ভানুমতী (যাদৱবংশী)
| ভানুমতী (যাদৱবংশী) | |
|---|---|
| হৰিবংশৰ চৰিত্ৰ | |
.jpg) অনুমাণিক ১৯ শতিকাৰ চিত্ৰ, নিকুম্ভই ভানুমতীক অপহৰণ কৰি নিয়া | |
| পৰিয়াল | ভানু (পিতৃ) |
| দাম্পত্যসঙ্গী | সহদেৱ |
ভানুমতী হিন্দু সাহিত্যৰ উল্লেখযোগ্য সংকলন গ্ৰন্থ আৰু মহাভাৰতৰ পৰিশিষ্ট হৰিবংশত উল্লেখ কৰা এক নাৰী চৰিত্ৰ। তেওঁক যাদৱ বংশৰ বিশিষ্ট নেতা ভানুৰ কন্যা বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছে। আখ্যানত অভিশাপৰ বাবে ভানুমতীক নিকুম্ভ নামৰ অসুৰে অপহৰণ কৰি লৈ যায়। তেওঁক উদ্ধাৰ কৰা হয়, তাৰ পিছত তেওঁ পাণ্ডৱৰ অন্যতম ৰাজকুমাৰ সহদেৱক বিয়া কৰায়।[1]
সাহিত্যত উল্লেখ
[সম্পাদনা কৰক]মহাভাৰতত সহদেৱৰ মুখ্য ভূমিকা থাকিলেও ভানুমতীৰ ইয়াত কোনো উল্লেখ পোৱা নাই। মহাভাৰতত সহদেৱক মাত্ৰ দুগৰাকী পত্নীৰ সৈতে চিত্ৰিত কৰা হৈছে— দ্ৰৌপদী আৰু বিজয়া। হৰিবংশত ভানুমতীৰ কাহিনীটো গ্ৰন্থখনৰ বিষ্ণু পৰ্বৰ ৯১ নং অধ্যায়ত বৰ্ণনা কৰা যাদৱ বংশৰ ওপৰত গ্ৰন্থখনৰ বহল কেন্দ্ৰবিন্দুৰ অংশ। হৰিবংশত ভানুমতীক কৃষ্ণৰ আত্মীয় হিচাপে পৰিচয় কৰাই দিয়া হৈছে।[2] হৰিবংশ মহাভাৰতৰ পৰিপূৰক গ্ৰন্থ যিয়ে কৃষ্ণৰ জীৱন, বংশ আৰু ঐশ্বৰিক কৰ্মৰ বিষয়ে বিস্তৃত বৰ্ণনা কৰে। সংস্কৃত ভাষাত ৰচিত এই গ্ৰন্থখনে কৃষ্ণক আগুৰি থকা মহাজাগতিক আৰু বংশগত কাঠামোৰ লগতে কৃষ্ণৰ জীৱন আৰু বংশৰ বিস্তৃত আখ্যান আগবঢ়াইছে। ইয়াক তিনিটা প্ৰধান খণ্ডত বিভক্ত কৰা হৈছে—হৰিবংশ পৰ্ব, বিষ্ণু পৰ্ব আৰু ভৱিষ্য পৰ্ব—আৰু ইয়াত ১৬,০০০ৰো অধিক শ্লোক আছে। পৰম্পৰাগতভাৱে ই মহাভাৰতৰ সৈতে জড়িত যদিও ইয়াৰ বিষয়-বস্তু আৰু আখ্যানমূলক পৰিসৰৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি ই বহু দিশত স্বতন্ত্ৰ পুৰাণ হিচাপে কাম কৰে। হৰিবংশৰ সমালোচনাত্মক সংস্কৰণত মাত্ৰ ৫৯৬৫টা পদ আছে।[3]
কিংবদন্তি
[সম্পাদনা কৰক]যাদৱসকলে উদ্যাপন কৰি থকা পিণ্ডাৰকৰ ৰাজপ্ৰাসাদত উৎসৱমুখৰ সমাৱেশৰ সময়ত নিকুম্ভ নামৰ দানৱ এজনে সুযোগ গ্ৰহণ কৰি ভানুমতীক অপহৰণ কৰে। এই অপহৰণৰ কাৰ্য অতীতৰ শত্ৰুতাৰ প্ৰতিশোধকল্পে হৈছিল, কিয়নো কৃষ্ণৰ পুত্ৰ প্ৰদ্যুম্নই পূৰ্বে নিকুম্ভৰ ভাতৃ বজ্ৰনাভক হত্যা কৰিছিল। ভানুমতীয়ে বাগিছাত অসুৰক্ষিত অৱস্থাত থকাৰ সুযোগ লৈ নিকুম্ভই তেওঁক লৈ যায়।[4][2][5]
এই ঘটনা অৱশ্যে পূৰ্বৰ অভিশাপৰ সৈতে সম্পৰ্কিত আছিল। ভানুমতীয়ে এসময়ত ৰৈৱতক অৰণ্যত দুৰ্বাসা ঋষিক অসন্তুষ্ট কৰিছিল, যাৰ বাবে ঋষিয়ে তেওঁক শত্ৰুৰ হাতত পৰিবলৈ অভিশাপ দিছিল। পিছলৈ নাৰদ আৰু অন্যান্য ঋষিৰ মধ্যস্থতাত এই অভিশাপ কিছু ম্লান কৰা হৈছিল, যিয়ে দুৰ্বাসাক ইয়াৰ প্ৰভাৱ কম কৰিবলৈ বুজাইছিল। ফলস্বৰূপে ঋষিয়ে আশ্বাস দিলে যে, যদিও ভানুমতীক অপহৰণ কৰা হ'ব, তথাপি তেওঁ কুমাৰী আৰু অক্ষত অৱস্থাত থাকিব আৰু পিছলৈ এজন গুণী আৰু সম্ভ্ৰান্ত স্বামীক বিয়া কৰাব।[4][2][5]
