মুদ্ৰণ
ছপা (বা মুদ্ৰণ) হৈছে লিখনি আৰু চিত্ৰসমূহক এক প্ৰকাৰৰ মূল ৰূপ বা টেমপ্লেটৰ সহায়ত বৃহৎ পৰিমাণত পুনৰুৎপাদন কৰাৰ এক প্ৰক্ৰিয়া। কাগজৰ বাহিৰৰ আটাইতকৈ পুৰণি ছপাৰ সামগ্ৰীসমূহৰ ভিতৰত চিলিণ্ডাৰ ছীল আৰু চাইৰাছ চিলিণ্ডাৰ আৰু নাবোনিদাছৰ চিলিণ্ডাৰ আদি বস্তু অন্তৰ্ভুক্ত। ছপাৰ আটাইতকৈ পুৰণি সজ্ঞাত ৰূপটো শিলৰ ফলকত খোদিত কৰি লিখা বা চিত্ৰৰ ওপৰত কাগজ বা কাপোৰেৰে চিয়াঁহী ঘঁহি লিখা ৰূপত বিকশিত হৈছিল, যাৰ ব্যৱহাৰ ষষ্ঠ শতিকাৰ ভিতৰত দেখা যায়।[1][টোকা 1] তাৰ পিছত এই শতিকাতেই কাঠৰ ব্লকৰ ছপাৰ দ্বাৰা কাগজত কালি লগাই আকাৰ স্থানান্তৰ কৰাৰ প্ৰকৃত ছপা প্ৰচলিত হ'ল।[3] পাছত ছপাৰ প্ৰযুক্তিৰ উন্নয়নৰ ভিতৰত ১০৪০ খ্ৰীষ্টাব্দৰ আশে-পাশে পি চেং নামৰ এজন চীনা ব্যক্তিয়ে উদ্ভাৱন কৰা মুভেবল টাইপ (স্বতন্ত্ৰ আখৰৰ ব্যৱস্থা)[4][5] আৰু ১৫শ শতিকাত জ'হানেছ গুটন্বাৰ্গৰ দ্বাৰা আবিষ্কৃত ছপাশাল বা মুদ্ৰণ যন্ত্ৰ বিশেষভাৱে উল্লেখযোগ্য। ছপাৰ এই প্ৰযুক্তিবোৰে পুনৰুজ্জীৱন যুগ, বৈজ্ঞানিক বিপ্লৱ আদিৰ বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল আৰু আধুনিক জ্ঞান-ভিত্তিক অৰ্থনীতি আৰু গণশিক্ষাৰ বিস্তাৰৰ ভৌতিক আধাৰ প্ৰস্তুত কৰিছিল।[6]
ইতিহাস
[সম্পাদনা কৰক]ছপা বা মুদ্ৰণৰ ইতিহাস বহু প্ৰাচীন। চীনদেশত খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ২য় শতিকা সময়তে কাঠৰ ব্লক ব্যৱহাৰ কৰি ছপা কৰা হৈছিল। [7]
ইউৰোপত ছপাৰ ইতিহাসত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰিবৰ্তন ঘটিছিল যেতিয়া গুটেনবাৰ্গে ১৫শ শতিকাত মেকানিকেল ছপা-যন্ত্ৰ আৱিষ্কাৰ কৰিছিল। [8]
ভাৰতত আধুনিক ছপা প্ৰথা ১৬শ শতিকাত পুৰ্তুগীজ মিছনাৰীৰ দ্বাৰা আৰম্ভ হৈছিল। [9]
গতানুগতিক ছপা প্ৰযুক্তি
[সম্পাদনা কৰক]গতানুগতিক ছপা প্ৰযুক্তি, বিশেষকৈ টাইপ আৰু ব্লক মুদ্ৰণ পদ্ধতি, প্ৰাচীন সময়ৰ পৰা ব্যৱহৃত হৈছে। এই পদ্ধতিসমূহৰ আধাৰ হৈছে মেকানিকেল মুদ্ৰণযন্ত্ৰ যাৰ জৰিয়তে একে টাইপ বা চিত্ৰ একাধিক পৃষ্ঠাত পুনৰাবৃত্তি কৰা হয়।[10] ছপাৰ আগতে, হাতে লেখা কপিসমূহ মাত্ৰ উপলব্ধ আছিল, যাৰ পৰা সৰল আৰু বৃহৎ পৰিসৰে তথ্য প্ৰচাৰ কৰাটো অসুবিধাজনক হৈছিল। এই প্ৰযুক্তিত বিভিন্ন ধৰণৰ ছপা পেপাৰ বা মেটাল ব্লকসমূহ ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যাৰ ওপৰত চিহ্নিত ছপা স্থানসমূহৰ পৰা ৰং ছটোৱা হয়।[11]
জাৰ্মান চলনশীল ধৰণৰ প্ৰিণ্টিং প্ৰেছৰ প্ৰভাৱ
