সমললৈ যাওক

শ্ৰুতিকথা

অসমীয়া ৱিকিপিডিয়াৰ পৰা

শ্ৰুতিকথা (ইংৰাজী: Myth) হৈছে সমাজ এখনত মৌলিক ভূমিকা পালন কৰা আখ্যান, যেনে মূল কাহিনী বা উৎপত্তিৰ শ্ৰুতিকথা আদিৰে গঠিত লোককথাৰ ধাৰা। যিহেতু বস্তুনিষ্ঠভাৱে সত্য নহোৱা কাহিনী বৰ্ণনা কৰিবলৈ "শ্ৰুতিকথা" জনপ্ৰিয়ভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, গতিকে কোনো আখ্যানক শ্ৰুতিকথা হিচাপে চিনাক্ত কৰাটো অতি বিতৰ্কিত হ'ব পাৰে। বহু ধৰ্মীয় অনুগামীয়ে নিজৰ নিজৰ ধৰ্মীয় পৰম্পৰাত কোৱা আখ্যানসমূহ প্ৰশ্নবিহীনভাৱে ঐতিহাসিক বুলি বিশ্বাস কৰে, আৰু সেয়েহে আন ধৰ্মৰ পৰম্পৰাগত আখ্যানসমূহক শ্ৰুতিকথা হিচাপে চিনাক্তকৰণৰ বিৰুদ্ধে আপত্তি কৰে। সেয়েহে কিছুমান পণ্ডিতে ব্যৱহাৰিক কাৰণত সকলো ধৰ্মীয় আখ্যানক "শ্ৰুতিকথা" বুলি অভিহিত কৰিব পাৰে, যেনে কোনো এটা পৰম্পৰাৰ মূল্য হ্ৰাস নকৰাৰ কাৰণ কাৰণ সংস্কৃতিসমূহে ইটোৱে সিটোৰ তুলনাত ইটোৱে সিটোক বেলেগ বেলেগ ধৰণে ব্যাখ্যা কৰে।[1] আন পণ্ডিতসকলে পবিত্ৰ আখ্যানৰ ওপৰত অপমানজনক অভাৰট'ন স্থাপন কৰাটো এৰাই চলাৰ উদ্দেশ্যে "শ্ৰুতিকথা" শব্দটো ব্যৱহাৰ কৰাৰ পৰা একেবাৰে বিৰত থাকিব পাৰে।[2]

মিথক প্ৰায়ে ধৰ্মনিৰপেক্ষ আৰু ধৰ্মীয় কৰ্তৃপক্ষই সমৰ্থন কৰে আৰু ধৰ্ম বা আধ্যাত্মিকতাৰ সৈতে ওতপ্ৰোতভাৱে জড়িত।[3] বহু সমাজে নিজৰ শ্ৰুতিকথা, কিংবদন্তি আৰু ইতিহাসক একেলগে গোট খুৱাই শ্ৰুতিকথা আৰু কিংবদন্তিক তেওঁলোকৰ দূৰৱৰ্তী অতীতৰ সত্য বিৱৰণ বুলি গণ্য কৰে।[3][4][5][6] বিশেষকৈ সৃষ্টিৰ শ্ৰুতিকথাবোৰ আদিম যুগত সংঘটিত হয় যেতিয়া পৃথিৱীখনে পৰৱৰ্তী ৰূপ লাভ কৰা নাছিল।[3][7][8][9] আন আন শ্ৰুতিকথাসমূহে সমাজৰ ৰীতি-নীতি, প্ৰতিষ্ঠান আৰু নিষেধাজ্ঞাসমূহ কেনেকৈ প্ৰতিষ্ঠা আৰু পবিত্ৰ কৰা হৈছিল সেই বিষয়ে ব্যাখ্যা কৰে।[3][8] শ্ৰুতিকথাৰ আবৃত্তি আৰু অনুষ্ঠান প্ৰণয়নৰ মাজত এক জটিল সম্পৰ্ক আছে।

