সুচিত্ৰা মিত্ৰ
| সুচিত্ৰা মিত্ৰ | |
|---|---|
| জন্ম | ১৯ ছেপ্টেম্বৰ, ১৯২৪ গুঝান্দি, বিহাৰ, বৃটিছ ভাৰত |
| মৃত্যু | ৩ জানুৱাৰী, ২০১১ (৮৬ বছৰ) কলকাতা, পশ্চিম বংগ, ভাৰত |
| সংগীতৰ প্ৰকাৰ | নেপথ্য গায়িকা, ৰবীন্দ্ৰ সঙ্গীত |
| পেচা | গায়িকা |
| কাৰ্যকাল | ১৯৪১–২০১১ |
সুচিত্ৰা মিত্ৰ ইংৰাজী: Suchitra Mitra (জন্ম:১৯ ছেপ্টেম্বৰ ১৯২৪ – মৃত্যু: ৩ জানুৱাৰী ২০১১) এগৰাকী ভাৰতীয় গায়িকা, সুৰকাৰ, ৰবীন্দ্ৰ সংগীতৰ শিল্পী, অধ্যাপিকা আৰু কলকাতাৰ প্ৰথম মহিলা শ্বেৰিফৰ আছিল। এগৰাকী শিক্ষাবিদ হিচাপে তেওঁ ১৯৮৪ চনলৈকে ৰবীন্দ্ৰ ভাৰতী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অধ্যাপিকা আৰু ৰবীন্দ্ৰ সংগীত বিভাগৰ মুৰব্বী আছিল। সুচিত্ৰা মিত্ৰ বাংলা চলচ্চিত্ৰৰ এগৰাকী নেপথ্য গায়িকা আছিল লগতে কিছুমান ছবিটো অভিনয় কৰিছিল[1] আৰু বহু বছৰ ধৰি ইণ্ডিয়ান পিপলছ থিয়েটাৰ এছ'চিয়েচনৰ সৈতে জড়িত আছিল। মিত্ৰই স্কটিছ চাৰ্চ কলেজ, কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয় আৰু ভাৰতৰ পশ্চিম বংগৰ বিশ্ব-ভাৰতী বিশ্ববিদ্যালয়ত অধ্যয়ন কৰিছিল। তেওঁ কলকাতাৰ শ্বেৰিফও আছিল (২০০১)।[2]দীৰ্ঘদিনীয়া অসুস্থতাৰ পিছত ২০১১ চনৰ ৩ জানুৱাৰী তাৰিখে কলকাতাত হৃদৰোগত আক্ৰান্ত হৈ মৃত্যু হয়।
প্ৰাৰম্ভিক জীৱন
[সম্পাদনা কৰক]মিত্ৰৰ দেউতাক প্ৰসিদ্ধ সাহিত্যিক সৌৰিন্দ্ৰ মোহন মুখাৰ্জী জোৰাসাঁকোৰ ঠাকুৰ পৰিয়ালৰ ঘনিষ্ঠ সহযোগী আছিল। সংগীতৰ ক্ষেত্ৰত সুচিত্ৰা মিত্ৰৰ প্ৰাকৃতিক দক্ষতাক পংকজ মল্লিকে স্বীকৃতি দিছিল আৰু তেওঁৱেই ৰবীন্দ্ৰ সংগীতত প্ৰথম পাঠ দিছিল। শৈশৱৰ পৰাই তেওঁ পৰিয়ালৰ আটাইতকৈ কনিষ্ঠ সদস্য হিচাপে ৰবীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰৰ গান আৰু কবিতাৰ প্ৰেমত পৰিছিল। তেওঁৰ সংগীতৰ বাবে এক অবিৰত কাণ আৰু কণ্ঠ আৰু অভিব্যক্তিৰ প্ৰাকৃতিক উপহাৰ আছিল। তেওঁ ষ্টেচন গুঝাণ্ডিৰ ওচৰত এখন চলন্ত ৰেলত জন্মগ্ৰহণ কৰিছিল। সেয়েহে তেওঁৰ উপনাম আছিল গোজু।
সংগীতৰ কৰ্মজীৱন
