মাষ্টাৰ মিত্ৰসেন
| মাষ্টাৰ মিত্ৰসেন | |
|---|---|
 ২০০১ ভাৰতীয় ডাক ষ্টাম্পত মাষ্টাৰ মিত্ৰসেন | |
| জন্ম | মিত্ৰসেন থাপা মগৰ ২৯ ডিচেম্বৰ, ১৮৯৫ টোটা ৰাণী, পঞ্জাব প্ৰদেশ, ব্ৰিটিছ ভাৰত (বৰ্তমান হিমাচল প্ৰদেশ, ভাৰত) |
| মৃত্যু | ০৭ এপ্ৰিল, ১৯৪৬ (৫০ বছৰ) বৃটিছ ভাৰত |
| ৰাষ্ট্ৰীয়তা | ভাৰতীয় |
| পেচা | গায়ক, কবি আৰু লেখক |
মিত্ৰসেন থাপা মগৰ (২৯ ডিচেম্বৰ ১৮৯৫ – ৭ এপ্ৰিল ১৯৪৬), জনপ্ৰিয়ভাৱে মাষ্টাৰ মিত্ৰসেন নামেৰে পৰিচিত, ভাৰতৰ ধৰ্মশালাৰ নেপালী লোকসংগীতৰ এজন গায়ক আৰু গীতিকাৰ আছিল।[1][2][3][4] তেওঁ নাট্যকাৰ আৰু সমাজকৰ্মীও আছিল। কম বয়সতে ভাৰতীয় সেনাবাহিনী এৰি নেপালী সংগীতৰ উত্থানৰ বাবে, ভাৰতীয় গোৰ্খা আৰু নেপালী সমাজৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত তেওঁৰ অৱদান লক্ষণীয়।[5]
জীৱন যাত্ৰা
[সম্পাদনা কৰক]জন্ম
[সম্পাদনা কৰক]মাষ্টৰ মিত্ৰসেনৰ জন্ম হৈছিল ১৮৯৫ চনৰ ২৯ ডিচেম্বৰত ভাৰতৰ হিমাচল প্ৰদেশৰ কংৰা জিলাৰ মুখ্য কাৰ্যালয় ভগছু ধৰ্মশালা শিবিৰত। তেওঁৰ পিতৃ হাবলদাৰ মনবীৰসেন থাপাই সৰুৰে পৰা মিত্ৰসেনক ভানুভক্তৰ ৰামায়ণ ছন্দত পাঠ কৰিবলৈ শিকাইছিল। সৰুৰে পৰাই সংগীতৰ প্ৰতি তেওঁৰ আগ্ৰহ আছিল। ১৯৫২ খ্ৰীষ্টাব্দত ভাৰতৰ হিমাচল প্ৰদেশৰ ভগছু তোতাৰাণীৰ ওচৰৰ শিবিৰ ধাৰাখোলাত জন্মগ্ৰহণ কৰা মিত্ৰসেনৰ হাৱালদাৰ মনবীৰসেন থাপা মগৰ আৰু ৰাধা থাপাৰ একমাত্ৰ সন্তান। আনকি মিত্ৰসেনৰ জন্মৰ সময়তো তেওঁৰ পিতৃয়ে ফাৰ্ষ্ট গোৰ্খা ৰাইফলছত সেৱা আগবঢ়াই আছিল।
বংশৰ বিৱৰণ
[সম্পাদনা কৰক]মিত্ৰসেনৰ পূৰ্বপুৰুষৰ ঘৰ আছিল পৰ্বত জিলাৰ ৰাখুখোলা। তেওঁৰ দাদা সুন্দৰু থাপা মগৰো সেনাবাহিনীত আছিল। যিহেতু সুন্দৰু থাপা যুদ্ধৰ সময়ত কাংগৰা দুৰ্গৰ ভিতৰত আবদ্ধ হৈ আছিল, সেয়েহে সেই সময়ৰ পৰা তেওঁলোক স্বয়ংক্ৰিয়ভাৱে ভাৰতীয় ভূখণ্ডত পৰিল। সেইবাবেই সুন্দ্ৰু থাপাৰ নাতি মিত্ৰসেনৰ জন্ম ভাৰতত হৈছিল।
শিক্ষা
[সম্পাদনা কৰক]আৰ্থিক অসুবিধাৰ বাবে থাপা স্কুললৈ যাব পৰা নাছিল। পৰিয়ালটোৰ দুৰ্বিষহ আৰ্থিক অৱস্থাই তেওঁক সেনাবাহিনীৰ ভিতৰতে বন্দী কৰি ৰখাৰ দৰে অনুভৱ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল। গতিকে, মেট্ৰিক পঢ়াৰ দুবছৰ আগতে তেওঁ দেউতাকৰ পেছাত যোগদান কৰিলে।
পেছা
