মানৱ অধিকাৰৰ সাৰ্বজনীন ঘোষণা
| মানৱ অধিকাৰৰ সৰ্বজনীন ঘোষণা | |
|---|---|
 এলিন’ৰ ৰুজভেল্ট ১৯৪৯ চনৰ নৱেম্বৰত ইংৰাজী সংস্কৰণৰ মানৱ অধিকাৰৰ সৰ্বজনীন ঘোষণা ধৰি আছে | |
 ১৯৪৮ চনৰ ১০ ডিচেম্বৰত পেৰিছত ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সাধাৰণ পৰিষদৰ দ্বাৰা গৃহীত মানৱ অধিকাৰৰ ঘোষণা | |
| সৃষ্টি | ১৯৪৮ |
| অনুমোদিত | ১০ ডিচেম্বৰ ১৯৪৮ |
| অৱস্থান | পেলেছ ডে চেইল’ট, পেৰিছ |
| লেখক | মানৱ অধিকাৰৰ সৰ্বজনীন ঘোষণাৰ খচৰা প্ৰস্তুতি সমিতি |
| উদ্দেশ্য | মানৱ অধিকাৰ |
| আধিকাৰীক ৱেবছাইট | |
| un.org/udhr | |
| সম্পূৰ্ণ পাঠ | |
 Universal Declaration of Human Rights ৱিকিউৎসত | |
মানৱ অধিকাৰৰ সৰ্বজনীন ঘোষণা (UDHR) হৈছে ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সাধাৰণ পৰিষদে গ্ৰহণ কৰা এক আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় নথি যিয়ে সকলো মানুহৰ অধিকাৰ আৰু স্বাধীনতাক সন্নিবিষ্ট কৰে। এলিন'ৰ ৰুজভেল্টৰ অধ্যক্ষতাত ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ এখন সমিতিৰ দ্বাৰা খচৰা প্ৰস্তুত কৰা এইখন সাধাৰণ পৰিষদে ১৯৪৮ চনৰ ১০ ডিচেম্বৰত ফ্ৰান্সৰ পেৰিছৰ পেলেছ ডি চেইল'টত অনুষ্ঠিত হোৱা তৃতীয় অধিবেশনৰ সময়ত ২১৭ নং প্ৰস্তাৱ হিচাপে গ্ৰহণ কৰে।[1] সেই সময়ত ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ ৫৮জন সদস্যৰ ভিতৰত ৪৮ জনেই সপক্ষে, কোনো বিৰোধী, আঠজনে বিৰত আৰু দুজনে ভোট নিদিলে।[2]
মানৱ আৰু নাগৰিক অধিকাৰৰ ইতিহাসৰ এটা মূল পাঠ্য, ঘোষণাপত্ৰখন ব্যক্তিৰ "মৌলিক অধিকাৰ আৰু মৌলিক স্বাধীনতা"ৰ বিশদ বিৱৰণী আৰু ইয়াৰ সৰ্বজনীন চৰিত্ৰক অন্তৰ্নিহিত, অবিচ্ছেদ্য আৰু সকলো মানুহৰ বাবে প্ৰযোজ্য বুলি দৃঢ় কৰা ৩০টা প্ৰবন্ধৰে গঠিত।[1] "সকলো জনগোষ্ঠী আৰু সকলো জাতিৰ বাবে সাফল্যৰ সাধাৰণ মানদণ্ড" হিচাপে গ্ৰহণ কৰা ইউডিএইচআৰে জাতিসমূহক "জাতীয়তা, বাসস্থান, লিংগ, জাতীয় বা জাতিগত উৎপত্তি, ৰং, ধৰ্ম, ভাষা বা অন্য কোনো মৰ্যাদা" নিৰ্বিশেষে সকলো মানুহক "জন্মগতভাৱে মুক্ত আৰু মৰ্যাদা আৰু অধিকাৰৰ ক্ষেত্ৰত সমান" হিচাপে স্বীকৃতি দিবলৈ প্ৰতিশ্ৰুতি দিয়ে।[3]
সাধাৰণতে ঘোষণাপত্ৰখনক ইয়াৰ সৰ্বজনীনতাবাদী ভাষাৰ বাবে এক মাইলৰ খুঁটিৰ নথি হিচাপে গণ্য কৰা হয়, য’ত কোনো বিশেষ সংস্কৃতি, ৰাজনৈতিক ব্যৱস্থা বা ধৰ্মৰ কোনো উল্লেখ কৰা হোৱা নাই।[4][5] ই আন্তৰ্জাতিক মানৱ অধিকাৰ আইনখনৰ বিকাশৰ বাবে প্ৰত্যক্ষভাৱে অনুপ্ৰাণিত কৰিছিল আৰু ১৯৬৬ চনত সম্পূৰ্ণ হোৱা আৰু ১৯৭৬ চনত বলবৎ হোৱা আন্তৰ্জাতিক মানৱ অধিকাৰ বিধেয়ক প্ৰণয়নৰ প্ৰথম পদক্ষেপ আছিল ক'ডসমূহ।[6][7][8]
ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ ১৯৩খন সদস্য ৰাষ্ট্ৰই ঘোষণাৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত ৯খন বাধ্যতামূলক সন্ধিৰ ভিতৰত অন্ততঃ এটা সন্ধি অনুমোদন কৰিছে, য’ত বিপুল সংখ্যকে চাৰিখন বা তাতকৈ অধিক চুক্তি অনুমোদন কৰিছে।[1] যদিও ঘোষণাটো নিজেই অবাধ্যতামূলক আৰু প্ৰথাগত আন্তৰ্জাতিক আইনৰ অংশ নহয় বুলি এক ব্যাপক একমত আছে যদিও ইয়াৰ বহু বিধান প্ৰথাগত আইনৰ অংশ বুলিও বেছিভাগ দেশতে একমত আছে,[9][10] যদিও কিছুমান দেশৰ আদালতে ইয়াৰ আইনী প্ৰভাৱৰ ব্যাখ্যাত অধিক বাধা আৰোপ কৰিছে।[11][12] তথাপিও ইউডিএইচআৰে বিশ্ব আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় দুয়োটা পৰ্যায়তে আইনী, ৰাজনৈতিক আৰু সামাজিক উন্নয়নক প্ৰভাৱিত কৰিছে, যাৰ তাৎপৰ্য্য ইয়াৰ ৫৩০টা অনুবাদৰ দ্বাৰা আংশিকভাৱে প্ৰমাণিত হৈছে।[13]
গঠন আৰু বিষয়বস্তু
[সম্পাদনা কৰক]সৰ্বজনীন ঘোষণাৰ অন্তৰ্নিহিত গাঁথনি নেপোলিয়ন সংহিতাৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত হৈছিল, য'ত এটা প্ৰস্তাৱনা আৰু প্ৰস্তাৱনামূলক সাধাৰণ নীতিসমূহো আছিল।[14] ইয়াৰ চূড়ান্ত গঠন ফৰাচী আইনবিদ ৰেনে কেচিনে প্ৰস্তুত কৰা দ্বিতীয় খচৰাত গঠন হয়, যিয়ে কানাডাৰ আইনী পণ্ডিতজন পিটাৰ্ছ হামফ্ৰেই প্ৰস্তুত কৰা প্ৰাৰম্ভিক খচৰাৰ কাম কৰে।
ঘোষণাপত্ৰখন তলত উল্লেখ কৰা বিষয়সমূহেৰে গঠিত:
- প্ৰস্তাৱনাত ঘোষণাপত্ৰখনৰ খচৰা প্ৰস্তুত কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ কাৰণ হোৱা ঐতিহাসিক আৰু সামাজিক কাৰণসমূহ উল্লেখ কৰা হৈছে।
- ১–২ নং অনুচ্ছেদে মৰ্যাদা, স্বাধীনতা আৰু সমতাৰ মূল ধাৰণাসমূহ প্ৰতিষ্ঠা কৰে।
- ৩–৫ নং অনুচ্ছেদে অন্যান্য ব্যক্তিগত অধিকাৰসমূহ স্থাপন কৰে, যেনে জীৱনৰ অধিকাৰ আৰু দাসত্ত্ব আৰু নিৰ্যাতন নিষিদ্ধ কৰা।
- ৬–১১ নং অনুচ্ছেদত মানৱ অধিকাৰৰ মৌলিক বৈধতাক উল্লেখ কৰা হৈছে আৰু উলংঘা হ’লে ইয়াৰ প্ৰতিৰক্ষাৰ বাবে উল্লেখ কৰা নিৰ্দিষ্ট প্ৰতিকাৰৰ কথা উল্লেখ কৰা হৈছে।
- ১২–১৭ নং অনুচ্ছেদত ব্যক্তিৰ সম্প্ৰদায়ৰ প্ৰতি অধিকাৰ উল্লেখ কৰা হৈছে, য'ত প্ৰতিখন ৰাজ্যৰ ভিতৰত স্বাধীনভাৱে চলাচল আৰু বাসস্থান, সম্পত্তিৰ অধিকাৰ, জাতীয়তাৰ অধিকাৰ আৰু আশ্ৰয়ৰ অধিকাৰ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে।
- ১৮–২১ নং অনুচ্ছেদত তথাকথিত "সাংবিধানিক স্বাধীনতা" আৰু আধ্যাত্মিক, ৰাজহুৱা আৰু ৰাজনৈতিক স্বাধীনতা, যেনে চিন্তা, মতামত, প্ৰকাশ, ধৰ্ম আৰু বিবেকৰ স্বাধীনতা, শব্দ, ব্যক্তিৰ শান্তিপূৰ্ণ সংগ, আৰু যিকোনো মাধ্যমৰ জৰিয়তে তথ্য আৰু ধাৰণা গ্ৰহণ আৰু প্ৰদানৰ স্বাধীনতা অনুমোদন কৰা হৈছে।
