বৌদ্ধ ধৰ্মত নাৰী
বৌদ্ধ ধৰ্মত নাৰীৰ অৱস্থান ধৰ্মতত্ত্ব, ইতিহাস, নৃতত্ত্ব, আৰু নাৰীবাদকে ধৰি বিভিন্ন দৃষ্টিকোণৰ পৰা আলোচনা কৰিব পাৰি।
ধৰ্মতত্ত্বৰ দৃষ্টিকোণৰ পৰা সংস্কাৰৰ ভিতৰত নাৰীৰ মৰ্যাদা, বৌদ্ধ সমাজত, ঘৰত, সকলোতে নাৰীক ভাল ব্যৱহাৰ কৰা আদি অন্তৰ্ভুক্ত।বৌদ্ধ ধৰ্মত নাৰীৰ ইতিহাস, আৰু অন্যান্য ধৰ্মৰ দৰে বৌদ্ধ ধৰ্মতো নাৰীৰ মৰ্যাদা বিভিন্ন স্তৰত বহু পৰিমাণে ভিন্ন।[1]
বুদ্ধই শিকাইছিল যে এগৰাকী পত্নীয়ে স্বামীৰ আজ্ঞাকাৰী হ’ব লাগে (০৫:৩৩), আৰু লগতে শিকাইছিল যে স্বামীয়ে নিজৰ পত্নীক সন্মান কৰিব লাগে।
ফুৰে বাৰ্নাৰ্ড আৰু মিৰাণ্ডা শ্ব’ৰ দৰে কিছুমান পণ্ডিতে এই কথাত একমত যে বৌদ্ধ ধৰ্মৰ শিক্ষাই প্ৰথম অৱস্থাত লিংগ বিষয়ক ব্যাপকভাৱে আলোচনা কৰিছিল আৰু ইয়াক অতিশয় মনোযোগ দিছিল।[2]
প্ৰাক-বৌদ্ধ ধৰ্ম
[সম্পাদনা কৰক]যি সামাজিক স্তৰত বৌদ্ধ ধৰ্মৰ উত্থান ঘটিছিল, সেই সময়ত পুৰুষতকৈ নাৰীক নিম্ন স্থানত ৰখা হৈছিল। উদাহৰণস্বৰূপে, নাৰীৰ ব্যৱহাৰৰ সন্দৰ্ভত বৌদ্ধ ধৰ্মৰ ধাৰণা বহু দিশত সলনি হৈছিল আৰু বৌদ্ধ ধৰ্মৰ আগমনৰ লগে লগে ই গুচি গ’ল।
বুদ্ধৰ সময়ত হিন্দু ধৰ্মত নাৰীৰ প্ৰতি কিছু পৰিমাণে হ'লেও বৰ্ণবাদী আছিল। অৰ্থাৎ মহিলাগৰাকী পিতৃ, স্বামী বা ভাতৃৰ তত্ত্বাৱধানত থাকিব আৰু তেওঁলোকৰ সম্পূৰ্ণ আজ্ঞা পালন কৰিব লাগিব, আৰু কোনো ধৰণে স্বাধীন হ’ব নালাগিব।[3]
বৌদ্ধ ধৰ্মৰ সাৰ্বজনীন বাৰ্তা হৈছে যে নাৰী সমাজৰ সকলো ক্ষেত্ৰতে প্ৰৱেশ কৰিব লাগে। কিন্তু ইয়াত লিংগ, জাতি, জাতি, ধৰ্মৰ ক্ষেত্ৰত বৰ্ণবাদক বাদ দিয়া হৈছিল। বৌদ্ধ ধৰ্মই নাৰীক সন্ন্যাসী হ’বলৈ আৰু পুৰুষৰ সৈতে আধ্যাত্মিক মিলন কৰিবলৈ, প্ৰাৰ্থনা আৰু পূজা আদি বিভিন্ন ধৰ্মীয় কাম-কাজ কৰিবলৈ অধিকাৰ প্ৰদান কৰিছে।[3]
উদীয়মান বৌদ্ধ ধৰ্ম
[সম্পাদনা কৰক]বৌদ্ধ ধৰ্মৰ প্ৰতিষ্ঠাপক গৌতম বুদ্ধই মহিলাসকলক পূৰ্ণ সদস্য হিচাপে মঠ সমাজত যোগদান আৰু অংশগ্ৰহণৰ অনুমতি দিছিল। কিন্তু বুদ্ধই মঠ-মন্দিৰৰ লগত বৌদ্ধ মহিলাৰ সঙ্গতিৰ ওপৰত কিছুমান চৰ্ত ৰাখিছিল। ইয়াৰ দ্বাৰা প্ৰথম বৌদ্ধ পৰিষদৰ মতামত সমৰ্থন কৰা হয়।
