বুজকশী
বুজকশী ইংৰাজী: Buzkashi (পাৰ্চী: بزکشی, জ্বলা। 'ছাগলী টানি') হৈছে এবিধ আফগানিস্তানৰ ৰাষ্ট্ৰীয় খেল। [1] এইটো এটা পৰম্পৰাগত খেল য'ত ঘোঁৰাত উঠি থকা খেলুৱৈসকলে এটা ছাগলীৰ মৃতদেহ এটা লক্ষ্যত ৰাখিবলৈ চেষ্টা কৰে। উজবেকিস্তান[2] আৰু কাজাখস্তানত একে ধৰণৰ খেলক কোকপাৰ,[3] কুপকাৰী,[4] আৰু উলক তৰ্টিশ[5] বুলি কোৱা হয়।
ইতিহাস
[সম্পাদনা কৰক]বুজকশী যাযাবৰ এছিয়ান জনজাতিসকলৰ মাজত আৰম্ভ হৈছিল। যিসকল দূৰ উত্তৰ আৰু পূবৰ পৰা চীন আৰু মঙ্গোলিয়াৰ পৰা পশ্চিমদিশে বিয়পি পৰা দশম আৰু পঞ্চদশ শতিকাৰ ভিতৰত এক শতিকা দীঘলীয়া প্ৰব্ৰজনৰ শৃংখলাত আহিছিল যি কেৱল ১৯৩০ ৰ দশকত সমাপ্ত হৈছিল। চিথিয়ান সময়ৰ পৰা শেহতীয়া দশকলৈকে, বুজকাশী সেই অতীত যুগৰ উত্তৰাধিকাৰী হৈ আছে। [6][7]
বিতৰণ
[সম্পাদনা কৰক]বুজকাশীৰ দৰে খেলবোৰ আজি কেইবাটাও মধ্য এছিয়াৰ জাতিগত গোট যেনে কিৰগিজ, তুৰ্কমেন, কাজাখ, উজবেক, উইগুৰ, হাজাৰা, তাজিক, ৱাখিআৰু পশতুনসকলেও খেলে। পশ্চিমত, খেলখন কিৰগিজ সকলকো খেলা দেখা যায় যিয়ে পামিৰ অঞ্চলৰ পৰা তুৰস্কৰ ভান জিলাৰ উলুপামিৰ গাঁৱলৈ প্ৰব্ৰজন কৰিছিল। পশ্চিম চীনত, কেৱল ঘোঁৰা-পিঠি বুজকাশীয়ে নহয়, জিনজিয়াঙৰ [8]তাজিকসকলৰ মাজত য়াক বুজকাশীও আছে।
আফগানিস্তান
[সম্পাদনা কৰক]বুজকাশী হৈছে আফগানিস্তানৰ ৰাষ্ট্ৰীয় খেল আৰু এই খেলত আফগানিস্তানৰ 'আবেগ' জড়িত হৈ আছে আৰু এই খেল প্ৰায়ে শুক্ৰবাৰে খেলা হয় আৰু খেলবোৰে হাজাৰ হাজাৰ অনুৰাগীক আকৰ্ষিত কৰে। হুইটনি আজোয়ে তেওঁৰ বুজকাশী: গেম এণ্ড পাৱাৰ ইন আফগানিস্তান নামৰ কিতাপখনত উল্লেখ কৰিছে যে "নেতাসকল হৈছে এনে লোক যিয়ে বেয়া আৰু নিৰপেক্ষ উপায়েৰে নিয়ন্ত্ৰণ দখল কৰিব পাৰে আৰু তাৰ পিছত তেওঁলোকৰ প্ৰতিদ্বন্দ্বীৰ সৈতে যুঁজ দিব পাৰে। বুজকাশী আৰোহীজনেও একেই কৰে।" [9] পৰম্পৰাগতভাৱে, খেলকেইবাদিনো চলিব পাৰে কিন্তু ইয়াৰ অধিক নিয়ন্ত্ৰিত টুৰ্ণামেণ্ট সংস্কৰণত, ইয়াৰ খেলৰ সময় সীমিত।
আফগানিস্তানত তালিবান চৰকাৰৰ প্ৰথম শাসনকালত, বুজকাচীক নিষিদ্ধ কৰা হৈছিল কিয়নো তেওঁলোকে খেলখন অনৈতিক বুলি বিবেচনা কৰিছিল। ২০০১ চনত আফগানিস্তানৰ তালিবানক উৎখাত কৰাৰ পিছত এই ক্ৰীড়া পুনৰ আৰম্ভ হয়। যেতিয়া ২০২১ চনত তালিবানপু পুনৰ ক্ষমতা লাভ কৰে। তালিবানে এই খেলটো অব্যাহত ৰাখিবলৈ অনুমতি দিয়ে।[10][11][12]
