হোৰি
হোৰি হৈছে ব্ৰজ ভাষা আৰু অৱধী ভাষাত গোৱা লোকগীতৰ এটা ধাৰা, যি পৰম্পৰাগতভাৱে হোলী উৎসৱৰ সময়ত গোৱা হয়, বিশেষকৈ ভাৰতৰ উত্তৰ প্ৰদেশৰ ব্ৰজ অঞ্চলত। এই গীতবোৰ হোলী উৎসৱৰ এক অবিচ্ছেদ্য অংশ আৰু উৎসৱৰ পৰিৱেশক উল্লাসময় কৰি তুলিবলৈ যথেষ্ট অৰিহণা যোগায়।[1]
| হিন্দুস্তানী ধ্ৰুপদী সংগীত | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ধাৰণা | |||||||
| প্ৰকাৰ | |||||||
|
|||||||
| ঠাট | |||||||
| অলংকাৰ | |||||||
| বাদ্যযন্ত্ৰ | |||||||
|
|||||||
থীম আৰু তাৎপৰ্য
[সম্পাদনা কৰক]হোৰি গীতত প্ৰায়ে কৃষ্ণ আৰু ৰাধাৰ মাজত খেলা-ধূলা আৰু ৰোমাণ্টিক কথোপকথনৰ চিত্ৰণ কৰা হয়, যিসকল হিন্দু পৌৰাণিক কাহিনীৰ মুখ্য দেৱতা আৰু ব্ৰজ অঞ্চলৰ সাংস্কৃতিক কাঠামোত গভীৰভাৱে সমাৱিষ্ট। গীতৰ কথাবোৰত প্ৰায়ে ৰং নিক্ষেপ আৰু উৎসৱৰ আনন্দময় আত্মাৰ ইংগিত থাকে। এই ৰচনাবোৰ মূলতঃ ‘ৰাধা-কৃষ্ণ’ৰ প্ৰেমময় খেলাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি তৈয়াৰ কৰা হয়, যি বৃন্দাবনৰ সৈতে সম্পৰ্কিত, যি ভগৱান কৃষ্ণৰ জন্মস্থান।[2][3]
সংগীতৰ বৈশিষ্ট্য
[সম্পাদনা কৰক]হোৰি গীতবোৰ জীৱন্ত ছন্দ আৰু সুৰৰদ্বাৰা চিহ্নিত, আৰু ইয়াক প্ৰায়ে ঢোলক, মঞ্জিৰা, আৰু হাৰমনিয়ামৰ দৰে পৰম্পৰাগত ভাৰতীয় যন্ত্ৰৰ সৈতে সংগত কৰা হয়। কল-এণ্ড-ৰেছপন্স গঠন এই গীতবোৰত সাধাৰণ। ধ্ৰুপদী প্ৰদৰ্শনত, হোৰি ধ্ৰুপদ ৰূপ অনুসৰণ কৰে, যি ১৪ বিটৰ ধামাৰ তালত স্থাপন কৰা হয়। এই সংস্কৰণসমূহত টেম্পোৰ পৰিৱৰ্তন (দুগুণ, তিগুণ, চৌগুণ) আৰু সঠিক ৰাগৰ বিকাশ প্ৰদৰ্শিত হয়।[4] অৰ্ধ-ধ্ৰুপদী হোৰিত ঠুমৰীৰ উপাদান সন্নিৱিষ্ট কৰা হয়, প্ৰায়ে লঘু তালৰ ব্যৱহাৰ কৰি। যেতিয়া ধামাৰক লঘু তালত আৰু অৰ্ধ-ধ্ৰুপদী ৰেপাৰ্টৱাৰত ঠুমৰীৰ উপাদান সন্নিৱিষ্ট কৰি গোৱা হয়, তেতিয়া ফলাফলৰ ৰচনাটোকো হোৰি বুলি কোৱা হয়। ৰাগ কাফী, যি ইয়াৰ আৱেগময় চৰিত্ৰৰ বাবে পৰিচিত, অৰ্ধ-ধ্ৰুপদী আৰু ঠুমৰী শৈলীত প্ৰায়ে ব্যৱহৃত হয়।[5][6]
আঞ্চলিক পৰিৱৰ্তন
[সম্পাদনা কৰক]যদিও হোৰিৰ উৎপত্তি ব্ৰজ অঞ্চলত, ইয়াৰ পৰিৱৰ্তিত ৰূপসমূহ উত্তৰ ভাৰতৰ অন্যান্য অঞ্চলতো পোৱা যায়, য’ত আছে উত্তৰ প্ৰদেশ, মধ্য প্ৰদেশ, বিহাৰ, আৰু পূবৰ অঞ্চলসমূহ। মথুৰা, অযোধ্যা, আৰু কাশী হোৰিৰ তিনিটা প্ৰধান কেন্দ্ৰ।[7] এই আঞ্চলিক পৰিৱৰ্তনসমূহত প্ৰায়ে স্থানীয় উপভাষা, সংগীতৰ শৈলী, আৰু হোলী উৎসৱৰ সৈতে জড়িত নিৰ্দিষ্ট পৰম্পৰা প্ৰতিফলিত হয়। পৰম্পৰাগতভাৱে গোৱা হোৰিসমূহত প্ৰায়ে কৃষ্ণৰ উৎসৱ, ৰাধাৰ সৈতে ৰোমাঞ্চ, আৰু গোপীৰ সৈতে খেলাৰ বৰ্ণনা থাকে, য’ত শৃঙ্গাৰ ৰস (ৰোমাণ্টিক প্ৰেম) আৰু ভক্তিৰ অন্তৰ্নিহি ত ভাব প্ৰকাশ পায়। "হোলী খেলত নন্দ লাল" এটা পৰম্পৰাগত উদাহৰণ।[8]
