ৰাগ শিৱৰঞ্জনী
| ঠাট | কাফী |
|---|---|
| আৰোহণ | সা ৰে g P ধা সা֯ |
| অৱৰোহণ | সা֯ ধা পা g R সা |
| কৰ্ণাটকী সংগীত |
|---|
 তাঞ্জাবুৰ-আৰ্হিৰ তানপুৰা |
| ধাৰণা |
| Compositions |
| বাদ্য |
|
| হিন্দুস্তানী ধ্ৰুপদী সংগীত | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ধাৰণা | |||||||
| প্ৰকাৰ | |||||||
|
|||||||
| ঠাট | |||||||
| অলংকাৰ | |||||||
| বাদ্যযন্ত্ৰ | |||||||
|
|||||||
শিৱৰঞ্জনী বা শিৱৰঞ্জনী হৈছে ভাৰতীয় শাস্ত্ৰীয় সঙ্গীতত ব্যৱহৃত এক সাঙ্গীতিক স্কেল। ইয়াৰ দুটা স্কেল আছে, এটা হিন্দুস্থানী সঙ্গীতত আৰু আনটো কৰ্ণাটক সঙ্গীতত। হিন্দুস্থানী ৰাগ হৈছে এক পঞ্চস্বৰীয় স্কেল,[1] একেদৰে কৰ্ণাটক স্কেলো ঔড়ৱ-ঔড়ৱ (ঔড়ৱ অৰ্থাৎ '৫টা'ৰ) হিচাপে শ্ৰেণীভুক্ত কৰা হয় যাৰ ফলত আৰোহণত ৫টা স্বৰ আৰু অৱৰোহণত ৫টা স্বৰ থাকে।
হিন্দুস্থানী স্কেল
[সম্পাদনা কৰক]হিন্দুস্থানী ৰাগ শিৱৰঞ্জনী স্কেলৰ শ্ৰেণীবিভাজনৰ ক্ষেত্ৰত কাফী ঠাটৰ অন্তৰ্গত।[2] ইয়াৰ গঠন তলত দিয়া ধৰণৰ:
শুদ্ধ গান্ধাৰ(G) ৰ পৰিৱৰ্তে কোমল(মৃদু) গান্ধাৰ(g) ৰ উপস্থিতিয়েই এই ৰাগ আৰু বিশ্বব্যাপী সাঙ্গীতিক স্কেল ভূপ/ভূপালী (মোহনম্ কৰ্ণাটকত)ৰ মাজৰ পাৰ্থক্য।
কৰ্ণাটক সঙ্গীতত গৃহীত
[সম্পাদনা কৰক]
কৰ্ণাটক সঙ্গীতত ই ২২তম মেল-কৰ্তা ৰাগ খৰহৰপ্ৰিয়াৰ পৰা উৎপন্ন এক জন্য ৰাগ (উৎপন্ন স্কেল)। কৰ্ণাটক সঙ্গীত শ্ৰেণীবিভাজনত ই এক ঔড়ৱ-ঔড়ৱ ৰাগম্ (অৰ্থাৎ এক ৰাগম্ য'ত ইয়াৰ আৰোহণ আৰু অৱৰোহণ দুয়োটাতে পাঁচটা স্বৰ আছে)। কৰ্ণাটক সঙ্গীত স্বৰলিপিত স্বৰ ব্যৱহাৰ কৰি ইয়াৰ আৰোহণ-অৱৰোহণ গঠন (আৰোহী আৰু অৱৰোহী স্কেল) তলত দিয়া ধৰণৰ:
(এই স্কেলত ব্যৱহৃত ৰূপান্তৰিত স্বৰসমূহ হৈছে চতুঃশ্ৰুতি ঋষভম্, সাধাৰণ গান্ধাৰম্, চতুঃশ্ৰুতি ধৈৱতম্ অপৰিৱৰ্তনীয় শাডজম্ আৰু পঞ্চমম্ ব্যতীত)
জনপ্ৰিয় ৰচনাসমূহ
[সম্পাদনা কৰক]- ৰাজাজীৰ গীতিৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি কুৰাই ওনদ্ৰুম্ ইল্লাইৰ প্ৰাৰম্ভিক শ্লোক
- আন্দৱন্ আম্বে পাপনাশম্ শিৱন দ্বাৰা ৰচিত
- আন্তৰ্যামী আলাসিথি চোলাসিথি - অন্নমাচাৰ্যৰ কৃতিৰ জনপ্ৰিয় পৰিবেশনা।
- যামানেল্লী কাননেন্দু, আলুভুদ্যাতাকো ৰঙ্গয়্যা - পুৰন্দৰ দাসৰ কৃতিৰ জনপ্ৰিয় পৰিবেশনা।
- ভা ভেলাভা এম ডি ৰামনাথনৰ দ্বাৰা ৰচিত
- পৰম্পৰাগত মাৰাঠী অভঙ্গ - মাজহী দেৱ পূজাও এই ৰাগত ইয়াৰ এক জনপ্ৰিয়কৃত সংস্কৰণ আছে।
চলচ্চিত্ৰৰ গান
[সম্পাদনা কৰক]তামিল
[সম্পাদনা কৰক]হিন্দী
[সম্পাদনা কৰক]- তেৰি পায়াল বাজি জাহান বড়ে ঘৰ কী বেটীৰ পৰা, মহম্মদ আজিজ আৰু অনুৰাধা পৌডৱালৰ গায়নত
- তেৰে ইশ্ক মেইন পাগল হো গয়া হুমকো তুমছে প্যাৰ হৈৰ পৰা, উদিত নাৰায়ণ, সপনা অৱস্থী আৰু অলকা যাজ্ঞিকৰ গায়নত
সম্পৰ্কিত ৰাগসমূহ