[সম্পাদনা কৰক]তেওঁৰ দাদা আৰু পিতৃয়েও ‘গোৰ্খা ৰাইফলছ’ত সেৱা আগবঢ়াইছিল। ১৯১২ চনত মিত্ৰসেনেও ৰেজিমেণ্টত যোগদান কৰে। প্ৰথম বিশ্বযুদ্ধৰ সময়ত ইউৰোপ, আফ্ৰিকা আৰু মধ্যপ্ৰাচ্যৰ দেশসমূহত ব্যক্তিগতভাৱে অনুভৱ কৰা যুদ্ধৰ ভয়াৱহতাই তেওঁক গভীৰভাৱে আপ্লুত কৰিছিল।
যুদ্ধৰ পৰা উভতি আহি সামৰিক জীৱনৰ পৰা অৱসৰ লোৱাৰ পিছত তেওঁ সংগীতৰ প্ৰতি নিজকে সমৰ্পিত কৰে। তেওঁৰ বয়স ৩০ বছৰ আছিল যেতিয়া তেওঁৰ পত্নী, দুগৰাকী কন্যা আৰু একমাত্ৰ পুত্ৰৰ কলেৰা ৰোগত মৃত্যু হৈছিল। পুনৰ বিবাহৰ পাছত তেওঁ ‘হিমালয়ান থিয়েটাৰ কোম্পানী’ খুলিলে। তেওঁ নাটক লিখি মঞ্চস্থ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে। নিজৰ দেশপ্ৰেম মনোভাৱ প্ৰতিফলিত কৰিবলৈ চেষ্টা কৰা মিত্ৰসেনে ৪১ বছৰ বয়সত পশুপতিনাথক দৰ্শন কৰিবলৈ কাঠমাণ্ডুলৈ আহিছিল। গ্ৰামোফোনত গীত ৰেকৰ্ডিং কৰি বিক্ৰী কৰিবলৈ ধৰিলে।
বিবাহিত জীৱন আৰু সামৰিক জীৱন
[সম্পাদনা কৰক]মিত্ৰসেনে ষোল্ল বছৰ কালৱতী থাপাৰ সৈতে বিবাহপাশত আবদ্ধ হয়। কিশোৰী পত্নীৰ সৈতে আনন্দময় হানিমুন উপভোগ কৰাৰ আগতেই তেওঁক সামৰিক প্ৰশিক্ষণত যোগদান কৰোৱা হৈছিল। তেওঁ সেনাবাহিনীত যোগদান কৰাৰ তিনি বছৰৰ পাছত প্ৰথম বিশ্বযুদ্ধ আৰম্ভ হয়। একেখন যুদ্ধতে চাৰি বছৰ ধৰিও তেওঁ যুঁজিছিল। শেষত তেওঁ নিজৰ ভিতৰৰ মানৱতাবাদী মনোভাৱক বাৰুদৰ পৰা মুক্ত কৰিব বিচাৰিছিল। সেয়ে তেওঁ সাত বছৰীয়া কঠোৰ সামৰিক সেৱা এৰি বহু সমাধানৰ সূত্ৰ উলিয়ায়।
ঘৰলৈ উভতি অহাৰ কিছুদিন পিছত
[সম্পাদনা কৰক]মিত্ৰসেনে সামৰিক সেৱাৰ পৰা অৱসৰ লৈ ঘৰলৈ উভতি আহে। মাকৰ ঘৰত এখন সৰু দোকান আছিল। ষ্ট’ৰখনে তেওঁলোকৰ পৰিয়ালটোক খুৱাবলৈ সংগ্ৰাম কৰিবলগীয়া হৈছিল। তাৰ পাছত সেনাবাহিনীৰ কেন্টিন চলাই থাকোঁতে তেওঁ সংগীতৰ লগত জড়িত হৈ পৰিল। সেই সময়ত মিত্ৰসেনে অনুভৱ কৰিছিল যে পৰিয়াল, সন্তান, সংগীত, সাহিত্যিক ৰচনাৰ বাবেই তেওঁ এক সুকীয়া জীৱন লাভ কৰিছে। পত্নী, দুই কন্যা লুৰী আৰু কালা আৰু পুত্ৰ কাকুৰ সৈতে তেওঁৰ জীৱন সংগীতৰ উজ্জ্বল আকাশত বাজিবলৈ ধৰিলে। সেই সময়ত তেওঁৰ সংগীত শুনি পৰিয়াল, আত্মীয়-স্বজন আৰু গাঁৱৰ মানুহে তেওঁক প্ৰণাম কৰিছিল। আচলতে লাহুৰে যেতিয়া জীৱনৰ কাহিনীৰ আধাৰত গান গাবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল, তেতিয়া তেওঁৰ আগত আৰু পিছত সংগীতপ্ৰেমীৰ অহৰহ সোঁত আছিল। সেই সময়ত তেওঁ অধিক উজ্জ্বলভাৱে গাইছিল:
