উ জেতিয়ান
| উ জেতিয়ান 武則天 | |
|---|---|
| |
| ছবি খন লোৱা হৈছিল চীনৰ ৮৬ জন সম্ৰাটৰ প্ৰতিকৃতিৰ অষ্টাদশ শতিকাৰ এলবামৰ পৰা, চীনা ঐতিহাসিক টোকাসমূহৰ সৈতে। মূলতঃ চীনত প্ৰকাশিত/প্ৰযোজিত, 18 শতিকা। | |
| ৰাজত্ব | ১৭ অক্টোবৰ ৬৯০ [1] – ২১ ফেব্ৰুৱাৰী ৭০৫[2] |
| অভিষেক | ১৭ অক্টোবৰ ৬৯০ |
| পূৰ্বসূৰী | ৰাজবংশ প্ৰতিষ্ঠিত (Emperor Ruizong as Emperor of the Tang dynasty) |
| উত্তৰাধিকাৰী | Dynasty abolished (সম্ৰাট ঝংজং as Emperor of the Tang dynasty) |
| Tenure | ২৭ ডিচেম্বৰ ৬৮৩ – ১৬ অক্টোবৰ ৬৯০ |
| পূৰ্বসূৰী | সম্ৰাজ্ঞী হি নৰ্থৰেন ৱেইৰ সম্ৰাজ্ঞী ডোৱেজাৰ হিচাপে |
| উত্তৰাধিকাৰী | সম্ৰাজ্ঞী ৱেই |
| Tenure | ২ ডিচেম্বৰ ৬৫৫ – ২৭ ডিচেম্বৰ ৬৮৩ |
| পূৰ্বসূৰী | সম্ৰাজ্ঞী ৱাং |
| উত্তৰাধিকাৰী | সম্ৰাজ্ঞী ৱেই |
| দাম্পত্য সঙ্গী | |
| সন্তান | |
| মাতৃ | লেডী য়াং |
| পিতৃ | উ শিয়ু |
| সমাধিস্থল | Qianling Mausoleum |
| ধৰ্ম | বৌদ্ধ ধৰ্ম |
| Wu Zetian | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| পৰম্পৰাগত চীনা লিপি | 武則天 | ||||||||||||||||||
| সৰলীকৃত চীনা লিপি | 武则天 | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Wu Zhao | |||||||||||||||||||
| Chinese | 武曌 | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Wu Hou | |||||||||||||||||||
| Chinese | 武后 | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Tian Hou | |||||||||||||||||||
| Chinese | 天后 | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
উ ঝাও, যাক সাধাৰণতে উ জেতিয়ান(ইংৰাজী: Wu Zetian) (১৭ ফেব্ৰুৱাৰী ৬২৪ – ১৬ ডিচেম্বৰ ৭০৫),[3][4] বা উ হৌ, আৰু পিছত টাং ৰাজবংশৰ সময়ত তিয়ান হাউ হিচাপে, টাং ৰাজবংশৰ কাৰ্যত শাসক আছিল। যদিও প্ৰথমে তেওঁৰ স্বামী সম্ৰাট গাওজঙ আৰু তাৰ পিছত তেওঁৰ পুত্ৰ সম্ৰাট ঝংজং আৰু ৰুইজঙৰ ৬৬৫ ৰ পৰা ৬৯০ লৈ ৰাজ্য শাসন কৰিছিল, প্ৰকৃততে সিংহাসনৰ আঁৰত তেওঁহে কাৰ্যবোৰ সম্পাদন কৰিছিল। পৰৱৰ্তী সময়ত তেওঁ চীনৰ উ ঝৌ ৰাজবংশৰ সম্ৰাজ্ঞী হৈ পৰে আৰু ৬৯০ ৰ পৰা ৭০৫ লৈ শাসন কৰে। [3] চীনৰ ইতিহাসত তেওঁ একমাত্ৰ বৈধ মহিলা সাৰ্বভৌম শাসক আছিল। তেওঁৰ ৪০ বছৰীয়া শাসনকালত চীন বহুলভাৱে সম্প্ৰসাৰিত হৈছিল, আদালতত দুৰ্নীতি হ্ৰাস হৈছিল, আৰু চীন সংস্কৃতি আৰু অৰ্থনীতি পুনৰুজ্জীৱিত হৈছিল। লগতে এই শাসনক বিশ্বৰ অন্যতম মহান শক্তি হিচাপে স্বীকৃতি দিয়া হৈছিল। উ সম্ৰাট টাইজঙৰ উপপত্নী আছিল। সম্ৰাটৰ মৃত্যুৰ পিছত, তেওঁ সম্ৰাটৰ উত্তৰাধিকাৰী- নৱম পুত্ৰ সম্ৰাট গাওজনক বিয়া কৰায়, যি আনুষ্ঠানিকভাৱে ৬৫৫ চনত গাওজঙৰ হুয়াংহৌ বা সম্ৰাজ্ঞী সহধৰ্মিনী হয়, যদিও ইয়াৰ আগতেও তেওঁৰ যথেষ্ট ৰাজনৈতিক ক্ষমতা আছিল। ৬৬০ চনত গাওজঙৰ দুৰ্বল ষ্ট্ৰোকৰ পিছত, উ জেটিয়ান ৭০৫ চনলৈকে আদালতৰপৰা সম্ৰাটৰ সমান পদবী লাভ কৰি প্ৰশাসন চলায়।[5]
তেওঁ সম্ৰাজ্ঞী উ হোৱাৰ আৰৰ কাহিনী এনে আছিল। সম্ৰাট গাওজঙৰ হাৰেমত পুনৰ প্ৰৱেশ কৰাৰ পিছত, সম্ৰাটৰ প্ৰেম আৰু আকৰ্ষণ লাভ কৰিবলৈ তেওঁ সম্ৰাজ্ঞী ৱাং আৰু সহধৰ্মিনী জিয়াওৰ সৈতে সংঘৰ্ষ কৰে, আৰু অৱশেষত তেওঁলোকক বহিষ্কাৰ কৰি হত্যা কৰে। ৬৫৫ চনত গাওজঙৰ সৈতে তেওঁৰ বিবাহৰ পিছত, সম্ৰাজ্ঞী উৰ ক্ষমতাৰ উত্থান দ্ৰুত হয়। তেওঁ এগৰাকী শক্তিশালী, আকৰ্ষণীয়, ধূৰ্ত, প্ৰতিশোধমূলক, উচ্চাভিলাষী আৰু সুশিক্ষিত মহিলা যি তেওঁৰ স্বামীৰ পৰম আগ্ৰহ আৰু আকৰ্ষণ লাভ কৰিছিল। যেতিয়া টাং সাম্ৰাজ্য ইয়াৰ গৌৰৱৰ শীৰ্ষত আছিল, উ ৰাজপ্ৰাসাদৰ আদালতৰ আটাইতকৈ শক্তিশালী আৰু প্ৰভাৱশালী মহিলা আছিল। তেওঁ তেওঁৰ স্বামীতকৈ অধিক সক্ৰিয় আছিল, আৰু বুৰঞ্জীবিদসকলে তেওঁক ওঠৰ বছৰতকৈও অধিক সময় ধৰি সিংহাসনৰ আঁৰৰ প্ৰকৃত শক্তি বুলি গণ্য কৰে।তেওঁ দৈনিক ভিত্তিত আদালতৰ তত্বাৱধান কৰিছিল। সম্ৰাটে আদালত তৈয়াৰ কৰাৰ সময়ত তেওঁ প্ৰায়ে উপস্থিত আছিল, আৰু আনকি সম্ৰাট অসুস্থ হৈ থকাৰ সময়ত স্বতন্ত্ৰভাৱে আদালত চলাইছিল।
পৃষ্ঠভূমি আৰু প্ৰাৰম্ভিক জীৱন
[সম্পাদনা কৰক]