মিথৰ মূল চৰিত্ৰ সাধাৰণতে অমানৱ, যেনে দেৱতা, অৰ্ধদেৱতা আৰু অন্যান্য অলৌকিক ব্যক্তি।[10][4][11][12] আন কিছুমানে মিথৰ শ্ৰেণীবিভাজনত মানুহ, প্ৰাণী বা সংমিশ্ৰণ অন্তৰ্ভুক্ত কৰে।[13] দৈনন্দিন মানুহৰ কাহিনী যদিও প্ৰায়ে কোনো ধৰণৰ নেতাৰ কাহিনী, সাধাৰণতে শ্ৰুতিকথাৰ বিপৰীতে কিংবদন্তিত সন্নিবিষ্ট কৰা হয়।[10][12] শ্ৰুতিকথাক কেতিয়াবা কিংবদন্তিৰ পৰা পৃথক কৰা হয় কাৰণ শ্ৰুতিকথাবোৰ দেৱতাৰ সৈতে জড়িত, সাধাৰণতে ইয়াৰ কোনো ঐতিহাসিক ভিত্তি নাথাকে আৰু ইয়াক বৰ্তমানৰ পৰা বহুত পৃথক সুদূৰ অতীতৰ পৃথিৱীত স্থাপন কৰা হয়।[12][14]

সংজ্ঞা

[সম্পাদনা কৰক]
বেলাডছ অৱ ব্ৰেভাৰী (১৮৭৭) আৰ্থাৰিয়ান পৌৰাণিক কাহিনীৰ অংশ

"শ্ৰুতিকথা"ৰ সংজ্ঞা পণ্ডিতসকলৰ মাজত কিছু পৰিমাণে ভিন্ন যদিও ফিনলেণ্ডৰ লোককথাবিদ ল'ৰী হংকোৱে ইয়াৰ বহুলভাৱে উদ্ধৃত সংজ্ঞা আগবঢ়াইছে:

শ্ৰুতিকথা, দেৱতাৰ কাহিনী, জগতৰ আৰম্ভণিৰ ধৰ্মীয় বিৱৰণী, সৃষ্টি, মৌলিক পৰিঘটনা, দেৱতাৰ আদৰ্শ কৰ্মৰ ফলস্বৰূপে জগত, প্ৰকৃতি আৰু সংস্কৃতি ইয়াৰ সকলো অংশৰ সৈতে একেলগে এইবোৰৰ ক্ৰমঅনুসৰি সৃষ্টি কৰা হৈছিল। এটা শ্ৰুতিকথাই সমাজৰ ধৰ্মীয় মূল্যবোধ আৰু নীতি-নিয়ম প্ৰকাশ আৰু নিশ্চিত কৰে, ই অনুকৰণ কৰিবলগীয়া আচৰণৰ আৰ্হি প্ৰদান কৰে, ইয়াৰ ব্যৱহাৰিক উদ্দেশ্যৰ সৈতে আচাৰ-অনুষ্ঠানৰ কাৰ্যকাৰিতাক সাক্ষ্য দিয়ে আৰু একোটা ধৰ্মীয় গোটৰ পবিত্ৰতা প্ৰতিষ্ঠা কৰে।[2]

শ্ৰুতিকথাৰ আন এটা সংজ্ঞা শ্ৰুতিকথা সমালোচনা তত্ত্ববিদ তথা অধ্যাপক জোচে মেনুৱেল লোছাডে আগবঢ়াইছে। সাংস্কৃতিক শ্ৰুতিকথা সমালোচনাৰ মতে শ্ৰুতিকথাৰ অধ্যয়নে ইয়াক “ভিতৰৰ পৰা” আৰু কেৱল “মিথ হিচাপে” ব্যাখ্যা কৰিব লাগিব আৰু বুজিব লাগিব। লোছাডাই শ্ৰুতিকথাক এইবুলি সংজ্ঞায়িত কৰিছে যে “এটা বা কেইবাটাও অসাধাৰণ পৰিঘটনাৰ এক কাৰ্য্যকৰী, প্ৰতীকী আৰু বিষয়ভিত্তিক আখ্যান য’ত এটা অতিক্ৰমণীয়, পবিত্ৰ আৰু অতিপ্ৰাকৃতিক উল্লেখ থাকে; যিটোত নীতিগতভাৱে ঐতিহাসিক সাক্ষ্যৰ অভাৱ; আৰু ইয়াৰ দ্বাৰা ব্যক্তিগত বা সামূহিক, কিন্তু সদায় নিৰপেক্ষ, মহাবিশ্ব বা অন্তকালীনতা বুজোৱা হয়”।[15][16]

