সমললৈ যাওক

ৰেয়ন

অসমীয়া ৱিকিপিডিয়াৰ পৰা
এই প্ৰবন্ধটো বৰ্তমান লিখি থকা হৈছে। আপুনিও এই কাৰ্যত অংশগ্ৰহণ কৰিব পাৰে। সহায় কৰিবৰ বাবে ইয়াত ক্লিক কৰক।
বৰ্তমান কাম কৰি থকা লিখকৰ নাম জানিবলৈ ইচ্ছা কৰিলে এই লিংক চাওক; যদি এই প্ৰবন্ধত বহুদিন ধৰি একো কাম হোৱা নাই, তেনেহ’লে এই সাঁচটো আঁতৰাই দিব পাৰিব।
যেতিয়া চেলুল’জৰ এটা দ্ৰৱ কপৰাম’নিয়াম হাইড্ৰক্সাইডৰ সৈতে ছালফিউৰিক এচিডৰ সংস্পৰ্শলৈ আহে, তেতিয়া চেলুল’জ দ্ৰৱৰপৰা প্ৰেক্ষেপণ হ’বলৈ আৰম্ভ কৰে। এচিডে তামৰ এটা জটিল যৌগৰ সৈতে বিক্ৰিয়া কৰি তাক দ্ৰৱীভূত কৰে আৰু ৰেয়নৰ পাতল নীলা তন্তু গঠন হয়। কিছুসময়ৰ পাছত এচিডে জটিল যৌগৰ সৈতে বিক্ৰিয়া কৰি তন্তুৰপৰা তামৰ লৱণ ধুই পেলায়, যাৰ ফলত তন্তুবোৰ বৰ্ণহীন হৈ পৰে।

ৰেয়ন, যাক ভিস্ক’জ বুলিও কোৱা হয়, হৈছে এটা অৰ্ধ-কৃত্ৰিম তন্তু যি পুনৰ্জনন কৰা চেলুল’জৰ প্ৰাকৃতিক উৎসৰপৰা তৈয়াৰ কৰা হয়, যেনে কাঠ আৰু সম্পৰ্কিত কৃষিজাত সামগ্ৰী।[1] ইয়াৰ আণৱিক গঠন চেলুল’জৰ দৰেই।[2] ভিস্ক’জ তন্তু আৰু ফিল্মৰ বিভিন্ন ধৰণ আৰু গ্ৰেডৰ অস্তিত্ব আছে। কিছুমানে প্ৰাকৃতিক তন্তু যেনে ৰেচম, ঊণ, কপাহ, আৰু শণৰ স্পৰ্শ আৰু গঠনৰ অনুকৰণ কৰে।[3] ৰেচমৰ দৰে দেখা ধৰণবোৰক প্ৰায়ে কৃত্ৰিম ৰেচম বুলি কোৱা হয়। ইয়াক বয়ন বা বোৱাৰ জৰিয়তে কাপোৰ আৰু অন্যান্য উদ্দেশ্যৰ বাবে বস্ত্ৰ তৈয়াৰ কৰিব পাৰি।[4]

ৰেয়ন উৎপাদনত চেলুল’জ তন্তু দ্ৰৱীভূত কৰা জড়িত। তিনিটা সাধাৰণ পদ্ধতি হ’ল:

ইতিহাস

[সম্পাদনা কৰক]

ফৰাচী বিজ্ঞানী আৰু উদ্যোগপতি হিলেয়াৰ ডি চাৰ্ডনেট (1838–1924)ই প্ৰথম কৃত্ৰিম বস্ত্ৰ তন্তু, কৃত্ৰিম ৰেচম আৱিষ্কাৰ কৰিছিল।[10] চুইছ ৰসায়নবিদ মেথিয়াছ এডুৱাৰ্ড শ্বেইজাৰ (1818–1860)ই আৱিষ্কাৰ কৰিছিল যে চেলুল’জ টেট্ৰামিনকপাৰ ডাইহাইড্ৰক্সাইডত দ্ৰৱীভূত হয়। মেক্স ফ্ৰেমেৰী আৰু জোহান আৰ্বানএ 1897 চনত লাইট বাল্বত ব্যৱহাৰৰ বাবে কাৰ্বন তন্তু উৎপাদনৰ পদ্ধতি উদ্ভাৱন কৰিছিল।[11] 1904 চনত জে. পি. বেম্বাৰ্গৰদ্বাৰা কপৰাম’নিয়াম ৰেয়নৰ উন্নতিৰ ফলত কৃত্ৰিম ৰেচম প্ৰকৃত ৰেচমৰ সমতুল্য এটা সামগ্ৰী হৈ পৰিছিল।[4]

ইংৰাজ ৰসায়নবিদ চাৰ্লছ ফ্ৰেডৰিক ক্ৰছ আৰু তেওঁৰ সহযোগী এডৱাৰ্ড জন বেভান আৰু ক্লেটন বিডলে 1894 চনত তেওঁলোকৰ কৃত্ৰিম ৰেচমৰ পেটেণ্ট কৰিছিল। তেওঁলোকে ইয়াক "ভিস্ক’জ" নাম দিছিল কাৰণ ইয়াৰ উৎপাদনত এটা অতি সান্দ্ৰ দ্ৰৱৰ মধ্যস্থতা জড়িত আছিল।[12] 1893 চনত তেওঁলোকে ভিস্ক’জ চিণ্ডিকেট গঠন কৰি লাইচেন্স প্ৰদান কৰিছিল আৰু 1896 চনত ব্ৰিটিছ ভিস্ক’ইড কো. লিমিটেড গঠন কৰিছিল।[10][13][পৃষ্ঠা নং প্ৰয়োজন]

প্ৰথম বাণিজ্যিক ভিস্ক’জ ৰেয়ন 1905 চনৰ নৱেম্বৰত যুক্তৰাজ্যৰ কোম্পানী কৰ্টল্ডছ ফাইবাৰ্ছই উৎপাদন কৰিছিল।[14] কৰ্টল্ডছে 1910 চনত আমেৰিকাত তেওঁলোকৰ ফৰ্মুলেচন উৎপাদনৰ বাবে আমেৰিকান ভিস্ক’জ কৰ্পোৰেচন (পিছলৈ এভটেক্স ফাইবাৰ্ছ নামেৰে জনাজাত) গঠন কৰিছিল।[15][পৃষ্ঠা নং প্ৰয়োজন]

পৰিৱেশৰ ক্ষতি কম কৰাৰ বাবে নিৰ্মাতাসকলে ৰেয়ন উৎপাদনৰ বাবে কম ক্ষতিকাৰক পদ্ধতিৰ সন্ধান কৰি লায়’চেল পদ্ধতি উদ্ভাৱন কৰিছিল।[16] লায়’চেল প্ৰক্ৰিয়া 1972 চনত আমেৰিকান এনকা কোম্পানীৰ এটা দলে উদ্ভাৱন কৰিছিল। 2003 চনত আমেৰিকান এছ’চিয়েচন অৱ টেক্সটাইল কেমিষ্টছ এণ্ড কালাৰিষ্টছে নীল ই. ফ্ৰেংকছক লায়’চেলৰ বাবে হেনৰী ই. মিলছন বঁটা প্ৰদান কৰিছিল।[17] 1966–1968 চনত ডি. এল. জনছনে NMMO দ্ৰৱৰ অধ্যয়ন কৰিছিল। 1969–1979 চনৰ দশকত আমেৰিকান এনকা কোম্পানীয়ে এই প্ৰক্ৰিয়া বাণিজ্যিকীকৰণৰ চেষ্টা কৰিছিল যদিও সফল হোৱা নাছিল।[16] এনকাৰ ভিতৰত এই তন্তুৰ কাৰ্যকৰী নাম আছিল "নিউচেল", আৰু এই কাম পাইলট প্লাণ্টৰ স্তৰলৈকে কৰা হৈছিল।[16][18] 1980 চনত এই পেটেণ্ট আকজোৰদ্বাৰা কৰ্টল্ডছ আৰু লেঞ্জিঙলৈ লাইচেন্স কৰা হৈছিল।[19]

