মেইজি পুনৰ্গঠন
মেইজি পুনৰ্গঠন বা মেইজি পুনৰুদ্ধাৰ (জাপানী: 明治維新, Meiji Ishin) আছিল ১৮৬৮ খ্ৰীষ্টাব্দৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ৰাজনৈতিক, সামাজিক আৰু অৰ্থনৈতিক পৰিবৰ্তনৰ যুগ, যিয়ে জাপানক সামন্ততন্ত্ৰৰ পৰা আধুনিক, পশ্চিম-অনুকৰণমূলক ৰাষ্ট্ৰৰূপে পৰিণত কৰিছিল।[1] যদিও মেইজি পুনৰুদ্ধাৰৰ আগতে শাসকীয় সম্ৰাট আছিল, এই পৰিঘটনাসমূহে জাপানৰ সম্ৰাটৰ ব্যৱহাৰিক ক্ষমতা পুনৰুদ্ধাৰ কৰিছিল আৰু তেওঁৰ অধীনত ৰাজনৈতিক ব্যৱস্থাটোক একত্ৰিত কৰিছিল। পুনৰুদ্ধাৰৰ ফলত জাপানৰ ৰাজনৈতিক আৰু সামাজিক গাঁথনিত বিপুল পৰিৱৰ্তন ঘটিছিল আৰু ই এডো যুগৰ শেষৰ ফালে (সততে বাকুমাটছু বুলি কোৱা হয়) আৰু মেইজি যুগৰ আৰম্ভণি দুয়োটাকে সামৰি লৈছিল, এই সময়ছোৱাত জাপানে দ্ৰুতগতিত ঔদ্যোগিকতা লাভ কৰিছিল আৰু পশ্চিমীয়া ধাৰণা আৰু উৎপাদন পদ্ধতি গ্ৰহণ কৰিছিল।
টকুগাৱা শ্বোগুনেটে সন্মুখীন হোৱা অৰ্থনৈতিক আৰু ৰাজনৈতিক অসুবিধাৰ মাজতে পুনৰুদ্ধাৰৰ উৎপত্তি হৈছিল। এই সমস্যাসমূহ আৰু অধিক ভয়াৱহ হৈ পৰিছিল অঞ্চলটোত বিদেশী শক্তিসমূহৰ বেদখল যিয়ে টোকুগাৱাৰ ছাককু নীতিক প্ৰত্যাহ্বান জনাইছিল, বিশেষকৈ আমেৰিকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি মিলাৰ্ড ফিলমৰৰ নিৰ্দেশত পেৰী অভিযানৰ আগমন। তাৰ পিছৰ অসমান সন্ধিৰ অধীনত জাপানে পশ্চিমৰ প্ৰতি মুকলি হ'বলৈ বাধ্য হয়, জাপানৰ সাৰ্বভৌমত্ব বজাই ৰখাৰ ক্ষেত্ৰত শ্বোগুনৰ ৰাজনৈতিক কৰ্তৃত্বক লৈ প্ৰশ্ন উত্থাপন হয়। সম্ৰাটে শ্বোগুনেল কাৰ্য্যক তিৰস্কাৰ কৰাৰ ফলত শ্বোগুন আৰু সম্ৰাট উভয়ৰে প্ৰতি তেওঁলোকৰ সামন্তীয় বাধ্যবাধকতাৰ সৈতে জড়িত চামুৰাই শ্ৰেণীৰ ভিতৰত এক মতাদৰ্শগত বিভাজনৰ সৃষ্টি হয়। বহুতো নিম্ন আৰু মধ্যম পদবীৰ চামুৰাই শ্বিচি ("আত্মাৰ মানুহ") হৈ পৰে যিসকলে সম্ৰাটৰ ঘোষণাৰ প্ৰতি দায়বদ্ধ হৈ বৰ্বৰসকলক বহিষ্কাৰ কৰে। ডমেইনসমূহৰ ভিতৰত থকা দলীয় বিবাদৰ ফলত কিছুমান ডমেইনৰ টোকুগাৱাৰ সৈতে সংঘাতৰ সৃষ্টি হয়। কিছুমান প্ৰাৰম্ভিক বিপৰ্যয়ৰ পিছত ডমেইনসমূহে টোকুগাৱা বিৰোধী মিত্ৰতাত সংগঠিত হয় আৰু ছাটছুমা আৰু চ'ছুৰ নেতৃত্বত তেওঁলোকে শ্বোগুনাল ব্যৱস্থাক ওফৰাই পেলায়।
১৮৬৮ চনৰ ৩ জানুৱাৰীত সম্ৰাট মেইজীয়ে ৰাজনৈতিক ক্ষমতা ইম্পেৰিয়েল হাউছলৈ ঘূৰাই অনাৰ কথা ঘোষণা কৰে। পুনৰুদ্ধাৰ কৰা চৰকাৰৰ লক্ষ্য নতুন সম্ৰাটে চনদ শপতনামাত প্ৰকাশ কৰিছিল। পৰৱৰ্তী সময়ত নতুন চৰকাৰৰ প্ৰতি টোকুগাৱাৰ প্ৰতিৰোধ বছিন যুদ্ধ আৰু অল্পকালীন ৰিপাব্লিক অৱ ইজোত বাস্তৱায়িত হয়, কিন্তু ১৮৭০ চনৰ ভিতৰত সম্ৰাটৰ কৰ্তৃত্বক কাৰ্যতঃ প্ৰশ্নহীন হৈ পৰে। নতুন চৰকাৰে সমাজৰ গোটেই স্তৰটোক পুনৰ সংগঠিত কৰি পুৰণি মুদ্ৰা, ডমেইন ব্যৱস্থা আৰু শেষত চামুৰাইৰ শ্ৰেণীগত অৱস্থান বিলুপ্ত কৰিলে। বিদেশী সাম্ৰাজ্যবাদী শক্তিৰ অনুকৰণ কৰি সমাজৰ শ্বোগুনেট বিলুপ্ত আৰু