অন্যান্য ক্ষেত্ৰৰ পণ্ডিতসকলে "শ্ৰুতিকথা" শব্দটো বিভিন্ন ধৰণে ব্যৱহাৰ কৰে।[17][18][19] বহল অৰ্থত এই শব্দটোৱে যিকোনো পৰম্পৰাগত কাহিনী,[20][21][22] জনপ্ৰিয় ভুল ধাৰণা বা কাল্পনিক সত্তাক বুজাব পাৰে।[23]

যদিও শ্ৰুতিকথা আৰু অন্যান্য লোককথাৰ ধাৰাসমূহ ওপৰা-উপৰি হ'ব পাৰে, শ্ৰুতিকথাক প্ৰায়ে কিংবদন্তি আৰু লোককথাৰ দৰে ধাৰাসমূহৰ পৰা পৃথক বুলি ভবা হয় কাৰণ দুয়োটাৰে কোনোটোৱেই পবিত্ৰ আখ্যান বুলি গণ্য কৰা নহয়।[24][25] কিছুমান ধৰণৰ লোককথা, যেনে সাধুকথা, কোনেও সত্য বুলি নাভাবে আৰু এই কাৰণেই ইয়াক শ্ৰুতিকথাৰ পৰা পৃথক বুলি গণ্য কৰিব পাৰি।[26][27][28] মিথৰ মূল চৰিত্ৰসমূহ সাধাৰণতে দেৱতা, অৰ্ধদেৱতা বা অতিপ্ৰাকৃতিক মানুহ,[3][4][11] আনহাতে কিংবদন্তিসমূহত সাধাৰণতে মানুহক মূল চৰিত্ৰ হিচাপে দেখা যায়।[3][29] ইলিয়াড, ওডিচি আৰু এনিডৰ দৰে বহুতো ব্যতিক্ৰম আৰু সংমিশ্ৰণ আছে।[30][31] তদুপৰি, কাহিনীবোৰ সংস্কৃতিৰ মাজত বিয়পি পৰাৰ লগে লগে বা বিশ্বাসৰ পৰিৱৰ্তনৰ লগে লগে শ্ৰুতিকথাবোৰক লোককথা বুলি গণ্য কৰা হ'ব পাৰে, ইয়াৰ ঐশ্বৰিক চৰিত্ৰবোৰ মানুহ বা অৰ্ধমানৱ যেনে দৈত্য, এলফ আৰু পৰী হিচাপে পুনৰ নিৰ্মাণ কৰা হয়।[32] ইয়াৰ বিপৰীতে ঐতিহাসিক আৰু সাহিত্যিক সামগ্ৰীয়ে সময়ৰ লগে লগে পৌৰাণিক গুণ আহৰণ কৰিব পাৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, মেটাৰ অৱ ব্ৰিটেইন (গ্ৰেট ব্ৰিটেইনৰ কিংবদন্তি ইতিহাস) আৰু মেটাৰ অৱ ফ্ৰান্সৰ উৎপত্তি দূৰৈৰ পৰা ৫ম আৰু ৮মৰ ঐতিহাসিক পৰিঘটনাৰ পৰা হোৱা যেন লাগে। শতিকা ক্ৰমে, আৰু তাৰ পিছৰ শতিকাবোৰত ই পৌৰাণিক ৰূপত পৰিণত হয়।

কথিত ব্যৱহাৰত "শ্ৰুতিকথা"ক সামূহিকভাৱে ৰখা বিশ্বাসৰ বাবেও ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি যাৰ প্ৰকৃততে কোনো ভিত্তি নাই, বা কোনো ভুৱা কাহিনী নাই।[33] এই ব্যৱহাৰ, যিটো প্ৰায়ে অপমানজনক,[34] অন্য সংস্কৃতিৰ ধৰ্মীয় শ্ৰুতিকথা আৰু বিশ্বাসক ভুল বুলি পৰিচয় দিয়াৰ পৰাই উদ্ভৱ হৈছিল, কিন্তু ই অধৰ্মীয় বিশ্বাসকো সামৰি লৈ বিয়পি পৰিছে।[35]

