ইমানুৱেল কাণ্ট
| * জন্মঃ ২২ এপ্ৰিল, ১৭২৪Königsberg, Kingdom of Prussia * * |
|---|
| মৃত্যুঃ ১২ ফেব্ৰুৱাৰী, ১৮০৪ (৭৯ বছৰ বয়সত)Königsberg, East Prussia, Kingdom of Prussia * * |
| শিক্ষাঃ University of Königsberg (BA; MA, 1755; PhD, 1755; PhD, 1770) * * |
| যুগঃ Age of Enlightenment |
ইমানুৱেল কান্ট (Immanuel Kant) (জন্মঃ ২২ এপ্ৰিল ১৭২৪ – মৃত্যুঃ ১২ ফেব্ৰুৱাৰী ১৮০৪) এজন জাৰ্মান দাৰ্শনিক আৰু এজন কেন্দ্ৰীয় জ্ঞানচিন্তাবিদ আছিল। Königsberg জন্ম গ্ৰহণ কৰা কান্তৰ বিশেষণবিজ্ঞান, অধিবিজ্ঞান, নৈতিকতা আৰু নান্দনিকতাত বিস্তৃত আৰু প্ৰণালীবদ্ধ ৰচনাই তেওঁক আধুনিক পাশ্চাত্য দৰ্শনৰ আটাইতকৈ প্ৰভাৱশালী আৰু বিতৰ্কিত ব্যক্তি হিচাপে পৰিণত কৰিছে। তেওঁক "আধুনিক নৈতিকতাৰ জনক" বুলি কোৱা হৈছে, "আধুনিক নান্দনিকতাৰ জনক", আৰু যুক্তিবাদ আৰু অভিজ্ঞতাবাদক একত্ৰিত কৰাৰ বাবে "আধুনিক দৰ্শনৰ জনক" উপাধি অৰ্জন কৰিছে।
অতীন্দ্রিয় আদৰ্শবাদৰ মতবাদত, কাণ্টে যুক্তি দিছিল যে স্থান আৰু সময় কেৱল "অন্তৰ্দৃষ্টিৰ প্ৰকাৰ" যি সকলো অভিজ্ঞতা গঠন কৰে আৰু অভিজ্ঞতাৰ বস্তুবোৰ কেৱল "অৱয়ব"। বস্তুবোৰৰ প্ৰকৃতি যিহেতু সেইবোৰ নিজৰ ভিতৰত আছে সেয়া আমাৰ বাবে অজ্ঞাত। তথাপিও, সন্দেহবাদৰ দাৰ্শনিক মতবাদক প্ৰতিহত কৰাৰ প্ৰচেষ্টাত, তেওঁ তেওঁৰ সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ ৰচনা 'ক্ৰিটিক অৱ পিউৰ ৰিজন' (১৭৮১/১৭৮৭) লিখিছিল। কাণ্টে অভিজ্ঞতাৰ বস্তুবোৰক আমাৰ স্থানিক আৰু লৌকিক প্ৰকাৰৰ অন্তৰ্দৃষ্টি আৰু আমাৰ বুজাবুজিৰ শ্ৰেণীৰ সৈতে খাপ খোৱা বুলি ভবাপ্ৰস্তাৱত কোপাৰনিকান বিপ্লৱৰ সমান্তৰালভাৱে আঁকিছিল, যাতে আমাৰ সেই বস্তুবোৰৰ প্ৰাথমিক জ্ঞান থাকে। এই দাবীবোৰ সামাজিক বিজ্ঞান, বিশেষকৈ সমাজবিজ্ঞান আৰু নৃতত্ত্বত বিশেষভাৱে প্ৰভাৱশালী প্ৰমাণিত হৈছে, যি মানৱ কাৰ্যকলাপক সাংস্কৃতিক নিয়মৰ দ্বাৰা পূৰ্ব-অভিমুখী বুলি গণ্য কৰে।
কাণ্টে বিশ্বাস কৰিছিল যে যুক্তি হৈছে নৈতিকতাৰ উৎস, আৰু নিৰুৎসাহী বিচাৰৰ অনুষদৰ পৰা নান্দনিকতা উদ্ভৱ হয়। কাণ্টৰ ধৰ্মীয় দৃষ্টিভংগী তেওঁৰ নৈতিক তত্ত্বৰ সৈতে গভীৰভাৱে জড়িত আছিল। তেওঁলোকৰ সঠিক প্ৰকৃতি বিবাদত আছে। তেওঁ আশা কৰিছিল যে ৰিপাব্লিকান ৰাজ্যসমূহৰ এক আন্তৰ্জাতিক ফেডাৰেচন আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সহযোগিতাৰ জৰিয়তে চিৰস্থায়ী শান্তি সুৰক্ষিত কৰিব পাৰি। তেওঁৰ বিশ্বজনীন খ্যাতিক তেওঁৰ কেৰিয়াৰৰ বেছিভাগ সময়ৰ বাবে বৈজ্ঞানিক বৰ্ণবাদৰ প্ৰচাৰৰ দ্বাৰা প্ৰশ্নৰ সম্মুখীন কৰা হয়, যদিও তেওঁ জীৱনৰ শেষ দশকত এই বিষয়ত তেওঁৰ দৃষ্টিভংগী সলনি কৰিছিল।
কৰ্মজীৱন
[সম্পাদনা কৰক]সাহিত্যিক অৱদান
[সম্পাদনা কৰক]গ্ৰন্থপঞ্জী
[সম্পাদনা কৰক]Abbreviations used in body of article are boldface in brackets. Unless otherwise noted, pagination is to the critical Akademie edition, which can be found in the margins of the Cambridge translations.