উ পৰিয়ালগোত্ৰৰ উৎপত্তি ৱেনচুই কাউণ্টি, বিংঝৌত হৈছিল। উ জেতিয়ানৰ জন্মস্থান সংৰক্ষিত ইতিহাসত নথিভুক্ত কৰা হোৱা নাই আৰু বিতৰ্কিত হৈ আছে। কিছুমান পণ্ডিতে যুক্তি দিয়ে যে উ জেতিয়ানৰ জন্ম ৱেনচুইত হৈছিল, আৰু কিছুমানে যুক্তি দিয়ে যে ই লিঝৌ হৈছিল, আনহাতে আন কিছুমানে জোৰ দিয়ে যে তেওঁ চাং আনৰ ৰাজধানীত জন্মগ্ৰহণ কৰিছিল (আজি জিয়ান নামেৰে জনাজাত)। উ জেতিয়ানৰ জন্ম টাঙৰ সম্ৰাট গাওজুৰ ৰাজত্বকালৰ সপ্তম বছৰত হৈছিল। একে বছৰতে, সমগ্ৰ চীনত সূৰ্যৰ সম্পূৰ্ণ গ্ৰহণ দেখা গৈছিল। তেওঁৰ দেউতাক উ শিয়ু কাঠৰ ব্যৱসায়ত জড়িত আছিল আৰু পৰিয়ালটো তুলনামূলকভাৱে আৰ্থিকভাৱে সুকলমে চলি গৈছিল। জেতিয়ানৰ মাক শক্তিশালী য়াং পৰিয়ালৰ আছিল। চুইৰ সম্ৰাট য়াঙৰ অন্তিম বছৰবোৰত, লি য়ুৱান (যি টেনৰ সম্ৰাট গাওজু হ'বলৈ যাব) বহুবাৰ উ পৰিয়ালত আহি থাকিছিল আৰু হেডং আৰু টাইয়ুৱান দুয়োটাতে নিযুক্তি ৰখাৰ সময়ত উ পৰিয়ালৰ ঘনিষ্ঠ হৈ পৰিছিল। লি য়ুৱানে সম্ৰাট য়াংক উৎখাত কৰাৰ পিছত, তেওঁ উ পৰিয়ালৰ প্ৰতি উদাৰ আছিল আৰু তেওঁলোকক ধন, শস্য, ভূমি আৰু কাপোৰ প্ৰদান কৰিছিল। টাং ৰাজবংশ প্ৰতিষ্ঠা হোৱাৰ পিছত, উ শিহৌৱে ইয়াংঝৌ, লিঝৌ আৰু জিংঝৌ (荊州) (আধুনিক জিয়াংলিং কাউণ্টি, হুবেই)ৰ ৰাজ্যপালকে ধৰি কেইবাটাও জ্যেষ্ঠ মন্ত্ৰীপদ তত্বাৱধান কৰিছিল। উৱে বিভিন্ন বিষয় যেনে ৰাজনীতি আৰু অন্যান্য চৰকাৰী বিষয়, লিখনি, সাহিত্য আৰু সংগীত ৰ বিষয়ে পঢ়িছিল আৰু শিকিছিল। চৈধ্য বছৰ বয়সত তেওঁ টাঙৰ সম্ৰাট টাইজঙৰ এগৰাকী সাম্ৰাজ্যিক উপপত্নী হিচাপে স্থান পাইছিল। তেওঁ প্ৰথমে এক প্ৰকাৰৰ সচিবৰ পদবীত আছিল। এই সুযোগটোৱে তেওঁক তেওঁৰ শিক্ষা অব্যাহত ৰাখিবলৈ সুবিধা দিছিল। তেওঁক কাইৰেন উপাধি প্ৰদান কৰা হৈছিল। এই উপাধি সাম্ৰাজ্যিক বিষয়া, অভিজাত আৰু সহধৰ্মিনি সকলক দিয়া খিতাপ।[6][7]
