ভাংগড় দুৰ্গ

ভাংগড় দুৰ্গ (ইংৰাজী: Bhangarh Fort ) ভাৰতৰ ৰাজস্থান ৰাজ্যত নিৰ্মিত ষোড়শ শতিকাৰ এটা দুৰ্গ। ^[1] ভাগৱত দাসৰ শাসনকালত এই চহৰখন তেওঁৰ দ্বিতীয় পুত্ৰ মাধো সিংহৰ বাসস্থান হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছিল।^[2] দুৰ্গ আৰু ইয়াৰ চৌহদসমূহ ভালদৰে সংৰক্ষিত।^[3]^[4]

কিংবদন্তি

কিংবদন্তি অনুসৰি গড় অঞ্চলৰ ভিতৰত এজন সাধু বাস কৰিছিল আৰু তেওঁৰ নিষেধাজ্ঞা অনুসৰি গড়ৰ চৌহদত নিৰ্মাণ কৰা যিকোনো ঘৰ তেওঁৰ ঘৰতকৈ ওখ হ’ব নালাগে আৰু তেনে কোনো ঘৰৰ ছাঁ তেওঁৰ ঘৰত পৰিলে ইয়াৰ ফলত দুৰ্গ নগৰখন ধ্বংস হ’ব। যেতিয়া গড়টোত স্তম্ভ সংযোজন কৰা হ’ল যিয়ে সাধুৰ ঘৰত ছাঁ পেলায়, তাৰ ফলত গড় আৰু ইয়াৰ আশে-পাশে থকা নগৰবোৰ ধ্বংস হ’ল। আন এক কাহিনী অনুসৰি ক’লা যাদুৰ অনুশীলনকাৰী এজন পুৰোহিতে বহু ছোৱালী থকা ভাংগড়ৰ এগৰাকী ধুনীয়া ৰাজকুমাৰীৰ প্ৰেমত পৰিছিল। এদিন পুৰোহিতজনে ৰাজকুমাৰীৰ পিছে পিছে বজাৰলৈ গৈ প্ৰেমৰ ঔষধ এটা আগবঢ়াই দিলে। কিন্তু তাই নাকচ কৰিলে, ডাঙৰ শিল এটাত পেলাই দিলে যিটো ফলস্বৰূপে শিলটো বাগৰি আহি পুৰোহিতজনৰ ওপৰত পৰি তেওঁক চেপি ধৰিলে। মৃত্যুৰ আগতে পুৰোহিতে সমগ্ৰ গাঁওখনক ধ্বংস আৰু নিৰ্জনতাৰ নিন্দা কৰি অভিশাপ দিছিল।^[5]^[6]^[7]

বিন্যাস আৰু ডিজাইন

সম্পূৰ্ণ ধ্বংসপ্ৰাপ্ত দুৰ্গ চহৰখনৰ মূল গেটেৰে প্ৰৱেশ কৰিলে মন্দিৰ, ৰাজপ্ৰসাদ আৰু হাভেলি পোৱা যায়। তদুপৰি এই দুৰ্গৰ প্ৰৱেশৰ বাবে আৰু চাৰিটা বিন্দু আছে: লাহোৰী গেট, আজমেৰী গেট, ফুলবাৰী গেট, আৰু দিল্লী গেট। মূল দুৱাৰৰ প্ৰৱেশদ্বাৰত বহুতো হিন্দু মন্দিৰ আছে, যেনে হনুমান মন্দিৰ, গোপীনাথ মন্দিৰ, সোমেশ্বৰ মন্দিৰ, কেশৱ ৰায় মন্দিৰ, মংগলা দেৱী মন্দিৰ, গণেশ মন্দিৰ, আৰু নবীন মন্দিৰ।^[8] গোপীনাথ মন্দিৰটো ১৪ ফুট উচ্চ প্লিন্থৰ ওপৰত নিৰ্মাণ কৰা হৈছে আৰু মন্দিৰৰ খোদিত শিলৰ বাবে হালধীয়া শিল ব্যৱহাৰ কৰা হয়।^[9] পুৰোহিতজী কী হাভেলী নামৰ পুৰোহিতৰ বাসগৃহটো মন্দিৰ কমপ্লেক্সৰ চৌহদত অৱস্থিত। ইয়াৰ পিছত ক্ৰমে নাচন কি হাভেলী (নৃত্যশিল্পীৰ ৰাজপ্ৰসাদ) আৰু জৌহাৰি বজাৰ (বজাৰ স্থান), তাৰ পিছত গোপীনাথ মন্দিৰ। দুৰ্গৰ সীমাৰ চৰম মূৰত ৰয়েল পেলেচ অৱস্থিত।^[8]

হনুমান আৰু শিৱ মহাদেৱৰ বাবে উৎসৰ্গিত মন্দিৰসমূহ মন্দিৰৰ পৰিৱৰ্তে চেনোটাফ শৈলীত নিৰ্মাণ কৰা হৈছে। তেওঁলোকৰ নিৰ্মাণত ঝিৰি মাৰ্বল ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে। দুৰ্গৰ দুৱাৰৰ বাহিৰত পোৱা এটা মুছলমান সমাধি ৰজা হৰিসিংহৰ এজন পুত্ৰৰ বুলি কোৱা হৈছে।^[10]