ভোগ
ভোগ (বিশেষ্যঃ 'সুখ' বা 'আনন্দ', ক্ৰিয়াঃ 'সমাপ্ত' বা 'সমাপ্ত কৰা') হিন্দু আৰু শিখ ধৰ্মত ব্যৱহৃত শব্দ। শিখ ধৰ্মত গুৰু গ্ৰন্থ চাহিবৰ সামৰণি অংশ পাঠৰ লগতে ভোগ দিয়া হয়। বিয়া, বাৰ্ষিকী, অন্ত্যেষ্টিক্ৰিয়া আৰু অন্যান্য অনুষ্ঠানৰ সৈতে সংগতি ৰাখি ভোগ দিয়া হয়। কোনো পৰিয়াল বা কোনো উপাসনাকাৰী সম্প্ৰদায়ে ভোগৰ সৈতে কোনো ধৰ্মীয় পাঠ্যৰ পঠন উপযুক্ত বুলি বিবেচনা কৰা হয়।[1]
হিন্দু ধৰ্ম
[সম্পাদনা কৰক]হিন্দু ধৰ্মত ভোগ হৈছে দেৱতাক দিয়া খাদ্য।[2][3] ভক্ত সকলে মনোকামনা পূৰণ হোৱাৰ আশাৰে দেৱতালৈ বুলি মন্দিৰত প্ৰসাদ স্বৰূপে ভোগ আগবঢ়াই আশীৰ্বাদ বিচাৰে। এই ভোগৰ অধিক জনপ্ৰিয় সংস্কৰণ সমূহ হৈছে খিচিৰি, পায়স বা নিৰামিষ আহাৰ।
শিখ ধৰ্ম
[সম্পাদনা কৰক]শ্ৰী গুৰু গ্ৰন্থ চাহিব জীৰ সামৰণি অংশ পাঠৰ লগতে পালন কৰা নিয়মৰ বাবে শিখ ধৰ্মত ভোগ শব্দটো ব্যৱহাৰ কৰা হয়। এই পবিত্ৰ শাস্ত্ৰৰ পাঠ এটা প্ৰধান উপাসনা কেন্দ্ৰত পাঠকৰ কৰ্মচাৰীৰ সৈতে দৈনন্দিনভাৱে কৰা হয়। সমাজে সাধাৰণতে ‘ভোগ’ক তেওঁলোকৰ পবিত্ৰ গ্ৰন্থ (শ্ৰী গুৰু গ্ৰন্থ চাহিব জী)ৰ নীৰৱচ্ছিন্ন আৰু সম্পূৰ্ণ পাঠৰ সৈতে সম্পৰ্কিত কৰে। সাধাৰণতে ২৪ ঘণ্টাই এজনৰ পিচত আন এজনকৈ পাঠকৰ জৰিয়তে এই গ্ৰন্থপাঠ সম্পূৰ্ণ হ’বলৈ দিন লাগে। ইয়াক অখণ্ড পাঠ বুলিও কোৱা হয়। এই ধৰণৰ পাঠৰ শেষৰ ফালে ‘ভোগ’ দিয়া হয়। সেই অনুসৰি জন্মদিন, বৰ্ষপূৰ্তি আৰু অন্যান্য অনুষ্ঠানৰ সৈতে সংগতি ৰাখি এই ধৰ্মগ্ৰন্থ পাঠ সম্পন্ন কৰিব পাৰি, যেতিয়া কোনো পৰিয়াল বা সম্প্ৰদায়ে এনে পাঠক উপযুক্ত বুলি বিবেচনা কৰিব পাৰে। এনে পৰিপ্ৰেক্ষিতত ভোগ দিয়া হয়।
'ভোগ' শব্দটোৰ ব্যুৎপত্তি হৈছে সংস্কৃত শব্দৰ পৰা আৰু ক্ৰিয়া হিচাপে ইয়াৰ অৰ্থ 'সমাপ্ত কৰা' বা 'সম্পূৰ্ণ কৰা'। ভোগৰ দ্বাৰা সাধাৰণতে অন্ত্যেষ্টিক্ৰিয়া সম্পূৰ্ণ হোৱাকো বুজোৱা হয়।[4] যিকোনো মণ্ডলীৰ সেৱাৰ শেষত বিতৰণ কৰা কৰ প্ৰসাদকো ‘ভোগ’ বুলি কোৱা হ’ব পাৰে। আনন্দ বা দুখৰ উপলক্ষে শিখ গৃহস্থক নিজৰ বা পৰিয়ালৰ পছন্দৰ গুৰু গ্ৰন্থ চাহিব জীৰ পথ অনুসৰণ কৰিবলৈ প্ৰেৰণা দিয়ে। যদি এয়া সম্ভৱ নহয়, তেন্তে পাঠক বা শাস্ত্ৰ-পাঠকক ইয়াৰ বাবে আমন্ত্ৰণ জনোৱা হয়।
