বাইজেণ্টাইন সাম্ৰাজ্য
বাইজেণ্টাইন সাম্ৰাজ্য (প্ৰাচীন গ্ৰীক: Βασιλεία Ῥωμαίων, Basileía Rhōmaíōn) আছিল প্ৰাচীন ৰোমান সাম্ৰাজ্যৰ পূৰ্ব অংশৰ উত্তৰসূৰি, যিয়ে মধ্যযুগৰ সময়ছোৱাত ইউৰোপ, এছিয়া আৰু আফ্ৰিকাৰ বিস্তৃত অঞ্চলত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰিছিল। এই সাম্ৰাজ্যৰ ৰাজধানী আছিল কন্সটাণ্টিনোপল (আজিৰ ইষ্টানবুল), আৰু ই ৩৩০ খ্ৰীষ্টাব্দৰ পৰা ১৪৫৩ খ্ৰীষ্টাব্দলৈকে বৰ্তি আছিল।[1]
ইতিহাস
[সম্পাদনা কৰক]৩৩০ খ্ৰীষ্টাব্দত ৰোমান সম্ৰাট কন্সটাণ্টিন মহানে বুজাণ্টিয়াম নগৰখন পুনৰ্নিমাণ কৰি তাক কন্সটাণ্টিনোপল নাম দিয়ে। ৩৯৫ খ্ৰীষ্টাব্দত ৰোমান সাম্ৰাজ্য বিভক্ত হোৱাৰ পিছত, পূৰ্ব ৰোমান সাম্ৰাজ্যটো "বাইজেণ্টাইন সাম্ৰাজ্য" ৰূপে পৰিগণিত হয়।[2]
ৰাজনীতি আৰু সমাজ
[সম্পাদনা কৰক]সাম্ৰাজ্যটো এক কেন্দ্ৰীভূত সম্ৰাটতান্ত্ৰিক শাসনত চলিত আছিল। সম্ৰাটেই আছিল ধৰ্মীয় আৰু ৰাজনৈতিক উভয় ক্ষেত্ৰতে শীৰ্ষ নেতা। ইষ্টাৰ্ন অৰ্থডক্স খ্ৰীষ্টান ধৰ্ম আছিল সাম্ৰাজ্যৰ ৰাজ্যধৰ্ম। কাইদা-কানুন, প্ৰশাসন আৰু ৰাজশক্তিত ৰোমান ঐতিহ্য বজাই ৰখা হৈছিল।[3]
সংস্কৃতি আৰু বিজ্ঞান
[সম্পাদনা কৰক]বাইজেণ্টাইনসকলে গ্ৰীক ভাষা আৰু সংস্কৃতিৰে সমৃদ্ধ আছিল। তেওঁলোকৰ শিল্প, স্থাপত্য, আৰু ধৰ্মীয় চিত্ৰণ (আইকন) আজিও বিখ্যাত। হাজিয়া ছোফিয়া (Aya Sofya) মসজিদ হিচাপে পৰিণত হোৱাৰ পূৰ্বে ই খ্ৰীষ্টান গীৰ্জা হিচাপে প্ৰথমে নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। তেওঁলোক চিকিৎসা, গণিত আৰু দৰ্শনতো আগবঢ়াইছিল।[4]
পতন
[সম্পাদনা কৰক]১৪৫৩ খ্ৰীষ্টাব্দত অট'মান তুৰ্কসকলে মেহমেত দ্য কনকুৱে'ৰৰ নেতৃত্বত কন্সটাণ্টিনোপল দখল কৰে। এই ঘটনাৰ লগে লগে বাইজেণ্টাইন সাম্ৰাজ্যৰ অন্ত পৰে।[5]
ঐতিহ্য
[সম্পাদনা কৰক]বাইজেণ্টাইন সাম্ৰাজ্যৰ ধৰ্মীয় ধাৰণা, কাইদা, আৰু শিল্প ইউৰোপীয় সভ্যতাৰ ওপৰত গভীৰ প্ৰভাৱ পেলাইছিল। অৰ্থডক্স খ্ৰীষ্টান ধৰ্ম, বিশেষকৈ ৰাছিয়া, গ্ৰীচ আদিত ইয়াৰ গভীৰ প্ৰভাব আছে।
উৎস
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ "Byzantine Empire". Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/place/Byzantine-Empire। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-06-20.
- ↑ Norwich, John Julius (1990). Byzantium: The Early Centuries. Penguin Books. ISBN 0-14-011447-5.
- ↑ "Byzantine Government". World History Encyclopedia. https://www.worldhistory.org/Byzantine_Empire/.
- ↑ Mango, Cyril (1985). Byzantine Architecture. Rizzoli. ISBN 0-8478-0574-1.
- ↑ Crowley, Roger (2005). 1453: The Holy War for Constantinople and the Clash of Islam and the West. Hyperion. ISBN 978-1-4013-0850-6.