লাহুৰেকো ৰেলীমৈ ফেসনৈ ৰাম্ৰো ৰাতো ৰুমাল ৰেলীমৈ খুকুৰী ভিৰেকো।
ঘৰ আৰু পৰিয়াল
[সম্পাদনা কৰক]ঠিক যেতিয়া মাষ্টৰ মিত্ৰসেনে ফুলৰ কলিৰ দৰে নিৰ্মল জীৱন যাপন কৰিব বিচাৰিছিল, তেতিয়াই তেওঁৰ পাৰিবাৰিক জীৱনত জুই জ্বলাবলৈ ওলাইছিল। সেনাবাহিনীৰ কঠোৰ জীৱনৰ পৰা ঘৰলৈ উভতি আহি যেতিয়া তেওঁ সন্ন্যাসীৰ দৰে জীয়াই আছিল, তেতিয়া এক দানৱীয় ভাগ্যই আঘাত হানিবলৈ ওলাইছিল। সুন্দৰ আৰু শান্তিপূৰ্ণ পাৰিবাৰিক জীৱন বজাই ৰাখিবলৈ কঠোৰ পৰিশ্ৰম কৰাৰ পিছত তেওঁ সেনাবাহিনী এৰি নিজৰ স্বৰ্গগৃহলৈ উভতি আহিল, মাথোঁ হঠাতে তেওঁৰ জীৱনটো ইটা নিৰ্মাণৰ ঘূৰ্ণীবতাহলৈ পৰিণত হোৱা দেখা পালে। কথাটো হ’ল, সেনাবাহিনীৰ পৰা উভতি অহাৰ চাৰি বছৰৰ পাছত তেওঁৰ পত্নী আৰু তিনিটা সন্তান কলেৰাত আক্ৰান্ত হৈছিল। সেই নিষ্ঠুৰ, পাপী আৰু অন্যায় ঘটনাই তেওঁক শূন্য, অকলশৰীয়া আৰু পৰিয়ালহীন কৰি পেলালে। সেই সময়ত তেওঁ প্ৰচুৰ কান্দিছিল। সেই অকল্পনীয় ঘটনাটোৱে তেওঁক কান্দিবলৈ বাধ্য কৰালে, বৃদ্ধা মাতৃ ৰাধা থাপাৰ কোলাত মূৰটো থৈ।
কেৱল মাক-পুত্ৰৰ এখন পৃথিৱীয়ে মিত্ৰসেনৰ ঘৰখন উজ্জ্বল কৰিব নোৱাৰিলে। সেই সময়ত ঘৰত কেৱল মাক আৰু পুত্ৰইহে বাস কৰিছিল। মিত্ৰসেনে নিসংগ জীৱন যাপন কৰি থকা কথাটো চিনাকি মানুহৰ চকুৰ পৰাও লুকুৱাব পৰা নাছিল। সেয়েহে মাক আৰু আত্মীয়ৰ হেঁচা আৰু জোৰ-জবৰদস্তিত মিত্ৰসেনে ৩০ বছৰ বয়সত পুনৰ বিবাহপাশত আবদ্ধ হয়। সেই সময়ত তেওঁৰ পত্নী লাজৱন্তীৰ বয়স বিশ বছৰ।
বিয়াৰ দুবছৰৰ পাছত মিত্ৰসেন আৰু লাজৱন্তীৰ ঘৰত এটি পুত্ৰৰ জন্ম হয়, যাৰ নাম দিগ্বিজয়সেন থাপা।
সংগীত যাত্ৰা
[সম্পাদনা কৰক]ভ্ৰমণ গোটটোত আছিল তেওঁৰ মাক, পত্নী আৰু পুত্ৰ। য'তেই নাযাওক সিহঁতে কেতিয়াও ইজনে সিজনক এৰি নাযাব। বহু দিন, বহু মাহ, বহু বছৰ গান গাই ঘূৰি ফুৰিছিল। অৱশেষত মিত্ৰসেনৰ দলটোৱে নেপালী গীত গাই হিমাচল প্ৰদেশৰ নিজৰ ঘৰলৈ উভতি আহে। ঘৰ পাওঁতে আকৌ তিনিবাৰ আচৰিত হ’ল। কাৰণ তেতিয়ালৈকে তেওঁৰ ঘৰৰ চালখনো লিক হ’বলৈ আৰম্ভ কৰিছিল। আচলতে গীতটোৰ সুৰত তেওঁ নিজৰ গৃহ চহৰখন পাহৰি গৈছিল।
জীৱনশৈলী
