চলচ্চিত্ৰ সমালোচনা

চলচ্চিত্ৰ সমালোচনা (ইংৰাজী: Film Criticism) হৈছে চলচ্চিত্ৰ আৰু চলচ্চিত্ৰ মাধ্যমৰ বিশ্লেষণ আৰু মূল্যায়ন। সাধাৰণতে চলচ্চিত্ৰ সমালোচনাক দুটা ভাগত ভাগ কৰিব পাৰি: সাংবাদিকতামূলক সমালোচনা (Journalistic Film Criticism)- যি বাতৰি কাকত, আলোচনী আৰু অন্যান্য জনপ্ৰিয় গণমাধ্যমসমূহত নিয়মিতভাৱে প্ৰকাশ পায়। আনবিধ হৈছে চলচ্চিত্ৰ তত্ত্বৰ দ্বাৰা অৱগত আৰু একাডেমিক আলোচনীত প্ৰকাশ পোৱা চলচ্চিত্ৰ পণ্ডিতসকলৰ দ্বাৰা শৈক্ষিক সমালোচনা, যাক ক'ব পাৰি শৈক্ষিক/বিদ্যায়তনিক চলচ্চিত্ৰ সমালোচনা (Academic Film Criticism) । একাডেমিক চলচ্চিত্ৰ সমালোচনাই পৰ্যালোচনাৰ ৰূপ ধাৰণ কৰাটো খুব কমেইহে দেখা যায়। ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে ই ছবিখন আৰু ইয়াৰ ধাৰাটোৰ ইতিহাসৰ ভিতৰত, বা সমগ্ৰ চলচ্চিত্ৰ ইতিহাসৰ ভিতৰত ইয়াৰ স্থান বিশ্লেষণ কৰাৰ সম্ভাৱনা বেছি। ^[1]

ইতিহাস

১৯ শতিকাৰ শেষৰ ফালে চলচ্চিত্ৰৰ যুগাৰম্ভ হৈছিল। চলচ্চিত্ৰৰ আদিম কলাত্মক সমালোচনাৰ আৱিৰ্ভাৱ হৈছিল ১৯০০ চনৰ আৰম্ভণিতে। চলচ্চিত্ৰৰ সমালোচনা হিচাপে কাম কৰা প্ৰথমখন গৱেষণা পত্ৰ ওলাইছিল দ্য অপটিকেল লেণ্টেন আৰু চিনেমেট’গ্ৰাফ জাৰ্নেলত। তাৰ পিছত ১৯০৮ চনত বায়স্কোপ প্ৰকাশিত হৈছিল। ^[2]

প্ৰাচীন কালৰে পৰা বিদ্যমান সংগীত, সাহিত্য আৰু চিত্ৰকলাৰ তুলনাত চলচ্চিত্ৰ হৈছে এক তুলনামূলকভাৱে নতুন শিল্পকৰ্ম। চলচ্চিত্ৰৰ ওপৰত প্ৰাৰম্ভিক লেখাই যুক্তি দিব বিচাৰিছিল যে চলচ্চিত্ৰকো এক প্ৰকাৰৰ শিল্পকৰ্ম বুলি ধৰিব পাৰি। ১৯১১ চনত ৰিচিঅ'টো কানুডোৱে চিনেমাক "ষষ্ঠ কলা" (পৰৱৰ্তী সময়ত "সপ্তম কলা") বুলি ঘোষণা কৰি এখন ইস্তাহাৰ লিখিছিল। ^[3] ইয়াৰ পিছতো বহু দশক ধৰি দীৰ্ঘদিনীয়া শিল্পকলাতকৈ চলচ্চিত্ৰক কম প্ৰতিপত্তিৰে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল।^[4] ছুইডেনত গুৰুতৰ চলচ্চিত্ৰ সমালোচনাৰ নেতৃত্ব দিছিল বেংট ইডেষ্টাম-আলমকুইষ্টে। ছুইডেনৰ চলচ্চিত্ৰ প্ৰতিষ্ঠানে তেওঁক ছুইডেনৰ চলচ্চিত্ৰ সমালোচনাৰ পিতৃ বুলি অভিহিত কৰিছিল। ^[5]

