স্বৰূপ ৰাণী নেহেৰু
স্বৰূপ ৰাণী নেহেৰু ইংৰাজী: Swarup Rani Nehru (জন্ম হৈছিল ১৮৬৮ চনত – মৃত্যু হৈছিল ১৯৩৮ চনত) আছিল এগৰাকী ভাৰতীয় স্বাধীনতা কৰ্মী। তেওঁ বেৰিষ্টাৰ আৰু ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছী নেতা মতিলাল নেহৰুৰ পত্নী আৰু ভাৰতৰ প্ৰথম প্ৰধানমন্ত্ৰী জৱাহৰলাল নেহৰুৰ মাতৃ আছিল। তেওঁ ১৯২০-৩০ ৰ দশকত ব্ৰিটিছ ৰাজ আৰু ইয়াৰ নিমখ আইনৰ বিৰুদ্ধে আইন অমান্যৰ অধিবক্তা হিচাপে ভাৰতৰ স্বাধীনতা আন্দোলনত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল, আৰু মহিলাসকলক নিমখ তৈয়াৰ কৰিবলৈ উৎসাহিত কৰিছিল।
প্ৰাৰম্ভিক জীৱন
[সম্পাদনা কৰক]
১৮৬৮ চনত লাহোৰত পঞ্জাৱৰ কাশ্মীৰী পণ্ডিত মনোহৰ লাল থুচুৰ ঘৰত স্বৰূপ ৰাণী থুচুৰ জন্ম হৈছিল।[1][2] স্বৰূপ ৰাণীয়ে ইংৰাজী ভাষা বুজাত সক্ষম আছিল যদিও কোৱা নাছিল। তেওঁ মতিলাল নেহৰুৰ দ্বিতীয় পত্নী আছিল। মতিলাল নেহৰুৱে কিশোৰ অৱস্থাত বিবাহ পাশত আৱদ্ধ হৈছিল যদিও তেওঁৰ প্ৰথম পত্নী আৰু তেওঁলোকৰ পুত্ৰ সন্তান দুয়োজনৰে জন্মৰ সময়ত মৃত্যুবৰণ কৰিছিল। সেয়ে মতিলাল নেহৰুৱে দ্বিতীয় বিবাহ পাশত আৱদ্ধ হৈছিল স্বৰূপ ৰাণীৰ সৈতে। তেওঁলোকৰো এটা পুত্ৰ শৈশৱকালতে মৃত্যুবৰণ কৰিছিল। এজন যোগীয়ে নেহেৰু দম্পতীক ভৱিষ্যত বাণী কৰিছিল যে তেওঁলোকক এজন তেওঁলোকৰ কেতিয়াও আৰু পুত্ৰ সন্তান নহ'ব যদিও যোগীৰ মৃত্যুৰ দহ মাহৰ পিছত, ১৮৮৯ চনৰ ১৪ নৱেম্বৰত পুত্ৰ সন্তান জৱাহৰলাল নেহৰুৰ জন্ম হৈছিল।[3] বিবাহৰ কেইবছৰমানৰ পিছতেই অসুখৰ ফলত স্বৰূপ ৰাণীৰ স্বাস্থ্যৰ অৱনতি হ'বলৈ ধৰে।[4]সমগ্ৰ জীৱন ৰোগৰ বাৰে বাৰে পুনৰাবৃত্তিৰ সময়ত তাইৰ ডাঙৰ বায়েক ৰাজৱতীয়ে তাইৰ শুশ্ৰূষা কৰিছিল।[5] 1920 চনৰ আগতে পৰিয়ালটো সেই সময়ত এলাহাবাদৰ 'আনন্দ ভৱন' নামেৰে জনাজাত প্ৰাসাদটোত বাস কৰিছিল, মুখ্যতঃ ব্ৰিটিছ চুবুৰীয়াৰ সৈতে এক সমৃদ্ধ চুবুৰীয়া অঞ্চলত। তেওঁলোক এটা সম্প্ৰসাৰিত অঞ্চল আছিল। আনন্দ ভৱনত সকলো আধুনিক সুবিধা যেনে বিদ্যুৎ আৰু চলন্ত পানী আছিল, আৰু চৌহদটোত আস্তাবল, এটা চুইমিং পুল আৰু এটা টেনিছ কোৰ্ট অন্তৰ্ভুক্ত আছিল। স্বৰূপ ৰাণীৰ স্বামীৰ বহুতো পোছাক চেভিল ৰোত চিলাই কৰা হৈছিল। তেওঁৰ পুত্ৰৰ পুতলাবোৰ ইংলেণ্ডৰ পৰা আহিছিল আৰু পৰিয়ালটো এলাহাবাদত প্ৰথম আছিল যি এখন গাড়ীৰ গৰাকী আছিল। ১৯০০ চনৰ ১৮ আগষ্টত স্বৰূপ ৰাণীৰ স্বৰূপ কুমাৰী নামেৰে এজনী ছোৱালীৰ জন্ম হয়,এই ছোৱালীজনীয়েই হ'ল বিজয়ালক্ষ্মী পণ্ডিত। ১৯০৫ চনৰ ৫ মে তাৰিখে স্বৰূপ ৰাণীয়ে বোম্বাই এৰি স্বামী, পুত্ৰ আৰু জ্যেষ্ঠ কন্যাৰ সৈতে লণ্ডনভ্ৰমণ কৰে। মতিলালৰ উদ্দেশ্য আছিল জৱাহৰলালক এখন ভাল বিদ্যালয়ত ৰখা, আৰু লগতে, তেওঁ তেওঁৰ ভতিজা ব্ৰিজ লাল নেহৰু, যি সেই সময়ত অক্সফৰ্ডত আছিল, "সঠিক চিকিৎসা আৰু মোৰ পত্নীৰ বাবে আটাইতকৈ উপযুক্ত পানীৰ স্থানৰ বিষয়ে কিছুমান বিশেষজ্ঞৰ পৰামৰ্শ লোৱা" বুলি উল্লেখ কৰিছিল।