[সম্পাদনা কৰক]১৯৪১ চনত সুচিত্ৰা মিত্ৰই শান্তিনিকেতনৰ সঙ্গীত ভাৱনৰ বাবে বৃত্তি লাভ কৰে আৰু শান্তিনিকেতনৰ কেইজনমান মহান শিক্ষক - ইন্দিৰা দেৱী চৌধুৰীৰাণী, শান্তিদেৱ ঘোষ আৰু শৈলাজাৰঞ্জন মজুমদাৰৰ পৰা ৰবীন্দ্ৰ সংগীত শিকিবলৈ লয়। শান্তিনিকেতনৰ পৰা ডিপ্লোমা লাভ কৰাৰ পিছত সুচিত্ৰা মিত্ৰই ১৯৪৫ চনত কলিকতালৈ উভতি আহে। ১৯৪৬ চনত তেওঁ কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ স্কটিছ চাৰ্চ কলেজৰ পৰা ডিগ্ৰী অৰ্জন কৰে।[3]একে বছৰতে তেওঁ দ্বিজেন চৌধুৰীৰ [4] সৈতে ৰবিতীৰ্থৰ সহ-প্ৰতিষ্ঠা কৰে। ৰবিতীৰ্থ নামটো প্ৰখ্যাত ইতিহাসবিদ আৰু ঠাকুৰ পণ্ডিত অধ্যাপক কালিদাস নাগৰ দ্বাৰা প্ৰস্তুত কৰা হৈছিল। [5]সুচিত্ৰাৰ নেতৃত্বত ৰবিতীৰ্থ ৰবীন্দ্ৰ সংগীতৰ কলকাতাত অন্যতম আগশাৰীৰ বিদ্যালয় হিচাপে আত্মপ্ৰকাশ কৰে। প্ৰতিষ্ঠাপক আৰু অধ্যক্ষাৰ লগতে সুচিত্ৰা মিত্ৰ এই প্ৰতিষ্ঠানটোৰ আঁৰত এগৰাকী সক্ৰিয় ব্যক্তিত্ব আৰু অনুপ্ৰেৰণামূলক ব্যক্তি আছিল। ৰবীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰৰ গানবোৰৰ অন্তৰ্নিহিত সূক্ষ্ম তাৎপৰ্যবোৰৰ প্ৰতি তেওঁৰ নিষ্ঠা, আন্তৰিকতা আৰু বোধগম্যতা সঁচাকৈয়ে প্ৰশংসনীয়। [6] সুচিত্ৰা এগৰাকী ব্যাখ্যাকাৰী আৰু ঠাকুৰৰ সংগীত ৰচনাসমূহৰ দোভাষী আছিল। তেওঁৰ অন্যান্য আগ্ৰহৰ ভিতৰত আছিল প্ৰদৰ্শন কলা, যাৰ ভিতৰত আছে নাট্য প্ৰদৰ্শন, চলচ্চিত্ৰ-অভিনয়, চিত্ৰাংকন ইত্যাদি।
স্বীকৃতি
[সম্পাদনা কৰক]এগৰাকী সফল শিল্পী হিচাপে তেওঁৰ খ্যাতিৰ ফলস্বৰূপে তেওঁ ৰবীন্দ্ৰ ভাৰতী বিশ্ববিদ্যালয়ত প্ৰবক্তা হিচাপে নিযুক্তহয়। য'ত তেওঁ সংগীত বিভাগৰ মুৰব্বীৰ সন্মানীয় পদত অধিষ্ঠিত হৈছিল। তেওঁ সংগীত শিক্ষৰ আছাৰত পংকজ মল্লিকৰ উত্তৰাধিকাৰী হৈছিল – আকাশবাণীৰ এক অতি জনপ্ৰিয় কাৰ্যসূচী – ৰবীন্দ্ৰসংগীতৰ ওপৰত এটা টিউট'ৰিয়েল যাক পোনপটীয়াকৈ সম্প্ৰচাৰ কৰা হৈছিল। তেওঁৰ সৃষ্টিশীল প্ৰতিভাৰ স্বীকৃতিস্বৰূপে সুচিত্ৰা মিত্ৰই অসংখ্য সন্মান লাভ কৰিছিল। মিত্ৰৰ কেইটামান উল্লেখযোগ্য বঁটা হ'ল:-
- ১৯৪৫ চনত লণ্ডন ঠাকুৰ স্তোত্ৰ সমাজৰ পৰা ঠাকুৰ স্তোত্ৰ বঁটা।
- ১৯৭৪ চনত ভাৰত চৰকাৰ পৰা পদ্মশ্ৰী বঁটা
- ১৯৮৬ চনত ভাৰত চৰকাৰৰ পৰা সংগীত নাটক একাডেমী বঁটা লাভ
- এইচএমভি গোল্ডেন ডিস্ক বঁটা,
- এছিয়ান পেইণ্টছৰ পৰা শিৰোমনি পুৰস্কাৰ,
- বিশ্ব-ভাৰতীৰ পৰা দেশীকোট্টামা,
- পশ্চিম বংগ চৰকাৰৰ পৰা আল্লাউদ্দিন পুৰস্কাৰ,
তেওঁক ৰবীন্দ্ৰ ভাৰতী বিশ্ববিদ্যালয়, বৰ্ধমান বিশ্ববিদ্যালয় আৰু যাদৱপুৰ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ দ্বাৰা ৩টা সন্মানীয় ডি.লিট ডিগ্ৰী প্ৰদান কৰা হৈছিল। উপৰ্যুক্ত অনুসৰি, মিত্ৰ বিশ্ব-ভাৰতী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ দেশীকোট্টামা (বা সন্মানীয় ডি.লিট প্ৰাপক আছিল, যাক ৰবীন্দ্ৰ সংগীতৰ ধাৰাত স্বীকৃতিৰ শীৰ্ষস্থান হিচাপে গণ্য কৰা হয়।