লোককথাবিদ আৰু অন্যান্য প্ৰাসংগিক ক্ষেত্ৰ যেনে নৃতত্ত্বৰ শিক্ষাবিদসকলে সাধাৰণতে ব্যৱহাৰ কৰা ধৰণে "শ্ৰুতিকথা"ৰ কোনো অৰ্থ নাই যে আখ্যানটোক সত্য বুলি বুজিব পাৰি বা অন্য ধৰণে বুজিব পাৰি।[36] পুৰণি আৰু নতুন নিয়ম উভয়ৰে বাইবেলৰ পণ্ডিতসকলৰ মাজত "শ্ৰুতিকথা" শব্দটোৰ এটা কাৰিকৰী অৰ্থ আছে, কাৰণ ই সাধাৰণতে "এই জগতৰ দ্বাৰা পৰলোকৰ কাৰ্য্যক বৰ্ণনা কৰা" যেনে সৃষ্টি আৰু পতনক বুজায়।[37]

তথ্যসূত্ৰ

[সম্পাদনা কৰক]
  1. ↑ David Leeming (2005). "Preface". The Oxford Companion to World Mythology. Oxford University Press. p. vii, xii. ISBN 978-0-19-515669-0. 
  2. ↑ 2.0 2.1 Honko 1984, পৃষ্ঠা. 41-42, 49.
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 Bascom 1965, পৃষ্ঠা. 9.
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 Simpson, Jacqueline, and Steve Roud, eds. 2003. "Myths." In A Dictionary of English Folklore. Oxford: Oxford University Press. আই.এচ.বি.এন. 9780191726644.
  5. ↑ Eliade 1998, পৃষ্ঠা. 23.
  6. ↑ Pettazzoni 1984, পৃষ্ঠা. 102.
  7. ↑ Dundes 1984, পৃষ্ঠা. 1.
  8. ↑ 8.0 8.1 Eliade 1998, পৃষ্ঠা. 6.
  9. ↑ Leeming, David Adams, and David Adams. A dictionary of creation myths. Oxford University Press, 1994.
  10. ↑ 10.0 10.1 Bascom 1965, Myths are often associated with theology and ritual. Their main characters are not usually human beings, but they often have human attributes; they are animals, deities, or culture heroes, whose actions are set in an earlier world, when the earth was different from what it is today, or in another world such as the sky or underworld....Legends are more often secular than sacred, and their principal characters are human. They tell of migrations, wars and victories, deeds of past heroes, chiefs, and kings, and succession in ruling dynasties..
  11. ↑ 11.0 11.1 Doniger O'Flaherty, Wendy (1975). Hindu Myths. Penguin. পৃষ্ঠা. 19. ISBN 978-0-14-044306-6. https://books.google.com/books?id=Af7TFlN5hmsC&pg=PA19. "I think it can be well argued as a matter of principle that, just as 'biography is about chaps', so mythology is about gods." 
  12. ↑ 12.0 12.1 12.2 Baldick, Chris (2015). Legend. Oxford University Press - Oxford Reference Online. ISBN 978-0-19-871544-3. https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/acref/9780198715443.001.0001/acref-9780198715443-e-646?rskey=Nc4w5m&result=9. "A story or group of stories handed down through popular oral tradition, usually consisting of an exaggerated or unreliable account of some actually or possibly historical person—often a saint, monarch, or popular hero. Legends are sometimes distinguished from myths in that they concern humans rather than gods, and sometimes in that they have some sort of historical basis whereas myths do not; but these distinctions are difficult to maintain consistently. The term was originally applied to accounts of saints' lives.." 
  13. ↑ Winzeler, Robert L. (2008) (en ভাষাত). Anthropology and Religion: What We Know, Think, and Question. Rowman Altamira. পৃষ্ঠা. 120. ISBN 978-0-7591-1046-5. https://books.google.com/books?id=uPJb-Yka0xAC. 
  14. ↑ Bascom 1965, Myths are often associated with theology and ritual...Their main characters are not usually human beings, but they often have human attributes; they are animals, deities, or culture heroes, whose actions are set in an earlier world, when the earth was different from what it is today, or in another world such as the sky or underworld. Myths account for the origin of the world, of mankind, of death....