উদীয়মান বৌদ্ধ ধৰ্মত সাধাৰণতে সন্ন্যাসীৰ ওপৰত মঠৰ নিয়ন্ত্ৰণ বজাই ৰখা হৈছিল।
গৱেষক ডায়েনা পলে কয় যে "আৰম্ভণি বৌদ্ধ ধৰ্মৰ সময়ত" নাৰীৰ ভূমিকা সম্পৰ্কে পৰম্পৰাগত দৃষ্টিভংগী পুৰুষতকৈ হীন আছিল আৰু আন গৱেষকসকলে কয় যে ভাৰতীয় বৌদ্ধ ধৰ্মৰ প্ৰাৰম্ভিক কালত "ঘৃণাৰ জাতি"ৰ উন্মেষ ঘটিছিল। কিন্তু কিছুমান স্পষ্টভাৱে উল্লেখ কৰা ঘৃণনীয় মতবাদৰ উপস্থিতিৰ পিছতো সমগ্ৰ প্ৰাচীন "ভাৰতীয় বৌদ্ধ ধৰ্ম"ত নাৰীৰ ভূমিকাক ঘৃণা কৰা হৈছিল।
কিছুমান ধাৰাভাষ্যকাৰে গৌতম বুদ্ধৰ শিক্ষাক মানৱ জাতিৰ অৱনতিৰ বাবে নাৰীক জগৰীয়া কৰা বুলি ব্যাখ্যা কৰিছে যদিও বৌদ্ধ ব্যাখ্যাত সাধাৰণতে নাৰীক কামুক বুলি চিত্ৰিত কৰা হৈছে।
কিন্তু আদিম বৌদ্ধ ধৰ্মত নাৰীৰ কিছু কম ইতিবাচক প্ৰতিচ্ছবি থকাৰ পাছতো পীটক সুত্ত থেৰাবাদতো এনে উদাহৰণ পোৱা যায় যে লিংগৰ ধাৰণা নিৰ্বাণ বা জ্ঞান লাভৰ ক্ষেত্ৰত বাধা হ’ব পাৰে।
নাৰীৰ আধ্যাত্মিক অৰ্জন
[সম্পাদনা কৰক]বৌদ্ধ বিদ্যালয় আৰু পৰম্পৰাসমূহে নাৰীৰ আধ্যাত্মিক সফলতাৰ সম্ভাৱনাৰ ওপৰত ভিন্ন মতামত ৰাখে আৰু পশ্চিম আৰু মধ্যপ্ৰাচ্যৰ নাৰীবাদী পণ্ডিতসকলে সন্তোষজনক আৰু নিৰপেক্ষ ধাৰণা প্ৰদান নকৰে। তেওঁলোকে কয় যে পুৰুষ-মহিলাৰ মাজত কোনো সমতা নাই।[4]
আধ্যাত্মিক প্ৰগতিৰ ক্ষেত্ৰত নাৰীৰ সীমা
[সম্পাদনা কৰক]বৌদ্ধ পৰম্পৰাত ধৰ্মীয় কৰ্তৃত্বৰ পদবীত সাধাৰণতে ব্যক্তিৰ আধ্যাত্মিক কৃতিত্বৰ প্ৰতিফলন হয়। উদাহৰণস্বৰূপে, দেৱতাসকলে মানুহতকৈ উচ্চ ক্ষেত্ৰত বাস কৰে আৰু এইটো এটা নিৰ্দিষ্ট স্তৰৰ আধ্যাত্মিক প্ৰাপ্তিৰ বাবে।
বৌদ্ধ ধৰ্মত এগৰাকী নাৰীয়ে পাঁচটা বাধাৰ সন্মুখীন হয়, কিন্তু তেওঁ ব্ৰহ্মা, চকুৰা বা বুদ্ধৰ ৰজা হ’ব নোৱাৰিব। ইয়াৰ ভিত্তি হৈছে গৌতম বুদ্ধই পালি কেননত নিকায় মঘিমাৰ বোদাটোকা-সুত্তত কোৱা কথাষাৰৰ "আলোকিতসকলৰ ভিতৰত এজন হোৱাটো অসম্ভৱ।"
বৌদ্ধ ধৰ্মত নাৰীৰ সীমা