ঔদ্যোগীকৰণৰ ফলত সাগা বিদ্ৰোহ আৰু সাতছুমা বিদ্ৰোহৰ সৈতে প্ৰতিক্ৰিয়াৰ সৃষ্টি হয়, কিন্তু শেষত জাপানী সমাজত সামন্তবাদৰ অন্ত পৰে। মেইজি পুনৰুদ্ধাৰ আছিল জাপান সাম্ৰাজ্যৰ প্ৰতিষ্ঠানসমূহৰ ভেটি স্থাপন কৰা ৰাজনৈতিক প্ৰক্ৰিয়া, আৰু ইয়াৰ সুদূৰপ্ৰসাৰী পৰিণতি পূব এছিয়াত হ'ব কাৰণ জাপানে নিজৰ প্ৰতিবেশী দেশসমূহৰ বিৰুদ্ধে ঔপনিৱেশিক স্বাৰ্থ অনুসৰণ কৰিছিল। ১৮৮৯ চনৰ মেইজি সংবিধান দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ অন্ত পৰাৰ পিছত মিত্ৰশক্তিয়ে জাপান দখল নকৰালৈকে চলি থাকিব।
পটভূমি
[সম্পাদনা কৰক]১৮শ শতিকাৰ শেষভাগত জাপান টকুগাৱা শ্বোগুনেটৰ অধীনত আছিল, যিয়ে ২৫০ বছৰৰ ধৰি শান্তি, কিন্তু প্ৰবল সামন্ততান্ত্ৰিক নিয়ন্ত্ৰণ বজাই ৰাখিছিল। কমোডোৰ মেথিউ পেৰীৰ ১৮৫৩ চনৰ আগমন আৰু কানাগাৱা চুক্তিৰ পিছত পশ্চিমা প্ৰভাৱ জাপানত বৃদ্ধি পায়, আৰু ভিতৰুৱা অস্থিৰতা দেখা দিয়ে।[2]
মেইজি সম্ৰাটৰ উত্থান
[সম্পাদনা কৰক]১৮৬৭ চনত মেইজি সম্ৰাটই ৰাজসিংহাসন গ্ৰহণ কৰে। ১৮৬৮ চনত টকিঅ' (পূৰ্বৰ ইডো) নতুন ৰাজধানী হিচাপে ঘোষণা কৰা হয়। শ্বোগুনেটৰ ক্ষমতা শেষ কৰি সম্ৰাটীয় শাসন পুনঃপ্ৰতিষ্ঠা কৰা হয়।
মুখ্য সংস্কাৰসমূহ
[সম্পাদনা কৰক]- সামন্তবাদৰ অৱসান — ডাইমিয়ো আৰু চামুৰাইৰ বংশানুক্ৰমিক সুবিধা কাঢ়ি লোৱা হয়।
- অধুনিক সেনা গঠন — পশ্চিমা ধৰণৰ অভিলিখিত সেনা নিয়োগ আৰম্ভ হয়।
- অৰ্থনৈতিক উন্নয়ন — উদ্ভৱ হয় নতুন শিল্প, ৰেলপথ, ডাক ব্যৱস্থা, আৰু বেংক।
- শিক্ষা আৰু আইন — বাধ্যতামূলক শিক্ষা ব্যৱস্থা, আধুনিক বিশ্ববিদ্যালয় আৰু ১৮৮৯ চনৰ সংবিধান প্ৰণয়ন কৰা হয়।[3]
বৈদেশিক নীতিত পৰিবৰ্তন
[সম্পাদনা কৰক]মেইজি যুগত জাপানে পশ্চিমা শক্তিৰ সৈতে সমানভাবে বাণিজ্যিক আৰু কূটনৈতিক সম্পৰ্ক গঢ়ি তোলে। সিনো-জাপান যুদ্ধ (১৮৯৪–৯৫) আৰু ৰুছ-জাপান যুদ্ধ (১৯০৪–০৫)ত জাপানৰ বিজয়ে ইয়াৰ শক্তিশালী জাতি হিচাপে উত্থান নিশ্চিত কৰে।[4]
প্ৰভাৱ
[সম্পাদনা কৰক]মেইজি পুনৰ্গঠন জাপানৰ ইতিহাসত এক বিপ্লৱাত্মক যুগ আছিল। সামন্তবাদৰ পৰিসমাপ্তি, আধুনিক ৰাজনীতি আৰু আৰ্থিক গঠনৰ আধাৰ ইয়াৰ দ্বাৰাই স্থাপিত হয়।
তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ "Meiji Restoration". Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/event/Meiji-Restoration। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-06-20.
- ↑ Jansen, Marius B. (2000). The Making of Modern Japan. Harvard University Press. ISBN 978-0-674-00991-2.
- ↑ "Meiji Constitution". Constitution Society. https://www.constitution.org/cons/japan/meiji.htm.
- ↑ Gordon, Andrew (2014). A Modern History of Japan: From Tokugawa Times to the Present. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-993015-9.