সাপ্তাহিক পাঠৰ ক্ষেত্ৰত পাঠকে শেষৰ পাঁচ পৃষ্ঠাৰ বাহিৰে সমগ্ৰ পবিত্ৰ পুথিখন পঢ়ে। এই সময়তে কৰহ প্ৰসাদ প্ৰস্তুত কৰা হয়। ‘উদ্বোধনী অংশ’ৰ পিছত অপঠন অংশটো আগবঢ়াই নিয়া হয়। পাঠকে লাহে লাহে আৰম্ভ কৰি গুৰু টেগ বাহাদুৰৰ ৫৭টা দ্বৈত মুণ্ডাৱনী আৰু গুৰু অৰ্জনৰ এটা শ্লোক (বা এটা গীত) ৰাগমালা অনুসৰণ কৰি পাঠ কৰে। শেষত ভোগ স্বৰূপ প্ৰসাদ বিতৰণ কৰা হয়।
পশ্চিম বংগত
[সম্পাদনা কৰক]পশ্চিম বংগ আৰু ইয়াৰ কাষৰীয়া অঞ্চলত দুৰ্গা পূজা, কালী পূজা, সৰস্বতী পূজা আদি প্ৰধান উৎসৱত সাধাৰণতে ভোগ বিতৰণ কৰা হয়। ভোগ হৈছে এক ধন্য খাদ্য যিয়ে প্ৰসাদৰ বিপৰীতে সম্পূৰ্ণ আহাৰ হিচাপে দুগুণ কাম কৰে। ভোগৰ এটা সাধাৰণ ৰূপ হ’ল খিচিৰি, অৰ্ধ শুকানকৈ শাক-পাচলি প্ৰস্তুত কৰা, মিঠাকৈ বিলাহীৰ চাটনি আৰু পায়স (খীৰ)ৰ সৈতে পৰিবেশন কৰা হয়। সাধাৰণতে এই ভোগ কলপাত বা আন ডাঙৰ আকাৰৰ পাতৰ সমতল প্লেটত পৰিবেশন কৰা হয়।
ভাৰতীয় মন্দিৰৰ জনপ্ৰিয় ভোগ
[সম্পাদনা কৰক]মন্দিৰৰ প্ৰসাদৰ প্ৰতি থকা শ্ৰদ্ধা সমগ্ৰ ভাৰতবৰ্ষতে গভীৰভাৱে বিয়পি আছে। বিশেষকৈ কিছুমান মন্দিৰে আত্মাৰ লগতে ভোকাতুৰ পেটৰ বাবে খাদ্যৰ সন্ধানত অহা ভক্তসকলক দৈনিক শ শ কিলোগ্ৰাম খাদ্য ভোগ হিচাপে বিতৰণ কৰি আহিছে।[5]
পুৰিৰ জগন্নাথ মন্দিৰৰ মহাপ্ৰসাদ ভোগ
[সম্পাদনা কৰক]
ভাৰতত জগন্নাথ মন্দিৰত এজন দেৱতালৈ দৈনিক ৫৬টা সুস্বাদু ব্যঞ্জনৰ ভোগ আগবঢ়োৱা হয় আৰু তেওঁৰ ভক্তসকলৰ মাজতো এই ভোগ বিতৰণ কৰা হয়। উৰিষ্যাৰ পুৰিৰ জগন্নাথ মন্দিৰত প্ৰতিদিনে হাজাৰ হাজাৰ তীৰ্থযাত্ৰীৰ খাদ্য ৰান্ধিবলৈ হাজাৰজন ৰান্ধনীয়ে কষ্ট কৰে। চাউল, মচুৰ দাইল, বেঙেনা, ৰঙালাও আদি শস্য তথা শাক-পাচলি ব্যৱহাৰ কৰি ভোগ স্বৰূপ মহাপ্ৰসাদ প্ৰস্তুত কৰা হয়।[6]
দক্ষিণেশ্বৰ, কলকাতা
[সম্পাদনা কৰক]কলকতাৰ দক্ষিণা কালিৰ মন্দিৰত, চাটনি আৰু অন্যান্য বতৰৰ শাক-পাচলিৰ সৈতে ভোগ প্ৰসাদ খিচিৰি খাবলৈ দৈনিক বহু ভক্তৰ আগন ঘটে।[5]
শিৰদী সাই বাবা মন্দিৰ
[সম্পাদনা কৰক]শিৰদীত প্ৰতিদিনে সাই বাবা মন্দিৰৰ কাষৰ এই বিশাল পাকঘৰত আন আন শাক-পাচলিৰ ব্যঞ্জন প্ৰস্তুতিৰ লগতে প্ৰায় ২০০০ কিলোগ্ৰাম দালি আৰু চাউলৰ খাদ্য প্ৰস্তুত কৰা হয়। ইয়াৰ পাকঘৰ ৰাইজক খাদ্য যোগান ধৰাৰ বাবে উৎসৰ্গিত এছিয়াৰ সৰ্ববৃহৎ সৌৰশক্তিচালিত পাকঘৰ।[5]
তিৰুমালা তিৰুপতি মন্দিৰৰ ভোগ