[সম্পাদনা কৰক]বৌদ্ধ ধৰ্মত জ্ঞান লাভ কৰিবলৈ সাধাৰণতে জ্ঞান লাভৰ বাবে অনুকূল পৰিৱেশ থকাটো প্ৰয়োজন। সেয়ে ‘বুদ্ধ’ শব্দটোৱে সাধাৰণতে এনে এজন ব্যক্তিক বুজায় যিজন জ্ঞানপ্ৰাপ্ত (অৰ্থাৎ সত্য বা ধৰ্ম বিচাৰি উলিয়াবলৈ জাগ্ৰত হৈছে)। বৌদ্ধ ধৰ্মৰ মতে সাধাৰণ জীৱনৰ পৰা বিচ্ছিন্ন এই অৱস্থাৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় স্তৰৰ (তপস্যাচৰ্চা) প্ৰয়োজন। আৰু ইয়াৰ বাবে বহু চৰ্ত আছে।
প্ৰাথমিক বৌদ্ধ ধৰ্ম আৰু মধ্যযুগীয় বৌদ্ধ ধৰ্মৰ মাজৰ সংযোগ হ’ল, প্ৰাচীন বৌদ্ধ গ্ৰন্থত গৌতম বুদ্ধৰ বাণী হৈছে এগৰাকী নাৰীয়ে জ্ঞান লাভ কৰিব পাৰে। বাস্তৱত বৌদ্ধ ধৰ্মত উপনীত হোৱাটো নাৰীৰ বাবে কঠিন। এই কথাই কোৱা হৈছে যে নাৰীয়ে বৌদ্ধ ধৰ্মত উপনীত হ’ব নোৱাৰে।
বিংশ শতিকাত তিব্বতী বৌদ্ধ বিদ্যালয়ৰ নন টেনজিন পালমোৱে জ্ঞান-প্ৰাপ্তিৰ অৱস্থাত উপনীত হৈ কয়, "মই এগৰাকী নাৰী হিচাপে জ্ঞান-প্ৰাপ্তি লাভ কৰাৰ প্ৰতিজ্ঞা কৰিছিলো - ইয়াক লাভ কৰিবলৈ যিমানেই সময় নালাগিব।"
বৌদ্ধ ধৰ্মত মহিলাৰ শ্ৰেণীবিভাজন
[সম্পাদনা কৰক]বৌদ্ধ ধৰ্মত মহিলাৰ স্তৰবৃত্ত পূব এছিয়াৰ কেইবাটাও অঞ্চলত প্ৰচলিত হৈছে, আৰু শ্ৰীলংকাৰ দৰে কিছুমান দেশত ইয়াক পুনৰুজ্জীৱিত কৰা হৈছে। পশ্চিমীয়া কিছুমান দেশত ইয়াৰ বিয়পিবলৈ আৰম্ভ কৰিছে। উদাহৰণস্বৰূপে, বৌদ্ধ ধৰ্মই শেহতীয়াকৈ আমেৰিকাত প্ৰৱেশ কৰিছে ৷
বিবাহ আৰু পাৰিবাৰিক জীৱন
[সম্পাদনা কৰক]কিছুমান গৱেষকে গৌতম বুদ্ধৰ শিক্ষাৰ বহু দিশৰ সমালোচনা কৰে, য’ত বিবাহ সম্পৰ্কীয় বিষয়বোৰো আছে। এই শিক্ষাৰ মাজত প্ৰেমৰ প্ৰতি আহ্বান, সহনশীলতা, দয়াৰ আচৰণ কৰা, দুখীয়াক দান দিয়া, ধন-সম্পত্তি আৰু বিলাসীতা ত্যাগ কৰা, নিজকে কঠোৰতা আৰু ৰুক্ষতাৰ দিশলৈ লৈ যোৱা, অবৈধ যৌন সম্পৰ্ক, অবৈধ বিবাহ বা ব্যভিচাৰ, অবৈধ অৰ্থৰ পৰা আঁতৰি থাকিবলৈ উৎসাহিত আৰু সন্ত্ৰাসবাদৰ প্ৰতি আহ্বান জনায়।
আমি দেখিবলৈ পাওঁ যে বুদ্ধৰ বেছিভাগ শিক্ষাই ত্যাগ, অটিজিম, মানুহৰ পৰা দূৰত্বৰ আহ্বান জনাইছে আৰু তপস্যা বা ধ্যান-ধাৰণাৰ প্ৰতি সচেতনতাৰ দ্বাৰা এই কথা বৃদ্ধি পায়। বিবাহৰ নিয়ম, আৰু পত্নী হিচাপে নাৰীৰ মৰ্যাদা সম্পৰ্কেও উল্লেখ কৰিছে।
বৌদ্ধ ধৰ্মৰ কিছুমান মহান নাৰী
