মধ্যযুগ
 |
ইউৰোপৰ ইতিহাসত মধ্যযুগ বা মধ্যযুগীয় যুগটো প্ৰায় ৫শ শতিকাৰ পৰা ১৫শ শতিকাৰ শেষৰ ফালে চলিছিল, একেদৰে বিশ্ব ইতিহাসৰ উত্তৰ-ধ্ৰুপদী যুগৰ দৰেই। ই পশ্চিম ৰোমান সাম্ৰাজ্যৰ পতনৰ পৰা আৰম্ভ হৈছিল আৰু নৱজাগৰণ (ৰেনেছাঁ) আৰু আৱিষ্কাৰৰ যুগলৈ পৰিৱৰ্তিত হৈছিল। মধ্যযুগ হৈছে পশ্চিমীয়া ইতিহাসৰ তিনিটা পৰম্পৰাগত বিভাজনৰ মধ্যযুগ: ধ্ৰুপদী প্ৰাচীনতা, মধ্যযুগীয় যুগ আৰু আধুনিক যুগ। মধ্যযুগীয় যুগটোক নিজেই আৰম্ভণি, উচ্চ আৰু শেষ মধ্যযুগত উপবিভক্ত কৰা হৈছে।[1]
জনসংখ্যা হ্ৰাস, প্ৰতিনগৰায়ন, কেন্দ্ৰীভূত কৰ্তৃত্বৰ পতন, আক্ৰমণ আৰু জনজাতিৰ গণ প্ৰব্ৰজন, যিবোৰ প্ৰাচীন যুগৰ শেষৰ ফালে আৰম্ভ হৈছিল, আদিম মধ্যযুগলৈকে চলি আছিল। প্ৰব্ৰজন যুগৰ বৃহৎ পৰিসৰৰ আন্দোলনে, বিভিন্ন জাৰ্মান জনগোষ্ঠীকে ধৰি, পশ্চিম ৰোমান সাম্ৰাজ্যৰ বাকী থকা অংশত নতুন ৰাজ্য গঠন কৰে। সপ্তম শতিকাত উত্তৰ আফ্ৰিকা আৰু মধ্যপ্ৰাচ্য—এসময়ত বাইজেন্টাইন সাম্ৰাজ্যৰ অংশ—মুহাম্মাদৰ উত্তৰাধিকাৰীসকলে জয় কৰাৰ পিছত ইছলামিক সাম্ৰাজ্য উমাইয়াদ খিলাফতৰ অধীনলৈ আহে। সমাজ আৰু ৰাজনৈতিক গাঁথনিৰ যথেষ্ট পৰিৱৰ্তন হ’লেও ধ্ৰুপদী প্ৰাচীনতাৰ সৈতে হোৱা বিৰতি অসম্পূৰ্ণ আছিল। এতিয়াও ডাঙৰ বাইজেন্টাইন সাম্ৰাজ্য, ৰোমৰ প্ৰত্যক্ষ ধাৰাবাহিকতা, পূব ভূমধ্যসাগৰত জীয়াই থাকিল আৰু এক প্ৰধান শক্তি হৈয়েই থাকিল। সাম্ৰাজ্যৰ আইন সংহিতা Corpus Juris Civilis বা "জাষ্টিনিয়ানৰ সংহিতা" উত্তৰ ইটালীত একাদশ শতিকাত পুনৰ আৱিষ্কাৰ কৰা হয়। পশ্চিমীয়া দেশত বেছিভাগ ৰাজ্যই বৰ্তমানৰ কেইটামান ৰোমান প্ৰতিষ্ঠানক সামৰি লৈছিল। সমগ্ৰ ইউৰোপতে বাকী থকা পৌত্তলিকসকলক খ্ৰীষ্টানীকৰণৰ অভিযান চলি থকাৰ সময়তে মঠ প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছিল। কেৰ'লিঞ্জিয়ান বংশৰ অধীনত ফ্ৰেংকসকলে অষ্টম শতিকাৰ পিছৰ আৰু নৱম শতিকাৰ আৰম্ভণিতে চমুকৈ কেৰ'লিঞ্জিয়ান সাম্ৰাজ্য প্ৰতিষ্ঠা কৰে। ই পশ্চিম ইউৰোপৰ বহু অংশ সামৰি লৈছিল যদিও পিছলৈ বাহ্যিক আক্ৰমণৰ সৈতে সংযুক্ত আভ্যন্তৰীণ গৃহযুদ্ধৰ হেঁচাত বলি হৈছিল: উত্তৰৰ পৰা ভাইকিং, পূবৰ পৰা মাগয়াৰ আৰু দক্ষিণৰ পৰা চাৰাচেন।