[সম্পাদনা কৰক]মিত্ৰসেনে নিজকে নেপালী সাজ-পোছাক, নেপালী ৰীতি-নীতি আৰু নেপালী ভাষাৰ লগত সম্পূৰ্ণৰূপে আত্মসাৎ কৰিলে। নেপালত প্ৰৱেশ কৰাৰ পিছৰে পৰা তেওঁ সদায় কেৱল দৌৰাছুৰুৱাল আৰু বাৰ্ক টপ পিন্ধি আহিছে। ইয়াৰ পিছত এই সাজ-পোছাক পিন্ধি তেওঁ ভাৰতলৈ আনুষ্ঠানিক যাত্ৰা আৰম্ভ কৰিব। নেপালৰ প্ৰতি তেওঁৰ প্ৰৱণতা দেখি আচৰিত হৈছিল হিমাচল প্ৰদেশৰ বাসিন্দাসকল। তাত থকা নেপালী টুপীবোৰ মিত্ৰ সেনৰ হাঁহিৰে ভৰি পৰিছিল।
মৃত্যু
[সম্পাদনা কৰক]নিজৰ ঘৰখন ধ্বংসস্তূপ হোৱা দেখি মিত্ৰসেনে আৰু বেছি দুখ পালে। অৱশ্যে ছয়াশী বছৰীয়া মাক, চল্লিশ বছৰীয়া পত্নী আৰু বিশ বছৰীয়া পুত্ৰক পোহপাল দিবলৈ গাখীৰ আৰু সিদ্ধ্ৰা বিক্ৰী কৰিবলৈ ধৰিলে। সেই কাম আৰম্ভ কৰাৰ পোন্ধৰ দিন নৌহওঁতেই তেওঁ শেষ নিশ্বাস ত্যাগ কৰে। ২০০২ চনত বিশ্বই হেৰুৱাইছিল নেপালী সংগীতৰ জ্যেষ্ঠ পৰিচালক মিত্ৰ সেনক। অৱশেষত ১৯৪৬ চনৰ ৬ এপ্ৰিলত মিত্ৰসেনৰ মৃত্যু হয়।
নেপালী সাহিত্যত
[সম্পাদনা কৰক].jpg)
যিদিনা মিত্ৰসেনে নেপালী মাটিত ভৰি দিছিল, সেইদিনা তেওঁ প্ৰথমে নিজৰ জন্মভূমিৰ মাটি তুলি লৈ কপালত টিকা (এটা পবিত্ৰ টেটু) লগাইছিল। মিত্ৰসেনে সাৱলীল নেপালী কয়, তেনেকৈ গান গাইছিল, তেনেকৈ অভিনয় কৰিছিল। তেওঁ সঁচাকৈয়ে পাহাৰীয়া সিংহৰ দৰে আছিল। নেপাললৈ অহাৰ পিছতো তেওঁ সাংস্কৃতিক অনুষ্ঠানত অভিনয় কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে। তেওঁ নাটক, গীত, সংগীতৰ জৰিয়তে নিজৰ আৱেগেৰে নেপালী মানুহক আকোৱালি ল’বলৈ আৰম্ভ কৰিছিল। নেপালত থকা তেওঁৰ অনুৰাগীসকলে লগে লগে তেওঁৰ ওচৰলৈ ভিৰ কৰিবলৈ ধৰিলে। নেপালী সাহিত্য নক্ষত্ৰৰ ত্ৰিত্ব ক্ৰমে কবি শিৰোমণি লেখনাথ পৌদ্যাল , নাট সম্ৰাট বাল কৃষ্ণ সামা , আৰু মহাকবি লক্ষ্মীপ্ৰসাদ দেৱকোটাও মিত্ৰসেনৰ সাহিত্য আৰু সংগীতৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত হৈছিল।
ৰচনা
[সম্পাদনা কৰক]তেওঁৰ ৰচনাসমূহৰ ভিতৰত আছে - থিংছ অৱ বেনিফিট (নিবন্ধ মালা), ডায়েৰী অৱ এ ডিপলি চাৰ্চিং ফ্ৰেণ্ড, দ্য কী টু প্ৰগ্ৰেছ আৰু ৰিদি তীৰ্থস্থল (১৯৪৪)। ১৯৪৬ চনৰ ৬ এপ্ৰিলত মিত্ৰসেনৰ মৃত্যু হয়।
নাটক
[সম্পাদনা কৰক]ৰেকৰ্ডিং কৰা নাটকসমূহৰ ভিতৰত আছে ‘সত্যবাদী হৰিশচন্দ্ৰ’ (৮ খণ্ড), ‘স্বাস্থনী ব্ৰতকথা’ (১০ খণ্ড), ‘দ্ৰৌপদী চিৰহৰণ’ (৬ খণ্ড), ‘কৃষ্ণ সুদামা’, ‘সত্যবংশ বিত্ৰী’, আনহাতে অবিকল্পিত নাটকসমূহৰ ভিতৰত আছে ‘বীৰ অভিমন্যু’, ‘ভক্ত প্ৰহ্লাদ’, ‘ভক্ত সুৰদাস’, ‘শ্ৰাৱণ কুমাৰ’, ‘প্ৰভু ভক্তি’ 'কৃষ্ণ জন্ম' ইত্যাদি।
