উড়ুক্কাই (বাদ্য)
 |
উড়ুক্কাই, উডুকাই বা উড়ুক্কু (তামিল: உடுக்கை) ভাৰত আৰু নেপালৰ আনৱদ্ধ বাদ্যযন্ত্ৰৰ পৰিয়ালৰ এক বাদ্য, যি তামিলনাডুত লোকসংগীত আৰু প্ৰাৰ্থনাৰ সময়ত ব্যৱহৃত হয়। দেশৰ উত্তৰ অঞ্চলৰ দামাৰু আৰু দক্ষিণৰ ইড়াক্কাৰ দৰে বালিঘড়ীৰ আকৃতিৰ এটা প্ৰাচীন ডিজাইনৰ ঢোল। ইয়াৰ আকৃতি আন ভাৰতীয় বালিঘড়ীৰ আকৃতিৰ ঢোলৰ দৰেই, ইয়াৰ এফালে সৰু ফাল আৰ এফালে এটা বিস্তৃত ফাল থাকে। খালী হাতেৰে বজোৱা হয় আৰু মাজত ফিটা চেপি ধৰি শব্দ সলনি কৰিব পাৰি। ইয়াক কাঠ বা পিতলৰ পৰা তৈয়াৰ কৰা হয় আৰু ই সহজে বহনযোগ্য।[1] ইয়াৰ উৎপত্তি তামিলনাডুত হৈছিল। একে পৰিয়ালৰ আন বাদ্যবোৰৰ ভিতৰত থেহুৰুক, হুড়কি, হুড়কো, হুডকো বা হুড়কা, উটুক্কাই আদি অন্তৰ্ভুক্ত। আন এটা বালিঘড়ী আকৃতিৰ ঢোল, যাক উডুক্কাই বুলিও কোৱা হয়, সেয়া হ’ল ডামৰু (শিৱৰ হাতত থকা) ৷
হুড়ুক্কা
[সম্পাদনা কৰক]
ত্ৰয়োদশ শতিকাৰ পৰা সুপৰিচিত এইটো এটা বালিঘড়ীৰ আকৃতিৰ ড্ৰাম যাৰ বহল দুয়োমুখ চামৰাৰে বন্ধ কৰি দিয়া হয়৷ কুদ্দুকাও একেধৰণৰ যদিও হাতেৰে নহয়, ইয়াক লাঠিৰে বজোৱা হয়। আজিকালিও ইয়াক মাৰাৰ জাতি আৰু লোকনৃত্যৰ ৰূপত আচাৰ-অনুষ্ঠানত কেৰালা সংগীতত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ইয়াৰ সৰু আকাৰৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি ই ভ্ৰমণকাৰী সংগীতজ্ঞসকলৰ লগতো সংগ দিয়ে। এই ঢোলবোৰৰ বৈশিষ্ট্য হৈছে ৰূপায়ণৰ সময়ত শব্দৰ উচ্চতাৰ পৰিৱৰ্তনযোগ্য তাল আৰু সেয়েহে ইয়াৰ ছন্দৰ দৰে এক সুৰীয়া বৃত্তি থাকে।
৪৮ চে:মি: দীঘল আৰু ১৮ চে:মি: ব্যাসৰ এই বাদ্যযন্ত্ৰৰ গাটো কাঠৰ পৰা খুলি উলিওৱা হৈছে। গৰু বা ছাগলীৰ ছালৰ আৱৰণেৰে দুয়ো মুখ বান্ধি (২ চে.মি.) আঙঠি (২২ চে.মি. ব্যাসৰ)ত আঠা লগোৱা হয় আৰু গছৰ ডাঠ আঁহেৰে ছটা ফুটা কৰি মাজেৰে কপাহৰ টান ৰছী এডাল পাৰ কৰা হয়, যাৰ ফলত পৰ্দাখন W দৰে ফিতাৰে বান্ধিও ঠাইত ধৰি ৰাখিব পৰা যায়, ফিতাৰ লগত ঘণ্টা সংলগ্ন কৰা হয়।
কাষলতিৰ তলৰফালে ঢোলটো বজোৱাজনৰ বাওঁ কান্ধৰ পৰা এডাল ৰছীৰ সহায়ত ওলমি থাকে। সোঁহাতখনে ছালত আঘাত কৰে, আনহাতে বাওঁহাতখনে বহল কপাহী ফিটাৰে আবৃত ৰছীৰ কেন্দ্ৰীয় অংশটো টান মাৰি ধৰি তালৰ তাৰতম্য নিশ্চিত কৰে।
হুৰুক
[সম্পাদনা কৰক]উত্তৰ ভাৰতত ষোড়শ শতিকাৰ পৰা পৰিচিত। ইয়াৰ বিভিন্ন নাম আছে; যেনে, হুৰকি (উত্তৰ প্ৰদেশ), ডাক বা দেৰু (ৰাজস্থান), ডাকলু (গুজৰাট) আৰু গুৰুকী (মহাৰাষ্ট্ৰ)।
ইয়াৰ দৈৰ্ঘ্য ২৫ চে.মি. আৰু বাদ্য-যন্ত্ৰটোৰ দেহৰ পৰা ওলাই থকা বাঁহ বা ডুমুৰ গছৰ আঙঠিত ১৫ চে.মি. ব্যাসৰ ছাগলীৰ আৱৰণ সংলগ্ন কৰা হয়। ছটা ফুটাৰ মাজেৰে পাৰ হৈ যোৱা ৱাই আকৃতিৰ কপাহৰ ফিতাৰ দ্বাৰা ইহঁতক ঠাইত ধৰি ৰখা হয়। ওলোটা শঙ্কুৰ সংযোগস্থলত কান্ধৰ ষ্ট্ৰেপ এটা সংলগ্ন কৰা হয়।
বাওঁহাতখনে ফিতাডাল ধৰি বাদ্যযন্ত্ৰটো নলৰাকৈ ধৰি ৰাখে, আনহাতে কেৱল সোঁহাতেহে একমাত্ৰ সম্মুখৰ মুখখনত আঘাত কৰে। এই বাদ্যযন্ত্ৰৰে কাৰ্কা (ৰাজস্থান আৰু পঞ্জাৱৰ যুদ্ধ বেলাড) আৰু লোকনৃত্যত সংগ দিয়া হয়।