কাজাখাস্তান
[সম্পাদনা কৰক]
কাজাখস্তানৰ প্ৰথম ৰাষ্ট্ৰীয় কোকপাৰ সংস্থা ২০০০ চনত পঞ্জীয়ন কৰা হৈছিল। সংস্থাটোৱে ২০০১ চনৰ পৰা প্ৰাপ্তবয়স্কসকলৰ মাজত বাৰ্ষিক কোকপাৰ চেম্পিয়নশ্বিপ আৰু ২০০৫ চনৰ পৰা যুৱ কোকপাৰ চেম্পিয়নশ্বিপ অনুষ্ঠিত কৰি আহিছে। কাজাখস্তানৰ সকলো ১৪টা অঞ্চলতে পেছাদাৰী কোকপাৰ দল আছে। আটাইতকৈ বেছি সংখ্যক পেছাদাৰী কোকপাৰ দল থকা অঞ্চলবোৰ হৈছে ৩২টা পেছাদাৰী দলৰ সৈতে দক্ষিণ কাজাখস্তান, ২৭টা দলৰ সৈতে জাম্বিল অঞ্চল আৰু ১৮টা দলৰ সৈতে আকমোলা অঞ্চল। কাজাখস্তানৰ ৰাষ্ট্ৰীয় কোকপাৰ দলে বৰ্তমান ইউৰেচিয়ান কোকপাৰ চেম্পিয়নৰ খিতাপ দখল কৰিছে। [13]
কিৰগিজস্তান
[সম্পাদনা কৰক]এখন আলোকচিত্ৰত ১৮৭০ চনৰ আশে পাশে কিৰগিজস্তানৰ কোকবোৰু খেলুৱৈসকলক নথিভুক্ত কৰা হৈছে। অৱশ্যে, কিৰগিজস্তানৰ কোকবোৰু নিয়মসমূহ প্ৰথমে ১৯৪৯ চনত আনুষ্ঠানিকভাৱে সংজ্ঞায়িত আৰু নিয়ন্ত্ৰিত কৰা হৈছিল। ১৯৫৮ চনৰ পৰা আৰম্ভ কৰি কোকবোৰু হিপড্ৰোমত অনুষ্ঠিত হ'বলৈ আৰম্ভ কৰে। কোকবোৰু ক্ষেত্ৰ এখনৰ আকাৰ অংশগ্ৰহণকাৰীৰ সংখ্যাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।
তাজিকিস্তান
[সম্পাদনা কৰক]তাজিকিস্তানৰ বুজকাশী ঋতু সাধাৰণতে নৱেম্বৰৰ পৰা এপ্ৰিললৈ চলে। উচ্চ তাপমাত্ৰাই প্ৰায়ে এই সময়ৰ বাহিৰত খেল অনুষ্ঠিত হোৱাত বাধা দিয়ে। অৱশ্যে কিছুমান শীতল পাহাৰীয়া এলেকাত ক'ৰবাত ক'ৰবাত এই খেল দেখা পোৱা যায়।
তাজিকিস্তানত আৰু চীনৰ জিনজিয়াং অঞ্চলৰ তাচকোৰ্গানৰ তাজিক লোকসকলৰ মাজত, বিবাহৰ সন্দৰ্ভত বুজকাশী খেলবোৰ বিশেষভাৱে জনপ্ৰিয় কিয়নো উৎসৱৰ অংশ হিচাপে কইনাৰ পিতৃয়ে এই খেলবোৰ পৃষ্ঠপোষকতা কৰে। [14]
পাকিস্তান
[সম্পাদনা কৰক]পাকিস্তানত, বুজকাশী পৰম্পৰাগতভাৱে আফগানিস্তানৰ সীমান্তৱৰ্তী অঞ্চলত অতি জনপ্ৰিয় হৈ আহিছে। বৰ্তমান এই খেলটো যদিও মৃত্যুমুখত পৰিছে, তথাপিও গিলগিট বাল্টিস্তানত হুঞ্জাৰ ৱাখি লোকসকলে আৰু বেলুচিস্তানৰ কিছু অংশত আফগান শৰণাৰ্থীসহ পশতুন সকলৰ মাজত খেল দেখা যায়।
আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]বুজকাশীক আফগান ৰাজপৰিয়ালৰ এজন বংশধৰ, ৰজা আমানুল্লাহ আৰু ৰজা জাহিৰ শ্বাহৰ পৰিয়ালে আমেৰিকালৈ আনিছিল। ১৯৪০ ৰ দশকত আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰত খেলখনৰ এটা মাউণ্টেড সংস্কৰণো খেলা হৈছে। অহিঅ'ৰ ক্লিভলেণ্ডত যুৱক-যুৱতীসকলে কাভ কাজ নামৰ এটা খেল খেলিছিল। পুৰুষসকলে - এটা দলৰ পৰা পাঁচজন - ভেড়াৰ ছালআবৃত বলৰ সৈতে ঘোঁৰাত খেলিছিল। গ্ৰেটাৰ ক্লিভলেণ্ড অঞ্চলত ছয় বা সাতটা দল আছিল। খেলখন তিনিটা "চুক্কাৰ"ত বিভক্ত কৰা হৈছিল, কিছু পৰিমাণে পোলোৰ দৰে। খেলপথাৰখন ফুটবল খেলপথাৰৰ আকাৰৰ আছিল আৰু প্ৰতিটো মূৰত লক্ষ্য আছিল: ট্ৰাইপডৰ ওপৰত থিয় হৈ থকা ডাঙৰ কাঠৰ ফ্ৰেমৱৰ্ক, প্ৰায় দুই ফুট বৰ্গৰ ছিদ্ৰ। খেলুৱৈসকলে বলটো হাতত লৈ দীঘলীয়া কৈ লুণ্ঠন কৰা ভেড়াৰ ছালৰ দ্বাৰা ধৰি ৰাখিছিল। এটা দলে বলটো গ'লত পেলাই দিয়াৰ আগতে তিনিবাৰ পাছ কৰিব লগা হৈছিল। যদি বলটো মাটিত পৰিছিল, খেলুৱৈজনে ইয়াক তুলিবলৈ তেওঁৰ ঘোঁৰাৰ পৰা তললৈ যাব লগা হৈছিল। এজন খেলুৱৈয়ে মনত পেলাই কয়, "আনসকলে আৰোহীজনক হেলান দিয়াৰ লগে লগে আঁতৰাই দিবলৈ চেষ্টা কৰিব। সিহঁতে তোমাক কান্ধত ধৰি চোলৈ লৈ যাব।"
নিয়ম আৰু তাৰতম্য
[সম্পাদনা কৰক]
প্ৰতিযোগিতা সাধাৰণতে তীব্ৰ হয়। আফগান অলিম্পিক ফেডাৰেচনৰ দ্বাৰা চৰকাৰী নিয়ম স্থাপন কৰাৰ আগতে এই খেলটো মুখ্যতঃ নিয়মৰ ওপৰত আধাৰিত কৰি পৰিচালনা কৰা হৈছিল যেনে এজন সহ আৰোহীক ইচ্ছাকৃতভাৱে চাবুক নিদিয়া বা ইচ্ছাকৃতভাৱে তেওঁক তেওঁৰ ঘোঁৰাৰ পৰা খুন্দা মৰা। আৰোহীসকলে সাধাৰণতে গধুৰ পোছাক পিন্ধে আৰু আন খেলুৱৈৰ চাবুক আৰু বুটৰ পৰা নিজকে সুৰক্ষিত ৰাখিবলৈ মুৰৰ সুৰক্ষা লয়। উদাহৰণ স্বৰূপে, পূৰ্বৰ ছোভিয়েট ইউনিয়নৰ আৰোহীসকলে প্ৰায়ে সুৰক্ষাৰ বাবে উদ্ধাৰ কৰা ছোভিয়েট টেংক হেলমেট পিন্ধে। বুটবোৰত সাধাৰণতে হাই হিল থাকে যি ছাগলীটো তুলিবলৈ চেষ্টা কৰোঁতে আৰোহীজনক ঘোঁৰাটোৰ কাষত হেলান দিয়াত সহায় কৰিবলৈ ঘোঁৰাটোৰ কঠীয়াত লাগি থাকে। খেলকেইবাদিনো চলিব পাৰে, আৰু বিজয়ী দলে তেওঁলোকৰ জয়ৰ পুৰস্কাৰ হিচাপে পুৰস্কাৰ প্ৰাপ্ত কৰে, অপৰিহাৰ্যভাৱে ধন নহয়। আজিজ আহমদৰ দৰে শীৰ্ষ খেলুৱৈসকলক প্ৰায়ে ধনী আফগানসকলে পৃষ্ঠপোষকতা কৰে। [15]
বুজকাশী খেলুৱৈক চাপান্দাজ বুলি কোৱা হয়। এইটো মুখ্যতঃ আফগানিস্তানত বিশ্বাস কৰা হয় যে এজন কুশল চাপান্দাজ সাধাৰণতে চল্লিশৰ দশকত থাকে। এইটো এই সত্যৰ ওপৰত আধাৰিত যে খেলৰ প্ৰকৃতিৰ বাবে ইয়াৰ খেলুৱৈক তীব্ৰ শাৰীৰিক অনুশীলন আৰু পৰ্যৱেক্ষণৰ প্ৰয়োজন। একেদৰে, বুজকাচীত ব্যৱহৃত ঘোঁৰাবোৰকো তীব্ৰ প্ৰশিক্ষণ আৰু যথাযথ মনোযোগ দিয়ে। এজন খেলুৱৈ অপৰিহাৰ্যভাৱে ঘোঁৰাটোৰ গৰাকী নহয়। ঘোঁৰাবোৰ সাধাৰণতে জমিদাৰ আৰু অত্যন্ত ধনী লোকৰ মালিকানাধীন হয় যি এনে ঘোঁৰাবোৰৰ যত্ন ল'বলৈ আৰু প্ৰশিক্ষণৰ সুবিধা প্ৰদান কৰিবলৈ পৰ্যাপ্ত ধনী। অৱশ্যে, এজন মাষ্টাৰ চাপাণ্ডাজে যিকোনো ঘোঁৰা বাছনি কৰিব পাৰে আৰু ঘোঁৰাটোৰ গৰাকীয়ে সাধাৰণতে বিচাৰে যে তেওঁৰ ঘোঁৰাটো এজন মাষ্টাৰ চাপাণ্ডাজৰ দ্বাৰা পৰিচালিত হওক কিয়নো বিজয়ী ঘোঁৰাটোৱেও মালিকৰ বাবে গৌৰৱ কঢ়িয়াই আনে।
খেলখনত দুটা মুখ্য ৰূপ আছে। সেয়া হ'ল তুদাবাৰাই আৰু কাৰাজাই। তুদাবাৰাইক খেলৰ সৰল ৰূপ বুলি গণ্য কৰা হয়। এই সংস্কৰণত, লক্ষ্য হৈছে কেৱল ছাগলীটো দখল কৰা আৰু আন খেলুৱৈসকলৰ পৰা পৰিষ্কাৰ নোহোৱালৈকে যিকোনো দিশত আগবাঢ়ি যোৱা। কাৰাজাইত, খেলুৱৈসকলে খেলপথাৰৰ এটা মূৰত পতাকা বা মাৰ্কাৰৰ চাৰিওফালে মৃতদেহটো কঢ়িয়াই নিব লাগিব, তাৰ পিছত আনটো মূৰত এটা স্কোৰিং বৃত্তত ("ন্যায়ৰ বৃত্ত") পেলাই দিব লাগিব।
বুজকাশী খেলত ছাগলী পোৱালীটোক সাধাৰণতে শিৰচ্ছেদ কৰা হয় আৰু দুয়ো হাত-ভৰি কাটি দিয়া হয়। ইয়াৰ পিছত মৃতদেহটো কঠোৰ কৰিবলৈ খেলৰ আগতে ২৪ ঘণ্টাঠাণ্ডা পানীত তিয়াই ৰখা হয়। মাজে মাজে বালি মৃতদেহটোত পেক কৰা হয় যাতে ইয়াক অতিৰিক্ত ওজন দিয়া যায়। যদিও কোনো পোৱালী উপলব্ধ নহ'লে ছাগলী ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
তথ্যৰ উৎস
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ Azoy, Whitney (2011). Buzkashi: Game and power in Afghanistan. Waveland Press. ISBN 9781478607823. https://books.google.com/books?id=d8Fo13XCP6wC&q=national+sport&pg=PR5.