কৰ্টল্ডছ ফাইবাৰ্ছে 1980 চনত "টেনচেল" ব্ৰেণ্ড নামৰ অধীনত এই তন্তু উদ্ভাৱন কৰিছিল। 1982 চনত যুক্তৰাজ্যৰ কভেণ্ট্ৰীত 100 কেজি/সপ্তাহৰ এটা পাইলট প্লাণ্ট নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল, আৰু 1984 চনত উৎপাদন দহগুণ বৃদ্ধি কৰি 1 টন/সপ্তাহ কৰা হৈছিল। 1988 চনত গ্ৰীমছবি, যুক্তৰাজ্যৰ পাইলট প্লাণ্টত 25 টন/সপ্তাহৰ আধা-বাণিজ্যিক উৎপাদন লাইন খোলা হৈছিল।[16][20] এই প্ৰক্ৰিয়া মোবাইল, এলাবামাৰ কৰ্টল্ডছৰ ৰেয়ন কাৰখানাত বাণিজ্যিকীকৰণ কৰা হৈছিল।[21] 1993 চনৰ জানুৱাৰীত মোবাইলৰ টেনচেল প্লাণ্টে 20,000 টন/বছৰৰ সম্পূৰ্ণ উৎপাদন স্তৰত উপনীত হৈছিল।[21] 2004 চনত উৎপাদন চাৰিগুণ বৃদ্ধি পাই 80,000 টন হৈছিল।[19]

লেঞ্জিঙে 1990 চনত এটা পাইলট প্লাণ্ট আৰম্ভ কৰিছিল, আৰু 1997 চনত বাণিজ্যিক উৎপাদন আৰম্ভ কৰিছিল, অষ্ট্ৰিয়াৰ হাইলিগেনক্ৰয়জ ইম লাফণিজটালত 12 মেট্ৰিক টন/বছৰ উৎপাদন কৰা হৈছিল।[16][19] 2003 চনত এটা বিস্ফোৰণৰ সময়ত প্লাণ্টটোৱে 20,000 টন/বছৰ উৎপাদন কৰি আছিল আৰু বছৰৰ শেষত ক্ষমতা দুগুণ কৰাৰ পৰিকল্পনা কৰিছিল।[22] 2004 চনত লেঞ্জিঙে 40,000 টন উৎপাদন কৰিছিল।[19] 1998 চনত লেঞ্জিঙ আৰু কৰ্টল্ডছে এটা পেটেণ্ট বিবাদৰ নিষ্পত্তি কৰিছিল।[19]

1998 চনত কৰ্টল্ডছক প্ৰতিদ্বন্দ্বী আকজো নোবেলৰদ্বাৰা অধিগ্ৰহণ কৰা হৈছিল, যিয়ে টেনচেল বিভাগক অন্য তন্তু বিভাগৰ সৈতে একৰ্ডিছ বেনাৰৰ অধীনত একত্ৰিত কৰিছিল, তাৰ পিছত ইয়াক ব্যক্তিগত ইকুইটি ফাৰ্ম চিভিচি পাৰ্টনাৰ্ছৰ ওচৰত বিক্ৰী কৰিছিল। 2000 চনত চিভিচিয়ে টেনচেল বিভাগ লেঞ্জিং এজিৰ ওচৰত বিক্ৰী কৰিছিল, যিয়ে ইয়াক তেওঁলোকৰ "লেঞ্জিং লায়’চেল" ব্যৱসায়ৰ সৈতে একত্ৰিত কৰিছিল কিন্তু টেনচেল ব্ৰেণ্ড নাম বজাই ৰাখিছিল।[19] 2015 চনত লেঞ্জিঙে 130,000 টন/বছৰৰ সৈতে সৰ্ববৃহৎ লায়’চেল উৎপাদক হৈছিল।[16]

প্ৰক্ৰিয়া

[সম্পাদনা কৰক]
2002 চনত চেলুল’জিক তন্তুৰ উৎপাদন (মুঠ 2.76 নিযুত টন)

ৰেয়ন চেলুল’জ দ্ৰৱীভূত কৰি তাৰ পিছত এই দ্ৰৱক অদ্ৰৱণীয় তন্তুময় চেলুল’জলৈ ৰূপান্তৰ কৰি উৎপাদন কৰা হয়। এই পুনৰ্জননৰ বাবে বিভিন্ন প্ৰক্ৰিয়া উদ্ভাৱন কৰা হৈছে। সৰ্বাধিক সাধাৰণ পদ্ধতিসমূহ হ’ল কপৰাম’নিয়াম, ভিস্ক’জ, আৰু লায়’চেল প্ৰক্ৰিয়া। প্ৰথম দুটা পদ্ধতি এশ বছৰতকৈও অধিক সময় ধৰি প্ৰচলিত।

বাৰ্নিগ’টৰ পদ্ধতি

[সম্পাদনা কৰক]

বাৰ্নিগ’টৰ নাইট্ৰ’চেলুল’জ ৰেয়ন আছিল চেলুল’জৰপৰা নাইট্ৰ’চেলুল’জ উৎপন্ন কৰা, য’ত চেলুল’জ কপাহৰপৰা লাভ কৰা হৈছিল আৰু ছালফিউৰিক আৰু নাইট্ৰিক এচিডৰ মিশ্ৰণৰ সৈতে বিক্ৰিয়া কৰোৱা হৈছিল। নাইট্ৰেচন নিম্নলিখিতভাৱে হয়:[23]

[C6H7O2(OH)3]n + HNO3 ↔ [C6H7O2(NO3)3]n + H2O.

ছালফিউৰিক এচিডে বিক্ৰিয়াত গঠিত পানী শোষণ কৰে, নাইট্ৰ’চেলুল’জ এৰি দিয়ে।[23]

কপৰাম’নিয়াম পদ্ধতি

[সম্পাদনা কৰক]
প্ৰধান প্ৰবন্ধ: কপৰাম’নিয়াম ৰেয়ন
শ্বেইজাৰৰ ৰিএজেণ্ট বা কু’ক্সামৰ জলীয় দ্ৰৱ

কপৰাম’নিয়াম ৰেয়নৰ গুণাগুণ ভিস্ক’জৰ দৰে, কিন্তু ইয়াৰ উৎপাদনত চেলুল’জক তামা আৰু এম’নিয়া (শ্বেইজাৰৰ ৰিএজেণ্ট)ৰ সৈতে সংযোগ কৰা হয়। এই উৎপাদন পদ্ধতিৰ পৰিৱেশৰ ওপৰত ক্ষতিকাৰক প্ৰভাৱৰ বাবে যুক্তৰাষ্ট্ৰত কপৰাম’নিয়াম ৰেয়ন এতিয়া উৎপাদন কৰা নহয়।[24] প্ৰক্ৰিয়াটো অপ্ৰচলিত বুলি গণ্য কৰা হয়,[5] কিন্তু জাপানত এটা কোম্পানীয়ে এতিয়াও কপৰাম’নিয়াম ৰেয়ন উৎপাদন কৰে।[25][ইয়াতকৈ ভাল উৎসৰ প্ৰয়োজন] টেট্ৰামিনকপাৰ(II) ছালফেটও দ্ৰৱক হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।

ভিস্ক’জ পদ্ধতি

[সম্পাদনা কৰক]
1901 চনৰপৰা ভিস্ক’জ ৰেয়ন স্পিনিং মেচিন
চেলুল’জৰ ক্সান্থেচনৰ সৰলীকৃত দৃশ্য[4]

