ভিয়েটনাম যুদ্ধ
ভিয়েটনাম যুদ্ধ (ভিয়েটনামিজ: Chiến tranh Việt Nam) (১ নৱেম্বৰ ১৯৫৫ – ৩০ এপ্ৰিল ১৯৭৫) আছিল ভিয়েটনাম, লাওছ আৰু কম্বোডিয়াত উত্তৰ ভিয়েটনাম (ভিয়েটনাম গণতান্ত্ৰিক গণৰাজ্য) আৰু দক্ষিণ ভিয়েটনাম (ভিয়েটনাম গণৰাজ্য) আৰু ইয়াৰ মিত্ৰ দেশসমূহৰ মাজত হোৱা সশস্ত্ৰ সংঘাত। এই যুদ্ধত আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰসহ পশ্চিমা শক্তিবোৰ দক্ষিণ ভিয়েটনামক সমৰ্থন কৰিছিল, আৰু চীন আৰু চোভিয়েট ইউনিয়ন উত্তৰ ভিয়েটনামক সহায় কৰিছিল।[1] এই সংঘাত আছিল ইণ্ডোচাইনা যুদ্ধৰ দ্বিতীয়খন আৰু ছোভিয়েট ইউনিয়ন আৰু আমেৰিকাৰ মাজত হোৱা শীতল যুদ্ধৰ প্ৰক্সি যুদ্ধ। ভিয়েটনাম যুদ্ধ আছিল জাতীয় মুক্তিৰ উত্তৰ-ঔপনিৱেশিক যুদ্ধসমূহৰ ভিতৰত অন্যতম, শীতল যুদ্ধৰ এখন আখৰা আৰু গৃহযুদ্ধ, আৰম্ভণিৰে পৰাই গৃহযুদ্ধ এটা সংজ্ঞায়িত বৈশিষ্ট্য আছিল। ১৯৬৫ চনৰ পৰা ১৯৭৩ চনত ইয়াৰ প্ৰত্যাহাৰলৈকে আমেৰিকাৰ প্ৰত্যক্ষ সামৰিক জড়িততা বৃদ্ধি পায়।
১৯৪৬ চনত আৰম্ভ হোৱা প্ৰথম ইণ্ডোচাইনা যুদ্ধত ফৰাচী সংঘৰ পৰাজয়ৰ পিছত ১৯৫৪ চনৰ জেনেভা সন্মিলনত ভিয়েটনামে স্বাধীনতা লাভ কৰে যদিও ১৭ সংখ্যক সমান্তৰালত দুভাগত বিভক্ত হয় : হো চি মিনৰ নেতৃত্বত ভিয়েট মিনে উত্তৰ ভিয়েটনাম নিয়ন্ত্ৰণ কৰে, আনহাতে আমেৰিকাই এনগো ডিন ডিয়েমৰ নেতৃত্বত দক্ষিণ ভিয়েটনামৰ বাবে আৰ্থিক আৰু সামৰিক সমৰ্থন গ্ৰহণ কৰে। উত্তৰ ভিয়েটনামীসকলে দক্ষিণৰ বিৰোধীসকলৰ এটা সাধাৰণ ফ্ৰণ্ট ভিয়েট কং (VC) ক যোগান ধৰে আৰু পৰিচালনা কৰে যিয়ে ১৯৫৭ চনৰ পৰা গেৰিলা যুদ্ধ তীব্ৰতৰ কৰি তোলে। ১৯৫৮ চনত উত্তৰ ভিয়েটনামে লাওছ আক্ৰমণ কৰি ভিচিক যোগান ধৰিবলৈ হ' চি মিন ট্ৰেইল স্থাপন কৰে। ১৯৬৩ চনলৈকে উত্তৰে গোপনে ছোভিয়েট আৰু চীনা অস্ত্ৰৰে সজ্জিত নিজৰ পিপলছ আৰ্মি অৱ ভিয়েটনাম (পিএভিএন)ৰ ৪০ হাজাৰ সৈনিকক দক্ষিণৰ বিদ্ৰোহত যুঁজিবলৈ পঠিয়াইছিল। ৰাষ্ট্ৰপতি জন এফ কেনেডীয়ে ১৯৬০ চনত ৯০০ সামৰিক উপদেষ্টাৰ পৰা ১৯৬৩ চনত ১৬,০০০ লৈ আমেৰিকাৰ জড়িততা বৃদ্ধি কৰি ভিয়েটনাম ৰিপাব্লিকৰ সেনাবাহিনীলৈ (ARVN) অধিক সাহায্য প্ৰেৰণ কৰে, যিয়ে ফলাফল দিব নোৱাৰিলে। ১৯৬৩ চনত আমেৰিকাৰ সমৰ্থিত সামৰিক অভ্যুত্থানত ডিয়েম নিহত হয়, যিয়ে দক্ষিণৰ অস্থিৰতা বৃদ্ধি কৰে।