সহধৰ্মিনী আৰু ৰাজকীয় ষড়যন্ত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]গাওজং ২১ বছৰ বয়সত সম্ৰাট হৈছিল। গাওজং প্ৰথম পছন্দ নাছিল কিয়নো তেওঁ অনভিজ্ঞ আছিল আৰু সঘনাই অসুস্থতাত পৰিছিল। [8] গাওজঙক কেৱল তেওঁৰ দুই ডাঙৰ ভাতৃৰ লাঞ্ছনাৰ বাবে সাম্ৰাজ্যৰ উত্তৰাধিকাৰী কৰা হৈছিল।[9] সম্ৰাট টাইজঙৰ মৃত্যুবাৰ্ষিকীত বা পিছত, সম্ৰাট গাওজং ধূপ জলাই প্ৰৰ্থনা কৰিবলৈ গানি মন্দিৰলৈ গৈছিল। যেতিয়া তেওঁ আৰু উয়ে ইজনে সিজনক দেখিছিল, তেওঁলোক দুয়োকান্দিছিল। এইটো সম্ৰাট গাওজঙৰ পত্নী সম্ৰাজ্ঞী ৱাঙে দেখিছিল। [10] সেই সময়ত সম্ৰাট গাওজঙে সম্ৰাজ্ঞী ৱাঙৰ পক্ষত বৰ এটা নাছিল। তাৰ পৰিৱৰ্তে, তেওঁ তেওঁৰ উপপত্নী সহধৰ্মিনী জিয়াওৰ পক্ষত লৈছিল। তদুপৰি, সম্ৰাজ্ঞী ৱাঙৰ কোনো সন্তান নাছিল, আৰু সহধৰ্মিনী জিয়াওৰ এজন পুত্ৰ (লি চুজি) আৰু দুগৰাকী কন্যা (ৰাজকুমাৰী য়িয়াং আৰু জুয়ানচেং) আছিল। সম্ৰাজ্ঞী ৱাঙে সম্ৰাট গাওজঙক উৰ সৌন্দৰ্যৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত হোৱা দেখি তেওঁ আশা কৰিছিল যে নতুন উপপত্নীৰ আগমনে সম্ৰাটক সহধৰ্মিনী জিয়াওৰ পৰা আঁতৰাই নিব। সেয়েহে, সম্ৰাজ্ঞী ৱাঙে গোপনে উক প্ৰাসাদলৈ স্বাগতম জনাইছিল। সহধৰ্মিনী উৱে সোনকালেই সম্ৰাট গাওজঙৰ প্ৰিয় হিচাপে সহধৰ্মিনী জিয়াওক অতিক্ৰম কৰিছিল। ৬৫২ চনত তেওঁ লি হং নামৰ তেওঁৰ প্ৰথম সন্তানৰ জন্ম দিয়ে। ৬৫৩ চনত, তেওঁ আন এজন পুত্ৰ লি সিয়ানক জন্ম দিয়ে।
ক্ষমতাৰ বাবে যুঁজ
[সম্পাদনা কৰক]ৰাজকুমাৰী চাংগলে জেনেৰেল ঝাও গুইৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হৈছিল আৰু তেওঁৰ এজনী ছোৱালী আছিল যি উৰ তৃতীয় পুত্ৰ ৰাজকুমাৰ লি সিয়ান ঝাউৰ পত্নী আৰু ৰাজকুমাৰী সহধৰ্মিনী হৈছিল। ৰাজকুমাৰী ঝাওৰ ওপৰত অনিৰ্দিষ্ট অপৰাধৰ অভিযোগ আৰোপ কৰা হৈছিল আৰু গ্ৰেপ্তাৰ কৰা হৈছিল, অৱশেষত অনাহাৰত তেওঁ মৃত্যু মুখত পৰিছিল। ঝাও গুই আৰু ৰাজকুমাৰী চাংলেক নিৰ্বাসিত কৰা হৈছিল। ইফালে, সেই মাহৰ শেষৰ ফালে সম্ৰাট গাওজঙে শাসনৰ ওপৰত ইমান প্ৰভাৱ নপৰিবলৈ সম্ৰাজ্ঞী উক আহ্বান জনোৱা আৰু তেওঁৰ সৎ ভগ্নী, সহধৰ্মিনী জিয়াওৰ জীয়ৰী, ৰাজকুমাৰী য়িয়াং আৰু জুয়ানচেংক (গৃহবন্দী) বিয়া কৰিবলৈ অনুমতি দিয়াৰ অনুৰোধ কৰে। সম্ৰাজ্ঞী উৱে এই কথাত