতাহ, বৰষুণ, সূৰ্য, চন্দ্ৰ।
  5. মিশ্ৰিত

বহুতো ঐতিহাসিক বহুদেৱতাবাদী ধৰ্মৰ বিশ্বাসক সাধাৰণতে "পৌৰাণিক কাহিনী" বুলি কোৱা হয়।[9]

প্ৰাচীন আৰু ঐতিহাসিক ধৰ্ম

[সম্পাদনা কৰক]

সুপৰিচিত ঐতিহাসিক বহুদেৱতাবাদী পন্থাসমূহৰ ভিতৰত চুমেৰিয়ান দেৱতা, মিচৰীয় দেৱতা, ধ্ৰুপদী প্ৰাচীন কালত প্ৰমাণিত প্যান্থেয়ন (প্ৰাচীন গ্ৰীক আৰু ৰোমান ধৰ্মত), নৰ্ছ এচিৰ আৰু ভানিৰ, ইয়োৰুবা অৰিছা আৰু এজটেক দেৱতা আদি অন্তৰ্ভুক্ত।

লৌকিক ধৰ্ম

[সম্পাদনা কৰক]
ফিলিপিনছৰ ইফুগাও জাতিৰ লোকৰ আনিতি ধৰ্মীয় বিশ্বাস অনুসৰি বুলুল মূৰ্তিসমূহ ধান-দেৱতাৰ অৱতাৰ ৰূপে পূজিত হয়।

আজিৰ বিশ্বত পোৱা তথাকথিত "লৌকিক ধৰ্ম"বোৰৰ বেছিভাগ এছিয়া-পেছিফিক অঞ্চলত পোৱা যায়।[10] এই তথ্যটো সেই ধাৰণাৰ সৈতে মিল খায় যে, বহুদেৱবাদী ধৰ্মসমূহৰ বেছিভাগ পশ্চিমা পৃথিৱীৰ বাহিৰত পোৱা যায়।[11]

লৌকিক ধৰ্মবোৰ সাধাৰণতে প্ৰাণবাদৰ সৈতে ওতপ্ৰোতভাৱে জড়িত। প্ৰাণবাদী বিশ্বাসবোৰ প্ৰাচীন আৰু আধুনিক সংস্কৃতিত পোৱা যায়। এশ্বৰবাদী সমাজত লৌকিক বিশ্বাসবোৰক প্ৰায়েই কুসংস্কাৰ বুলি অভিহিত কৰা হয়।[12] লৌকিক ধৰ্মবোৰৰ সাধাৰণতে কেতিয়াও সুসংগঠিত ধৰ্মীয় কৰ্তৃপক্ষ বা যাজকবৰ্গ নাথাকে, বা কেতিয়াবা কোনো ধৰণৰ আনুষ্ঠানিক পবিত্ৰ গ্ৰন্থ নথকা দেখা যায়।[13] এই ধৰ্মবোৰে প্ৰায়ে আন ধৰ্মৰ সৈতে একেলগে অস্তিত্ব থকা দেখা যায়। এব্ৰাহামীয় এশ্বৰবাদী ধৰ্মবোৰে, যি পশ্চিমা পৃথিৱীত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰিছে, সাধাৰণতে বহুধৰ্মীয় আচৰণক অনুমোদন নকৰে; কিন্তু লৌকিক ধৰ্মবোৰে প্ৰায়ে অন্যান্য ধৰ্মৰ সৈতে সংমিশ্ৰণ ঘটায়।[12] বহুদেৱবাদী ধৰ্মৰ অনুসাৰীৰ বাবে একাধিক ধৰ্মীয় আচাৰ আৰু বিশ্বাস অনুসৰণ কৰাটো সচৰাচৰ সমস্যাসৃষ্টি নকৰে।

আধুনিক ধৰ্ম

[সম্পাদনা কৰক]

প্ৰচলিত পৰম্পৰাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি বৌদ্ধ ধৰ্মক বহুদেৱতাবাদী বুলি ধৰিব পাৰি কাৰণ ই অন্ততঃ একাধিক দেৱতাৰ অস্তিত্ব স্বীকাৰ কৰে। যদিও খ্ৰীষ্টান ধৰ্মক সাধাৰণতে একশ্বৰবাদী বুলি বৰ্ণনা কৰা হয়,[14][15] কেতিয়াবা দাবী কৰা হয় যে ধৰ্মৰ ধাৰণাটোৰ পৰাই বেছিভাগ খ্ৰীষ্টান পৰম্পৰাই সমৰ্থন কৰা ত্ৰিত্বৰ মতবাদে বিশুদ্ধ একশ্বৰবাদক বাধা দিয়ে।[16] এই মতবাদে কয় যে ঈশ্বৰ পিতৃ, পুত্ৰ আৰু পবিত্ৰ আত্মাৰে গঠিত। যিহেতু দেৱতা তিনিজন সুকীয়া ব্যক্তি, কিছুমানৰ মতে খ্ৰীষ্টান ধৰ্মক ত্ৰিদেৱতাবাদৰ এটা ৰূপ, বহুদেৱতাবাদৰ এটা ৰূপ বুলি গণ্য কৰা উচিত।[17][18] খ্ৰীষ্টান ধৰ্মই কয় যে "এজন ঈশ্বৰ তিনিজন ব্যক্তি আৰু এক পদাৰ্থত আছে,"[19] কিন্তু দেৱতাজন ব্যক্তিগত পৰিচয় থকা একক ব্যক্তি হ'ব নোৱাৰে। খ্ৰীষ্টান ধৰ্মই ইহুদী ধৰ্মৰ পৰা "এক ঈশ্বৰ"ৰ ধাৰণা উত্তৰাধিকাৰী সূত্ৰে লাভ কৰিছিল আৰু ইয়াৰ একশ্বৰবাদী মতবাদ বিশ্বাসৰ কেন্দ্ৰীয় বুলি কয়। ঈশ্বৰবাদী হিন্দু ধৰ্মই একেশ্বৰবাদী আৰু বহুদেৱতাবাদী প্ৰৱণতা আৰু দুয়োটা গঠনৰ ভিন্নতা বা মিশ্ৰণ দুয়োটাকে সামৰি লয়।