[সম্পাদনা কৰক]১৫শ শতিকাত জাৰ্মান উদ্ভাৱক জোহান গুটেনবাৰ্গৰ মেকানিকেল চলনশীল প্ৰিণ্টিং প্ৰেছৰ আবিষ্কাৰে ছপা শিল্পত এক নতুন যুগৰ সূচনা কৰিছিল।[12] গুটেনবাৰ্গৰ যন্ত্ৰে ৰীল মেকানিজমৰ সাহায্যে ছপা কৰাটো অধিক দ্ৰুত আৰু কাৰ্যকৰী কৰি তোলে। এই প্ৰেছৰ সাহায্যে একে নথিপত্ৰ বা কিতাপ সৰলভাৱে একাধিক কপি মুদ্ৰণ কৰা সম্ভব হৈছিল, যাৰ ফলত চাৰা তথ্য আৰু জ্ঞানৰ বিস্তাৰ হৈছে। গুটেনবাৰ্গৰ এই উদ্ভাৱনে যুগান্তকাৰী পৰিবৰ্তন আনিছিল, আৰু মুদ্ৰণ পৰিসৰে বিশ্বজুড়ে সৰ্বজনীনতা লাভ কৰে।[13]
ছপা পদ্ধতিৰ তুলনা
[সম্পাদনা কৰক]আজিকালি বহুত ধৰণৰ ছপা পদ্ধতি উপলব্ধ। মূলত, ছপা পদ্ধতিসমূহ দুটা প্ৰধান বিভাগত ভাগ কৰা হয়: অফচেট ছপা আৰু ডিজিটেল ছপা। অফচেট ছপাত, বিশেষকৈ বাণিজ্যিক মুদ্ৰণত, মেটাল প্লেটৰ ওপৰত চিত্ৰ বা পাঠ স্থানান্তৰ কৰা হয়।[14] ই ব্যাপক পৰিসৰে ছপা কৰাৰ বাবে আদৰ্শ, আৰু ৰঙৰ গুণগত মান যথেষ্ট উচ্চ থাকে। অন্যদিকে, ডিজিটেল ছপাত কম পৰিসৰৰ মুদ্ৰণ আৰু কাষ্টমাইজড কাজৰ বাবে সুবিধাজনক। ই কোনো পৰিৱৰ্তন বা শাৰী নিৰ্দিষ্টতাৰে কপি কৰিব পাৰে, কিন্তু ব্যয়বহুল আৰু সীমিত পৰিসৰৰ কাৰণে বাণিজ্যিক ব্যৱহাৰতে অফচেটক তুলনা কৰে।[15]
ডিজিটেল প্ৰিণ্টিং
[সম্পাদনা কৰক]ডিজিটেল প্ৰিণ্টিং হৈছে এক আধুনিক প্ৰযুক্তি য'ত মুদ্ৰণৰ বাবে কোনো প্ৰিণ্টিং প্লেটৰ প্ৰয়োজন নহয়। ইয়াত সিধা কম্পিউটাৰ ফাইলৰ পৰা ছপা কৰা হয়, যাৰ ফলে দ্ৰুত ফলাফল পোৱা যায়।[16] এই পদ্ধতিৰ অন্যতম সুবিধা হৈছে সৰু পৰিমাণত মুদ্ৰণ কৰাও সস্তা আৰু সুবিধাজনক। ডিজিটেল ছপাৰ মাধ্যমেৰে বিশেষ ধৰণৰ কাষ্টমাইজড ছপা তথা গ্ৰাফিক ডিজাইনৰ মুদ্ৰণও কৰিব পাৰি। ই পোৰ্টেবল আৰু অতি চপৰ ছপাৰ বাবে আদৰ্শ।[17]
থ্ৰীডি প্ৰিণ্টিং
[সম্পাদনা কৰক]থ্ৰীডি প্ৰিণ্টিং বা additive manufacturing হৈছে এক নতুন আৰু উদীয়মান প্ৰযুক্তি, য'ত ডিজিটেল মডেলৰ পৰা বস্তুৰ ভলিউমিক শেপ সৃষ্টিৰ বাবে থ্ৰীডি প্ৰিণ্টাৰ ব্যৱহৃত হয়।[18] এই পদ্ধতিত উপাদান সৰবৰাহেৰে মুদ্ৰণ কৰা হয়, যাৰ মাধ্যমে পুৰাণী মেকানিকেল ছপাৰ পৰা ভিন্ন ভিন্ন ধৰণৰ বস্তু সৃষ্ট কৰা হয়। থ্ৰীডি প্ৰিণ্টিংৰ মাধ্যমে বিশেষভাবে সাঁচ, মডেল, আৰু মেকানিক্যাল অংশ মুদ্ৰণ কৰা হয়। এই প্ৰযুক্তি অৰ্থনীতিৰ বিভিন্ন খণ্ডত বিপ্লব আনিছে আৰু ই এক বিশাল সম্ভাৱনাময় ক্ষেত্ৰ সৃষ্টি কৰিছে।[19]
টোকা
[সম্পাদনা কৰক]তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ Tsien 1985, পৃষ্ঠা. 8.