- ↑ "Kökbörü – Etnospor Kültür Festivali". etnosporfestivali.com. http://etnosporfestivali.com/sporlar/kokboru/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2017-05-12.
- ↑ "Dom Joly: Know your Kokpar from your Kyz-Kuu" Archived 2017-08-28 at the Wayback Machine, The Independent: Columnists
- ↑ "Traditions: Kupkari" Archived 2013-10-12 at the Wayback Machine, ZOOM Central Asia
- ↑ "Bishkek's Independence Day Celebrations: Ulak Tartysh, the Art of Dead Goat Grabbing - Caravanistan". caravanistan.com. 2 May 2014. http://caravanistan.com/trip-reports/bishkek-independence-day-ulak-tyrtysh/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2016-04-08.
- ↑ G. Whitney Azoy, Buzkashi: Game and Power in Afghanistan, Third Edition. Waveland Press 2011. pp.3-4.
- ↑ G. Whitney Azoy, Buzkashi: Game and Power in Afghanistan, 2nd ed. (2002), In: Academic Dictionaries and Encyclopedias "buzkashi" Archived 2014-09-06 at the Wayback Machine
- ↑ 塔什库尔干：高天下的太阳部落. 陕西人民出版社. 2004. পৃষ্ঠা. 162. ISBN 7-5613-2787-0. https://books.google.com/books?id=ZXUHyAEACAAJ.
- ↑ Perry, Tony; Sharifi, Karim (2010-01-03). "Afghans love to get their goat in rough national sport". Los Angeles Times (Kabul, Afghanistan): পৃষ্ঠা A20. https://www.latimes.com/world/la-xpm-2010-jan-03-la-afghanistan-buzkashi-01032010-story.html.
- ↑ "Afghanistan: By Their Sports, Ye Shall Know Them". Time. Archived from the original on 2010-11-14. https://web.archive.org/web/20101114151145/http://www.time.com/time/world/article/0,8599,219661,00.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2009-08-31.
- ↑ "Afghans revive 'buzkashi'". www.usatoday.com. https://www.usatoday.com/news/world/2002-12-09-goat-game-usat_x.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 2017-08-25.
- ↑ "Afghanistan's buzkashi season begins, with Taliban at the reins". Aljazeera. https://www.aljazeera.com/gallery/2021/11/3/photos-taliban-afghanistan-culture-buzkashi-season#:~:text=Not%20only%20do%20Taliban%20fighters,takes%20part%20in%20the%20game.&text=Banned%20under%20the%20Taliban's%20regime,power%20in%20August%20this%20year.। আহৰণ কৰা হৈছে: 2021-02-08.
- ↑ "Кокпар". zhigerastana.kz. Archived from the original on 2013-07-30. https://web.archive.org/web/20130730163843/http://zhigerastana.kz/index.php?option=com_content&view=article&id=14&Itemid=33। আহৰণ কৰা হৈছে: 2013-03-19.
- ↑ Summers, Josh. "Buzkashi Explained: Mysterious Rules & Traditions". Far West China. https://www.farwestchina.com/2015/09/buzkashi-rules-explained.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2017-12-11.
- ↑ Abi-Habib, Maria; Fazly, Walid (13 April 2011). "In Afghanistan's National Pastime, It's Better to Be a Hero Than a Goat". The Wall Street Journal. https://www.wsj.com/articles/SB10001424052748703841904576256632384932122.