আৰু চাওক

[সম্পাদনা কৰক]

তথ্যসূত্ৰ

[সম্পাদনা কৰক]
  1. ↑ 1.0 1.1 "Polytheism". Oxford University PressOxford Reference. https://www.oxfordreference.com/display/10.1093/oi/authority.20110803100336156। আহৰণ কৰা হৈছে: 3 February 2023. 
  2. ↑ "Polytheism". Cambridge University PressCambridge Advanced Learner's Dictionary. https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/polytheism। আহৰণ কৰা হৈছে: 3 February 2023. 
  3. ↑ "Polytheism". Oxford University PressOxford Advanced Learner's Dictionary. https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/polytheism। আহৰণ কৰা হৈছে: 3 February 2023. 
  4. ↑ Ulrich Libbrecht. Within the Four Seas...: Introduction to Comparative Philosophy. Peeters Publishers, 2007. আই.এচ.বি.এন. 9042918128. p. 42.
  5. ↑ "Monotheism - Polytheism, Dualism, Henotheism" (en ভাষাত). Britannica. https://www.britannica.com/topic/monotheism/The-spectrum-of-views-monotheisms-and-quasi-monotheisms। আহৰণ কৰা হৈছে: 2023-12-26. 
  6. ↑ Kimmerle, Heinz (2006-04-11). "The world of spirits and the respect for nature: towards a new appreciation of animism" (en-US ভাষাত). The Journal for Transdisciplinary Research in Southern Africa খণ্ড 2 (2): 15. doi:10.4102/td.v2i2.277. ISSN 2415-2005. 
  7. ↑ Schmidt, Francis (1987). The Inconceivable Polytheism: Studies in Religious Historiography. প্ৰকাশক New York: Gordon & Breach Science Publishers. পৃষ্ঠা. 10. ISBN 978-3718603671. 
  8. ↑ Sallustius, On the Gods and the World, 4
  9. ↑ Eugenie C. Scott, Evolution Vs. Creationism: An Introduction (2009), p. 58.
  10. ↑ "Folk Religionists". Pew Research CenterPew Forum. 2012-12-18. https://www.pewforum.org/2012/12/18/global-religious-landscape-folk/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2021-03-31. 
  11. ↑ Gries, P.; Su, J.; Schak, D. (December 2012). "Toward the scientific study of polytheism: beyond forced-choice measures of religious belief". Journal for the Scientific Study of Religion খণ্ড 51 (4): 623–637. doi:10.1111/j.1468-5906.2012.01683.x. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1468-5906.2012.01683.x। আহৰণ কৰা হৈছে: 2021-03-31. 
  12. ↑ 12.0 12.1 van Baaren, Theodorus P.. "Monotheism". Encyclopaedia BritannicaBritannica. https://www.britannica.com/topic/monotheism/The-spectrum-of-views-monotheisms-and-quasi-monotheisms। আহৰণ কৰা হৈছে: 2021-04-12. 
  13. ↑ "Folk Religionists". Pew Research CenterPew Forum. 2012-12-18. https://www.pewforum.org/2012/12/18/global-religious-landscape-folk/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2021-03-31. 
  14. ↑ "Monotheism". Encyclopædia Britannica. https://www.britannica.com/topic/monotheism। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-05-20. 
  15. ↑ Armstrong, Karen (1993). A History of God: The 4,000-Year Quest of Judaism, Christianity and Islam. Ballantine Books. ISBN 978-0-345-38456-0. 
  16. ↑ Reichenbach, Bruce R. (1982). "Trinity and Monotheism". Religious Studies খণ্ড 18 (4): 439–456. doi:10.1017/S0034412500013962. 
  17. ↑ Plantinga, Alvin (1980). Does God Have a Nature?. Marquette University Press. ISBN 978-0874621290. 
  18. ↑ Leftow, Brian (2006). "A Latin Trinity". Faith and Philosophy খণ্ড 23 (3): 277–303. doi:10.5840/faithphil200623326. 
  19. ↑ Barth, Karl (1936). Church Dogmatics. I.1. T&T Clark. পৃষ্ঠা. 359. 
"https://as.wikipedia.org/w/index.php?title=বহু-ঈশ্বৰবাদ&oldid=517958"ৰ পৰা অনা হৈছে