- 1749: Thoughts on the True Estimation of Living Forces (Gedanken von der wahren Schätzung der lebendigen Kräfte)
- 1755: Universal Natural History and Theory of the Heavens [UNH] (Allgemeine Naturgeschichte und Theorie des Himmels)
- 1755: Brief Outline of Certain Meditations on Fire (Meditationum quarundam de igne succinta delineatio (master's thesis under Johann Gottfried Teske))
- 1755: A New Elucidation of the First Principles of Metaphysical Cognition (Principiorum primorum cognitionis metaphysicae nova dilucidatio (doctoral thesis))
- 1756: The Use in Natural Philosophy of Metaphysics Combined with Geometry, Part I: Physical Monadology [PM] (Metaphysicae cum geometrica iunctae usus in philosophia naturali, cuius specimen I. continet monadologiam physicam, abbreviated as Monadologia Physica (thesis as a prerequisite of associate professorship))
- 1762: The False Subtlety of the Four Syllogistic Figures (Die falsche Spitzfindigkeit der vier syllogistischen Figuren)
- 1763: The Only Possible Argument in Support of a Demonstration of the Existence of God (Der einzig mögliche Beweisgrund zu einer Demonstration des Daseins Gottes)
- 1763: Attempt to Introduce the Concept of Negative Magnitudes into Philosophy [NQ] (Versuch den Begriff der negativen Größen in die Weltweisheit einzuführen)
- 1764: Observations on the Feeling of the Beautiful and Sublime [OFBS] (Beobachtungen über das Gefühl des Schönen und Erhabenen)
- 1764: Essay on the Illness of the Head (Über die Krankheit des Kopfes)
- 1764: Inquiry Concerning the Distinctness of the Principles of Natural Theology and Morality (the Prize Essay) [PNTM] (Untersuchungen über die Deutlichkeit der Grundsätze der natürlichen Theologie und der Moral)
- 1766: Dreams of a Spirit-Seer [DSS] (Träume eines Geistersehers)
- 1768: On the Ultimate Ground of the Differentiation of Regions in Space [1768] (Von dem ersten Grunde des Unterschiedes der Gegenden im Raume)
- 1770: Dissertation on the Form and Principles of the Sensible and the Intelligible World [ID] (De mundi sensibilis atque intelligibilis forma et principiis [doctoral thesis])
- 1775: On the Different Races of Man (Über die verschiedenen Rassen der Menschen)
- 1781: First edition of the Critique of Pure Reason [CPuR A] (Kritik der reinen Vernunft)
- 1783: Prolegomena to Any Future Metaphysics [PFM] (Prolegomena zu einer jeden künftigen Metaphysik)
- 1784: "An Answer to the Question: What Is Enlightenment?" [WE?] ("Beantwortung der Frage: Was ist Aufklärung?")
- 1784: "Idea for a Universal History with a Cosmopolitan Purpose" [UH] ("Idee zu einer allgemeinen Geschichte in weltbürgerlicher Absicht")
- 1785: "Determination of the Concept of a Human Race" [DCHR] (Bestimmung des Begriffs einer Menschenrace)
- 1785: Groundwork of the Metaphysics of Morals [G] (Grundlegung zur Metaphysik der Sitten)
- 1786: Metaphysical Foundations of Natural Science [MFNS] (Metaphysische Anfangsgründe der Naturwissenschaft)
- 1786: "What does it mean to orient oneself in thinking?" [OT]("Was heißt: sich im Denken orientieren?")
- 1786: Conjectural Beginning of Human History [CB] (Mutmaßlicher Anfang der Menschengeschichte)
- 1787: Second edition of the Critique of Pure Reason [CPuR B] (Kritik der reinen Vernunft)
- 1788: Critique of Practical Reason [CPracR] (Kritik der praktischen Vernunft)
- 1790: Critique of Judgment [CPJ] (Kritik der Urteilskraft)
- 1793: Religion within the Bounds of Bare Reason [RBMR] (Die Religion innerhalb der Grenzen der bloßen Vernunft)
- 1793: On the Old Saw: That May be Right in Theory But It Won't Work in Practice [TP] (Über den Gemeinspruch: Das mag in der Theorie richtig sein, taugt aber nicht für die Praxis)
- 1795: Perpetual Peace: A Philosophical Sketch [PP] ("Zum ewigen Frieden")
- 1797: Metaphysics of Morals [MM] (Metaphysik der Sitten). First part is The Doctrine of Right, which has often been published separately as The Science of Right.
- 1798: Anthropology from a Pragmatic Point of View [APPV] (Anthropologie in pragmatischer Hinsicht)
- 1798: Conflict of Faculties [CF] (Der Streit der Fakultäten)
- 1800: Logic (Logik)
- 1803: On Pedagogy (Über Pädagogik)
- 1804: Opus Postumum [OP]
- 1817: Lectures on Philosophical Theology (Immanuel Kants Vorlesungen über die philosophische Religionslehre edited by K.H.L. Pölitz) [The English edition of A.W. Wood & G.M. Clark (Cornell, 1978) is based on Pölitz' second edition, 1830, of these lectures.]
স্বীকৃতি আৰু সন্মান
[সম্পাদনা কৰক]মৃত্যু
[সম্পাদনা কৰক]মৃত্যুঃ ১২ ফেব্ৰুৱাৰী, ১৮০৪ (৭৯ বছৰ বয়সত)Königsberg, East Prussia, Kingdom of Prussia * *