[সম্পাদনা কৰক]এই হিন্দু মন্দিৰটো সুস্বাদু প্ৰসাদ লাড়ু আৰু ভোগৰ বাবে বিখ্যাত। মন্দিৰৰ পাকঘৰটোত ১১০০ ৰান্ধনীৰে সৌৰশক্তিৰ ব্যৱহাৰৰে ভোগ প্ৰস্তুত কৰে। তিৰুপতিত হাজাৰ হাজাৰ ভক্তক পৰিবেশন কৰিবলৈ দৈনিক দক্ষিণ ভাৰতীয় খাদ্যৰ এক শৃংখল ৰন্ধা হয়।[5]
অমৃতসৰৰ সোণালী মন্দিৰ
[সম্পাদনা কৰক]এই মন্দিৰৰ পাকঘৰত এদিনতে দালি, চাউল, ৰুটি আৰু মিঠাই ইমান পৰিমাণে ৰান্ধা হয় যে এই খাদ্য এজন ব্যক্তিয়ে এবছৰতকৈও অধিক সময় খাব পাৰিব। ইয়াৰ স্বেচ্ছাসেৱকসকলে সেৱাৰ মনোভাৱৰে সুস্বাদু খাদ্য ৰান্ধে।[5]
কইম্বাটুৰৰ মুৰুগান মন্দিৰৰ পঞ্চামৃত
[সম্পাদনা কৰক]তামিলনাডুৰ কইম্বাটুৰৰ দক্ষিণ-পূব দিশত প্ৰায় ১৫০ কিলোমিটাৰ নিলগত পালানীত অৱস্থিত অৰুলমিগু দণ্ডযুধপানী স্বামী মন্দিৰ। ভাৰতৰ ই একমাত্ৰ হিন্দু মন্দিৰ য'ত প্ৰসাদৰ স্বৰূপ ভোগক ভৌগোলিক সূচক (GI) টেগ দিয়া হৈছে। [5]এই প্ৰসাদম কল, গৰুৰ ঘিঁউ, গুৰ, মৌ আৰু ইলাচিৰে তৈয়াৰ কৰা হয়, আৰু কেতিয়াবা তাত খেজুৰ আৰু চেনি মিহলাই দিয়া হয়।
তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ "BHOG". 19 December 2000. http://www.thesikhencyclopedia.com/theology/bhog.
- ↑ "Golden jubilee Durga pooja of Bengalee Association". 19 September 2009. http://www.deccanherald.com/content/26082/golden-jubilee-durga-pooja-bengalee.html.
- ↑ "Prasad". http://www.hinduism.co.za/prasad.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 2006-08-05.
- ↑ "The Tribune, Chandigarh, India - Main News". http://www.tribuneindia.com/2005/20051228/main7.htm.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 "भारत में 6 मंदिर अपने स्वादिष्ट भोग प्रसाद के लिए जाने जाते हैं". Times of India. https://timesofindia.indiatimes.com/travel/eating-out/6-temples-in-india-known-for-their-delicious-bhog-prasada/articleshow/76564232.cms। আহৰণ কৰা হৈছে: 20 March 2023.
- ↑ "Phases Of Bhogs". jagannath.orissaculture.com. 2009. http://jagannath.orissaculture.com/Mahaprasad/Phases%20of%20Bhogs.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 26 December 2012. "Sakal Dhup, Madhyan Dhup, Sandhya Dhup - Through 16 Upchars"