[সম্পাদনা কৰক]এই অংশত এই ৰাগৰ তাত্ত্বিক আৰু বৈজ্ঞানিক দিশসমূহ সামৰি লোৱা হৈছে।
গ্ৰহ ভেদম
[সম্পাদনা কৰক]গ্ৰহ ভেদম ব্যৱহাৰ কৰি শিৱৰঞ্জনীৰ স্বৰসমূহ স্থানান্তৰিত কৰিলে আন ২টা পঞ্চস্বৰীয় ৰাগ পোৱা যায়, সেইকেইটা হৈছে সুনাদৱিনোদিনী আৰু ৰেৱতী। গ্ৰহ ভেদম হৈছে আপেক্ষিক স্বৰ কম্পাঙ্ক একে ৰাখি শাডজমক ৰাগৰ পৰৱৰ্তী স্বৰলৈ স্থানান্তৰিত কৰা পদক্ষেপ। অধিক বিৱৰণ আৰু উদাহৰণৰ বাবে শিৱৰঞ্জনীৰ ওপৰত গ্ৰহ ভেদম চাওক।
স্কেল সাদৃশ্য
[সম্পাদনা কৰক]- মোহনম উৰ্ফে ভূপালী (হিন্দুস্থানীত) এক জনপ্ৰিয় ৰাগ য'ত সাধাৰণ গান্ধাৰমৰ পৰিৱৰ্তে অন্তৰা গান্ধাৰম আছে। ইয়াৰ আৰোহণ-অৱৰোহণ গঠন হৈছে S R2 G3 P D2 S : S D2 P G3 R2 S
- পাহাড়ী, এক লোক ৰাগ, কাৰিকৰীভাৱে মোহনম আৰু শিৱৰঞ্জনীৰ এক সংকৰ, কিয়নো ইয়াৰ অন্তৰা গান্ধাৰম আৰু সাধাৰণ গান্ধাৰম দুয়োটা আছে
- অভোগী এক জনপ্ৰিয় ৰাগ য'ত পঞ্চমমৰ পৰিৱৰ্তে শুদ্ধ মধ্যমম আছে। ইয়াৰ আৰোহণ-অৱৰোহণ গঠন হৈছে S R2 G2 M1 D2 S : S D2 M1 G2 R2 S
কৰ্ণাটক স্কেল
[সম্পাদনা কৰক]কৰ্ণাটক স্কেল শিৱৰঞ্জনী ৬৪তম মূল স্কেল বাচস্পতি (মেলকৰ্তা)ৰ সৈতে সম্পৰ্কিত এক জন্য ৰাগ (উৎপন্ন স্কেল)। ইয়াৰ বক্ৰ প্ৰয়োগ (ইয়াৰ স্কেল আৰু স্বৰ বাক্যত আঁকাবাঁকা স্বৰ) আছে আৰু ইয়াৰ স্কেল তলত দিয়া ধৰণৰ।[3]
ৰচনাসমূহ
[সম্পাদনা কৰক]এই স্কেলৰ ৰচনাসমূহ হৈছে:[3]
- আন্দৱন আন্বে আৰু তৰুণমিদয় দয়াই পাপনাশম শিৱনৰ দ্বাৰা ৰচিত
- মহা ত্ৰিপুৰা সুন্দৰী বৰ্ণম মাদুৰাই আৰ. মুৰলীধৰনৰ দ্বাৰা ৰচিত
আৰু চাওক
[সম্পাদনা কৰক]টোকা
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ Alternate notations:
- Carnatic: সা ৰে₂ ধা₂ সা֯
- Western: C D A C
- ↑ Alternate notations:
- Carnatic: সা֯ ধা₂ পা সা
- Western: C A G C
- ↑ Alternate notations:
- Hindustani: সা ৰে গা̱ পা ধা সা֯
- Western: C D E♭ G A C
- ↑ Alternate notations:
- Hindustani: সা֯ ধা পা গা̱ ৰে সা
- Western: C A G E♭ D C
- ↑ Alternate notations:
- Hindustani: সা ৰে গা মা̅ ধা পা নি̱ সা֯
- Western: C D E F♯ A G B♭ C
- ↑ Alternate notations:
- Hindustani: সা֯ নি̱ ধা পা ধা মা̅ গা ৰে সা
- Western: C B♭ A G A F♯ E D C
তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ Chakraborty, S.; Mazzola, G.; Tewari, S.; Patra, M. (2014). Computational Musicology in Hindustani Music. Computational Music Science. Springer International Publishing. পৃষ্ঠা. 3. ISBN 978-3-319-11472-9. https://books.google.com/books?id=0o2eBQAAQBAJ&pg=PA3.
- ↑ Raganidhi by P. Subba Rao, Pub. 1964, The Music Academy of Madras
- ↑ 3.0 3.1 Ragas in Carnatic music by Dr. S. Bhagyalekshmy, Pub. 1990, CBH Publications