কবিতা
[সম্পাদনা কৰক]গীতা, মহাভাৰত, সত্যনাৰায়ণ ব্ৰত কথা, প্ৰহ্লাদ, অভিমন্যু, বিলৱ মঙ্গল-চিন্তামণি, পৰশুৰাম-লক্ষ্মণ সংবাদ, মহাৰাষ্ট্ৰৰ নাৰী সাধু সুখবাইৰ ভক্তিমূলক বৰ্ণনা।
কাহিনী
[সম্পাদনা কৰক]তেওঁৰ গল্প সংকলন হৈছে তীৰ্থ৷
নেপালী সংগীতৰ ক্ষেত্ৰত
[সম্পাদনা কৰক]মিত্ৰসেনে নেপালৰ পৰা নেপালৰ বাবে প্ৰশংসা গীত গাইছিল আৰু তেওঁক নেপালী সংগীত জগতৰ নায়ক হিচাপে গণ্য কৰা হয়। সাহিত্য আৰু সংগীতক প্ৰতিষ্ঠানিক ৰূপ দি জনসাধাৰণৰ অংশগ্ৰহণ সংগঠিত কৰাৰ ক্ষেত্ৰতো মিত্ৰসেনে সক্ৰিয় আছিল। ফলত তেওঁৰ নেতৃত্বত ‘হিমালয়ান থিয়েটাৰ কোম্পানী’ও প্ৰতিষ্ঠা হ’ল। তেখেতৰ দ্বাৰা ৰচিত আৰু পৰিচালিত বহু নাটকও সেই অনুষ্ঠানত পৰিবেশন কৰা হৈছিল। এই কোম্পানীটোৰ জৰিয়তে তেওঁ অগণন নেপালী গীতো গাইছিল। সেই সময়ত তেওঁৰ খ্যাতিও বাঢ়ি গ’ল, সকলোৱে তেওঁক মাষ্টৰ বুলি ক’বলৈ ধৰিলে। কেইবছৰমান সংগীতত সক্ৰিয় হৈ থকাৰ পিছত তেওঁ ভাৰতৰ আন আন ঠাইলৈ যাত্ৰা কৰে য'ত নেপালী আছিল। এই সময়ছোৱাত তেওঁ ১৯৯০ চনত নেপাললৈ আহে।
তেওঁৰ কিছুমান বিখ্যাত গীত
[সম্পাদনা কৰক]- লাহুৰকো ৰে লী মৈ ফেসনৈ ৰাম্ৰো
- ধানকো বালা ঝুল্যো হজুৰ
- দসৈঁ ৰমাইলো
- মলাঈ খুত্ৰুক্কৈ পাৰ্যো জেঠান তিম্ৰো বৈনীলে
- স্ৱামী নজাঊ ছাডী ৱিদেশ
- নৌ তলে বাউন্নে ঢোকা
- কিন গৰ্ছৌ তানা তানী
বিশ্লেষণ
[সম্পাদনা কৰক]নৰেন্দ্ৰ ৰাজ প্ৰসাই (১৯ ছেপ্টেম্বৰ, কাঠমাণ্ডু): মিত্ৰসেন থাপা নেপালী সাহিত্য, সংগীত আৰু সংস্কৃতিৰ এক ঐতিহ্যৰ নাম। নেপালী আধুনিক গীত হওক, নেপালী লোকগীত হওক বা আনকি ভজন হওক, মিত্ৰসেনে নিজৰ যুগত মিঠা শব্দ খোদিত কৰি, লোকসুৰ বজাই ৰাখি আৰু সুৰীয়া কণ্ঠ সংযোজন কৰি এক বিশাল সাংস্কৃতিক মঞ্চ প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল।
তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ "Master Mitrasen Thapa Magar". www.saavn.com. https://www.saavn.com/s/artist/master-mitrasen-thapa-magar-albums/LIThmeJlXOs_। আহৰণ কৰা হৈছে: 30 July 2017."Master Mitrasen Thapa Magar". www.saavn.com. Retrieved 30 July 2017.