১৯২০ চনৰ ভিতৰত সমালোচকসকলে চলচ্চিত্ৰৰ গুণ আৰু মূল্যৰ বাবে চলচ্চিত্ৰক কেৱল মনোৰঞ্জনতকৈও অধিক বুলি বিশ্লেষণ কৰিছিল। পিছে এই মাধ্যমটোৰ ক্ৰমবৰ্ধমান জনপ্ৰিয়তাৰ বাবে প্ৰধান বাতৰি কাকতসমূহে চলচ্চিত্ৰ সমালোচক নিযুক্তি দিবলৈ আৰম্ভ কৰে।^[2] ১৯৩০ চনৰ শেষৰ ফালে দৰ্শকসকল চিনেমাৰ বিষয়ে প্ৰকাশ কৰা ছপা বাতৰিৰ উৎসৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত হৈছিল আৰু সমালোচনা বহুলাংশে থিয়েটাৰৰ ভিতৰত দৰ্শকৰ প্ৰতিক্ৰিয়াক কেন্দ্ৰ কৰি গঢ়ি উঠিছিল। ^[6]

১৯৪০ চনতেই সমালোচনাৰ নতুন ৰূপৰ লগত পৰিচয় ঘটিছিল। এক সুকীয়া ৰূপ আৰু শৈলীৰে ছবি বিশ্লেষণ কৰা ৰচনাসমূহে পাঠকক সমালোচকৰ যুক্তিৰ বিষয়ে বুজাবলৈ চেষ্টা কৰিছিল।^[2] এই শৈলীবোৰৰ উত্থানেই চলচ্চিত্ৰ সমালোচনাক মূলসুঁতিলৈ আনিছিল। বহু জনপ্ৰিয় আলোচনীৰ দৃষ্টি আকৰ্ষণ কৰিছিল। যাৰ ফলত চলচ্চিত্ৰ সমালোচনা আৰু সমালোচনাক বেছিভাগ ছপা মাধ্যমৰ মাজত এক অন্তিম প্ৰধান খাদ্য হৈ পৰিছিল। দশকবোৰ পাৰ হৈ যোৱাৰ লগে লগে সমালোচকৰ খ্যাতি বাঢ়ি আহিল আৰু জেমছ এগী, এণ্ড্ৰু চেৰিছ, পলিন কেল আৰু আধুনিক যুগত ৰজাৰ এবাৰ্ট আৰু পিটাৰ ট্ৰেভাৰ্ছৰ দৰে শিল্পকলাৰ মাজত ঘৰুৱা নামৰ জন্ম দিলে।

সাংবাদিকতামূলক সমালোচনা

বাতৰি কাকত, আলোচনী, সম্প্ৰচাৰ মাধ্যম আৰু অনলাইন প্ৰকাশনৰ বাবে কাম কৰা চলচ্চিত্ৰ সমালোচকসকলে মূলতঃ নতুন ছবিৰ মুক্তিৰ পৰ্যালোচনা কৰে যদিও পুৰণি ছবিসমূহৰ আলোচনাও তেওঁলোকে কৰে।^[7] এই পৰ্যালোচনাসমূহৰ বাবে এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ কাম হ’ল পাঠকসকলক তেওঁলোকে ছবিখন চাব বিচাৰিব নে নাই সেই বিষয়ে অৱগত কৰা। চলচ্চিত্ৰ পৰ্যালোচনাই সাধাৰণতে ছবিখনৰ গুণ বা ত্ৰুটিৰ বিষয়ে আলোচনা কৰাৰ আগতে ছবিখনৰ মূল ভিত্তিটো ব্যাখ্যা কৰিব। ৰায়দানটোক প্ৰায়ে এক প্ৰকাৰৰ ৰেটিঙৰ সৈতে সংক্ষিপ্তভাৱে উল্লেখ কৰা হয়। অসংখ্য ৰেটিং ব্যৱস্থা আছে, যেনে ৫- বা ৪-তৰাৰ স্কেল, একাডেমিক-শৈলীৰ গ্ৰেড আৰু পিক্টোগ্ৰাম (যেনে ছান ফ্ৰান্সিস্কো ক্ৰনিকলত)।