- ২২–২৭ নং অনুচ্ছেদে স্বাস্থ্যসেৱাকে ধৰি ব্যক্তিৰ অৰ্থনৈতিক, সামাজিক আৰু সাংস্কৃতিক অধিকাৰসমূহ অনুমোদন কৰে। ই পৰ্যাপ্ত জীৱন ধাৰণৰ মানদণ্ডৰ এক বিস্তৃত অধিকাৰ ৰক্ষা কৰে, আৰু মাতৃত্ব বা শৈশৱত থকাসকলক দিয়া যত্নৰ বিশেষ উল্লেখ কৰে।
- ২৮–৩০ নং অনুচ্ছেদত এই অধিকাৰসমূহ ব্যৱহাৰ কৰাৰ সাধাৰণ উপায়, ব্যক্তিৰ অধিকাৰ প্ৰয়োগ কৰিব নোৱাৰা ক্ষেত্ৰসমূহ, সমাজৰ প্ৰতি ব্যক্তিৰ কৰ্তব্য, আৰু ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সংগঠনৰ উদ্দেশ্য উলংঘা কৰি অধিকাৰৰ ব্যৱহাৰ নিষিদ্ধ কৰা আদি নিৰ্ধাৰণ কৰা হৈছে।[15]
কেচিনে ঘোষণাপত্ৰখনক গ্ৰীক মন্দিৰৰ পৰ্টিকোৰ সৈতে তুলনা কৰিছিল, য'ত এটা ভেটি, খোজ, চাৰিটা স্তম্ভ আৰু এটা পেডিমেণ্ট আছিল।[16] ১ আৰু ২ নং অনুচ্ছেদ—মৰ্যাদা, স্বাধীনতা, সমতা আৰু ভাতৃত্ববোধৰ নীতিৰে—ভেটিৰ ব্লক হিচাপে কাম কৰে। ঘোষণাৰ কাৰণ উল্লেখ কৰা প্ৰস্তাৱনাৰ সাতটা অনুচ্ছেদে মন্দিৰলৈ যোৱা খোজবোৰক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। ঘোষণাৰ মূল অংশই চাৰিটা স্তম্ভ গঠন কৰে। প্ৰথম স্তম্ভটোৱে (ধাৰা ৩–১১) ব্যক্তিৰ অধিকাৰ গঠন কৰে, যেনে জীৱনৰ অধিকাৰ আৰু দাসত্ত্বৰ নিষেধাজ্ঞা। দ্বিতীয় স্তম্ভটোৱে (ধাৰা ১২–১৭) নাগৰিক আৰু ৰাজনৈতিক সমাজত ব্যক্তিৰ অধিকাৰ গঠন কৰে। তৃতীয় স্তম্ভটো (ধাৰা ১৮–২১) আধ্যাত্মিক, ৰাজহুৱা আৰু ৰাজনৈতিক স্বাধীনতাৰ বিষয়ে, যেনে ধৰ্মৰ স্বাধীনতা আৰু সংগঠনৰ স্বাধীনতা। চতুৰ্থ স্তম্ভত (ধাৰা ২২–২৭) সামাজিক, অৰ্থনৈতিক আৰু সাংস্কৃতিক অধিকাৰৰ বিষয়ে উল্লেখ কৰা হৈছে। শেষৰ তিনিটা প্ৰবন্ধই গাঁথনিটোক একেলগে বান্ধি ৰখা "পেডিমেণ্ট" প্ৰদান কৰে, কিয়নো ইয়াত প্ৰতিজন ব্যক্তিৰ ইজনে সিজনৰ প্ৰতি আৰু সমাজৰ প্ৰতি পাৰস্পৰিক কৰ্তব্যৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছে।[16]
খচৰা প্ৰস্তুত আয়োগৰ লেবাননৰ প্ৰতিনিধি চাৰ্লছ মালিকে "এই ঘোষণাপত্ৰত উল্লেখ কৰা অধিকাৰ আৰু স্বাধীনতা সম্পূৰ্ণৰূপে বাস্তৱায়িত কৰিব পৰা সামাজিক আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ব্যৱস্থা"ৰ অধিকাৰ বা জনপ্ৰিয় প্ৰাপ্যতাৰ ওপৰত এটা অনুচ্ছেদৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ কথা আঙুলিয়াই দিয়ে, যিটো অনুচ্ছেদ ২৮ত পৰিণত হয়।[17]
তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ 1.0 1.1 1.2 "Universal Declaration of Human Rights". United Nations. https://www.un.org/en/about-us/universal-declaration-of-human-rights। আহৰণ কৰা হৈছে: 8 June 2025.
- ↑ Lauren, Paul Gordon (2011). The Evolution of International Human Rights: Visions Seen. University of Pennsylvania Press. পৃষ্ঠা. 141. ISBN 978-0-8122-2148-0.