ভিস্ক’জ প্ৰক্ৰিয়াই চেলুল’জক শক্তিশালী ক্ষাৰৰ সৈতে বিক্ৰিয়া কৰাই হয়, তাৰ পিছত সেই দ্ৰৱক কাৰ্বন ডাইচালফাইডৰ সৈতে বিক্ৰিয়া কৰি ক্সান্থেট ডেৰিভেটিভ গঠন কৰা হয়। তাৰ পিছত ক্সান্থেটক পুনৰ চেলুল’জ তন্তুলৈ ৰূপান্তৰ কৰা হয়।

ভিস্ক’জ প্ৰক্ৰিয়াই কাঠক চেলুল’জৰ উৎস হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে, যিহেতু অন্য পথত লিগনিন-মুক্ত চেলুল’জৰ প্ৰয়োজন। কাঠৰ উৎসৰ ব্যৱহাৰে ভিস্ক’জক অন্য পদ্ধতিৰ তুলনাত সস্তা কৰে, গতিকে ই ঐতিহ্যগতভাৱে বৃহৎ পৰিসৰত ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। কিন্তু মূল ভিস্ক’জ প্ৰক্ৰিয়াই প্ৰচুৰ পৰিমাণে দূষিত নিষ্কাশন পানী উৎপন্ন কৰে। নতুন প্ৰযুক্তিয়ে কম পানী ব্যৱহাৰ কৰে আৰু নিষ্কাশন পানীৰ মান উন্নত কৰিছে।

এটা বিকাৰত এটা সান্দ্ৰ কমলা-ৰঙা তৰল ভৰোৱা হৈছে
চেলুল’জ ক্সান্থেটৰ এটা সান্দ্ৰ দ্ৰৱ জলীয় ছ’ডিয়াম হাইড্ৰক্সাইডত দ্ৰৱীভূত হৈছে, যাক "ভিস্ক’জ ড’প" বুলি কোৱা হয়, চেলুল’জ তন্তুৰ পুনৰ্জননৰ পূৰ্বে[26]

ভিস্ক’জৰ কেঁচা-মাল মূলতঃ কাঠৰ পাল্প (কেতিয়াবা বাঁহৰ পাল্প)। ইয়াক ৰাসায়নিকভাৱে দ্ৰৱণীয় যৌগলৈ ৰূপান্তৰ কৰা হয়, তাৰ পিছত দ্ৰৱীভূত কৰি স্পিনাৰেটৰ মাধ্যমে জোৰকৈ প্ৰেৰণ কৰা হয় যাতে ফিলামেণ্ট গঠন হয়, যিবোৰ ৰাসায়নিকভাৱে কঠিন হৈ প্ৰায় বিশুদ্ধ চেলুল’জৰ তন্তু গঠন কৰে।[27] ৰাসায়নিক পদাৰ্থ যদি সাৱধানে নিয়ন্ত্ৰণ নকৰা হয়, তেন্তে কাৰ্বন ডাইচালফাইডৰ ব্যৱহাৰে শ্ৰমিকৰ স্বাস্থ্যৰ গুৰুতৰ ক্ষতি কৰিব পাৰে।[28][পৃষ্ঠা নং প্ৰয়োজন][29]

ভিস্ক’জ প্ৰস্তুত কৰিবলৈ পাল্পক জলীয় ছ’ডিয়াম হাইড্ৰক্সাইডৰ সৈতে (সাধাৰণতে 16–19% ভৰ অনুসৰি) ব্যৱহাৰ কৰা হয় যাতে ক্ষাৰীয় চেলুল’জ গঠন হয়, যাৰ অনুমাণিক সূত্ৰ [C6H9O4−ONa]n। এই পদাৰ্থক কিছু পৰিমাণে ডিপলিমাৰাইজ হ’বলৈ দিয়া হয়। ডিপলিমাৰাইজেচনৰ হাৰ (পকোৱা বা পৰিপক্বতা) তাপমাত্ৰাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে আৰু বিভিন্ন অজৈৱ সংযোজনৰ উপস্থিতিৰদ্বাৰা প্ৰভাবিত হয়। বায়ুৱেও পকোৱা প্ৰক্ৰিয়াক প্ৰভাবিত কৰে, কিয়নো অক্সিজেনে ডিপলিমাৰাইজেচনৰ কাৰণ হয়। ক্ষাৰীয় চেলুল’জক তাৰ পিছত কাৰ্বন ডাইচালফাইডৰ সৈতে বিক্ৰিয়া কৰি ছ’ডিয়াম চেলুল’জ ক্সান্থেট গঠন কৰা হয়:[4]

[C6H5(OH)4−ONa]n + nCS2   →  [C6H5(OH)4−OCS2Na]n

ৰেয়ন তন্তু পাকঘৰৰ দ্ৰৱৰপৰা ছালফিউৰিক এচিডৰ দৰে খনিজ এচিডৰ সৈতে বিক্ৰিয়া কৰি উৎপন্ন কৰা হয়। এই পদক্ষেপত ক্সান্থেট গোটবোৰ হাইড্ৰ’লাইজ হৈ চেলুল’জ আৰু কাৰ্বন ডাইচালফাইড পুনৰ্জনন কৰে:

[C6H5(OH)4−OCS2Na]2n + nH2SO4   →  [C6H5(OH)4−OH]2n + 2nCS2 + nNa2SO4

পুনৰ্জনন কৰা চেলুল’জৰ উপৰি, এচিডিফিকেশনে হাইড্ৰ’জেন ছালফাইড (H2S), ছালফাৰ, আৰু কাৰ্বন ডাইচালফাইড উৎপন্ন কৰে। পুনৰ্জনন কৰা চেলুল’জৰ ধাৰাটো অৱশিষ্ট এচিড আঁতৰ কৰিবলৈ ধোৱা হয়। ছালফাৰ ছ’ডিয়াম ছালফাইড দ্ৰৱৰ সংযোজনৰদ্বাৰা আঁতৰ কৰা হয়, আৰু অপদ্ৰৱ্যসমূহ ছ’ডিয়াম হাইপ’ক্ল’ৰাইট দ্ৰৱ বা হাইড্ৰ’জেন পাৰক্সাইড দ্ৰৱৰ সৈতে ব্লিচিং কৰি অক্সিডাইজ কৰা হয়।[13][পৃষ্ঠা নং প্ৰয়োজন]

উৎপাদন প্ৰক্ৰিয়াৰ আৰম্ভণি কাঠৰ পাল্প আৰু উদ্ভিদৰ তন্তুৰপৰা প্ৰক্ৰিয়াকৃত চেলুল’জৰ সৈতে হয়। পাল্পত চেলুল’জৰ পৰিমাণ প্ৰায় 87–97% হ’ব লাগে।