তেওঁৰৰ অপহৰণৰ পিছত কৃষ্ণই অৰ্জুন আৰু প্ৰদ্যুম্নৰ সৈতে নিকুম্ভক খেদি গৈছিল। তীব্ৰ যুদ্ধ আৰম্ভ হ’ল, য’ত তিনিওজন বীৰে ভানুমতীক কোনো ক্ষতি নকৰাকৈ উদ্ধাৰ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰে। দানৱে শক্তিশালী ভ্ৰম আৰু ভয়ংকৰ যুদ্ধ ক্ষমতা ব্যৱহাৰ কৰাৰ পাছতো শেষত কৃষ্ণই তেওঁৰ মূৰ কাটিবলৈ সুদৰ্শন চক্ৰ ব্যৱহাৰ কৰি পৰাস্ত কৰে।[4][2][5]
উদ্ধাৰৰ পিছত ভানুমতীক দ্বাৰকালৈ লৈ যোৱা হয়। তাতে নাৰদে পিতৃ ভানুক অভিশাপৰ লগত বান্ধ খাই থকা ভৱিষ্যদ্বাণীটো সোঁৱৰাই দিলে আৰু পাণ্ডৱ ভাইসকলৰ ভিতৰত সৰু সহদেৱক নিজৰ কন্যাৰ হাতখন বিয়া দিবলৈ পৰামৰ্শ দিলে। ভানুৱে এই পৰামৰ্শ অনুসৰণ কৰে আৰু কৃষ্ণ আৰু অন্যান্য বিশিষ্ট ব্যক্তিসকলে অংশগ্ৰহণ কৰা অনুষ্ঠানত ভানুমতী সহদেৱৰ সৈতে বিবাহপাশত আবদ্ধ হয়।[4][2][5]
তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ Winternitz, Moriz (1959) (en ভাষাত). A History of Indian Literature: pt. 1. Introduction and Veda. 3d ed. 1962. pt. 2. Epics and Puranas. 2d ed. 1963. University of Calcutta. https://books.google.com/books?id=e3NOAAAAYAAJ&q=bh%C4%81numat%C4%AB+k%E1%B9%9B%E1%B9%A3%E1%B9%87a.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 www.wisdomlib.org (2020-11-14). "Nikumbha Carries Away Bhanumati [Chapter 91"] (en ভাষাত). www.wisdomlib.org. https://www.wisdomlib.org/hinduism/book/harivamsha-purana-dutt/d/doc485632.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-03-26.
- ↑ Debroy, Bibek (2016-09-09) (en ভাষাত). Harivamsha. Penguin UK. ISBN 978-93-86057-91-4. https://books.google.com/books?id=BRnpDAAAQBAJ&q=Bhanumati.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 Veṭṭaṃmāṇi (1975) (en ভাষাত). Purāṇic Encyclopaedia: A Comprehensive Dictionary with Special Reference to the Epic and Purāṇic Literature. Motilal Banarsidass. ISBN 978-0-8426-0822-0. https://books.google.com/books?id=32mjvgEACAAJ.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 Naravane, Vishwanath S. (1987) (en ভাষাত). A Companion to Indian Mythology: Hindu, Buddhist & Jaina. Thinker's Library, Technical Publishing House. https://books.google.com/books?id=zZTXAAAAMAAJ&q=bhanumati+sahadeva.