[6]ইউৰোপ ভ্ৰমণ আৰু জৱাহৰলাল নেহেৰুক হেৰ' স্কুলত নামভৰ্তি কৰাৰ পিছত, তেওঁলোক ১৯০৫ চনৰ নৱেম্বৰত এলাহাবাদলৈ উভতি আহে।[6] একে মাহত কাকতালীয়ভাৱে জৱাহৰলালৰ জন্মদিনত স্বৰূপ ৰাণীয়ে তৃতীয় পুত্ৰৰ জন্ম দিয়ে আৰু পুত্ৰৰ নাম তেওঁলোকে ৰতন লাল নাম ৰাখিছিল। অৱশ্যে এই পুত্ৰৰ শৈশৱকালতে মৃত্যু হৈছিল। ১৯০৭ চনৰ ২ নৱেম্বৰত স্বৰূপ ৰাণীৰ দ্বিতীয় কন্যা তথা অন্তিম সন্তান কৃষ্ণাৰ জন্ম হৈছিল। স্বৰূপ ৰাণীৰ ছোৱালীৰ ভাৰতীয় পৰম্পৰাগত ঘৰুৱা নাম 'নানহী' আৰু 'বেটি'ৰ পৰা তেওঁলোকৰ ইংৰাজী শাসনকৰ্তাসকলৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত হৈ'নান' আৰু 'বিটি'ৰে নামকৰণ কৰিছিল আৰু জৱাহৰলালক ইংৰাজী কবিতাত শিক্ষা দান কৰা হৈছিল। আনহাতে জৱাহৰলাল নেহৰুৰ শিক্ষাজীৱনৰ ক্ষেত্ৰত মাতৃ স্বৰূপ ৰাণীৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰভাৱ পৰিলক্ষিত হৈছিল। এটা প্ৰাৰম্ভিক পাৰিবাৰিক প্ৰতিকৃতিত ভিক্ট'ৰিয়ান চেহেৰাৰ শৈলী থকা দেখা যায় আৰু জৱাহৰলালক নাবিক ৰপোৰ্ট পিন্ধি বহে, কিন্তু স্বৰূপ ৰাণী আৰু ঘৰৰ আন নেহৰু মহিলাসকলে তেওঁৰ ওপৰত পৰম্পৰাগত হিন্দু প্ৰভাৱ পেলাইছিল। নিজে ক্ৰমান্বয়ে অসুস্থ হৈ পৰা স্বৰূপ ৰাণীয়ে কপালত এটা ক'লা বিন্দু প্ৰয়োগ কৰি ঈৰ্ষাকৰা বা তেওঁৰ একমাত্ৰ জীৱিত পুত্ৰক অত্যধিক প্ৰশংসা কৰা সকলৰ পৰা 'দুষ্ট চকু'ক আঁতৰাই ৰাখিবলৈ যথেষ্ট প্ৰচেষ্টা চলাইছিল।
১৯২১ চনৰ ৬ ডিচেম্বৰত ভাইচৰয়ে ৰাজ্যিক সচিবক "আইন ৰক্ষণাবেক্ষণ আৰু কৰ্তৃত্বৰ সন্মানৰ বাবে যিকোনো ব্যক্তি, যিমানেই বিশিষ্ট নহওক কিয় গ্ৰেপ্তাৰ আৰু মোকৰ্দমা চলাবলৈ নিৰ্দেশ দিয়াৰ প্ৰয়োজনীয় বুলি বিবেচিত কৰাত মতিলাল আৰু জৱাহৰলাল নেহৰুক গ্ৰেপ্তাৰ কৰা হৈছিল আৰু কাৰাগাৰলৈ প্ৰেৰণ কৰা হৈছিল। স্বৰূপ ৰাণীৰ সৈতে হোৱা এক সাক্ষাৎকাৰত তেওঁ কৈছিল "মোৰ মৰমৰ স্বামী আৰু মোৰ একমাত্ৰ পুত্ৰক কাৰাগাৰলৈ প্ৰেৰণ কৰাৰ মহান সৌভাগ্যত মই আনন্দিত হৈছিলোঁ।" আৰু তেওঁ লগতে কয় যে "মহাত্মা গান্ধীয়ে মোক এবাৰ কৈছিল যে পৃথিৱীৰ আনসকলৰো তেওঁলোকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ আছে।" প্ৰথম বিশ্বযুদ্ধৰ সময়ত স্বৰূপ ৰাণীয়ে ইউৰোপীয় আৰু ভাৰতীয় মহিলাৰ দলৰ সৈতে সৈনিকসকলৰ বাবে উলৰ পোছাক গুঠাৰ লগতে আৰু সংগ্ৰহ কৰাত সহায় কৰিছিল।