পদক্ষেপসমূহ:[27] 1. **নিমজ্জন**: চেলুল’জক কষ্টিক ছ’ডাৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। 2. **চাপ দিয়া**: ব্যৱহাৰ কৰা চেলুল’জক ৰোলাৰৰ মাজত চেপি অতিৰিক্ত তৰল আঁতৰ কৰা হয়। 3. **বিচূৰ্ণ কৰা**: চেপা পত্ৰবোৰক বিচূৰ্ণ বা টুকুৰা-টুকুৰ কৰি "বগা বিচূৰ্ণ" উৎপন্ন কৰা হয়। 4. **পকোৱা**: "বগা বিচূৰ্ণ"ক অক্সিজেনৰ সংস্পৰ্শত পকোৱা হয়। এইটো এটা ডিপলিমাৰাইজেচন পদক্ষেপ আৰু পলিন’জিকৰ ক্ষেত্ৰত এৰাই চলা হয়। 5. **ক্সান্থেচন**: পকোৱা "বগা বিচূৰ্ণ"ক কাৰ্বন ডাইচালফাইডৰ সৈতে মিহলাই ক্সান্থেট গঠন কৰা হয়, যাৰ ফলত "কমলা-হালধীয়া বিচূৰ্ণ" উৎপন্ন হয়। 6. **দ্ৰৱীভূতকৰণ**: "হালধীয়া বিচূৰ্ণ"ক ক্ষাৰীয় দ্ৰৱত দ্ৰৱীভূত কৰি ভিস্ক’জ গঠন কৰা হয়। ভিস্ক’জক কিছুসময়ৰ বাবে থিয় কৰি ৰখা হয়, যাতে ই "পকোৱা" হয়। এই পৰ্যায়ত পলিমাৰৰ আণৱিক ভৰ সলনি হয়। 7. **ফিল্টাৰিং আৰু স্পিনিং**: পকোৱাৰ পিছত ভিস্ক’জক ফিল্টাৰ কৰি, ডিগেছ কৰি, তাৰ পিছত স্পিনাৰেটৰ মাধ্যমে ছালফিউৰিক এচিডৰ গা-ধোৱাত এক্সট্ৰুড কৰা হয়, যাৰ ফলত ৰেয়ন ফিলামেণ্ট গঠন হয়। এচিডক পুনৰ্জনন এজেণ্ট হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ই চেলুল’জ ক্সান্থেটক পুনৰ চেলুল’জলৈ ৰূপান্তৰ কৰে। পুনৰ্জনন প্ৰক্ৰিয়া দ্ৰুত, যাৰ ফলত চেলুল’জ অণুৰ সঠিক দিশ নিৰ্ণয়ৰ বাবে সময় নাথাকে। পুনৰ্জনন প্ৰক্ৰিয়াক লেহেম কৰিবলৈ, গা-ধোৱাত জিংক ছালফেট ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যিয়ে চেলুল’জ ক্সান্থেটক জিংক চেলুল’জ ক্সান্থেটলৈ ৰূপান্তৰ কৰে, যাৰ ফলত পুনৰ্জননৰ পূৰ্বে সঠিক দিশ নিৰ্ণয়ৰ বাবে সময় পোৱা যায়। 8. **স্পিনিং**: ভিস্ক’জ ৰেয়ন তন্তুৰ স্পিনিং ভিজা-স্পিনিং প্ৰক্ৰিয়া ব্যৱহাৰ কৰি কৰা হয়। ফিলামেণ্টবোৰক স্পিনাৰেটৰ ফুটাৰপৰা এক্সট্ৰুজনৰ পিছত জমা দ্ৰৱত পাৰ কৰিবলৈ দিয়া হয়। 9. **ড্ৰয়িং**: ৰেয়ন ফিলামেণ্টবোৰক প্ৰসাৰিত কৰা হয়, যাক ড্ৰয়িং বুলি কোৱা হয়, তন্তুবোৰ সৰল কৰিবলৈ। 10. **ধোৱা**: তন্তুবোৰক অৱশিষ্ট ৰাসায়নিক পদাৰ্থ আঁতৰ কৰিবলৈ ধোৱা হয়। 11. **কাটিং**: ফিলামেণ্ট তন্তুৰ প্ৰয়োজন হ’লে প্ৰক্ৰিয়া ইয়াত শেষ হয়। ষ্টেপল তন্তুৰ বাবে ফিলামেণ্টবোৰ কাটি লোৱা হয়।

লায়’চেল পদ্ধতি

[সম্পাদনা কৰক]
প্ৰধান প্ৰবন্ধ: লায়’চেল
লায়’চেল চাৰ্ট

লায়’চেল প্ৰক্ৰিয়াই চেলুল’জ সামগ্ৰীক এন-মিথাইল মৰ্ফ’লিন এন-অক্সাইড (NMMO) দ্ৰৱকত দ্ৰৱীভূত কৰাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে। প্ৰক্ৰিয়াটো চেলুল’জৰ সৈতে আৰম্ভ হয় আৰু ড্ৰাই-জেট ভিজা স্পিনিং জড়িত। ইয়াক আমেৰিকান এনকা কোম্পানী আৰু কৰ্টল্ডছ ফাইবাৰ্ছত উদ্ভাৱন কৰা হৈছিল। লেঞ্জিঙৰ টেনচেল হৈছে লায়’চেল তন্তুৰ এটা উদাহৰণ।[4] ভিস্ক’জ প্ৰক্ৰিয়াৰ দৰে নহয়, লায়’চেল প্ৰক্ৰিয়াত অতি বিষাক্ত কাৰ্বন ডাইচালফাইড ব্যৱহাৰ কৰা নহয়।[8][9][পৃষ্ঠা নং প্ৰয়োজন] "লায়’চেল" এটা জেনেৰিকাইজড ট্ৰেডমাৰ্ক হৈ পৰিছে, যাক চেলুল’জ তন্তু নিৰ্মাণৰ লায়’চেল প্ৰক্ৰিয়াৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।[9][পৃষ্ঠা নং প্ৰয়োজন]

2018 অনুসৰি লায়’চেল প্ৰক্ৰিয়া বহুলভাৱে ব্যৱহৃত নহয়, কাৰণ ই ভিস্ক’জ প্ৰক্ৰিয়াতকৈ অধিক ব্যয়-বহুল।[8][9][পৃষ্ঠা নং প্ৰয়োজন]

গুণাগুণ

[সম্পাদনা কৰক]
এটা স্কাৰ্টৰপৰা ৰেয়নৰ ক্ল’জ-আপ
ভিন্ন গঠনৰ সৈতে আন এটা স্কাৰ্ট
দ্বিতীয়টোৰ দৰে গঠনৰ এটা ব্লাউজ

ৰেয়ন এটা বহুমুখী তন্তু আৰু ইয়াৰ প্ৰাকৃতিক তন্তুৰ দৰে আৰামদায়ক গুণাগুণ থকাৰ দাবী কৰা হয়, যদিও ৰেয়ন বস্ত্ৰৰ ড্ৰেপ আৰু পিচ্ছিলতা প্ৰায়ে নাইলনৰ দৰে। ই ৰেচম, ঊণ, কপাহ, আৰু শণৰ স্পৰ্শ আৰু গঠনৰ অনুকৰণ কৰিব পাৰে। তন্তুবোৰ সহজে ৰঙত বিস্তৃত ৰঙত ৰং কৰিব পাৰি। ৰেয়ন বস্ত্ৰ নৰম, মসৃণ, শীতল, আৰামদায়ক, আৰু অত্যন্ত শোষণক্ষম, কিন্তু ই সদায় শৰীৰৰ তাপ নিৰোধ নকৰে, যাৰ ফলত ই গৰম আৰু আৰ্দ্ৰ জলবায়ুত ব্যৱহাৰৰ বাবে আদৰ্শ, যদিও ইয়াৰ হাতৰ অনুভৱ শীতল আৰু কেতিয়াবা প্ৰায় পিচ্ছিল যেন লাগে।[30]

নিয়মীয়া ভিস্ক’জ ৰেয়নৰ স্থায়িত্ব আৰু চেহেৰা ধৰি ৰখাৰ ক্ষমতা কম, বিশেষকৈ ভিজা অৱস্থাত। তথাপি, HWM ৰেয়ন (উচ্চ-ভিজা-মডিউলাছ ৰেয়ন) বহুত বেছি শক্তিশালী আৰু উচ্চ স্থায়িত্ব আৰু চেহেৰা ধৰি ৰখাৰ ক্ষমতা প্ৰদৰ্শন কৰে। নিয়মীয়া ভিস্ক’জ ৰেয়নৰ বাবে শুকান-পৰিষ্কাৰৰ পৰামৰ্শ দিয়া হয়। HWM ৰেয়ন মেচিনত ধোৱাৰ যোগ্য।[31][পৃষ্ঠা নং প্ৰয়োজন]