তেওঁ ১৯৮৪ চনত ৰবীন্দ্ৰ ভাৰতী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা অধ্যাপক আৰু ৰবীন্দ্ৰ সংগীত বিভাগৰ মুৰব্বী হিচাপে অৱসৰ গ্ৰহণ কৰিছিল।[7]
জনপ্ৰিয় সংস্কৃতিত
[সম্পাদনা কৰক]সুচিত্ৰা মিত্ৰ একাধিক জীৱনীমূলক তথ্যচিত্ৰৰ বিষয় হৈ আহিছে। ৰাজা সেনৰ সুচিত্ৰা মিত্ৰ (১৯৯৩) শীৰ্ষক তথ্যচিত্ৰখনে শ্ৰেষ্ঠ সাংস্কৃতিক চলচ্চিত্ৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটা লাভ কৰে।
গ্ৰন্থপঞ্জী
[সম্পাদনা কৰক]- 'খেয়াল খুশী (শিশুৰ ছড়াৰ সংগ্ৰহ আৰু এখন প্লেলেট; লেখকৰ দ্বাৰা চিত্ৰিত)। ১৯৭৮. প্ৰাংগন, কলকাতা।
- 'ঠাকুৰ গান (বিশ্বকোষ)। ১৯৮৪
- 'গুৰেৰ পুটুল। আনন্দ পাব্লিচাৰ্ছ। ২০০০
তথ্যৰ উৎস
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ Dutta, Krishna (2003). "Cities of Imagination: Calcutta". Calcutta: a cultural and literary history. Signal Books. পৃষ্ঠা. 226. ISBN 1-902669-59-2. https://books.google.com/books?id=UKfoHi5412UC&pg=PA226.
- ↑ "Journalist to be new sheriff". The Times of India. 24 December 2009. https://timesofindia.indiatimes.com/city/kolkata-/Journalist-to-be-new-sheriff/articleshow/5371792.cms.
- ↑ "Rabindra Sangeet exponent Suchitra Mitra passes away". The Indian Express. 3 January 2011. http://www.indianexpress.com/news/rabindra-sangeet-exponent-suchitra-mitra-pas/732688/.
- ↑ "Rabitirtha Music Academy in Kolkata". http://www.india9.com/i9show/Rabitirtha-Music-Academy-54608.htm.
- ↑ "Rabindra Sangeet exponent Suchitra Mitra dies at 86". India Today. 3 January 2011. http://indiatoday.intoday.in/story/rabindra-sangeet-exponent-suchitra-mitra-passes-away/1/125449.html.
- ↑ Cultural profiles, by Rekha Menon. Published by Inter-National Cultural Centre, 1961. Page 20
- ↑ "Suchitra Mitra" Archived 2014-01-31 at the Wayback Machine, Stanford University, www.stanford.edu.