সুপৰিচিত সাংবাদিক সমালোচকৰ ভিতৰত আছে: জেমছ এগী (টাইম, দ্য নেচন); ভিনচেণ্ট কেনবি (দ্য নিউয়ৰ্ক টাইমছ); ৰজাৰ এবাৰ্ট (চিকাগো ছান-টাইমছ); মাৰ্ক কেৰম’ড (বিবিচি, দ্য অব্জাৰ্ভাৰ); জেমছ বেৰাৰ্ডিনেলি; ফিলিপ ফ্ৰেঞ্চ (দ্য অব্জাৰ্ভাৰ); পলিন কেল (দ্য নিউয়ৰ্কাৰ); মেনি ফাৰ্বাৰ (দ্য নিউ ৰিপাব্লিক, টাইম, দ্য নেচন); পিটাৰ ব্ৰেডশ্ব’ (দ্য গাৰ্ডিয়ান); মাইকেল ফিলিপছ (চিকাগো ট্ৰিবিউন); এণ্ড্ৰু চেৰিছ (দ্য ভিলেজ ভইচ); জোৱেল ছিগেল (গুড মৰ্নিং আমেৰিকা); জনাথন ৰ’জেনবাম (চিকাগো ৰিডাৰ); আৰু ক্ৰীষ্টি লেমিৰে (ৱাট দ্য ফ্লিক?!)।

ৰজাৰ এবাৰ্ট আৰু জিন চিস্কেল এট দ্য মুভিজ (১৯৮৬ চনৰ টিভি অনুষ্ঠান)ৰ অনুষ্ঠানত টেলিভিছন ফৰ্মেটত চলচ্চিত্ৰ পৰ্যালোচনা কৰাৰ ধাৰণাটো জনপ্ৰিয় কৰি তুলিছিল, যি ১৯৮০ চনত ছিণ্ডিকেট হৈ পৰে। দুয়োজন সমালোচকে ছপা মাধ্যমত নিজৰ কেৰিয়াৰ প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল, আৰু টেলিভিছন শ্ব’ৰ সমান্তৰালভাৱে তেওঁলোকে বাতৰি কাকতৰ বাবে সমালোচনা লিখিছিল।

শৈক্ষিক চলচ্চিত্ৰ সমালোচনা

অধিক সঘনাই চলচ্চিত্ৰ তত্ত্ব বা চলচ্চিত্ৰ অধ্যয়ন নামেৰে জনাজাত একাডেমিক সমালোচনাই সাংবাদিকতাৰ চলচ্চিত্ৰ পৰ্যালোচনাৰ বাহিৰেও চিনেমাক অন্বেষণ কৰে। এই চলচ্চিত্ৰ সমালোচকসকলে চলচ্চিত্ৰই কিয় কাম কৰে, নান্দনিক বা ৰাজনৈতিকভাৱে কেনেদৰে কাম কৰে, ইয়াৰ অৰ্থ কি, মানুহৰ ওপৰত কি প্ৰভাৱ পেলায়, সেই বিষয়ে পৰীক্ষা কৰিবলৈ চেষ্টা কৰে। গণ-বজাৰ প্ৰকাশনৰ বাবে লিখাতকৈ তেওঁলোকৰ প্ৰবন্ধসমূহ সাধাৰণতে বিদ্বান আলোচনী আৰু গ্ৰন্থসমূহত প্ৰকাশ কৰা হয় যিবোৰ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ প্ৰেছৰ সৈতে জড়িত হোৱাৰ প্ৰৱণতা থাকে; বা কেতিয়াবা ঊৰ্ধ-বাণিজ্যিক আলোচনীত।^[8]

চলচ্চিত্ৰৰ অধিকাংশ শৈক্ষিক সমালোচনাই প্ৰায়ে একেধৰণৰ শৈলী অনুসৰণ কৰে। সাধাৰণতে ইয়াত ছবিখনৰ কাহিনীভাগৰ সাৰাংশ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয় যাতে কাহিনীভাগ পাঠকৰ আগত সতেজ হিচাপে প্ৰতিষ্ঠিত হয় আৰু ছবিখনৰ ধাৰাটোত পুনৰাবৃত্তিৰ ধাৰণা এটাক শক্তিশালী কৰা হয়। ইয়াৰ পিছত সাংস্কৃতিক প্ৰেক্ষাপট, প্ৰধান বিষয়বস্তু আৰু পুনৰাবৃত্তি, আৰু ছবিখনৰ উত্তৰাধিকাৰৰ বিষয়ে বিতংভাৱে আলোচনা হোৱাৰ প্ৰৱণতা দেখা যায়।^[9]

শৈক্ষিক সমালোচনা সাধাৰণতে বিভক্ত কৰি বহুতো ভিন্ন শাখাৰ ৰূপত শিকোৱা হয় যিয়ে বিভিন্ন স্তৰত সমালোচনাৰ সৈতে মোকাবিলা কৰে। ইয়াৰ ভিতৰত থাকিব পাৰে:

আনুষ্ঠানিকতাবাদ (Formalism): যিয়ে কামবোৰ কৰা ধৰণ আৰু সেইবোৰৰ ৰূপ বা আকৃতিৰ ৰূপ বিশ্লেষণ কৰে।
গাঁথনিবাদ (Structuralism): যিয়ে চিনেমাৰ ক্ৰমবিন্যাসৰ ধৰণ পৰীক্ষা কৰে, ইয়াৰ এটা নিবেদিত শৈলী আছে। ভাষা আৰু শিল্পই নিজেই অৰ্থ সৃষ্টি কৰিব পৰা ধৰণ।
ঐতিহাসিক (Historical): এনে এক প্ৰকাৰৰ সমালোচনা যিয়ে কোৱা প্ৰত্যক্ষ কথাবোৰক নাচায়, বৰঞ্চ এখন নিৰ্দিষ্ট ছবিৰ সংস্কৃতি আৰু আশে-পাশে থকা পৰিৱেশবোৰক চায়। ঐতিহাসিক সমালোচকে ছবিখনত স্পষ্টকৈ কোৱা বা দেখুওৱা নোহোৱা কিবা এটাৰ পৰা অৰ্থ সৃষ্টি কৰিব।
মনোবিশ্লেষণ (Psychoanalysis): যিয়ে কোনো এখন ছবি পৰ্যবেক্ষণ কৰাৰ সময়ত অনুভৱ কৰিব পৰা অচেতনতাক ভাঙি পেলায়।
ৰাজনৈতিক আৰু অৰ্থনৈতিক (Political and Economic): যিয়ে কেৱল অৰ্থনীতি আৰু ৰাজনীতিক ছবিখনৰ ভিতৰত পোনপটীয়াকৈ কেনেকৈ চিত্ৰিত কৰা হৈছে, সেইটোও চোৱাই নহয়, ই ছবিৰ সৃষ্টি, বিপণন, প্ৰদৰ্শন, বিক্ৰী আদিত কেনেদৰে প্ৰভাৱ পেলায় তাক চায়। ^[10]

সমালোচকৰ উপাৰ্জন

২০২১ চনলৈকে চলচ্চিত্ৰ সমালোচকসকলে বছৰি গড় দৰমহা ৬৩,৪৭৪ ডলাৰ লাভ কৰিছিল।^[11]

২০১৩ চনলৈকে আমেৰিকাৰ চলচ্চিত্ৰ সমালোচকসকলে বছৰি প্ৰায় ৮২,০০০ মাৰ্কিন ডলাৰ উপাৰ্জন কৰে।^[12]বাতৰি কাকত আৰু আলোচনীৰ সমালোচকসকলে ২৭,৩৬৪-৪৯,৫৭৪ ডলাৰ উপাৰ্জন কৰে। ^[13] অনলাইন চলচ্চিত্ৰ সমালোচকসকলে প্ৰতিটো পৰ্যালোচনাত ২-২০০ ডলাৰ উপাৰ্জন কৰিব।^[13]টিভি সমালোচকসকলে প্ৰতিমাহে ৪০-৬০ হাজাৰ ডলাৰ পৰ্যন্ত উপাৰ্জন কৰে। ^[13]