সংৰক্ষণ আৰু সমসাময়িক প্ৰাসংগিকতা
[সম্পাদনা কৰক]যদিও হোৰি বহু অঞ্চলত হোলী উৎসৱৰ এটা জীৱন্ত অংশ হৈয়েই আছে, বিশেষকৈ নগৰীয়া অঞ্চলত ইয়াৰ পৰম্পৰাগত ৰূপৰ সংৰক্ষণৰ বিষয়ে উদ্বেগ আছে। হোৰি গীতৰ নথিভুক্তকৰণ আৰু প্ৰচাৰৰ প্ৰচেষ্টা এই সমৃদ্ধ সাংস্কৃতিক পৰম্পৰাৰ ধাৰাবাহিকতাৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ।[2][9]
বলীউডত হোৰি
[সম্পাদনা কৰক]হোৰি হৈছে হিন্দুস্তানী ধ্ৰুপদী সংগীতৰ এটা লঘু ৰূপ, যি হোলী উৎসৱৰ সময়ত গোৱা হয়। ইয়াৰ ছাঁ বলীউড, যাক হিন্দী চিনেমা বুলিও কোৱা হয়, তাত পৰিছে, আৰু বহু পৰিচিত চলচ্চিত্ৰত ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে— "কটি পতঙ্গ"ত হোলী গীত "আজ না ছোড়েঙ্গে বস হমজোলী", "বাগবান"ত "হোলী খেলে ৰঘুবীৰা অৱধ মে", আৰু অতি জনপ্ৰিয় "ৰং বৰছে" আৰু "মাদাৰ ইণ্ডিয়া"ত "হোলী আয়ী ৰে কানহাই" এই ধাৰাৰ কিছু মধুৰ উদাহৰণ।[10][11]
| |||||||||||||||||||
তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- Sangeet Natak, Sangeet Natak Akademi, 1998, pages 34–36. - Hori Songs: Celebrating Krishna and Radha's Playful Escapades, Fading Beyond Rural Holi Festivals - historified, 2024-12-11, accessed 2025-03-21. - Shanmukha, Sri Shanmukhananda Fine Arts & Sangeetha Sabha, 2004, pages 28–30. - Significance and evolution of traditional and folk Hori singing during Holi festival, www.esamskriti.com, March 2011, accessed 2025-03-21. - Hori – Nad Sadhna, nadsadhna.com, accessed 2025-03-21. - Hues of Hori, The Hindu, 25 February 2010, accessed 2023-09-21, ISSN 0971-751X. - Sharma, Prem Lata, Indian Music: A Historical Perspective, Sangeet Research Academy, 1993, ISBN 978-81-85261-03-4, pages 92–95. - Bagchee, Sandeep, Nad: Understanding Raga Music, Eeshwar, 1998, ISBN 978-81-86982-07-5, pages 142–145. - Vatsyayan, Kapila, Indian Classical Music: An Introduction, Sahitya Akademi, 2003, ISBN 978-81-260-1816-1, pages 102–105. - Singh, Anita, Preserving the Folk Traditions of Holi: Challenges and Opportunities, Journal of Indian Culture and Civilization, 2015, volume 2, issue 1, pages 45–50. - Rao, Suvarnalata, Ragas of Hindustani Music, Amar Publications, 2000, ISBN 978-81-900761-2-7, pages 134–137.