[7] সম্ভৱতঃ ১৯১৬ চনৰ কিছু আগতে স্বৰূপ ৰাণীয়ে তেওঁৰ পুত্ৰ জৱাহৰলালৰ পৰা এখন পত্ৰ পাইছিল, য'ত তেওঁৰ পুত্ৰই কৈছিল যে তেওঁ মাক-দেউতাকৰ দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত বিয়া পছন্দ নকৰে আৰু হয়তো অবিবাহিত হৈ থাকিবলৈ বেছি ভাল পাব। অৱশ্যে স্বৰূপ ৰাণীয়ে এজন বিশ্বাসী পণ্ডিতৰ পৰামৰ্শ লৈছিল আৰু তেওঁলোকৰ কোষ্ঠী তুলনা কৰাৰ পিছত জৱাহৰলাল নেহৰু আৰু কমলা কৌলৰ বিবাহ হৈছিল ১৯১৬ চনৰ ৮ ফেব্ৰুৱাৰীত।[8]
পিছৰ জীৱন
[সম্পাদনা কৰক]
১৯২০ চনত মহাত্মা গান্ধী ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছৰ নেতা হিচাপে আৰু ব্ৰিটিছৰ সৈতে অসহযোগৰ তেওঁৰ দ্বৈত ৰণনীতি আৰু ভাৰতীয় "সামাজিক কুফল"ৰ বিৰুদ্ধে যুঁজৰ সৈতে অস্পৃশ্যতাৰে আৰম্ভ কৰা কাৰ্যসূচীৰ ফলত নেহেৰু পৰিয়ালৰ লোকাচাৰ আৰু কাৰ্যকলাপ সলনি হয়। জৱাহৰলাল আৰু মতিলাল দুয়োজনে তেওঁলোকৰ আইনৰ পেছা ত্যাগ কৰিছিল।[9]ইয়াৰ ফলত হোৱা আৰ্থিক অসুবিধাৰ ফলত নেহৰু মহিলাৰ গহনা বিক্ৰী হয়, যাৰ ভিতৰত আছে স্বৰূপ ৰাণীৰো গহনা বিক্ৰী কৰিবলগীয়া হয়।[10] তেওঁলোকৰ জীয়ৰী কৃষ্ণাক স্কুলৰ পৰা এৰাই অনা হৈছিল। ঘৰৰ দুবাৰ দৈনিক আহাৰ এবাৰ আহাৰলৈ সলনি হৈছিল আৰু আস্তাবল, কৰ্মচাৰী, ক্ৰোকাৰী আৰু স্ফটিকসহ জীৱনৰ সূক্ষ্মতা হ্ৰাস কৰা হৈছিল। [11]মহিলাসকলে পৰৱৰ্তী সময়ত কংগ্ৰেছী পুৰুষৰ দ্বাৰা সঘনাই ভ্ৰমণ কৰা এটা ঘৰৰ সৈতে খাপ খাই পৰিছিল। ১৯২২ চনৰ ২৬ জানুৱাৰীত ভাৰতীয় কংগ্ৰেছ দলত মহিলা নিযুক্তিৰ লক্ষ্যৰে স্বৰূপ ৰাণীয়ে ঈদগাহত এখন সভাত সভাপতিত্ব কৰে য'ত ১০০০জন লোক উপস্থিত আছিল।[12]স্বৰূপ ৰাণীৰ নাতিনী নয়নতৰা চেহগালে বিধৱা জীৱনৰ পাছৰ কালছোৱাত স্বৰূপ ৰাণী নেহেৰু কিদৰে স্বাধীনতা আন্দোলনত সেনাৰ ভূমিকাত অৱতীৰ্ণ হৈছিল সেয়া উল্লেখ কৰিছিল। [13]১৯৩০ চনত আইন অমান্য আন্দোলন আৰু গান্ধীৰ নিমখ পদযাত্ৰা আৰম্ভ হোৱাৰ লগে লগে মতিলালে আনন্দ ভৱন ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছ দলক দিয়ে। একে বছৰতে স্বৰূপ ৰাণীয়ে ব্ৰিটিছ ৰাজ আৰু ইয়াৰ নিমখ আইনৰ বিৰুদ্ধে কৰা আন্দোলনৰ সপক্ষে নিমখৰ স্ব-নিৰ্মাণক সমৰ্থন কৰে।
মৃত্যু আৰু উত্তৰাধিকাৰী
[সম্পাদনা কৰক]১৯৩৮ চনৰ ১০ জানুৱাৰীত তেওঁৰ মৃত্যু হয়। মৃত্যুৰ সময়ত তেওঁৰ ভগ্নী, পুত্ৰ নেহৰু আৰু কন্যা স্বৰূপ কুমাৰী তথা বিজয়া লক্ষী পণ্ডিত আৰু বিটি কাষত আছিল। ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছৰ নেতা মতিলাল নেহৰুৰ পত্নী আৰু ভাৰতৰ প্ৰথম প্ৰধানমন্ত্ৰী পণ্ডিত জৱাহৰলাল নেহৰুৰ মাতৃ স্বৰূপ ৰাণী আছিল বিজয়লক্ষ্মী পণ্ডিতৰ মাতৃ যি ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সাধাৰণ সভাৰ প্ৰথম গৰাকী মহিলা সভাপতি, ভাৰতৰ একমাত্ৰ মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী ইন্দিৰা গান্ধীৰ আইতা আৰু ৰাজীৱ গান্ধী আৰু সঞ্জয় গান্ধীৰ আজো আইতা। ৰাহুল গান্ধী, প্ৰিয়ংকা গান্ধী ভদ্ৰা আৰু বৰুণ গান্ধী তেওঁৰ আজো নাতি-নাতিনী।