১০০০ চনৰ পিছত আৰম্ভ হোৱা উচ্চ মধ্যযুগত ইউৰোপৰ জনসংখ্যা যথেষ্ট বৃদ্ধি পাইছিল কাৰণ প্ৰযুক্তিগত আৰু কৃষি উদ্ভাৱনে বাণিজ্যক ফুলি উঠিবলৈ সুবিধা দিছিল আৰু মধ্যযুগীয় উষ্ণ যুগৰ জলবায়ু পৰিৱৰ্তনে শস্যৰ উৎপাদন বৃদ্ধি কৰিবলৈ অনুমতি দিছিল। মেন'ৰিয়ালিজম, কৃষকসকলক সম্ভ্ৰান্ত লোকসকলৰ ওচৰত ভাড়া আৰু শ্ৰম সেৱাৰ ঋণী গাঁৱত সংগঠিত কৰা আৰু সামন্তবাদ, যি ৰাজনৈতিক গাঁথনি য'ত নাইট আৰু নিম্ন মৰ্যাদাৰ সম্ভ্ৰান্ত লোকসকলে মাটি আৰু মেন'ৰৰ পৰা ভাড়াৰ অধিকাৰৰ বিনিময়ত নিজৰ অধিপতিসকলৰ ওচৰত সামৰিক সেৱাৰ ঋণী আছিল, উচ্চ মধ্যযুগত সমাজখন সংগঠিত হোৱাৰ দুটা উপায় আছিল। এই সময়ছোৱাত ১০৫৪ চনৰ পূব-পশ্চিম বিভাজনৰ সৈতে ঐক্যবদ্ধ খ্ৰীষ্টান গীৰ্জাৰ পতন ঘটে। ৰজাসকল কেন্দ্ৰীভূত জাতি-ৰাষ্ট্ৰৰ মুৰব্বী হৈ পৰিছিল, অপৰাধ আৰু হিংসা হ্ৰাস কৰিছিল যদিও ঐক্যবদ্ধ খ্ৰীষ্টান ধৰ্মৰ আদৰ্শক অধিক দূৰৈৰ কৰি তুলিছিল। বৌদ্ধিক জীৱনত বিজ্ঞাপনবাদ (Scholasticism), যিটো দৰ্শনে বিশ্বাসক যুক্তিৰ সৈতে যোগদান কৰাত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছিল আৰু বিশ্ববিদ্যালয় প্ৰতিষ্ঠাৰ দ্বাৰা চিহ্নিত কৰিছিল। টমাছ একুইনাছৰ ধৰ্মতত্ত্ব, জিঅ'ট্টোৰ চিত্ৰকলা, ডান্টে আৰু চ'চাৰৰ কবিতা, মাৰ্কো প'লোৰ ভ্ৰমণ, আৰু চাৰ্ট্ৰেছ কেথেড্ৰেলৰ দৰে গথিক স্থাপত্য এই সময়ছোৱাৰ শেষৰ ফালে আৰু মধ্যযুগৰ শেষৰ ফালে অসাধাৰণ কৃতিত্বৰ ভিতৰত অন্যতম।[2]
মধ্যযুগৰ শেষৰ ফালে দুৰ্ভিক্ষ, প্লেগ, যুদ্ধকে ধৰি অসুবিধা আৰু দুৰ্যোগৰ সৃষ্টি হৈছিল, যাৰ ফলত ইউৰোপৰ জনসংখ্যা বহু পৰিমাণে হ্ৰাস পাইছিল; ১৩৪৭ চনৰ পৰা ১৩৫০ চনৰ ভিতৰত ক'লা মৃত্যুৰ ফলত ইউৰোপীয়সকলৰ প্ৰায় এক তৃতীয়াংশ লোকৰ মৃত্যু হয়। কেথলিক গীৰ্জাৰ ভিতৰত বিতৰ্ক, পাষণ্ডতা আৰু পশ্চিমীয় বিভাজন; ৰাজ্যসমূহত সংঘটিত হোৱা আন্তঃৰাজ্যিক সংঘাত, নাগৰিক সংঘাত আৰু কৃষক বিদ্ৰোহৰ সমান্তৰাল আছিল। সাংস্কৃতিক আৰু প্ৰযুক্তিগত বিকাশে ইউৰোপীয় সমাজখনক ৰূপান্তৰিত কৰি মধ্যযুগৰ শেষৰ ফালে আৰু আধুনিক যুগৰ আৰম্ভণিতে আৰম্ভ কৰে।[3]
তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ Ganshof, François-Louis (1964). Feudalism. Harper & Row. https://archive.org/details/feudalism00gans.
- ↑ Southern, R. W. (1953). The Making of the Middle Ages. Yale University Press. ISBN 978-0-300-11542-9.
- ↑ Cantor, Norman F. (1994). The Civilization of the Middle Ages. Harper Perennial. ISBN 978-0-06-092553-6.