অসন্তুষ্টি প্ৰকাশ কৰে। তাৰ পিছতেই ৰাজকুমাৰ লি হঙৰ আকস্মিক মৃত্যু হয়। পৰম্পৰাগত বুৰঞ্জীবিদসকলে সাধাৰণতে বিশ্বাস কৰিছিল যে সম্ৰাজ্ঞী উয়ে লি হঙক বিষ খোৱাই হত্যা কৰিছিল। লি সিয়ান, তেতিয়া প্ৰিন্স অফ য়ং উপাধি বহন কৰি, ৰাজকুমাৰ হৈছিল। [11] ইফালে, সহধৰ্মিনী জিয়াওৰ পুত্ৰ লি চুজি আৰু সম্ৰাট গাওজঙৰ আন এজন পুত্ৰ লি শ্বাংজিন (李上金)ৰ বিৰুদ্ধে সম্ৰাজ্ঞী ৱুৰ দ্বাৰা বাৰে বাৰে অপৰাধৰ অভিযোগ উত্থাপন কৰা হৈছিল আৰু পৰৱৰ্তী সময়ত তেওঁলোকক পদাবনতি দিয়া হৈছিল।[11]
তথ্য সংগ্ৰহ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ Uwitchett, Denis. Chen gui and Other Works Attributed to Empress Wu Zetian.. পৃষ্ঠা. 20. https://www2.ihp.sinica.edu.tw/file/1471iwFGrCg.pdf.
- ↑ Uwitchett, Denis. Chen gui and Other Works Attributed to Empress Wu Zetian.. পৃষ্ঠা. 71. https://www2.ihp.sinica.edu.tw/file/1471iwFGrCg.pdf.
- ↑ Pollard, Elizabeth (2015). Worlds Together Worlds Apart. প্ৰকাশক New York: W.W. Norton Company. পৃষ্ঠা. 318. ISBN 978-0-393-91847-2.
- ↑ Paludan (1998), p. 100
- ↑ Paludan, Ann (1998). Chronicle of the Chinese Emperors: The Reign-by-Reign Record of the Rulers of Imperial China. New York: Thames and Hudson. ISBN 978-0-500-05090-3.
- ↑ New Book of Tang, vol. 76
- ↑ Old Book of Tang, vol. 51
- ↑ Paludan, Ann (1998). Chronicle of the Chinese Emperors: The Reign-by-Reign Record of the Rulers of Imperial China. New York: Thames and Hudson. ISBN 978-0-500-05090-3.
- ↑ Paludan, Ann (1998). Chronicle of the Chinese Emperors: The Reign-by-Reign Record of the Rulers of Imperial China. New York: Thames and Hudson. ISBN 978-0-500-05090-3.
- ↑ Bo Yang, Outlines of the History of the Chinese (中國人史綱), vol. 2, p. 520.
- ↑ 11.0 11.1 Zizhi Tongjian (1084), vol. 202