এলাহাবাদৰ স্বৰূপ ৰাণী নেহৰু চিকিৎসালয়খনৰ নাম তেওঁৰ সন্মানত নামকৰণ কৰা হৈছে।[14][15]
তথ্যৰ উৎস
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ "The Nehru-Gandhi family tree". Msn.com. https://www.msn.com/en-in/news/photos/the-nehru-gandhi-family-tree/ss-AAAHpxF#image=3। আহৰণ কৰা হৈছে: 28 April 2019.
- ↑ Thapar, Suruchi (1993). "The Nehru Women". Archived from the original on 9 August 2017. https://web.archive.org/web/20170809134727/http://www.manushi-india.org/pdfs_issues/PDF%20files%2077/the_nehru_women.pdf.
- ↑ Tharoor, Shashi Nehru (2003). Chapter 1. "With Little to Commend Me: 1889–1912. p.1-9
- ↑ Nanda, B. R. The Nehrus Motilal and Jawaharlal (1962). p.24-25
- ↑ Nanda, B. R. The Nehrus Motilal and Jawaharlal (1962). p.42
- ↑ 6.0 6.1 Nanda, B. R. The Nehrus Motilal and Jawaharlal (1962). p.69
- ↑ Nanda, B. R. The Nehrus Motilal and Jawaharlal (1962). p.126
- ↑ Tharoor, Shashi Nehru (2003). Chapter 2. Greatest is being thrust upon me: 1912–1921. p.21-22
- ↑ Nehru and Sahgal, Before Freedom. p.25-30
- ↑ Kalhan, Promilla Kamala Nehru (1973) p.28
- ↑ Nanda, B. R. The Nehrus Motilal and Jawaharlal (1962). p.184-191
- ↑ Menon, Visalakshi (2003). Indian Women and Nationalism, the U.P. Story. Har-Anand Publications. পৃষ্ঠা. 68–69. ISBN 9788124109397. https://books.google.com/books?id=kV2fumLhRGwC&pg=PA68। আহৰণ কৰা হৈছে: 28 April 2019.
- ↑ Nehru and Nehru and Sahgal, Before Freedom. p.87-88
- ↑ "Moti Lal Nehru Medical College, Allahabad". UPASICON. https://sites.google.com/site/upasicon06/m.l.n.medicalcollege,allahabad। আহৰণ কৰা হৈছে: 23 August 2019.
- ↑ Dwivedi, M.; Misra, S. P. (1997). "Motilal Nehru Medical College, Allahabad". The National Medical Journal of India খণ্ড 10 (1): 43–44. PMID 9069711. http://archive.nmji.in/approval/archive/Volume-10/issue-1/indian-medical-colleges.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 23 August 2019.