নিয়মীয়া ৰেয়নৰ দৈৰ্ঘ্যমুখী ৰেখাবোৰক ষ্ট্ৰিয়েচন বুলি কোৱা হয় আৰু ইয়াৰ ক্ৰছ-চেকশন এটা খাঁজযুক্ত বৃত্তাকাৰ আকৃতিৰ। HWM আৰু কপৰা ৰেয়নৰ ক্ৰছ-চেকশন অধিক গোলাকাৰ। ফিলামেণ্ট ৰেয়ন ধাগা প্ৰতি ধাগাত 80ৰপৰা 980 ফিলামেণ্টলৈকে ভিন্ন হয় আৰু আকাৰত 40ৰপৰা 5000 ডেনিয়াৰলৈকে ভিন্ন হয়। ষ্টেপল তন্তু 1.5ৰপৰা 15 ডেনিয়াৰলৈকে হয় আৰু যান্ত্ৰিক বা ৰাসায়নিকভাৱে ক্ৰীম্প কৰা হয়। ৰেয়ন তন্তু স্বাভাৱিকভাৱে অতি উজ্জ্বল, কিন্তু ডিলাষ্টাৰিং পিগমেণ্টৰ সংযোজনে এই স্বাভাৱিক উজ্জ্বলতা হ্ৰাস কৰে।[31]

গঠনগত পৰিৱৰ্তন

[সম্পাদনা কৰক]

ৰেয়নৰ ভৌতিক গুণাগুণ 1940 চনৰ দশকত উচ্চ-টেনাচিটি ৰেয়নৰ উদ্ভাৱনৰ সময়লৈকে অপৰিৱৰ্তিত আছিল। পৰৱৰ্তী গৱেষণা আৰু উন্নয়নে 1950 চনৰ দশকত উচ্চ-ভিজা-মডিউলাছ ৰেয়ন (HWM ৰেয়ন)ৰ সৃষ্টি কৰিছিল।[31] যুক্তৰাজ্যত গৱেষণা চৰকাৰ-পুঁজিপ্ৰাপ্ত ব্ৰিটিছ ৰেয়ন ৰিচাৰ্ছ এছ’চিয়েচনৰ ওপৰত কেন্দ্ৰীভূত আছিল।

উচ্চ-টেনাচিটি ৰেয়ন হৈছে ভিস্ক’জৰ আন এটা পৰিবৰ্তিত সংস্কৰণ যি HWMৰ তুলনাত প্ৰায় দুগুণ শক্তিশালী। এই ধৰণৰ ৰেয়ন সাধাৰণতে টায়াৰৰ তাঁৰৰ দৰে শিল্পগত উদ্দেশ্যৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।[24]

ম’ডাল হৈছে লেঞ্জিং এজিৰ এটা জেনেৰিকাইজড ট্ৰেডমাৰ্ক, যি (ভিস্ক’জ) ৰেয়নৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যাক নিৰ্মাণৰ সময়ত প্ৰসাৰিত কৰা হয়, অণুবোৰক তন্তুৰ সৈতে সংৰেখিত কৰা হয়। দুটা ৰূপ উপলব্ধ: "পলিন’জিক" আৰু "উচ্চ ভিজা মডিউলাছ" (HWM)।[32][33][ইয়াতকৈ ভাল উৎসৰ প্ৰয়োজন] উচ্চ-ভিজা-মডিউলাছ ৰেয়ন হৈছে ভিস্ক’জৰ এটা পৰিবৰ্তিত সংস্কৰণ যি ভিজা অৱস্থাত অধিক শক্তিশালী। ইয়াক কপাহৰ দৰে মাৰ্চাৰাইজ কৰিব পাৰি। HWM ৰেয়নক "পলিন’জিক" বুলিও জনা যায়।সাঁচ:Contradictory inline পলিন’জিক তন্তু মাত্ৰাগতভাৱে স্থিৰ আৰু ভিজা অৱস্থাত সংকোচন বা আকৃতি হেৰুৱায় নহয়। ইয়াৰ পৰিধান-প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা আৰু শক্তি থাকে, লগতে নৰম, ৰেচমী অনুভৱ বজাই ৰাখে। ইয়াক কেতিয়াবা ম’ডাল বাণিজ্যিক নামেৰে চিনাক্ত কৰা হয়।[24] ম’ডালক এককভাৱে বা অন্য তন্তুৰ সৈতে (প্ৰায়ে কপাহ বা স্পানডেস্ক) কাপোৰ আৰু গৃহস্থালি সামগ্ৰী যেনে পায়জামা, অন্তৰ্বাস, বাথৰ’ব, টাৱেল, আৰু বিছনাৰ চাদৰত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ম’ডালক টাম্বল-ড্ৰাই কৰিব পাৰি ক্ষতি নোহোৱাকৈ।[32] এই কাপোৰ তন্তুৰ গুণাগুণ আৰু কম পৃষ্ঠ ঘৰ্ষণৰ বাবে কপাহতকৈ কম পিল কৰে বুলি জনা যায়।[33] ট্ৰেডমাৰ্কযুক্ত ম’ডাল বীচ গছৰ চেলুল’জৰপৰা তৈয়াৰ কৰা হয় আৰু ইয়াক কপাহৰ তুলনাত অধিক পৰিৱেশ-বান্ধৱ বিকল্প বুলি গণ্য কৰা হয়, কাৰণ উৎপাদন প্ৰক্ৰিয়াত গড়ে 10–20 গুণ কম পানী ব্যৱহাৰ হয়।[34]

উৎপাদক আৰু ব্ৰেণ্ড নাম

[সম্পাদনা কৰক]

2018 চনত বিশ্বত ভিস্ক’জ তন্তুৰ উৎপাদন প্ৰায় 5.8 নিযুত টন আছিল, আৰু চীন মুঠ বিশ্ব উৎপাদনৰ প্ৰায় 65%ৰ সৈতে সৰ্ববৃহৎ উৎপাদক আছিল।[35] বাণিজ্যিক নাম ৰেয়ন উদ্যোগত পণ্যত ৰেয়নৰ ধৰণ চিনাক্ত কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ভিস্ক’জ ৰেয়ন প্ৰথমে ইংলেণ্ডৰ কভেণ্ট্ৰীত 1905 চনত কৰ্টল্ডছে উৎপাদন কৰিছিল।

বেম্বাৰ্গ হৈছে কপৰাম’নিয়াম ৰেয়নৰ বাবে জে. পি. বেম্বাৰ্গৰদ্বাৰা উদ্ভাবিত এটা বাণিজ্যিক নাম। বেম্বাৰ্গ ভিস্ক’জৰ দৰে প্ৰদৰ্শন কৰে কিন্তু ইয়াৰ ব্যাস অধিক সৰু আৰু ইয়াৰ স্পৰ্শ ৰেচমৰ সৈতে সৰ্বাধিক মিল আছে। বেম্বাৰ্গ এতিয়া কেৱল জাপানত উৎপাদন কৰা হয়।[25] এই তন্তুবোৰ ভিস্ক’জ ৰেয়নতকৈ অধিক সূক্ষ্ম।[উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন]

ম’ডাল আৰু টেনচেল হৈছে লেঞ্জিং এজিৰদ্বাৰা উৎপাদিত ৰেয়নৰ বহুলভাৱে ব্যৱহৃত ৰূপ। টেনচেল, যাৰ জেনেৰিক নাম লায়’চেল, এটা অলপ ভিন্ন দ্ৰৱক পুনৰুদ্ধাৰ প্ৰক্ৰিয়াৰদ্বাৰা নিৰ্মিত হয়, আৰু ইয়াক আমেৰিকাৰ ফেডাৰেল ট্ৰেড কমিশ্যন (FTC)ৰদ্বাৰা এটা পৃথক তন্তু হিচাপে গণ্য কৰা হয়। টেনচেল লায়’চেল প্ৰথমে ইংলেণ্ডৰ কৰ্টল্ডছৰ গ্ৰীমছবি প্লাণ্টত বাণিজ্যিকভাৱে উৎপাদন কৰা হৈছিল। এই প্ৰক্ৰিয়া, যিয়ে চেলুল’জক ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়া অবিহনে দ্ৰৱীভূত কৰে, কৰ্টল্ডছ ৰিচাৰ্ছৰদ্বাৰা উদ্ভাৱন কৰা হৈছিল।