১৯৬৪ চনত টনকিন উপসাগৰীয় কাণ্ডৰ পিছত আমেৰিকাৰ কংগ্ৰেছে এটা প্ৰস্তাৱ গৃহীত কৰে য’ত ৰাষ্ট্ৰপতি লিণ্ডন বি জনছনক যুদ্ধ ঘোষণা নকৰাকৈ সামৰিক উপস্থিতি বৃদ্ধি কৰাৰ কৰ্তৃত্ব দিয়া হয়। জনছনে উত্তৰ দিশত বোমা বিস্ফোৰণ অভিযান আৰম্ভ কৰি যুদ্ধ সৈন্য প্ৰেৰণ কৰি ১৯৬৬ চনলৈকে ১ লাখ ৮৪ হাজাৰ আৰু ১৯৬৯ চনলৈকে ৫ লাখ ৩৬ হাজাৰলৈ নাটকীয়ভাৱে বৃদ্ধি কৰে। ১৯৬৮ চনত উত্তৰ ভিয়েটনামে টেট আক্ৰমণ আৰম্ভ কৰে, যিটো কৌশলগত পৰাজয় আছিল যদিও বহু আমেৰিকানক যুদ্ধত জয়ী হ'ব নোৱাৰে বুলি পতিয়ন নিয়াইছিল। জনছনৰ উত্তৰাধিকাৰী ৰিচাৰ্ড নিক্সনে ১৯৬৯ চনৰ পৰা "ভিয়েটনামকৰণ" আৰম্ভ কৰে, য'ত আমেৰিকান বাহিনীয়ে প্ৰত্যাহাৰ কৰাৰ সময়ত সংঘাতটো সম্প্ৰসাৰিত এ আৰ ভি এন দ্বাৰা যুঁজিছিল। ১৯৭০ চনৰ কম্বোডিয়াৰ অভ্যুত্থানৰ ফলত পিএভিএন আক্ৰমণ আৰু আমেৰিকা–এআৰভিএন প্ৰতিআক্ৰমণ ঘটে, যাৰ ফলত ইয়াৰ গৃহযুদ্ধ তীব্ৰতৰ হৈ পৰে। ১৯৭২ চনৰ ভিতৰত আমেৰিকাৰ সৈন্যই বেছিভাগেই ভিয়েটনামৰ পৰা আঁতৰি গৈছিল আৰু ১৯৭৩ চনৰ পেৰিছ শান্তি চুক্তিত বাকীসকল গুচি গৈছিল। চুক্তিসমূহ ভংগ হৈছিল আৰু ১৯৭৫ চনৰ বসন্তকালীন আক্ৰমণ আৰু চাইগন পিএভিএনৰ হাতত পতন হোৱালৈকে যুদ্ধ চলিছিল আৰু যুদ্ধৰ অন্ত পৰিছিল। ১৯৭৬ চনত উত্তৰ আৰু দক্ষিণ ভিয়েটনাম পুনৰ একত্ৰিত কৰা হয়।
যুদ্ধৰ বাবে বিশাল খৰচ হৈছিল : ভিয়েটনামী সৈনিক আৰু সাধাৰণ নাগৰিকৰ মৃত্যুৰ অনুমান ৯৭০,০০০ৰ পৰা ৩০ লাখলৈকে। প্ৰায় ২৭৫,০০০–৩১০,০০০ কম্বোডিয়ান , ২০,০০০–৬২,০০০ লাওচিয়ান, আৰু ৫৮,২২০ জন আমেৰিকাৰ সেৱাৰ সদস্যৰ মৃত্যু হয়। ইয়াৰ অন্ত পৰিলে ভিয়েটনামী নাওবাসী আৰু বৃহত্তৰ ইণ্ডোচাইনা শৰণাৰ্থী সংকটৰ সৃষ্টি হ'ব, যাৰ ফলত লাখ লাখ লোকে ইণ্ডোচাইনা এৰি যাব, যাৰ ভিতৰত প্ৰায় ২,৫০,০০০ লোক সাগৰত মৃত্যুমুখত পৰে। দক্ষিণ ভিয়েটনামৰ ২০% জংঘলত বিষাক্ত ঘাঁহনিনাশক ঔষধ স্প্ৰে কৰা হৈছিল, যাৰ ফলত স্বাস্থ্যজনিত যথেষ্ট সমস্যাৰ সৃষ্টি হৈছিল। খ্মেৰ ৰুজে কম্বোডিয়ান গণহত্যা সংঘটিত কৰে আৰু ১৯৭৮ চনত কম্বোডিয়ান-ভিয়েটনামী যুদ্ধ আৰম্ভ হয়। ইয়াৰ প্ৰতিক্ৰিয়া স্বৰূপে চীনে ভিয়েটনাম আক্ৰমণ কৰে, সীমান্ত সংঘাত ১৯৯১ চনলৈকে চলি থাকে। যিয়ে ৱাটাৰগেট কেলেংকাৰীৰ সৈতে ১৯৭০ চনৰ ভিতৰত আমেৰিকাক প্ৰভাৱিত কৰা আত্মবিশ্বাসৰ সংকটৰ সৃষ্টি কৰিছিল।
পটভূমি