[সম্পাদনা কৰক]বৌদ্ধ ধৰ্মৰ ইতিহাস বহু মহান নাৰীৰ নামেৰে ভৰি আছে, যাৰ জীৱন কিংবদন্তি হৈ পৰিছে। পালি ভাষাত ৰচিত থেৰিগাথা নামৰ এখন গ্ৰন্থত নাৰীৰ আধ্যাত্মিক উন্নতিৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা বুলি জনা যায়। এই সম্ভ্ৰান্ত মহিলাসকলৰ ভিতৰত উল্লেখযোগ্য হ’ল মহাপাজাপতি গৌতমী, ক্ষেমা, পাটাচৰা, অম্ৰপালী বা অম্বাপালী, আৰু ইছিদাসী বা ঋষিদাসী। এইসকল আছিল বৌদ্ধ সন্ন্যাসী। বৌদ্ধ ধৰ্মৰ কিছুমান বিশিষ্ট গৃহস্থ মহিলা হ’ল- সামাৱতী, খুজ্জুত্তৰা, বিশাখা ইত্যাদি।
বাহ্যিক সংযোগ
[সম্পাদনা কৰক]Scripture
[সম্পাদনা কৰক]Articles
[সম্পাদনা কৰক]- Women and Buddhism at the Shambhala Sun Magazine
- Zen, Women, and Buddhism
- Women Buddhas: A Short List of Female Saints, Teachers and Practitioners in Tibetan Buddhism
- 108 Female Siddhas, Dakinis, Yoginis and Tantric Adepts
- Female Buddhas and Bodhisattvas according to Tibetan Buddhist tradition WAiB
- Women Active in Buddhism: Resources on Women's Ordination
- Sakyadhita: the International Association of Buddhist Women
- Buddhanet: Women in Buddhism Archived 2024-09-26 at the Wayback Machine
- Role of Women in Buddhism
- Buddhanet:Women in Buddhism Archived 2024-10-07 at the Wayback Machine
তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ Blossoms of the Dharma: Living as a Buddhist Nun. North Atlantic Books. 1999. ISBN 978-1-55643-325-2. https://books.google.com/books?id=J6Ci86jyYq4C&.
- ↑ Passionate Enlightenment: Women in Tantric Buddhism. Princeton University Press. 1994. ISBN 0-691-01090-0.
- ↑ 3.0 3.1 The First Buddhist Women: Translations and Commentary on the Therigatha. Parallax Press. 1991. ISBN 0-938077-42-2. https://archive.org/details/firstbuddhistwom00murc.
- ↑ "Introduction". The Power of Denial: Buddhism, Purity, and Gender. Princeton University Press. 2003. ISBN 0-691-09171-4. https://books.google.com/books?id=RvO0vO575owC.