- ↑ "Khutrukai Paryo Jethan (Adhunik) by Master Mitrasen Thapa Magar on Apple Music". iTunes. https://itunes.apple.com/us/album/khutrukai-paryo-jethan-adhunik/id603388195। আহৰণ কৰা হৈছে: 30 July 2017."Khutrukai Paryo Jethan (Adhunik) by Master Mitrasen Thapa Magar on Apple Music". iTunes. Retrieved 30 July 2017.
- ↑ Manch, Nepal Magar Sangh Gulmi-kathmandu Samparka (28 March 2013). "नेपाल मगर सघं-गुल्मी काठमान्डौ सम्पर्क समिती : Brief History of Magars in Nepal (with 1st Boxer of Nepal Dal Bdr Rana from Arkhale, Gulmi)". नेपाल मगर सघं-गुल्मी काठमान्डौ सम्पर्क समिती. http://gulmimgrsangh.blogspot.com/2013/03/brief-history-of-magars-in-nepal.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 30 July 2017.Manch, Nepal Magar Sangh Gulmi-kathmandu Samparka (28 March 2013). "नेपाल मगर सघं-गुल्मी काठमान्डौ सम्पर्क समिती : Brief History of Magars in Nepal (with 1st Boxer of Nepal Dal Bdr Rana from Arkhale, Gulmi)". नेपाल मगर सघं-गुल्मी काठमान्डौ सम्पर्क समिती. Retrieved 30 July 2017.
- ↑ Administrator. "'मलाई खुत्रुक्कै पार्यो जेठान तिम्रो बैनीले'- नेपाली लोकगीत संगितका अमर स्रस्टा मास्टर मित्रसेनको ११८ औं जन्मोत्सब | literature" (en-gb ভাষাত). www.usnepalonline.com. Archived from the original on 19 November 2018. https://web.archive.org/web/20181119051642/http://www.usnepalonline.com/literature/great-nepalese-folk-singer-master-mitrasen-118th-birthday-jan-3-2014.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 30 July 2017.Administrator. "'मलाई खुत्रुक्कै पार्यो जेठान तिम्रो बैनीले'- नेपाली लोकगीत संगितका अमर स्रस्टा मास्टर मित्रसेनको ११८ औं जन्मोत्सब | literature" Archived 2018-11-19 at the Wayback Machine. www.usnepalonline.com. Retrieved 30 July 2017.
- ↑ "TRIBUTE: Master Mitrasen Thapa (1895 -1946)". वीर गोरखा. Archived from the original on 31 July 2017. https://web.archive.org/web/20170731000803/http://www.veergorkha.com/2012/02/tribute-master-mitrasen-thapa-1895-1946.html."TRIBUTE: Master Mitrasen Thapa (1895 -1946)" Archived 2017-07-31 at the Wayback Machine. वीर गोरखा. Retrieved 30 July 2017.