[সম্পাদনা কৰক]দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ অন্তত ফ্ৰেঞ্চ ইণ্ডোচাইনাৰ ভিতৰত স্বাধীনতাৰ দাবী বৃদ্ধি পায়। হ' চি মিনৰ নেতৃত্বত ভিয়েট মিন আন্দোলনে ফ্ৰান্সৰ বিৰুদ্ধে ইণ্ডোচাইনা যুদ্ধ কৰে। ১৯৫৪ চনৰ ডিয়েন বিয়েন ফু যুদ্ধত ফ্ৰান্সৰ পৰাজয় আৰু জেনেভা চুক্তি অনুসৰি ভিয়েটনামক ১৭তম সমান্তৰালৰ সৈতে উত্তৰ আৰু দক্ষিণত বিভাজন কৰা হয়।[2]
যুদ্ধৰ প্ৰবাহ
[সম্পাদনা কৰক]- উত্তৰ ভিয়েটনাম — হ' চি মিনৰ নেতৃত্বত সাম্যবাদী শাসন; ভিয়েত কং নামৰ গেৰিলা দলৰ সহায়ত দক্ষিণত যুদ্ধ চলাইছিল।
- দক্ষিণ ভিয়েটনাম — এনজো ডিন দিয়েমৰ নেতৃত্বত পশ্চিম-সমৰ্থিত শাসন; আমেৰিকাই আগৰ পৰা সামৰিক সহায় আগবঢ়াইছিল।
১৯৬৪ চনৰ টংকিন উপসাগৰ ঘটনাৰ পিছত আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰই যুদ্ধত সক্ৰিয়ভাৱে সৈন্য প্ৰেৰণ কৰে। যুদ্ধত গেৰিলা কৌশল, বনৰাজ অভিযান, বোমা আক্ৰমণ, আৰু ৰাসায়নিক অস্ত্ৰ ব্যৱহৃত হৈছিল।[3]
যুদ্ধৰ শেষ
[সম্পাদনা কৰক]১৯৭৩ চনৰ পেৰিছ চুক্তি অনুসৰি আমেৰিকাই যুদ্ধৰ পৰা প্ৰত্যাহাৰ কৰে। যদিও যুদ্ধ দক্ষিণ ভিয়েটনাম চলাই গৈছিল। অবশেষত ১৯৭৫ চনৰ হো চি মিন চিটি (তৎকালীন সাইগন) দখল কৰি উত্তৰ ভিয়েটনামে বিজয় লাভ কৰে। ইয়াৰ ফলত ভিয়েটনাম একত্ৰিত হৈ ভিয়েটনাম সমাজতান্ত্ৰিক প্ৰজাতন্ত্ৰৰ সৃষ্টি হয়।[4]
প্ৰভাৱ
[সম্পাদনা কৰক]- মানৱিক ক্ষতি — ২০ লাখৰো অধিক ভিয়েটনামী আৰু প্ৰায় ৫৮,০০০ আমেৰিকান নিহত হয়।
- ধ্বংস — ভিয়েটনামৰ বনাঞ্চল, প্ৰকৃতি, আৰু অৰ্থনীতি ব্যাপকভাবে ক্ষতিগ্ৰস্ত হয়।
- ৰাজনৈতিক ফলাফল — আমেৰিকাত যুদ্ধবিৰোধী আন্দোলনৰ ফলত ৰাজনৈতিক পৰিবৰ্তন ঘটে।
- ঐতিহ্য আৰু সাহিত্যত প্ৰভাব —ভিয়েটনাম যুদ্ধৰ ওপৰত বহুতো সাহিত্য, চলচ্চিত্ৰ, আৰু গৱেষণামূলক গ্ৰন্থ প্ৰকাশিত হৈছিল।
তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ "Vietnam War". Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/event/Vietnam-War। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-06-20.
- ↑ Karnow, Stanley (1997). Vietnam: A History. Penguin Books. ISBN 978-0-14-026547-7.
- ↑ "Gulf of Tonkin Resolution". U.S. Department of State. https://history.state.gov/milestones/1961-1968/gulf-of-tonkin.
- ↑ Herring, George C. (2001). America's Longest War: The United States and Vietnam, 1950-1975. McGraw-Hill. ISBN 978-0-07-253618-8.