হুডকো
[সম্পাদনা কৰক]ইয়াক উত্তৰ ভাৰতত যিমান পোৱা যায়, নেপালতো সিমানেই পোৱা যায়। মহাভাৰতৰ কবিতা আবৃত্তি আৰু লোকগীত আৰু লোক-অনুষ্ঠান, যেনে পূজা, বিবাহ আৰু উপবাসৰ লগত সুদূৰ পশ্চিম নেপালী চেটি মণ্ডল, মহাকালি মণ্ডল আৰু কমলী মণ্ডলৰ দমাই সংগীতজ্ঞসকলে উৎসৱত বজায়।[2][3] উৎসৱৰ ভিতৰত ন্ৱাৰণ আৰু ব্ৰতবন্ধা অন্যতম।
কাঠ আৰু তামৰ পৰা নিৰ্মিত ঢোলৰ শৰীৰটো দুইটা মূৰৰ ৩০ চে.মি. দীঘল x ড্ৰামৰ মূৰত ২০ চে.মি. ব্যাসৰ, কঁকালটো সংকীৰ্ণ।[2] ইয়াক কুন্দাৰে ফুটা কৰি দিয়া হয়; কেতিয়াবা কাঠৰ ঠাইত ধাতুই লয়। টান কৰা অংশটোত এটা সৰু ফুটা থাকে যাৰ ফলত যন্ত্ৰটোৰ "বতাহ" পাৰ কৰিব পৰা যায়। ছাগলীৰ চামৰাৰ আৱৰণবোৰ ৰছীৰে লেচ কৰা আঙঠিৰ সৈতে সংযুক্ত হৈ পৰিৱৰ্তনশীল তান প্ৰদান কৰে।[2]
ইয়াক কান্ধৰ ওপৰত ওলোমাই লৈ বজোৱা হয়। আকৌ বাওঁহাতে বাদ্যযন্ত্ৰটোক কেন্দ্ৰীয় অংশত ধৰি ধৰি ৰাখে আৰু তাৰ মাজে মাজে টানে আৰু সেয়েহে শব্দৰ উচ্চতা সলনি কৰিব পাৰে, আনহাতে সোঁহাতখনে একমাত্ৰ বজোৱা ফালে আঘাত কৰে। ইয়াৰ লগত লোকনৃত্য থাকে, বিশেষকৈ জাগাৰ শ্বেমানিক অনুষ্ঠানত বজোৱা হয়।
উড়ুক্কু
[সম্পাদনা কৰক]উডুক্কু (কেৰালা) আৰু উটুক্কাই (তামিলনাডু) হুৰুকৰ সৈতে মিল আছে। ইয়াৰ উপৰিও ইহঁতৰ আন নামো আছে৷
উড়ুক্কুৰ শৰীৰটো কেতিয়াবা তাম বা টেৰাকোটাৰে তৈয়াৰ কৰা হয়। বাওঁফালৰ আৱৰণৰ তলত ধাতু বা উদ্ভিদ বা প্ৰাণীৰ আঁহৰ ষ্টাম্প থাকে যিয়ে এটা নিৰ্দিষ্ট বাহিৰ কৰে।
মন্দিৰত ইয়াক অনুষ্ঠানৰ সময়ত পৰিৱেশন কৰা হয় য'ত ই কেতিয়াবা ইদাক্কাৰ ঠাই লয় ৷ শস্য চপোৱাৰ সংগীত ভিলাদিচানপতে গীততো বজোৱা হয়৷
বাহ্যিক সংযোগ
[সম্পাদনা কৰক]তথ্য সুত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ "The Udukkai | Milapfest" (en-US ভাষাত). Archived from the original on 2019-06-05. https://web.archive.org/web/20190605183807/https://www.milapfest.com/instruments-india/explore-instruments/the-udukkai/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2019-06-05.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 Kadel, Ram Prasad (2007). Musical Instruments of Nepal. প্ৰকাশক Katmandu, Nepal: Nepali Folk Instrument Museum. পৃষ্ঠা. 92. ISBN 978-9994688302.
- ↑ Poudyal, Ajavi (23 April 2019). "नाच चल्छ जात चल्दैन (translation: The Dance Does Not Go On". Annapurna Post. http://annapurnapost.com/news/125735. "Manveer, who used to play in the evening and in the morning to join hands, now plays hudco in village worship, marriage and fasting [ceremonies] to fulfill his desire...'In the past, even if it was touched by us, it used to be sprinkled with gold water [washed clean]. The situation is not the same now, but he has countless experiences of being discriminated against as a Dalit. Picture of a musician with a Hudco."