  15. ↑ Losada, José Manuel (2022) (Spanish ভাষাত). Mitocrítica cultural. Una definición del mito. প্ৰকাশক Madrid: Akal. পৃষ্ঠা. 195. ISBN 978-84-460-5267-8. 
  16. ↑ Losada, José Manuel (2014). "Myth and Extraordinary Event". International Journal of Language and Literature খণ্ড 2 June: 31–55. 
  17. ↑ Dundes 1984, পৃষ্ঠা. 147.
  18. ↑ Doty 2004, পৃষ্ঠা. 11–12.
  19. ↑ Segal 2015, পৃষ্ঠা. 5.
  20. ↑ Kirk 1984, পৃষ্ঠা. 57.
  21. ↑ Kirk 1973, পৃষ্ঠা. 74.
  22. ↑ Apollodorus 1976, পৃষ্ঠা. 3.
  23. ↑ "myth". Merriam-Webster's Collegiate Dictionary (10th সম্পাদনা). প্ৰকাশক Springfield, Massachusetts: Merriam-Webster, Inc. 1993. পৃষ্ঠা. 770. 
  24. ↑ Salamon, Hagar; Goldberg, Harvey E. (2012). "Myth-Ritual-Symbol". In Bendix, Regina F.; Hasan-Rokem, Galit. A Companion to Folklore. Wiley-Blackwell. পৃষ্ঠা. 125. ISBN 9781405194990. https://books.google.com/books?id=qhsdhM9tI3EC&pg=PA125. 
  25. ↑ Bascom 1965, পৃষ্ঠা. 7.
  26. ↑ Bascom 1965, পৃষ্ঠা. 9, 17.
  27. ↑ Eliade 1998, পৃষ্ঠা. 10–11.
  28. ↑ Pettazzoni 1984, পৃষ্ঠা. 99–101.
  29. ↑ Baldick, Chris (2015). Legend. Oxford University Press - Oxford Reference Online. ISBN 978-0-19-871544-3. https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/acref/9780198715443.001.0001/acref-9780198715443-e-646?rskey=Nc4w5m&result=9. "A story or group of stories handed down through popular oral tradition, usually consisting of an exaggerated or unreliable account of some actually or possibly historical person—often a saint, monarch, or popular hero. Legends are sometimes distinguished from myths in that they concern humans rather than gods, and sometimes in that they have some sort of historical basis whereas myths do not; but these distinctions are difficult to maintain consistently. The term was originally applied to accounts of saints' lives.." 
  30. ↑ Kirk 1973, পৃষ্ঠা. 22, 32.
  31. ↑ Kirk 1984, পৃষ্ঠা. 55.
  32. ↑ "romance | literature and performance". Encyclopædia Britannica (in ইংৰাজী). Retrieved 2017-11-06. 
  33. ↑ "Myth | Definition of Myth by Oxford Dictionary on Lexico.com also meaning of Myth". 2020-08-04. Archived from the original on 2020-08-04. https://web.archive.org/web/20200804055211/https://www.lexico.com/definition/myth। আহৰণ কৰা হৈছে: 2023-02-08. 
  34. ↑ Howells, Richard (1999). The Myth of the Titanic. Macmillan. ISBN 978-0-312-22148-5. https://books.google.com/books?id=34BdSTbnSKUC&q=myth+pejorative&pg=PA37. 
  35. ↑ Eliade, Mircea. 1967. Myths, Dreams and Mysteries. pp. 23, 162.
  36. ↑ Winzeler, Robert L. 2012. Anthropology and Religion: What We Know, Think, and Question. Rowman & Littlefield. pp. 105–06.
  37. ↑ Browning, W. R. F. (2010). Myth. Oxford University Press - Oxford Reference Online. ISBN 978-0-19-954398-4. https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/acref/9780199543984.001.0001/acref-9780199543984-e-1296?rskey=PjDvHe&result=9. "In modern parlance, a myth is a legend or fairy‐story unbelievable and untrue but nevertheless disseminated. It has a more technical meaning in biblical studies and covers those stories or narratives which describe the actions of the other‐worldly in terms of this world, in both OT and NT. In Genesis the Creation and the Fall are myths, and are markedly similar to the creation stories of Israel's Near Eastern neighbours." 
"https://as.wikipedia.org/w/index.php?title=শ্ৰুতিকথা&oldid=383006"ৰ পৰা অনা হৈছে