বিৰ্লা চেলুল’জ এটাও ৰেয়নৰ এটা প্ৰধান উৎপাদক। তেওঁলোকৰ কাৰখানা ভাৰত, ইণ্ডোনেছিয়া, আৰু চীনত অৱস্থিত।

একৰ্ডিছ চেলুল’জ-ভিত্তিক তন্তু আৰু ধাগাৰ এটা প্ৰধান নিৰ্মাতা আছিল। উৎপাদন সুবিধা ইউৰোপ, আমেৰিকা, আৰু ব্ৰাজিলত পোৱা যায়।[36][টোকা 1]

ভিচিল ৰেয়ন আৰু HOPE FR হৈছে অগ্নি-প্ৰতিৰোধী ভিস্ক’জৰ ৰূপ য’ত উৎপাদনৰ সময়ত তন্তুত চিলিকা সন্নিৱিষ্ট কৰা হয়।

নৰ্থ আমেৰিকান ৰেয়ন কৰ্পোৰেচনৰ টেনেচিৰ কাৰখানাই 2000 চনত বন্ধ হোৱালৈকে ভিস্ক’জ ৰেয়ন উৎপাদন কৰিছিল।[37][টোকা 2]

ইণ্ডোনেছিয়া বিশ্বৰ অন্যতম বৃহৎ ৰেয়ন উৎপাদক, আৰু দেশৰ এছিয়া পেচিফিক ৰেয়ন (APR)ৰ বাৰ্ষিক উৎপাদন ক্ষমতা 0.24 নিযুত টন।[38]

প্ৰধান তন্তুৰ গুণাগুণ

[সম্পাদনা কৰক]

ৰেয়নৰ তিনিটা প্ৰধান ধৰণৰ গুণাগুণ তলত উল্লেখ কৰা হৈছে:

  • নিয়মীয়া ৰেয়ন: ইয়াৰ শক্তি কম, বিশেষকৈ ভিজা অৱস্থাত, আৰু চেহেৰা ধৰি ৰখাৰ ক্ষমতাও কম। ইয়াক প্ৰায়ে শুকান-পৰিষ্কাৰ কৰাৰ পৰামৰ্শ দিয়া হয়। ইয়াৰ স্পৰ্শ নৰম আৰু মসৃণ, ৰেচমৰ দৰে, আৰু ই অত্যন্ত শোষণক্ষম, যাৰ ফলত গৰম আৰু আৰ্দ্ৰ জলবায়ুত ব্যৱহাৰৰ বাবে উপযুক্ত।[31]
  • উচ্চ-টেনাচিটি ৰেয়ন: ই নিয়মীয়া ৰেয়নতকৈ দুগুণ শক্তিশালী আৰু শিল্পগত ব্যৱহাৰৰ বাবে, যেনে টায়াৰৰ তাঁৰ, উপযোগী। ইয়াৰ স্থায়িত্ব বেছি, কিন্তু ইয়াক ব্যয়-বহুল প্ৰক্ৰিয়াৰদ্বাৰা উৎপাদন কৰা হয়।[24]
  • উচ্চ-ভিজা-মডিউলাছ (HWM) ৰেয়ন বা ম’ডাল: ই ভিজা অৱস্থাত শক্তিশালী আৰু সংকোচন বা আকৃতি হেৰুৱায় নহয়। ইয়াক মেচিনত ধোৱাৰ যোগ্য আৰু কপাহৰ দৰে মাৰ্চাৰাইজ কৰিব পাৰি। ইয়াৰ স্পৰ্শ ৰেচমৰ দৰে নৰম, আৰু ই কপাহৰ তুলনাত কম পিল কৰে। ম’ডাল সাধাৰণতে বীচ গছৰ চেলুল’জৰপৰা তৈয়াৰ কৰা হয় আৰু পৰিৱেশ-বান্ধৱ বুলি গণ্য কৰা হয় কাৰণ ইয়াৰ উৎপাদনত কপাহৰ তুলনাত 10–20 গুণ কম পানী ব্যৱহাৰ হয়।[32][33][39]

ৰেয়ন তন্তুৰ ক্ৰছ-চেকশন সাধাৰণতে খাঁজযুক্ত বৃত্তাকাৰ, কিন্তু HWM আৰু কপৰাম’নিয়াম ৰেয়নৰ ক্ৰছ-চেকশন অধিক গোলাকাৰ। ফিলামেণ্ট ৰেয়নৰ ধাগা প্ৰতি ধাগাত 80ৰপৰা 980 ফিলামেণ্টলৈকে থাকিব পাৰে আৰু 40ৰপৰা 5000 ডেনিয়াৰলৈকে আকাৰত ভিন্ন হয়। ষ্টেপল তন্তু 1.5ৰপৰা 15 ডেনিয়াৰলৈকে হয় আৰু যান্ত্ৰিক বা ৰাসায়নিকভাৱে ক্ৰীম্প কৰা হয়। ৰেয়নৰ স্বাভাৱিক উজ্জ্বলতা ডিলাষ্টাৰিং পিগমেণ্টৰ সংযোজনৰদ্বাৰা হ্ৰাস কৰিব পাৰি।[31]

পৰিৱেশৰ প্ৰভাৱ

[সম্পাদনা কৰক]

ৰেয়নৰ জৈৱ-অৱক্ষয় ক্ষমতা কোৰিয়ান গৱেষকসকলে মাটিত পুতি আৰু নিষ্কাশন পঞ্জীত পৰীক্ষা কৰিছিল। ৰেয়ন কপাহতকৈ অধিক জৈৱ-অৱক্ষয়ী আৰু কপাহ চেলুল’জ এচিটেটতকৈ অধিক জৈৱ-অৱক্ষয়ী বুলি পোৱা গৈছিল। ৰেয়ন-ভিত্তিক বস্ত্ৰ যিমান পানী-প্ৰতিৰোধী, সিমান লাহে লাহে ই অৱক্ষয় হয়।[40]

ৰেয়ন উৎপাদনৰ সৰ্বাধিক সাধাৰণ পদ্ধতি, ভিস্ক’জ প্ৰক্ৰিয়াত, কাৰ্বন ডাইচালফাইড ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যি অত্যন্ত বিষাক্ত। ই উন্নত দেশৰ ৰেয়ন শ্ৰমিকৰ স্বাস্থ্যৰ ওপৰত গুৰুতৰ ক্ষতি কৰাৰ তথ্য ভালদৰে নথিভুক্ত হৈছে।[28][29] নিৰ্গমনে ৰেয়ন প্লাণ্টৰ ওচৰত বাস কৰা লোক আৰু তেওঁলোকৰ পশুধনৰ স্বাস্থ্যৰ ওপৰতো ক্ষতি কৰিব পাৰে। 2008 চনৰ হিচাপত, বিশ্বৰ বেছিভাগ কাৰ্বন ডাইচালফাইড নিৰ্গমন ৰেয়ন উৎপাদনৰপৰা আহে।[41]

কাৰ্বন ডাইচালফাইডৰ সংগ্ৰহ আৰু পুনৰ ব্যৱহাৰৰ বাবে নিয়ন্ত্ৰণ প্ৰযুক্তিয়ে নিৰ্গমন হ্ৰাস কৰিছে। কিন্তু এইবোৰ সদায় এনে ঠাইত বাস্তৱায়িত হোৱা নাই য’ত ই আইনীভাৱে বাধ্যতামূলক বা লাভজনক নাছিল।[6][7] লায়’চেল প্ৰক্ৰিয়াৰ দৰে পৰিৱেশ-বান্ধৱ পদ্ধতিয়ে কাৰ্বন ডাইচালফাইডৰ ব্যৱহাৰ এৰাই চলে, কিন্তু ইয়াৰ উচ্চ ব্যয়ৰ বাবে ই কম ব্যৱহৃত হয়।[8]