- ↑ Tsien 1985, পৃষ্ঠা. 146.
- ↑ The Book: A Global History. প্ৰকাশক Oxford: Oxford University Press. 2013. পৃষ্ঠা. 574–576. ISBN 9780191668746.
- ↑ Needham, Joseph, ed (2001). Science and civilisation in China: Paper and printing. V:1 (Reprint সম্পাদনা). প্ৰকাশক Cambridge: Cambridge University Press. পৃষ্ঠা. 159,201–205. ISBN 978-0-521-08690-5. https://books.google.com/books?id=Lx-9mS6Aa4wC. "At the present time, the only known authoritative account of the invention of movable type by a commoner named Pi Sheng (c. 990–1051) is the contemporary record of Shen Kua (1031–[1095]) [...] Although the process went into eclipse after its inception, it was a complete invention and fully four hundred years ahead of Gutenberg."
- ↑ "Great Chinese Inventions". Minnesota-china.com. http://www.minnesota-china.com/Education/emSciTech/inventions.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: July 29, 2010.
- ↑ Rees, Fran. Johannes Gutenberg: Inventor of the Printing Press Archived April 6, 2023, at the Wayback Machine
- ↑ Tsien, Tsuen-Hsuin (1985). "Paper and Printing". Science and Civilisation in China: Volume 5, Chemistry and Chemical Technology, Part 1. Cambridge University Press.
- ↑ Eisenstein, Elizabeth L. (1979). "The Printing Press as an Agent of Change". Cambridge University Press.
- ↑ Chatterjee, Partha (1993). "The Nation and Its Fragments". Princeton University Press.
- ↑ "History of Printing". Encyclopaedia Britannica. https://www.britannica.com/technology/printing-publishing/History-of-printing। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-06-10.
- ↑ "Printing Technology". Printing.org. https://printing.org/page/printing-technologies। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-06-10.[সংযোগবিহীন উৎস]
- ↑ "Johannes Gutenberg and the Printing Press". History.com. https://www.history.com/topics/inventions/printing-press। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-06-10.
- ↑ "Gutenberg’s Printing Revolution". British Library. https://www.bl.uk/people/johannes-gutenberg। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-06-10.[সংযোগবিহীন উৎস]
- ↑ "Offset Printing Explained". Xerox. https://www.xerox.com/en-us/digital-printing/insights/offset-printing। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-06-10.
- ↑ "Digital vs Offset Printing". Printivity. https://www.printivity.com/insights/offset-vs-digital-printing/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-06-10.[সংযোগবিহীন উৎস]
- ↑ "What is Digital Printing?". HP. https://www.hp.com/us-en/printers/digital-printing.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-06-10.
- ↑ "Benefits of Digital Printing". Kodak. https://www.kodak.com/en/print/page/digital-printing-benefits। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-06-10.
- ↑ "What is 3D Printing?". Autodesk. https://www.autodesk.com/solutions/3d-printing। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-06-10.
- ↑ "Applications of 3D Printing". 3D Systems. https://www.3dsystems.com/3d-printing। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-06-10.[সংযোগবিহীন উৎস]