- ↑ (en ভাষাত) Sangeet Natak. Sangeet Natak Akademi. 1998. পৃষ্ঠা. 34–36. https://books.google.com/books?id=95CfAAAAMAAJ&q=Hori+song++braj.
- ↑ 2.0 2.1 "Hori Songs: Celebrating Krishna and Radha's Playful Escapades, Fading Beyond Rural Holi Festivals - historified" (en-US ভাষাত). 2024-12-11. https://historified.in/2024/12/11/hori-songs-celebrating-krishna-and-radhas-playful-escapades-fading-beyond-rural-holi-festivals/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-03-21.
- ↑ Sharma, Prem Lata (1993). Indian Music: A Historical Perspective. Sangeet Research Academy. পৃষ্ঠা. 92–95. ISBN 978-81-85261-03-4.
- ↑ (en ভাষাত) Shanmukha. Sri Shanmukhananda Fine Arts & Sangeetha Sabha. 2004. পৃষ্ঠা. 28–30. https://books.google.com/books?id=JooMsAA8130C&q=Hori+folk+song.
- ↑ "Significance and evolution of traditional and folk Hori singing during Holi festival". www.esamskriti.com. March 2011. https://www.esamskriti.com/e/Culture/Music/Significance-and-evolution-of-traditional-and-folk-Hori-singing-during-Holi-festival-1.aspx। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-03-21.
- ↑ Bagchee, Sandeep (1998). Nad: Understanding Raga Music. Eeshwar. পৃষ্ঠা. 142–145. ISBN 978-81-86982-07-5.
- ↑ "Hori – Nad Sadhna" (en-GB ভাষাত). https://nadsadhna.com/indian-music/vocal-forms/hori/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-03-21.
- ↑ Vatsyayan, Kapila (2003). Indian Classical Music: An Introduction. প্ৰকাশক New Delhi: Sahitya Akademi. পৃষ্ঠা. 102–105. ISBN 978-81-260-1816-1.
- ↑ Singh, Anita (2015). "Preserving the Folk Traditions of Holi: Challenges and Opportunities". Journal of Indian Culture and Civilization খণ্ড 2 (1): 45–50.
- ↑ "Hues of Hori" (en-IN ভাষাত). The Hindu. 2010-02-25. ISSN 0971-751X. https://www.thehindu.com/arts/Hues-of-Hori/article16816881.ece.
- ↑ Rao, Suvarnalata (2000). Ragas of Hindustani Music. Amar Publications. পৃষ্ঠা. 134–137. ISBN 978-81-900761-2-7.