- ↑ "Universal Declaration of Human Rights – preamble". Office of the High Commissioner for Human Rights. https://www.ohchr.org/en/human-rights/universal-declaration/translations/english। আহৰণ কৰা হৈছে: 8 June 2025.
- ↑ Glendon, Mary Ann (2001). A World Made New: Eleanor Roosevelt and the Universal Declaration of Human Rights. Random House. পৃষ্ঠা. 174. ISBN 0-679-45726-8.
- ↑ Henkin, Louis (1990). The Age of Rights. Columbia University Press. পৃষ্ঠা. 19. ISBN 978-0-231-07295-8.
- ↑ "International Human Rights Law". Office of the High Commissioner for Human Rights. https://www.ohchr.org/en/instruments-list। আহৰণ কৰা হৈছে: 8 June 2025.
- ↑ Steiner, Henry J. (2008). International Human Rights in Context: Law, Politics, Morals. Oxford University Press. পৃষ্ঠা. 134. ISBN 978-0-19-927942-5.
- ↑ Donnelly, Jack (2013). Universal Human Rights in Theory and Practice. Cornell University Press. পৃষ্ঠা. 24. ISBN 978-0-8014-7971-9.
- ↑ Buergenthal, Thomas (2009). "The U.N. Human Rights Committee". Max Planck Encyclopedia of Public International Law.
- ↑ Hannum, Hurst (1995). The Status of the Universal Declaration of Human Rights in National and International Law. 25. Georgia Journal of International and Comparative Law. পৃষ্ঠা. 287–397.
- ↑ Alston, Philip (2020). International Human Rights Law. Oxford University Press. পৃষ্ঠা. 89. ISBN 978-0-19-882569-2.
- ↑ Clapham, Andrew (2007). Human Rights: A Very Short Introduction. Oxford University Press. পৃষ্ঠা. 40. ISBN 978-0-19-920552-3.
- ↑ "UDHR in more than 500 languages". Office of the High Commissioner for Human Rights. https://www.ohchr.org/en/human-rights/universal-declaration/translations। আহৰণ কৰা হৈছে: 8 June 2025.
- ↑ Glendon 2002, পৃষ্ঠা 62–64.
- ↑ Glendon 2002, Chapter 10.
- ↑ 16.0 16.1 "OHCHR | Universal Declaration of Human Rights at 70: 30 Articles on 30 Articles – Article 28" (en-US ভাষাত). www.ohchr.org. https://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=23997&LangID=E। আহৰণ কৰা হৈছে: 14 September 2020.
- ↑ Saunders, N. (2018), Beyond asylum claims: refugee protest, responsibility, and Article 28 of the Universal Declaration of Human Rights, The International Journal of Human Rights, Volume 22, Issue 7, accessed on 17 April 2024