ৰেয়ন উৎপাদনৰ বাবে ব্যৱহৃত কাঠৰ পাল্পৰ উৎসৰ পৰিৱেশৰ ওপৰতো প্ৰভাৱ পৰে। বনাঞ্চল ধ্বংসৰ ফলত জৈৱ-বৈচিত্ৰ্য হ্ৰাস পায় আৰু কাৰ্বন সংৰক্ষণৰ ক্ষমতা কমি যায়। কিছুমান নিৰ্মাতাই টেকসই বনাঞ্চলৰপৰা পাল্পৰ উৎস ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছে, যেনে ফৰেষ্ট ষ্টেওয়াৰ্ডশ্বিপ কাউন্সিল (FSC)ৰদ্বাৰা প্ৰমাণিত কাঠ।[42]

স্বাস্থ্যৰ সমস্যা

[সম্পাদনা কৰক]

ভিস্ক’জ ৰেয়ন উৎপাদনত ব্যৱহৃত কাৰ্বন ডাইচালফাইডৰ সংস্পৰ্শই শ্ৰমিকৰ স্বাস্থ্যৰ ওপৰত গুৰুতৰ প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে। ইয়াৰ ফলত নিউৰ’টক্সিঁচিটি, হৃদৰোগ, আৰু শ্বাস-প্ৰশ্বাসৰ সমস্যাৰ দৰে স্বাস্থ্যজনিত সমস্যা হ’ব পাৰে।[28] ঐতিহাসিকভাৱে, ৰেয়ন কাৰখানাত কাম কৰা শ্ৰমিকসকলে কাৰ্বন ডাইচালফাইড পইজনিংৰ ফলত মানসিক অসুস্থতা, যেনে বিষণ্ণতা আৰু মনোবিকাৰ, আৰু শাৰীৰিক সমস্যা, যেনে স্নায়ুৰ ক্ষতি,ৰ সন্মুখীন হৈছিল।[29]

উন্নত দেশসমূহত কঠোৰ নিয়মৰ ফলত কাৰ্বন ডাইচালফাইডৰ সংস্পৰ্শ হ্ৰাস পাইছে, কিন্তু উন্নয়নশীল দেশসমূহত, য’ত কঠোৰ নিয়ন্ত্ৰণ নাথাকিব পাৰে, তেনে দেশত শ্ৰমিকসকলে এতিয়াও এই বিষৰ সংস্পৰ্শত থাকিব পাৰে।[7] লায়’চেল প্ৰক্ৰিয়াৰ দৰে বিকল্প পদ্ধতিয়ে এই স্বাস্থ্যৰ বিপদ হ্ৰাস কৰিছে কাৰণ ইয়াত কাৰ্বন ডাইচালফাইড ব্যৱহাৰ কৰা নহয়।[8]

ৰেয়ন বস্ত্ৰ পিন্ধা গ্ৰাহকৰ বাবে সাধাৰণতে কোনো স্বাস্থ্যৰ বিপদ নাথাকে, কাৰণ উৎপাদনৰ পিছত তন্তুবোৰত অৱশিষ্ট ৰাসায়নিক পদাৰ্থ নাথাকে।[31]

সম্পৰ্কিত সামগ্ৰী

[সম্পাদনা কৰক]

ৰেয়নৰ লগত সম্পৰ্কিত কিছুমান সামগ্ৰীৰ ভিতৰত আছে:

  • চেলুল’জ এচিটেট: ই এটা পৰিবৰ্তিত চেলুল’জ তন্তু যি ৰেয়নৰ দৰে, কিন্তু ইয়াক এছিটিক এচিডৰ সৈতে বিক্ৰিয়া কৰি উৎপন্ন কৰা হয়। ই কম শোষণক্ষম আৰু বেছি পানী-প্ৰতিৰোধী।[43]
  • লায়’চেল: এইটো ৰেয়নৰ এটা উপ-প্ৰকাৰ যি পৰিৱেশ-বান্ধৱ পদ্ধতিৰে উৎপন্ন কৰা হয়। ইয়াৰ গুণাগুণ ৰেয়নৰ সৈতে মিল আছে, কিন্তু ই অধিক শক্তিশালী আৰু কম বিষাক্ত প্ৰক্ৰিয়াৰে তৈয়াৰ কৰা হয়।[8]
  • কপাহ: যদিও কপাহ এটা প্ৰাকৃতিক তন্তু, ৰেয়নৰ স্পৰ্শ আৰু গঠন প্ৰায়ে কপাহৰ দৰে হয়, যাৰ ফলত ইয়াক কপাহৰ বিকল্প হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।[31]
  • ম’ডাল: এইটো এটা উচ্চ-গুণাগুণৰ ৰেয়ন যি HWM প্ৰক্ৰিয়াৰে তৈয়াৰ কৰা হয় আৰু প্ৰায়ে বীচ গছৰ পাল্পৰপৰা উৎপন্ন কৰা হয়।[32]

অধিক পঠন

[সম্পাদনা কৰক]