লগতে চাওক

তথ্য সূত্ৰ

↑ "Reviews vs Criticism - Film & Television Studies". The University of Vermont Libraries Research Guides. October 15, 2017. Archived from the original on October 6, 2017. https://web.archive.org/web/20171006191319/https://researchguides.uvm.edu/c.php?g=290200&p=3481769। আহৰণ কৰা হৈছে: October 23, 2017.
↑ ^2.0 ^2.1 ^2.2 Battaglia, James (May 2010). "Everyone's a Critic: Film Criticism Through History and Into the Digital Age". Senior Honors Theses: 32. Archived from the original on 2017-11-09. https://web.archive.org/web/20171109081059/http://digitalcommons.brockport.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1031&context=honors। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-07-07.
↑ Giovanni Dotoli, Ricciotto Canudo ou le cinéma comme art, Preface by Jean-Louis Leutrat, Fasano-Paris, Schena-Didier Érudition, 1999
↑ "How the Internet Led to the Decline of Female Film Critics". The Atlantic. 2015-12-27. https://www.theatlantic.com/entertainment/archive/2015/12/female-film-critics/421629/.
↑ Forslund, Bengt (2012). "Bengt Idestam-Almquist". Swedish Film Database (in Swedish). Retrieved 10 September 2020.
↑ Butsch, Richard (2001). "American Movie Audiences of the 1930s". International Labor and Working-Class History (59): 106–120. ISSN 0147-5479. https://www.jstor.org/stable/27672712.
↑ "The Classic". At the Movies with Margaret and David. ABC.net.au. http://www.abc.net.au/atthemovies/classic/। আহৰণ কৰা হৈছে: 26 May 2014.
↑ "Faculty publications". http://www.english.ufl.edu/english/faculty/publications_nz.html#ray.
↑ Hantke, Steffen (2007). "Academic Film Criticism, the Rhetoric of Crisis, and the Current State of American Horror Cinema: Thoughts on Canonicity and Academic Anxiety". College Literature খণ্ড 34 (4): 191–202. doi:10.1353/lit.2007.0045.
↑ Ryan, Michael (2012) (English ভাষাত). An introduction to criticism: literature, film, culture. প্ৰকাশক Chichester, West Sussex; Malden, MA: Wiley-Blackwell. ISBN 978-1-4051-8283-6. OCLC 752909880. https://www.worldcat.org/title/introduction-to-criticism-literature-film-culture/oclc/752909880.
↑ "Pay Scale for Movie Critics". Work - Chron.com. https://work.chron.com/pay-scale-movie-critics-19069.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2021-11-03.
↑ "Pay Scale for Movie Critics" (en ভাষাত). http://work.chron.com/pay-scale-movie-critics-19069.html.
↑ ^13.0 ^13.1 ^13.2 "How Much Money Do Movie Critics Make?". Bizfluent. https://bizfluent.com/info-8519831-much-do-movie-critics-make.html.

[1] "Reviews vs Criticism - Film & Television Studies". The University of Vermont Libraries Research Guides. October 15, 2017. Archived from the original on October 6, 2017. https://web.archive.org/web/20171006191319/https://researchguides.uvm.edu/c.php?g=290200&p=3481769। আহৰণ কৰা হৈছে: October 23, 2017.

[:0-2] 2.0 ^2.1 ^2.2 Battaglia, James (May 2010). "Everyone's a Critic: Film Criticism Through History and Into the Digital Age". Senior Honors Theses: 32. Archived from the original on 2017-11-09. https://web.archive.org/web/20171109081059/http://digitalcommons.brockport.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1031&context=honors। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-07-07.

[3] Giovanni Dotoli, Ricciotto Canudo ou le cinéma comme art, Preface by Jean-Louis Leutrat, Fasano-Paris, Schena-Didier Érudition, 1999

[kilkenny-4] "How the Internet Led to the Decline of Female Film Critics". The Atlantic. 2015-12-27. https://www.theatlantic.com/entertainment/archive/2015/12/female-film-critics/421629/.

[5] Forslund, Bengt (2012). "Bengt Idestam-Almquist". Swedish Film Database (in Swedish). Retrieved 10 September 2020.

[6] Butsch, Richard (2001). "American Movie Audiences of the 1930s". International Labor and Working-Class History (59): 106–120. ISSN 0147-5479. https://www.jstor.org/stable/27672712.

[Classics-7] "The Classic". At the Movies with Margaret and David. ABC.net.au. http://www.abc.net.au/atthemovies/classic/। আহৰণ কৰা হৈছে: 26 May 2014.

[8] "Faculty publications". http://www.english.ufl.edu/english/faculty/publications_nz.html#ray.

[9] Hantke, Steffen (2007). "Academic Film Criticism, the Rhetoric of Crisis, and the Current State of American Horror Cinema: Thoughts on Canonicity and Academic Anxiety". College Literature খণ্ড 34 (4): 191–202. doi:10.1353/lit.2007.0045.

[10] Ryan, Michael (2012) (English ভাষাত). An introduction to criticism: literature, film, culture. প্ৰকাশক Chichester, West Sussex; Malden, MA: Wiley-Blackwell. ISBN 978-1-4051-8283-6. OCLC 752909880. https://www.worldcat.org/title/introduction-to-criticism-literature-film-culture/oclc/752909880.

[11] "Pay Scale for Movie Critics". Work - Chron.com. https://work.chron.com/pay-scale-movie-critics-19069.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2021-11-03.

[12] "Pay Scale for Movie Critics" (en ভাষাত). http://work.chron.com/pay-scale-movie-critics-19069.html.

[Bizfluent-13] 13.0 ^13.1 ^13.2 "How Much Money Do Movie Critics Make?". Bizfluent. https://bizfluent.com/info-8519831-much-do-movie-critics-make.html.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]