তথ্যসূত্ৰ

[সম্পাদনা কৰক]
  1. ↑ "Viscose CV Introduction". Swicofil.com. https://www.swicofil.com/commerce/products/viscose/278/introduction.html. 
  2. ↑ "The Differences Between Synthetic, Semi-synthetic, & Natural Fibers". https://www.naturalclothing.com/synthetic-semi-synthetic-natural/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-05-13. 
  3. ↑ Kauffman, George B. (1993). "Rayon: The First Semi-Synthetic Fiber Product". Journal of Chemical Education খণ্ড 70 (11): 887. doi:10.1021/ed070p887. 
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 সাঁচ:Ullmann
  5. ↑ 5.0 5.1 Burchard, Walther; Habermann, Norbert; Klüfers, Peter; Seger, Bernd; Wilhelm, Ulf (1994). "Cellulose in Schweizer's Reagent: A Stable, Polymeric Metal Complex with High Chain Stiffness". Angewandte Chemie International Edition in English খণ্ড 33 (8): 884–887. doi:10.1002/anie.199408841. 
  6. ↑ 6.0 6.1 Nijhuis, Michelle (June 2009). "Bamboo Boom: Is This Material for You?". Scientific American খণ্ড 19 (2): 60–65. doi:10.1038/scientificamericanearth0609-60. https://www.scientificamerican.com/article/bamboo-boom/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-05-19. 
  7. ↑ 7.0 7.1 7.2 Swan, Norman; Blanc, Paul (20 February 2017). The Health Burden of Viscose Rayon. Radio National. Retrieved 2025-05-22. 
  8. ↑ 8.0 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 "Regenerated Cellulose by the Lyocell Process, a Brief Review of the Process and Properties". BioResources. 2018. https://bioresources.cnr.ncsu.edu/resources/regenerated-cellulose-by-the-lyocell-process-a-brief-review-of-the-process-and-properties/. 
  9. ↑ 9.0 9.1 9.2 9.3 Tierney, John (December 2005). Kinetics of Cellulose Dissolution in N-Methyl Morpholine-N-Oxide and Evaporative Processes of Similar Solutions (Thesis). https://trace.tennessee.edu/utk_gradthes/2553/. 
  10. ↑ 10.0 10.1 Woodings, Calvin R. (2005). "A Brief History of Regenerated Cellulosic Fibres". CWC. Archived from the original on 22 April 2012. https://web.archive.org/web/20120422133253/http://www.nonwoven.co.uk/reports/History%20of%20Cellulosics.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 5 October 2025. 
  11. ↑ "Over 100 Years Old and Still Going Strong from Glanzstoff (Artificial Silk) Factory to Industry Park". IndustriePark-Oberbruch.de. Archived from the original on 2009-03-22. https://web.archive.org/web/20090322020858/http://www.industriepark-oberbruch.de/publish/en/location/history/historie.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-10-05. 
  12. ↑ Day, Lance; McNeil, Ian (2002). Biographical Dictionary of the History of Technology. পৃষ্ঠা. 113. doi:10.4324/9780203028292. ISBN 978-0-203-02829-2. 
  13. ↑ 13.0 13.1 Wheeler, Edward (1928). The Manufacture of Artificial Silk with Special Reference to the Viscose Process. Chapman & Hall. OCLC 597235567. 
  14. ↑ "A Brief History of Regenerated Cellulosic Fibres". 4 October 2010. http://www.nonwoven.co.uk/2012/09/a-brief-history-of-regenerated.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-05-13. 
  15. ↑ Owen, Geoffrey (2010). The Rise and Fall of Great Companies: Courtaulds and the Reshaping of the Man-Made Fibres Industry. OUP/Pasold Research Fund. ISBN 978-0-19-959289-0. 
  16. ↑ 16.0 16.1 16.2 16.3 16.4 16.5 Chen, J. (2015). "Synthetic Textile Fibers". Textiles and Fashion. পৃষ্ঠা. 79–95. doi:10.1016/B978-1-84569-931-4.00004-0. ISBN 978-1-84569-931-4. 
  17. ↑ "Millson Award for Invention". AATCC. https://aatcc.org/millson/#tab-1। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-05-13. 
  18. ↑ সাঁচ:Cite patent
  19. ↑ 19.0 19.1 19.2 19.3 19.4 19.5 "Lenzing Acquires Tencel: Lenzing AG Acquires Tencel Group of Companies". FiberSource.com. 4 May 2004. Archived from the original on 23 March 2010. https://web.archive.org/web/20100323063249/http://www.fibersource.com/f-info/More_News/lenzing-050504.htm. 
  20. ↑ "Introducing Tencel Lyocell". Archived from the original on 2013-01-13. https://web.archive.org/web/20130113165956/http://www.tencel-lyocell.com/p/introducing-tencel.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-10-05. 
  21. ↑ 21.0 21.1 Ipsen, Erik (25 February 1993). "International Manager: Freed of Textile Business, Courtaulds Is Doing Fine". The New York Times. International Herald Tribune. https://www.nytimes.com/1993/02/25/business/worldbusiness/IHT-international-manager-freed-of-textile-business.html. 
  22. ↑ Beacham, Will (2003-09-23). "Explosion and Fire Halts 'Lyocell' Output at Lenzing's Heiligenkreuz, Austria Plant". ICIS Explore. CNI (London: LexisNexis Risk Solutions). https://www.icis.com/explore/resources/news/2003/09/23/521175/explosion-and-fire-halts-lyocell-output-at-lenzing-s-heiligenkreuz-austria-plant/. 
  23. ↑ 23.0 23.1 Myers, Richard L. (2007). The 100 Most Important Chemical Compounds: A Reference Guide. ABC-CLIO. পৃষ্ঠা. 20–23. ISBN 978-0-313-33758-1. https://books.google.com/books?id=0AnJU-hralEC। আহৰণ কৰা হৈছে: 21 November 2015. 
  24. ↑ 24.0 24.1 24.2 24.3 Smith, Joyce A.. "Rayon – The Multi-Faceted Fiber. Ohio State University Rayon Fact Sheet". http://ohioline.osu.edu/hyg-fact/5000/5538.html. 
  25. ↑ 25.0 25.1 "Production System". Asahi-Kasei.co.jp. https://www.asahi-kasei.co.jp/fibers/en/bemberg/sustainability/process/index.html#loop. 
  26. ↑ "Cellulose Xanthate Image". Epichem. 2025-04-02. https://www.epichem.com/pages/gallery। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-05-02. 
  27. ↑ 27.0 27.1 "Rayon Fiber (Viscose)". AFMA.org. http://www.afma.org/f-tutor/rayon.htm. 
  28. ↑ 28.0 28.1 28.2 Blanc, Paul D. (2016). Fake Silk: The Lethal History of Viscose Rayon. Yale University Press. ISBN 978-0-300-20466-7. OCLC 961828769. 
  29. ↑ 29.0 29.1 29.2 Monosson, Emily (25 November 2016). "Toxic Textiles". Science খণ্ড 354 (6315): 977. doi:10.1126/science.aak9834. PMID 27884997. https://www.science.org/doi/pdf/10.1126/science.aak9834. 
  30. ↑ LaBat, Karen L.; Salusso, Carol J. (2003). Classifications & Analysis of Textiles: A Handbook. University of Minnesota. 
  31. ↑ 31.0 31.1 31.2 31.3 31.4 31.5 31.6 Kadolph, Sara J.; Langford, Anna L. (2001). Textiles (9 সম্পাদনা). Prentice Hall. ISBN 978-0-13-025443-6. 
  32. ↑ 32.0 32.1 32.2 32.3 "Viscose vs. Modal vs. Lyocell – Difference?". Robert Owen Undershirts Co. https://www.undershirts.co.uk/blogs/research/viscose-vs-modal-vs-lyocell. 
  33. ↑ 33.0 33.1 33.2 "How to Wash Modal Clothes". The Spruce. https://www.thespruce.com/how-to-wash-modal-clothes-2145794। আহৰণ কৰা হৈছে: 2018-06-11. 
  34. ↑ "What is Modal fabric? Discover the eco-friendly fabric modal". https://www.lavenderhillclothing.com/pages/what-is-modal. 
  35. ↑ "Global Viscose Fiber Market Share, Size, Key Players Analysis, Revenue, Growth Rate and Future Outlook to 2025". Reuters. https://www.reuters.com/brandfeatures/venture-capital/article?id=107974. [সংযোগবিহীন উৎস]
  36. ↑ 36.0 36.1 "Colbond History". Colbond.us. Archived from the original on 2009-09-23. https://web.archive.org/web/20090923204603/http://www.colbond.us/history.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-10-05. 
  37. ↑ "North American Rayon Corporation and American Bemberg Corporation". North American Rayon Corporation and American Bemberg Corporation. Tennessee Encyclopedia. Retrieved 2025-05-13. 
  38. ↑ "Textile: Indonesia's New Export Darling". The Jakarta Globe. June 24, 2019. https://jakartaglobe.id/context/textile-indonesias-new-export-darling. 
  39. ↑ "What is Modal fabric? Discover the eco-friendly fabric modal". https://www.lavenderhillclothing.com/pages/what-is-modal. 
  40. ↑ Park, Chung Hee; Kang, Yoon Kyung; Im, Seung Soon (2004). "Biodegradability of Cellulose Fabrics". Journal of Applied Polymer Science খণ্ড 94 (1): 248–253. doi:10.1002/app.20879. 
  41. ↑ Swan, Norman (2008). "Health Risk of Carbon Disulphide in Viscose Rayon Production". Australia: ABC. http://www.abc.net.au/radionational/programs/healthreport/health-risk-of-carbon-disulphide-in-viscose-rayon/3280344. 
  42. ↑ "Forest Stewardship Council". https://www.fsc.org/en। আহৰণ কৰা হৈছে: 2025-05-13. 
  43. ↑ Collier, Billie J. (2009). Understanding Textiles. Pearson. ISBN 978-0-13-608641-3. 

বাহিৰা সংযোগ

[সম্পাদনা কৰক]
প্ৰ • আ • স
প্ৰাকৃতিক
উদ্ভিদজাত আঁহ
প্ৰাণীজাত আঁহ
খনিজাত
ৰাসায়নিক আঁহ
পুনৰ্নিৰ্মিত আঁহ
অৰ্ধ-সংশ্লেষিত
খনিজাত আঁহ
পলিমাৰ আঁহ


উদ্ধৃতি ত্ৰুটি: <ref> টেগ্‌সমূহ "টোকা" নামৰ এটা গোটৰ বাবে আছে, কিন্তু তাৰ <references group="টোকা"/> টেগ্‌ পোৱা নগ'ল

"https://as.wikipedia.org/w/index.php?title=ৰেয়ন&oldid=545986"ৰ পৰা অনা হৈছে